جاللات خىنىم ھەققىدە

alma

جاللات خىنىم ھەققىدە
ئەسلى ئىسمى مەھلىيا ، مۆھتەرەم خىنىم دىگەن ئۇنىڭ مەلىكلىك ئۇنۋانى.سۇلتان ئابدۇللاخاننىڭ ئىنىسى باباچاق سۇلتاننىڭ قىزى،(سۇلتان ئابدۇرېشىتخاننىڭ نەۋرېسى)1654-يىلى تۇرپاندا تۇغۇلغان .ھەمدە 13يىشىغىچە تۇرپاندا دادىسىنىڭ يىنىدا تەلىم تەربىيىدە بولغان،9 يىشىدىن باشلاپ ئوقيا ئىتىشنى ۋە قىلىچۋازلىقنى ئۈگەنگەن.1666ي-يلى ئانىسى،مىھرېبانۇ خانزدە خىنىم بىلەن يەركەنگە سالامغا بارغان ، ھەمدە خانلىق مەدرېسكە ئوقۇشقا كىرگەن،مەدرېستە ئۇقۇپلا قالماي ،ھەربىي مەشىقنىۇ داۋاملاشتۇرۇپ ئوقيا ئىتىشتا سۇلتان ئابدۇللاخان ۋە  ئوردا سانغۇنلىرى،بىلەن دوئىلغا چۈشۈپ قىسمەن سانغۇنلانى يىڭىپ ئابدۇللاخان تەرىپىدىن باھادىرلىق ئۇنۋانىغا ئىرىشكەن. 1667 يىلى شاھزادە يولۋاسخان ئاتىسى ئابدۇللاخان ئوتتۇرېسىدىكى جەڭگە قاتناشقان ،ئابدۇللاخان يىڭىلىپ ھەجقىلىش باھانىسى بىلەن تەخىتنى يولۋاسخانغا بىرىپ ھىندىستانغا كەتكەندىن كىيىن ئاقسۇغا تاغىسى ئىسمايىلخاننىڭ يىنىغا بارغان ،ھەمدە شۇيەردە تۇرۇپ قالغان ،1670يىلى سۇلتان ئىسمايىلخان بىلەن سۇلتان يولۋاسخان ئوتتۇرېسىدىكى جەڭگە قاتنىشىپ ،توھپە كۈرسىتىپ سۇلتان ئىسمايىلخان تەرىپىدىن سانغۇنلۇق ئۇنۋانىغا ئىرىشكەن.شۇيىلى سۇلتان ئىسمايىلخان يەركەن سەئىدىيە تەختىگە ئولتۇرغاندىن كىيىن ،.ئوردا مۇھاپىزەتچىلەر قۇشۇنىىڭ ئەمىر لەشكەرلىكىگە تەيىلەنگەن،تاكى 1680يىلى  ئاپاق غوجا  موڭغۇل قۇشۇنلىرىنى باشلاپ كەلگەنگە قەدەر شۇ مەنسەپتە بولغان .ئاپاق غوجا يەركەن سەئىدىيە خانلىقىنى ئاغدۇرۋەتكەندىن كىيىن ئۇچتۇرپانغا ئاكىسى مۇھەممەتئىمىن سۇلتاننىڭ يىنىغا كەتكەن ،1683يىلى مۇھەممەتىمىن سۇلتان جايلاردىكى تارقىلىپ كەتكەن خانلىق قۇشۇننى قايتىدىن توپلاپ ئاقسۇنى ئېلىپ ئۈنى يەكەن خانلىقىنىڭ سۇلتانى دەپ ئېلان ىلغاندىن كىيىن باش قۇشۇننىىڭ ئورون باسار ئەمىر لەشكەرلىكىگە تەيىلەنگەن.مۇھەممەتىمىن سۇلتان  يەكەننى قولغا ئالغاندىن كىيىن يەنىلائوردا مۇھاپىزەتچىلەرقۇشۇنىىڭ ئەمىر لەشكەرلىكىگە تەيىلەنگەن.مۇھەممەتىمىن سۇلتان تەخىتكە ئولتۇرۇپ ئۇزاق ئۆتمەي ئاپاق غوجىغا ياتلىق بولغان .مۇھەمەمتىمىن سۇلتان 1684يىلى قەسكە ئۇچراپ ئۇلتۇرۇلگەندىن كىيىن ئاپاق غوجا ،قايتىدىن تەخىتكە ئولتۇرغان. 1694 يىلى زەھەرلەپ ئولتۇرۇلگەنگە قەدەر ئاپاق غوجىنىڭ خانىمى بۇلۇش سۈپىتى بىلەن ئۇردا ئىشلىرىغا ھەمدەم بولغان . ئاپاق غوجا 1694 يىلى زەھەرلەپ ئولتۇرۇلگەندىن كىيىن ئاپاق غوجىنىڭ چوق ئوغلى يەھيا غوجىنى چەتكە قىقىپ ئوغلى ھەسەن غوجىنى تەخىتكە چىقىرېپ ئۈزى باشتا پەردە ئارقىسىدا كىيىن ئاشكارايەنى 1696يىلىدىن 1699يىلغىچەئۈچ يىل سەلتەنەت سۈرگەن ،1699يىلى45يىشىدا دولانلىق ئىشقىيەچى سوپىلار تەرىپىدىن ئۈلتۈرۈلگەن.

ئەركمان

باباچاق سۇلتان ھازىرقى بايغا باش بولغان باباچاق سۇلتان شۇمۇ؟