http://salkin.cn/english/ ئىزدەش كىچىك چاخماق
  • «
  • 1
  • 2
  • »
  • Pages: 1/2     Go
ئېنتىل
تىرىش ئالغا ئىنتىل
ئالاھىدە ئىلگىرلەش ئالاھىدە باشقۇرغۇچى
دەرىجىسى : باشقۇرغۇچى


UID نۇمۇرى : 9691
نادىر تېما : 2
يازما سانى : 1659
شۆھرەت: 2038 كىشىلىك
پۇل : 2146600182 سوم
تۆھپە: 539 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 1760 نۇمۇر
قوللاش: 1780 نومۇر
ئالقىش: 1287 كىشلىك
دوستلۇق توپى: توربىلىملىرى
توردىكى ۋاقتى : 533(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-02-15
ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-09
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 قۇتادغۇبىلىك يۈسۈپ خاس ھاجىپ

http://salkin.cn/english/
باشقۇرۇش ئەسكەرىتمىسى :
بۇ يازمىنى سەھرايى-تارىم نادىرلىدى .(2009-04-15)
قۇتادغۇبىلىك
-AV]~J)  
مۇقەددىمەئۇيغۇرلار – ئۇزۇن تارىخقا ، مول مەدىنىيەتكە ئىگە ۋە قىممەتلىك مەدىنى مىراسلارغا ئىگە قەدىمىي بىر مىللەت . ئۇلۇغ ۋەتىنىمىز جۇڭگۇنىڭ بىرلىككە كەلگەن كۆپ مىللەتلىك ۋە پارلاق مەدىنىيەتكە ئىگە مەملىكەت بولۇپ شەكىللىىشىدە ،ئۇيغۇر خەقىمۇ ، باشقا قېرىنداش مىللەتلەرگە ئوخشاشلا ، تۈرلۈك تارىخىي دەۋرىلەردە سىياسى، ئىقتىسادى ۋە مەدىنى جەھەتلەردە مۇھىم رول ئوينىغان ، بولۇپمۇ ۋەتىنىمىزنىڭ مول مەدىنىيەت غەزىنىسىنى بېيىتىشقا چوڭ تۆھپىلەرنى قوشقان ئىدى . ئەنە شۇنداق تۆھپىلەرنىڭ بىرى ئۇيغۇر خەلقىنىڭ 11- ئەسىردە ياشىغان بۈيۈك مۇتەپەككۇرى ۋە دانىشمەن شائىرى يۈسۈپ خاس ھاجىپنىڭ ئۆلمەس ئەسىرى «قۇتادغۇبىلىك » داستانىدۇر . P&oosy')  
#GJdg.:zT  
بۇ داستان ئۇيغۇرلارنىڭ ئىسلامىيەت قۇبۇلىدىن كېيىنكى يازما ئەدىبىياتىدىن ھازىرغىچە زامانىمىزغا يېتىپ كەلگەن تۇنجى بەدىئى ئەسەر ؛ 11 – ئەسىر ئۇيغۇر ئەدىبى تىلىنىڭ ئەڭ ياخشى نەمۇنىسى ھەم قارا خانىيلار دەۋرى ئىجدىمائى ھاياتى بىلەن ئىدىئولۇگىيسىنىڭ روشەن ئىنكاسى ۋە ئىپادىسىدۇر . بۇ داستان پۈتۈن ئۇيغۇر مەدىيتى تارىخىدىكى پارلاق نامايەندە بولۇش سۈپىتى بىلەن ئوتتۇرا ئاسىيا مەدىنيتى تارىخىدىمۇ زور قىممەتكە ئىگە . !2ecn\0P  
h9(7Kf>7?  
1 gd;sr  
M|( oM^n  
10- ، 11- ئەسىرلەردە بىزنىڭ ھازىرقى بىرلىككە كەلگەن كۆپ مىللەتلىك ۋەتىنىمىزدە بىر قانچە ھاكىمىيەت تەڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرغان ئىدى . شىمالى جۇڭگۇدا كىدان ( قىتان ) لار ھاكىمىيتى ، جەنۇبى جۇڭگۇدا سۇڭ سۇلالىسى ، غەربىي شىمال ئېگىزلىكىنىڭ بىر قىسمىدا تاڭغۇتلار ھاكىمىيتى ، خېشى كارىدورىدا گەنجۇ ئۇيغۇر ھاكىمىيتى ، تۇرپان ئويمانلىقى ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى بىر قىسىم جايلاردا قۇجۇ ( ئېدىقۇت ) ئۇيغۇر ھاكىمىيتى ، كۇچارنىڭ غەربىدىن تارتىپ بۇخاراغىچە ۋە شىمالدا ئىسسىق كۆلدىن تارتىپ جەنۇپتا خوتەنگىچە بولغان كەڭ زېمىندا قارا خانىيلار ھاكىمىيتى مەۋجۇت ئىدى . دەسلەپ بالاساغۇن① شەھرىنى ، ئاندىن قەشقەر ( ئوردا كەنت ) نى پايتەخت قىلغان قارا خانىيلار ھاكىمىيتىمۇ ئۇيغۇر خەلقىنىڭ ئەجدادلىرى تەرىپىدىن قۇرۇلغان بىر سۇلالە بولۇپ ، بۇ سۇلالە مىلادى 9 – ئەسىردىن 13- ئەسرنىڭ باشلىرىغىچە دەۋر سۈرگەن ۋە پۈتۈن ئوتتۇرا ئاسىيا رايونىنڭ ئىقتىساد ھەم مەدىنىيەت تەرەققىياتىدا مۇھىم رول ئوينىغان ئىدى . قارا خانىيلار سۇلالىسى بولۇپمۇ 11- ئەسىردە زور گۈللىنىش دەۋرىگە كىردى . بۇ دەۋىردە بىر تەرەپتىن ، ئاللىقاچان باشلىنىپ كەتكەن يېزائىگىلىك ۋە قول ھۈنەر سانائىتى ئىجدىمائى ئىشلەپچىقىرىش كۈچىنىڭ ئاساسى قىسمى بولۇپ قېلىش نەتىجىسىدە ، ئولتۇرراقلىشىش ۋە شەھەرلىشىش ئومۇملشىپ كەتتى . قەشقەر ، بارچۇق ( مارالۋېشى ) ، بالاساغۇن ، ئوترار، اراپ ، سەمەر قەنت ۋە شۇنىڭغا ئوخشاش يىرىك ئىقتىسات ، سودا ۋە مەدىنىيەت مەركەزلىرى مەيدانغاكەلدى؛ يەنە بىر تەرەپتىن ، ئۇزۇن تارىخقا ئىگە مىللى ئەنئەنىۋى مەدىنىيەت ئاساسىدا ، ئىسلام مەدىنىيتى ۋە مەملىكىتىمىزنىڭ ئوتتۇرا تۈزلەڭلىگى مەدىنىيتىنىڭ مۇنەۋەر ئامىللىرىنى قوبۇل قىلىش بىلەن ئۇيغۇر خەلقىنىڭ مەدىنىيەت تارىخىدا يېڭى بىر دەۋر باشلاندى . بۇ يېڭى دەۋر مەدىنىيتى ( تاكى 13- ئەسىرگىچە ) غەرپ مەدىنىيتىدىن ئېشىپ كەتكەن ئىدى. ئەنە شۇ چاغلاردا قارا خانىيلار سۇلالىسى تەۋەسىدە ئەبۇ ئابباس پەرغانى ، ئەبۇ نەسىر ارابى ، ئەبۇ رەيھان بىرونى ، يۈسۈپ خاس ھاجىپ ، مەھمۇت قەشقىرى قاتارلىق ئۇلۇغ ئالىم ، مۇتەپەككۇر ۋە شائىرلار مەيدانغا كەلدى . شەرقتىكى بۇدداچى ، " ئېدىقۇت " ئۇيغۇرلىرى ئىچىدە ساڭقۇسالى تۇتۇڭ قاتارلىق بۇيۈك تەرجىمان ۋە ئالىملار يېتىشپ چىقتى . دىننى ئايرىمىلىقلاردىن قەتئىنەزەر ، ئۆز دەۋرىگە نىسبەتەن يۈكسەك سەۋىيگە ئىگە بىر پۈتۈن ئۇيغۇر مەدىنىيتى ۋۇجۇتقا كەلدى . q{#f2L H!  
wHxct=z C  
« قۇتادغۇ بىلىك » داستانى ئەنە شۇنداق بىر تارىخىي شارائىتتا مەيدانغا كەلدى . Rm[MV_!"  
H;qrY0u  
_________________________ @ ZfwL!.  
 
①بالاساغۇن شەھرىنىڭ ئورنى : ھازىرقى سوۋېت قىرغىزىستانى توقماق رايونىنىڭ شەرقى جەنۇبىغا توغرا كېلىدۇ. '%ET|1#SO  
t0!CCY  
<2oc*8F-8  
Z|6d6R]u  
2 2k>(^E "S  
@ ]-4[  
بۇ داستان قەشقەردە يېزىلغان بولۇپ ، مۇئەللىپنىڭ ئېيتىشىچە ، ھىجىرىينىڭ 462- يىلى 18 ئايدا تاماملانغان . شۇنىڭغا قارىغاندا ،داستاننىڭ يېزىلغان ۋاقتى مىلادى 1070 _ 1069_ يىللىرىغا توغرا كېلىدۇ . مۇئەللىپنىڭ ئۆزى بالاساغۇندا تۇغۇلۇپ ، ئىجادى پائالىيتىنى قەشقەردە ئۆتكۈزگەن . #DvSV C{Q  
%Qjn.-  
mgv >w"-x  
|F]g[En 4  
تەگۇردى مەڭا ئەلگىن ئەلگىن ئەلىگ ياشىم ، wWlb; \D  
cJ`bsg|  
قوغۇ قىلدى قۇزغۇن تۇسى تەگ باشىم . r6cC/%t#  
lF%<7lg3%  
( تەككۈزدى ماڭا قولىن ئەللىك يېشىم ، a%S@B%P  
/uwciVi/8  
قوغۇ① قىلدى قۇزغۇن تۇسىدەك بېشىم . ) z (f.4W~&  
^~p?:n  
________________ ^U_SQ )  
,9S$!; EL  
① قوغۇ _ ئاققۇ . clUdag,C  
3E&<9k#P  
بۇ مىسرالاردىن مۇئەللىپنىڭ بۇ داستاننى يېزىۋاتقان چاغلىرىدا ئەللىك ياشلاردىن ئاشقانلىقىنى ، داساتاننى يېزىپ بولغان ۋاقتى بىلەن سېلىشتۇرۇپ قارىغاندا ، تەخمىنەن مىلادى 1018 – ياكى 1019 – يىلى تۇغۇلغانلىقى مەلۇم بولىدۇ. (mc 9vhl?  
o4,YVpq}  
داستان يېزىلىپ بولغاچ ، مۇئەللىپ ئۇنى قارا خانىيلار ھۆكۈمدارى تاۋغاچ بۇغرا قاراخان ئەبۇ ئېلى ھەسەنگ تەغدىم قىلغان ، ھەسەن بۇغرا خان مۇئەللپكە خاس ھاجىپلىق ئۇنۋانىنى بەرگەن . k5 "pn  
?/YKZ#  
داستاننىڭ ئەسلى قوليازمىسى تېخى تېپىلغىنى يوق ، ھازىر ئىلىم دۇنياسىغا مەلۇم بولغىنى ئۆز زامانىسىدىن خېلى كېيىن كۆچۈرۈلگەن ۋېنا ، قاھىرە ، پەرغانە ( ياكى نەمەنگان ) نۇسخىلىرىدىن ئىبارەت . e9zO,U  
fW NDAB  
ۋېنا نۇسىخىسى : مىلادى 1439 – يىلى ھىرات شەھرىدە ھەسەن قارا سايىل شەمىس دېگەن كىشى تەرىپىدىن قەدىمقى ئۇيغۇر يېزىقىدا كۆچۈرلۈپ ، مىلادى 1474 – يىلى ئىستانبۇلغا كەلتۈرۈلگەن ۋە كېيىن ئاۋىستىرالىيەلىك شەرقشۇناس ھاممىر پورگىشتال بۇ نۇسخىنى ۋېنا ئورادا كۈتۈپخانىسىغا كەلتۈرگەن ، بۇ ھازىرمۇ شۇ كۈتۈپخانىدا ساقلانماقتا ( بۇ نۇسخا ھىرات شەھرىدە كۆچۈرۈلگىنى ئۈچۈن ، ھىرات نۇسخىسى دەپمۇ ئاتىلىدۇ ) . 1823- يىلى ڧىرانسۇز شەرقشۇناسى ژائۇبېرت ئامبېدى تۇنجى بولۇپ مەتبۇئاتتا « قۇتادغۇ بىلىك » ھەققىدە خۋەر ئېلان قىلىش بىلەن تەڭ ئۇنىڭدىن بەزى نەمۇنىلىرىنى نەشر قىلدۇرغان . 1870- يىلى ۋېنگىرىيە ئالىمى ۋامبىرى شۇ نۇسخا بويىچە « قۇتادغۇ بىلىك » نىڭ ئەڭ مۇھىم قىسىملىرىنى نېمىسچىغا تەرجىمە قىلىپ نەشر قىلدۇرغان . ZN  kr1f  
Jf/Eu@sV-  
قاھىرا نۇسخىسى : ئەرەپ ھەرىپى ئاساس قىلىنغان ئۇيغۇر يېزىقىدا كۆچۈرۈلگەن بولۇپ ، قاھىرەدىكى " ھىدىۋ " ( ھازىرقى قىرال ) كۈتۈپخانىسىدا ساقلانماقتا ، بۇ نۇسخىنى 1896 – يىلى نېمىس ئالىمى مورىتىز تۇنجى قېتىم ئاشكارلىغان ھەم 1897 – يىلى مەشھۇر رۇس ئالىمى & 6N0h7G  
U=`+yUh  
_______________ X?B E8  
 
① ھاجىپ _ (ئەرەپچە ) ئارىچى ، ۋاكالەتدار ، خاننىڭ ئەڭ يېقىن مەسلىھەتچىسى دېگەن مەنىلەردىكى سۆز بولۇپ ، مەھمۇت قەشقىرىنىڭ ئېيتىشىچە ، بۇ سۆزنىڭ قەدىمكى تۈركچىسى " تاياڭۇ " يەنى تايانچ ، سەلتەنەت تايانچى ، دۆلەت تۈۋرۈگى دېمەكتۇر . ( « دېۋانى لۇغەت تۈرك »، وتۇ نۇسخا 230- بەت . ) f-6;)7O  
B!xekkk  
XwePe! J  
Ly\~7e?  
رادلوفقا شۇ نۇسخىنىڭ كۆچۈرمىسىنى ئەۋەتكەن ، رادلوڧ ۋېنا نۇسخىسى بىلەن بۇ نۇسخىسىنى سېلىشتۇرۇپ ، نۇرغۇن ئەمگەك سىڭدۈرگەندىن كېيىن ،1910- يىلى « قۇتادغۇ بىلىك » نىڭ تىرانسىكىرىپىسىيسى بىلەن نېمىس تىلىغا قىلىنغان تەرجىمىسىنى نەشىر قىلدۇرغان . 1943- يىلى قاھىرە نۇسخىسىنىڭ 0وتۇ نۇسخىسىنى تۈركىيىگە كەلتۈرۈپ ، قايتا بېسىلىپ چىققان . n1Lap8ZD@  
Y.8Pl+ Vh  
پەرغانە نۇسخىسى ئەرەپ ھەرىىپى ئاساس قىلىنغان ئۇيغۇر يېزىغىدا كۆچۈرۈلگەن ۋە ھەممىدىن تولۇق نۇسخا بولۇپ ، بۇ نۇسخىنى تۇنجى قېتىم تاتار ئالىمى زەكى ۋەلىدى 1914 – يىلى پەرغانىنىڭ نەمەنگان شەھرىدىكى مۇھەممەت ھاجى ئىشان لالەرىش دېگەن كىشىنىڭ شەخسى كۈتۈپخانىسىدا كۆرگەن ۋە بۇ ھەقتە خەۋەر ئېلان قىغان. 1924 – يىلى ئۆزبېك ئالىمى پىترەت بۇ نۇسخىنى قولغا چۈشۈرۈشكە مۇۋەپپەق بولغان ۋە بىر يىلدىن كېيىن بۇ نۇسخا ھەققىدە ماقالا ئېلان قىلغان ، ئاندىن 1928 – يىلى بۇ نۇسخىنىڭ ئايرىم پارچىلىرىنى زۆرۈر ئىزاھلار بىلەن ئۆزبېك تىلىدا نەشر قىلدۇرغان . يۇقىردىكى 3 خىل كۆچۈرمە نۇسخىدا بېيىتلار سانى ھەرخىل ئىدى . مەسىلەن : قاھىرە نۇسخىسى 5.400 بېيىتتىن ، پەرغانە نۇسخىسى 6.095 بېيىتتىن تەركىپ تاپقان . ۋېنا نۇسخىسى تېخىمۇ تولۇقسىز ئىدى . ئۇنىڭ ئۈستىگە ، 3 نۇسىىدا دىگۈدەك كۆچۈرگۈچىلەردىن كەلگەن ئايرىم خاتالىقلارمۇ بار ئىدى . كېيىن ، تۈركىيە ئالىمى رېشىت رەھمىتى ئارات يۇقىردا بايان قىلىنغان 3 نۇسخىنى تەپسىلى سېلىشتۇرۇپ تولۇقلاش بىلەن 1947 – يىلى « قۇتادغۇ بىلىك » نىڭA . نەسرى مۇقەددىمە ؛ B . نەزمى مۇقەددىمە ؛ C . باپلار مۇندەرىجىسى ؛ D . « قۇتادغۇ بىلىك » تېكىسىتى؛ E . مۇئەللىپ تەرىپىدىن ئىلاۋە قىلىنغان ئۈچ پارچە لېرىكىدىن ئىبارەت تىرانسىكىرىپىسىيلىك تولۇق مەتىن ( تېكىست ) نى تۇرغۇزۇپ چىقتى . شۇ مەتىن بويىچە ئېيىتقاندا ، « قۇتادغۇ بىلىك » داستانى 85 باپقا بۆلۈنگەن بولۇپ ، 6.645 بېيىت ، يەنى 13.290 مىسرادىن تەركىپ تاپقان ( كېيىن قوشۇلغان نەسرى ۋە نەزمى مۇقەددىمىلەر بۇنىڭ سىرتىدا ) . SxXhcj*  
.JSae`83mW  
داستان ئايرىم تۆتلىكلەرنى ھىساپقا ئالمىغاندا ، مەسنىۋى ( ئىككىلىك ) شەكلىدە ئارۇز ۋەزنىنىڭ مۇتاقارىپ بەھرىدە يېزىلغان بولۇپ ، 3.800- 3.801 - بېيىت بىلەن ئاخىرىدا ئىلاۋە قىلىنغان 3 لېرىكىنىڭ ئىككىسى مۇتاقارىپ مۇسەممەنى سالىم ( يەنى ڧەئۇلۇن ، ڧەئۇلۇن ، ڧەئۇلۇن ، ڧەئۇلۇن ،) ۋەزنىدە يېزىلغان . A= V)5v8U  
{%+AgK3  
« قۇتادغۇ بىلىك » ئۇيغۇر تىلىدا يېزىلغان ھەجىم جەھەتتىن چوڭ ژانىر ۋە ئۇسلۇپ جەھەتتىن ئۆز دەۋرى ئۈچۈن تامامەن يېڭى بىر بەدىئى ئەسەر بولۇش بىلەن بىللە ، شۇ زامان ئۇيغۇر ئەدەبى تىلىنىڭ مۇجەسسەم قامۇسىدۇر . مەشھۇر سوۋېت ئالىمى س . ي . مالوڧمۇ " « قۇتادغۇ بىلىك " – ئۇيغۇرلارنىڭ يېزىلغان يىلى مەلۇم بولغان ئەڭ قەدىمكى ئىسلام دىداكتىك مەزمۇنىدىكى يادىكارلىغىدۇر » ... ئۇنىڭ " ئەرەپ ئىلىپبەسى بىلەن يېزىلغان نۇسخىلىرى 11 – ئەسىردىكى ئۇيغۇر تىلىنىڭ تاۋۇشلىرىنى بىر قەدەر روشەن ئەكىس ئەتتۈرىدۇ " دەيدۇ . ① y yjR!  
\`1brq_  
① س . ي . مالوڧ : « قەدىمكى تۈركى يېزىقلار يادىكارلىقلىرى » 229 – بەت . 1959 – يىل ، موسكىۋا لېنىنگراد . (-@GEHd  
_L*Nn#qK   
« قۇتادغۇ بىلىك » ئۆزىنىڭ قۇرۇلمىسى ۋە مەزمۇنى بىلەن ھەممىدىن بۇرۇن بىر ئەدىبى ئەسەر ۋە ئۇيغۇر داستانچىلىقىنىڭ تىپىك نەمۇنىسىدۇر . ئۇنىڭدا لىرىكا ئامىللىرى بىلەن ئىپىك بايان ، دىراممىلىق ئېپىزوتلار بىلەن تەبىئەت تەسۋىرى ، ئوبرازلىق تەسەۋۇر بىلەن شەخس ( ئادەم ) خاراكتىرى ، پەلسەپىلىك تەپەككۇر بىلەن مەجاز ( مىتاڧورا ) ناھايىتى ئۇستىلىق بىلەن جىپسىلاشتۇرۇلغان . لېكىن ئۇ مۇھەببەت داستانى ياكى قەھرىمانلىق داستانى ئەمەس . بۇ ئەينى زامان ئىجدىمائى ھاياتى بىلەن زىچ باغلانغان ، ئۆز دەۋرىگە نىسبەتەن رىياللىغى ئىنتايىن كۈچلۈك بولغان ئەدىبىي ئەسەردۇر . RBxgC 4  
f!|)|['Pp5  
t/:9hDzHRo  
« قۇتادغۇ بىلىك » تىكى نۇرغۇن تەسۋىرلەردە زىئالىزىم نۇرى چاقناپ تۇرىدۇ ، مۇئەللىپ ئۆز دەۋرىدىكى ئىجدىمائى تۇرمۇشنى قۇرۇق پەندى-نەسىھەتكە تايىنىپ ئەمەس ، بەلكى بەدىئى ئۇسۇل بىلەن پىرسۇناژلار ئوبرازىنى يارىتىپ ، كونكىرت ۋەقە ئېپىزوتلىرى ئارقىلىق ئەكىس ئەتتۈرىدۇ . ئەسەردىكى تۆت پىرسوناژ ئۆز – ئارا بىر – بىرىنى يورۇتۇپ بېرىدۇ . ئۇلارنىڭ خاراكتىرىرىدىكى پەرقلەر پىرسۇناژلارنىڭ بىر – بىرىگە تامامەن ئوخشىمايدىغان ھايات پەلسەپىسى ۋە پائالىيەتلىرى ئارقىلىق گەۋدىلەندۈرىدۇ . مانا بۇ نۇقتا « قۇتادغۇ بىلىك » داستانىنى باشقا ھەرقانداق پەندى نەسىھەت خاراكتىرىدىكى ئەسەردىن پەرقلەندۈرۈپ تۇرىدۇ . k^"J- S_`  
ئەسەردىكى ھۆكۈمدار كۈنتۇغدى مۇئەللىپ تەرىپىدىن يۈكسەك دەرىجىدە غايىۋىلەشتۈرۈلۈپ " ئادىل قانۇننىڭ سىمۋولى " قىلىنغان . ئۇ مۇنداق دەپ جاكارلايدۇ : V"!uEit  
4Z^!DA  
كونىلىك ئۇزەلە كەسەرمەن ئىشىگ ، a j[k`JU  
\-ecBqjx}z  
ئادىرمازمەن بەكسىگ يا قۇلسىغ كىشىگ . R%9]B4t  
BM nQ  
( قىلۇرمەن ئادالەت بىلەن ھەل ئىشىن ، 1HW}TG ~  
gq-av  
ئايرىماسمەن بەگ ۋە قۇل دەپ ھېچ ئىشىن . ) `ET(B+{}Q  
zO5GB.(|Y  
dkJ|q01}  
كەرەك ئوغلۇم ئەرسە ياقىن يا ياغۇق ، 6Az4g&  
nE3hg= ?  
كەرەك بارقىن ئەرسە كەچىگلى قونۇق . fjREy-0X  
*@AmJQJI4  
( كېرەك ئوغلۇم ئولسۇن ، يېقىن تۇغقىنىم ، =ulC _MF~X  
)$ V5\1o  
يولۇچى ، ئۆتكۈنچى ، بىرەر قونىغىم . ) =('&NH  
:A};{ @@XV  
q(Q@Fo&k  
تورۇدە ئىكىگۇ ماڭا بىر سانى ، 2&i* RM1_  
+\:k.s  
دەسەردە ئادىن بولماغاي ئول مىنى . 5uy &b2 o%  
D)7I|  
( ماڭا تەڭ ئىكىسى قانۇن ئالدىدا ، m]2m7_  
spYeF}i8  
بولەكچە بولماسمەن ھۆكۈم ۋاقتىدا . ) Yrx:LHJM=3  
G~ TDMq{  
ZRP R7v  
ئەسەردىكى ۋەزىر ئايتولدى ئۆزىنىڭ بەخت – سائادەتنىڭ سىمۋولى ئىكەنلىكىنى ، ئەمما بەخت – سائادەتنىڭ قارارسىزلىغىنى ، تۇتۇشنى بىلمىسە ، ئۇنىڭ تېز قېچىپ كېتىدىغانلىقىنى ئېيتىدۇ ۋە بەخت – سائادەتنى تۇتۇپ قېلىشنىڭ ئەڭ مۇھىم ئامىلى گۈزەل ئەخلاقىلىق بىر كىشى بولۇش ئىكەنلىكىنى تەكىتلەيدۇ . jBo 4U0w  
&{jsQ|CR  
ۋەزىرنىڭ ئوغلى ئوگدۇلمىش ئەقىل – پاراسەت سىمۋولى بولۇپ ، ئۇنىڭ ئوبرازى ئاتسىنىڭ ئوبرازىدىنمۇ يارقىنراق ، ئۇ بىر مۇنچە ئالىجاناپ پەزىلەتلەرنى تولۇق ئىگەللىگەندىن تاشقىرى ، يەنە يۈكسەك ئەقىل – پاراسەت ۋە بىلىمگە ئىگە ھەم ئاشۇ ئەقىل – پاراسەت ۋە بىلىم ئارقىلىق دۆلەت ۋە پۇقرالار ئۈچۈن خىزمەت قىلىشقا ئىنتىلىدىغان بىر ئوبرازدۇر . PI|2cJl#  
8qx=& 
ئەسەردىكى قانائەت سىمۋولى ئودغۇرمىش ھەممىدىن مۇرەككەپ شەخس . ئۇ زور ئالىم ، دانىشمەن ، پەيلاسوپ ، لېكىن ، رىيال دۇنيادىن قول ئۈزگەن زاھىت . ئۇ ، بۇ دۇنيانى بىر قونالغۇ ( ئۆتەڭ ) ، كىشى ئۈچۈن ئازغىنا يىمەكلىك بىلەن بەدەننى ياپقۇدەك بىر پارچە لاتا كۇپايە ، باشقا ئىشلارنىڭ ھەممىسى بىھۇدە ئاۋارىگەرچىلىك دەپ قارايدۇ . كۇنتۇغدى ئېلىگنىڭ ساراي خىزمىتىگە تەكلىپ قىلىپ يازغان خېتىگە قاتتىق جاۋاپ قايتۇرىدۇ . لېكىن ، ئاخىرىدا ئوگدۇلمىش بىلەن كۇنتۇغدى ئېلىگنىڭ : خەلققە پايدىلىق بولۇش كېرەك ، خەلققە خىزمەت قىلغان كىشىلەرلا ھەقىقى بەختكە ئېرىشىدۇ ، خەلققە خىزمەت قىلىشنىڭ ئۆزىمۇ بىر ئىبادەت دېگەن مەزمۇندىكى گەپلىرىگە قايىل بولىدۇ ۋە ئوگدۈلمىشكە : سېنىڭ ماڭغان يولۇڭ توغرا ، سەن شۇ يولدا مېڭىشنى داۋام ئەت ، دەپ ئىپادە بىلدۈرىدۇ . wiq02WM  
#eaVn +t  
دىمەك ، مۇئەللىپ ئۆزىنىڭ بى رپۈتۈن ئىدىيە ھىسياتىنى ئەنە شۇ تۆت پىرسۇناژ ، يەنى ئادالەت سىمۋولى كۈنتۇغدى ئېلىگ ( ھۆكۈمدار ) ، بەخت – سائادەت سىمۋولى ئايتولدى ( ۋەزىر ) ، ئەقىل – پاراسەت سىمۋولى ئوگدۇلمىش (ۋەزىرنىڭ ئوغلى ) ، قانئەت سىمۋولى ئودغۇرمىش ( زاھىت ) ئارىسىدىكى دىراممىلىق سۆھبەتكە سىڭدۈرۈپ ، ئۆزىنىڭ دۆلەت ۋە جەمىئەتنى قانۇن ، بىلىم ۋە ئەخلاق – پەزىلەت بىلەن ئىدارە قىلىش ھەققىدىكى بىر قاتار غايىۋى قاراشلىرىنى نامايەن قىلىدۇ . ئۆز دەۋرىدىكى رىئاللىقنى ئىسلاھ قىلىشقا قارىتىلغان بىر قاتار ئىجدىمائى تەشەببۇسلارنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ ، ئۇ ، قارا خانىلار دەۋرىدىكى يۇقىرى تەبىقىغە مەنسۇپ شەخس بولسىمۇ ، ئىجتىمائى زىديەتلەردىن ئۆزىنى قاچۇرماستىن ۋە زىئاللىقنى پەدەزلىمەستىن ، بەلكى ئۇنىڭدىكى مەۋجۇت ئىللەتلەرنى دادىللىق ۋە رەھمىسىزلىك بىلەن ئېچىپ تاشلايدۇ ھەم سۆكىدۇ . مەسىلەن : IB:}W(:@Ff  
T"30J?/  
ئەي ئېلىگ ، ئوتاچى سانى سەن بۇ كۇن ، p*c.{fJe  
P_qC1W20  
بۇدۇن بارچا ئىگلىگ ساڭا مۇڭلۇغۇن . D0D".rxm  
Yd]&gL  
( ئېلىگ سان تىۋىپقا ئوخشارسەن بۇ كۇن ، "FP1pZR.l  
vhXHI26|  
ساڭا مۇھتاج ئېرۇر ئاغرىق _ گلق پۇتۇن . ) &o}n#~89  
C2\m~>) p  
[yXo?^[l-  
قايۇسى كوتۇرمىش بولۇر كۇچ ئىرىنچ ، M~d$]=O0  
@3t59[[S$  
ياقۇسى چىغايلىق بىلە يېر ساقىنىچ . 7Lg)28O  
)KDa S*  
( بىرى چەككەچ زۇلۇم ،بەختى قارادۇر ، k 
(Njn@DB'  
بىرى يوقلۇق غېمىدە بىنەۋادۇر . ) @h,O9.~.  
NS[HT M  
m$T7B+b_  
قايۇ ئاچ ،قايۇسى يالىنمىش بولۇر ، umV};9X0  
Oz lX>o  
قايۇ قادغۇ بىرلە ئۇنىمىش بولۇر . !be\ya  
Hyd^Il  
( بىرى ئاچ ، ئۇ بىرسى يالاڭغاچ يۇرۇر ، O2<y8fH"  
C'`@.6  
بىرى قايغۇ – غەمدە پىغانلار چېكۇر . ) uxFthL@9  
'>)(4iON  
)lD9iKTB  
سېنىڭدە تۇرۇر ، كور ، بۇلارنىڭ ئەمى ، 3YC.IV1  
2`.(,lI'  
ئوتاغىل دارۇ بىرلە ، بولغىل قامى . 7GeWa;LOW  
]!@;4Ttx^  
( سېنىڭدە تۇرۇر ، كور ، بۇنىڭ دورىسى ، &o*{DKk9c  
&: ^*,u  
داۋالا بولۇپ سەن ھېكىم – ئۇستىسى . ) <{I ~I;  
?4tpa|w  
eF/lT0Zrz  
قالى قىلماسا سەن ئەمى يا ئوتى ، rJQEhB7jN  
F?YUGPaN  
بودۇنقا بولۇرسەن تىرگلىك يۇكى . oc 
Njb .J^Z  
( بېرىپ دورا _ داۋاسىن قىلمىساڭ گەر ، M ?*QO *  
e1UUN05  
سېنىڭدىن بۇ خەلققە پالاكەت تېگەر .) 4mCV3r+i0  
h,N#Wc*  
مۇئەللىپ يەنە بىر قانچە بېيىتا شۇ ۋاقىتتىكى رىئال جەمىئەتكە بولغان كۆز قارىشىنى تۆۋەندىكى مەزمۇنلار بىلەن ئىپادىلەپ بېرىدۇ : zte2DujI  
wp(12}\jF  
" ئەي بىلىملىك كىشى ، ئەتراپىڭغا بىر باق . نىمىلەرنى كۆرەرسەن ، بىلىملىكەر خارلانغان ، ئېتىۋاردىن چۈشكەن ، چەتكە قېقىلغان ....ئەقىللىقلار تىلسىز ، ئۇلار ئاغىزىنى ئاچماس .... ھالالنىڭ چەقەت ئېتىلا قالدى ، ھەممە ياقنى ھارام قاپلىدى ، بۇنى سەزگەن كىشى يوق .......ۋاپا ئورنىنى جاپا ئىگەللىدى ، توغرا يولدا ماڭغان كىشى نەدە ؟! " r}z?#  
{IYya6)  
ئۆز دەۋرىدىكى رىئاللىققا قارىتا ،يۈسۈپ خاس ھاجىپ ئۆزى ياراتقان غايىۋى پىرسۇناژلار ئاغىزىدىن ئادىل قانۇن يۈرگۈزۈش ، بىلىم ، ئىقل – پاراسەت ۋە ئەخلاقنى ئىززەتلەش ئاساسىي مەزمۇن قىلىنغان ئىجدىمائى غايىنى ئوتتۇرغا قويىدۇ . بۇنداق بىر ئىجدىمائى غايىنىڭ ئوتتۇرغا قويۇلىشى ئەينى دەۋرگە نىسبەتەن ئېيىتقاندا ، بىر " ئوتۇپىيە " ( خىيال ) بولسىمۇ ، شۈبھىسىزكى ، ئۇ مەلۇم دەرىجىدە ئەينى دەۋىردىكى خەلق ئارزۇ – ئارمانلىرىنى ۋە مەنپەئەتىنى ئەكىس ئەتتۈرگەن ، تارىخى تەرەققىيات تەلىۋىنى ئىپادىلىگەن ، شۇڭا بۇ مۇئەييەن ئىلغارلىققا ئىگە . ئەنە شۇ نۇقتىلار بويىچە ئېيىتقاندا ، « قۇتادغۇ بىلىك » باشقا بارلىق مۇنەۋەر كىلاسىك ئەدەبىيات مىراسلىرىغا ئوخشاشلا روشەن خەلقچىللىق خۇسۇسىيتىگە ئىگە ئەسەردۇر . atnx)d*`c  
viXhXPt$  
شۇنى ئالاھىدە تەكىتلەپ كۆرسىتىش كېرەككى ، « قۇتادغۇ بىلىك » تىل ۋە شېئىرى ئۇسلۇپ جەھەتتىكى ئالاھىدىلىكى بىلەن ئۇيغۇر شېئىرىيتىنىڭ 11 – ئەسىردىلا خېلى يۇقىرى سەۋىيگە ئېرىشكەنلىكىدىن دېرەك بېرىدۇ . مەسىلەن : ئەسكەر باشلىغى يۈرەكلىك ۋە جەسۇر بولۇشى لازىم ، شۇ چاغلدىلا ئۇنىڭ جەڭچىلىرىمۇ جاسارەتلىك بولالايدۇ ، دېگەن پىكىر مۇنداق گەۋدىلەندۈرۈلگەن : %#q,MLH(  
_!XfSco  
كۆر ، ئارسىلان بولۇ بىرسە ئىتقا باشى ، )URI@1  
|i6M/1vi  
بۇ ئىت بارچە ئارسلان بولۇر ئوز تۇشى . Yl%:1?I  
f;tri+3D\  
قالى بولسا ئارسىلانغا ئىت باشچىسى ، }o$7:{?  
|w n#%x\D  
ئول ئارسلان بولۇر بارچە ئىت ساقىشى ، K]0\"Lq&|f  
Hh!n`*  
( بولىۋەرسە ئىتقا ، كور ، باش ئارسىلان ، 6y2Ec-1P9  
UgsN %  
بولۇر ئىتلار ھەممە ئارسلانسىمان ، #ct;][5b  
LX/c@Gmp 
ئەگەر بولسا ئىت ئۇ ئارسلانغا باش ، )"3e^|%  
<)WQ;b,  
بولۇر ئارسىلانلار ھەم ئىتتەك ھامان . ) 39ZbjuFu  
EE7!(#d#  
Hb. XCvj:  
مۇئەللىپ ئادەمنىڭ مەنىۋى كامالەتكە ئېرىشىش ۋاقتى ياشلىق چېغى ئىكەنلىگى توغرىسىدا مۇنداق دەيدۇ : 76=!Ap  
~e+JV+yb  
بودۇم ئوقتەگ ئەردى ، كوڭۇل ئەردى يا ، Q x?lA ]  
1 >|*S  
كوڭۇل قىلغۇ ئوقتەگ بودۇم بولدى يا ، O#pJ^,`  
2dH( b"0  
( بويۇم ئىدى ئوقتەك ، كۆڭۈل ئىدى يا ، =]JdxU=X  
}eboD|_~  
كۆڭۈل قىلغۇ ئوقتەك ، بويۇم بولدى يا . ) |segS  
 *uF nM  
تەبىئەت تەسۋىرىگە بىر مىسال : _5)T^,}o  
Ng}o]+DMG  
قالىق يىرتتى كەدمىش قارا كوڭلەكىن ، NDy=',=|6  
$XvA g1  
ئاچىلدى يارۇق يۇز كوتۇردى ئەگىن . PGLX>J x`,  
>CaA]R%K  
كۇلە باقتى ئورلەپ تانۇ قىز يۇزى ، wpO@x'%R  
$y~l$?  
يارۇدى بۇ دۇنيا ئىرى ھەم قوزى . r$s}p  
oT_/f8  
+Ef8\2  
2>r o  
( پەلەك يىرىتتى كەيگەن قارا كۆڭلەگىن ، f33<`We4  
Xryc&  
كوتەرتىپ پەرەنجە ، ئۇ ئاچتى يۇزىن ، JVx-qbRE  
FA-_,;5  
كۇلۇپ باقتى ئورلەپ گۇزەل قىز يۇزى ، wo#'>cg2  
7C@E/wq1  
يورىدى جاھاننىڭ ھەر ئىككى يۇزى ①. ) 2B*1|C %RR  
czv.^* 6  
« قۇتادغۇ بىلىك » نىڭ ئۇيغۇر ھازىرقى زامان ئەدەبىياتى بولۇپمۇ ئۇيغۇر شېئىرىيتىدىكى يەنە بىر مۇھىم تۆھپىسى شۇكى ، ئۇنىڭدا ھازىرقى زامان ئۇيغۇر شېئىرىيتىدىكى بەزى نادىر ژانىرلار ( مەسىلەن : رۇبائى ، تەجنىس ، تۇيۇق ) نىڭ شۇ دەۋىرلەردىن تارتىپ ئۇيغۇر شېئىرىيتىدە مەۋجۇت ئىكەنلىگى ، يەنى بۇ ژانىرلارنىڭ قەدىمدىن قالغان مىللى مىراسلىرىمىز ئىكەنلىگى روشەن نامايەن قىلىنغان . بۇ ئۇيغۇر ئەدەبىياتى تارىخى ۋە ئەدەبىيات نەزەرىيسىدىكى بىزى چىگىش مەسىلىلەرنى ھەل قىلىشتا بەك مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە .  !4@cu  
~J!eq5iF  
رۇبائىلارغا مىسال : mzvv#udz  
]NAl0TwLJ0  
نەگۇ ئەر بولۇر ، كور ، مىڭەر دۇشمانى ، #PIF`/5`  
,Xi6>oK  
مىڭەر سوزلەمەسە كۇنىگە ئانى . =th-~ 
)!d w,*C  
بورىمۇ بولۇر كورگىل ئىتتە قايار ، Oms$RnQ  
DfQWalh #  
ئۇدۇلا ئىشتسە مىڭ ئىتلەر ئۇنى . &)%iLS)  
%)n$hdL  
( نىچۇك ئەر سانالۇر مىڭەر دۇشمىنى ، 3;nx'6_yns  
]LyVbM  
مىڭ غەيۋەت قىلمىسا ئۇنى ھەر كۈنى '@^;?'0b  
.D$'8Q4rj  
كور ، ئىتتىن قاچقان ئۇ بورى بولۇرمۇ ، *q@Wlr^)  
;|h3X[f!  
ئاڭلانسا كەينىدىن مىڭ ئىتنىڭ ئۇنى . ) S fOtGb[]  
DiVh3;  
iK9V=a {  
.:R*&/oO  
قۇت ئول بەگ ، بودۇنقا قۇتادغۇ كەرەك ، UcF-E&un  
MY~9>C 9  
قۇتادسا بودۇن قارنى تودغۇ كەرەك .  ZNCw 6"  
I1;4h"  
_______________ I E    
112 r wu  
① ئىككى يۇزى _ كۇنگەي ۋە تەسكەي . 'i{ND(vm  
7gfj?B@/  
بۇ بەگلەر تەڭىز ئول تۇپى يىنچۇلۇگ ، BX\PYg  
W%7xJs@d  
تەڭىزكە ياغۇغلى بايۇغۇ كەرەك . ^.k\}b  
A,''`M  
( بەگدۇر بەخت ، ئەلگە بەخت بەخش قىلماق كېرەك !Cv 4>.~nv  
kCC#e7;mfA  
بەخت بەرسە ، ئەل قارنىن تويدۇرماق كېرەك . JIURe4lO  
#Meu4n^'*  
بۇ بەگلەر دېڭىزىدۇر ، تۇۋى ئۇنچىلىك ، OA~U  
_p.S4{F3#K  
دېڭىزگە يېقىنلار بېيىماق كېرەك . ) siH)>kz}  
*>`}"f#  
مانا بۇ كۇبلىتلاردا رۇبائىينىڭ ھەممە ئالاھىلىدىكلىرى ، يەنى چوڭقۇر پەلسەپىلىك پىكىر ، مەنا جەھەتتىن مۇستەقىلىلىق ۋە تولغۇنلۇق ، تىل ۋە ئۇسلۇپ جەھەتتىن پىششىق ھەم ئىخچاملىق ، شەكىل جەھەتتىن توتلۈك بولۇش خۇسۇسىيەتلىرى تولۇق ئىپادىلەنگەن . aKjQ1%qmL,  
hj&2./B:j  
تەجنىس ۋە تۇيۇق ئۇمونىم سوزلەردىن پايدىلىنىپ يېزىلغان بىر خىل شېئىر شەكلى بولۇپ ، ئوتتۇرا ئاسىيا خەلىقلىرى بولۇپمۇ ئۇيغۇر شېئىرىيتىدە كەڭ تارقالغان بىر خىل نادىر سۆز سەنئىتىدۇر . بۇ خىل شېئىر شەكلى قەدىمدىن تارتىپ ھازىرغىچە مەۋجۇت بولۇپ كەلمەكتە ، بەلكى تەرەققى قىلماقتا . « قۇتادغۇ بىلىك » تە مانا شۇ سۆز سەنئىتىگىمۇ ئاللىقاچان ئاساس سېلىنغانلىقىنى كۆرىمىز . dyqJI+~W  
0 %s`[  
مەسىلەن : "قىز " دېگەن سوز قەدىمقى ئۇيغۇرچىدا ھازىرقى مەنىسىدىن تاشقرى ، "قىس " ، " كەم " ، " نادىر " دېگەن مەنىلەرنى بېرەتتى . شائىر بۇنىڭدىن پايدىلىنىپ بۇنداق يازىدۇ : VDp`ftH%  
7xx=/@Fs  
,|-=5`6*  
HB V4q:  
بۇ مۇنداق كىشىلەر بولۇر ئىزى①قىز ، Wnm}=ZF  
HQH^UGM[q  
بۇ قىز قىزلىغى قىلدى قىز ئاتى قىز . @o3EV%(n  
~ e2rdTu  
( مۇشۇنداق كىشىلەر بولۇر بەكمۇ قىز ، TYW 0;wX  
ctokz   
بۇ قىز قىزلىغى قىلدى قىز ئاتى قىز . ) dPgN:#. u2  
FfB [?[WR  
__________________ Oe1}d?x&  
;I`Y(!Vf  
① ئىزى _ ( قەدىمقى ئۇيغۇرچە ) بەك ، بەكمۇ . k7m7mFsL^  
IS_Han  
k\7f.$?^  
jL>j<   
"ھىساپ " دېگەن سۆز قەدىمقى ئۇيغۇرچىدا " ساقىش " دېيىلەتتى . " ساقىش " سوزىنىڭ ئىتمولوگىيسى ( كېلىپ چىقىشى ) " ساق ئىش " بولغاچقا ، شائىر بۇنىڭدىن پايدىلىنىپ مۇنداق يازغان : jfP?3%F  
;OxPZ  
ساقىش ساقلىغىن بولدى ئاتى ساقىش ، o 
.4)|Psm  
كورۇ بارسا ساقىش ئىزى ئوك ساق ئىش . zv{SwNry  
x8c(s13  
( ھېساپ ساقلىغىدىن ئاتالدى " ساقىش " ، ZM}(K'(*  
J|Z:.-V  
كورۇرسەن ھىساپ ئۇ ئوزى بەك ساق ئىش . ) Ohc }r}0  
LT* 2Z S  
x \@{En  
1xiY @  
" قەسىر "، " ساراي " ، " ئوردا " سۆزلىرى قەدىمقى ئۇيغۇرچىدا " قارشى دېيىلەتتى . "قارشى " سۆزى يەنە ھازىرقى مەنىسىدىمۇ ئىشلىتىلەتتى . شائىر بۇنىڭدىن پايدىلىنىپ مۇنداق يازغان : oF,)=r2 w  
d(&nl%B  
~[dz>Sf[  
E#ri,}1'>  
بۇ بەگلەر ئەۋى ئاتى قارشى تۇرۇر ، JCC OjY{q  
~a+]aXQ  
بۇ قارشى ئىچىندەكى قارشى تۇرۇر . 8;Y&X} -  
j=$( BX  
( بۇ بەگلەر ئۆيىنىڭ ئاتى " قارشى " دۇر ، [22nu v!V  
zE*B esIk  
بۇ " قارشى " ئەھلى ئۆز – ئارا قارشىدۇر . ) X&^r;k  
G\7j ^' x  
F0J6@n|.\  
vW{3U{1$  
"ئوگ " دېگەن سۆز قەدىمقى زاماندا ئەقىل – ئىدراك ، ماختىماق ، چوڭ ياكى بۈيۈك دېگەن مەنىلەردە قوللىناتتى ، شائىر بۇنىڭدىن پايدىلىنىپ ناھايتى ئوبدان تۇيۇق ( مۇختەمىلات ) يازغان : jUxu9GQ  
Ms 
قايۇ ئەردە بولسا ئۇقۇش بىرلە ئوگ ، .L[uG z   
-3?0n|'PvH  
ئانى ئەر ئاتاغىل ، نەچە ئوگسە ئوگ . O2ha5qpU  
0 7L_3&!  
ئۇقۇش ئوگ بىلىك كىمدە بولسا تۇگەل ، q7]#Y i  
$>|5a[`=  
ياۋۇز ئەرسە كەدتى ،كىچىك بولسا ئوگ . .g-"MX  
?,z05+Tp  
( ئەگەر كىمدە بولسا ئاڭ –ئىدراك ۋە ئوگ ، / AhbCWg  
L+ Vx[=Y\  
R 8*6a  
ئۇنى ئەر ساناپ سەن قانچە ئوگسەڭ ئوگ . `w $~d  
s.8/&\ 
ئەقىل – ئاڭ ، بىلىم كىمدە بولسا تولۇق ، } NXS 0  
upbqBF('JB  
يامان بولسا خوپ دە ،كىچىك بولسا ئوگ .) QW}=~nt"  
QE9V RHg  
Qu4m`7RZ  
^nJ1Ai*(P  
بۇ يەردە "ئوگ " سۆزى بىرىنچى مىسرادا ئەقىل ، ئىككىنچى مىسرادا ماختىماق ، تۆتىنچى مىسرادا چوڭ دېگەن مەنىلەردە كەلگەن . Hc{%G|7  
1R |ECRu!  
« قۇتادغۇ بىلىك » تە مول ۋە كىشىنى چوڭقۇر ئويلاندۇرىدىغان پەلسەپىلىك پىكرلەر شەرھىلەنگەنلىكى ، يۈكسەك بەدىئىيلىك ئىپادىلەنگەنلىكى ئۈچۈن ، ئۇ دۇنياغا كېلىشى بىلەنلا قارا خانىيلار تېروتورىيەسىنىڭ ئىچى ۋە سىرتىدىكى كەڭ رايونلاردا چوڭقۇر تەسىر قوزغىغان . كىتاپقا شۇ دەۋىردە باشقىلار تەرىپىدىن ئىككى مۇقەددىمە يېزىلغانلىقى ۋە 14 – ئەسىرنىڭ كېيىنكى يېرىمىغىچە ياشىغان " ئالتۇن ئوردا " دۆلىتىنڭ مەركەزلىرىدىن بولغان سارايچىق شەھرى خارابىسىدىن 1909 – يىلى تېپىلغان بىر كوزىدا « قۇتادغۇ بىلىك » كە تەقلىدەن يېزىلغان مىسرالارنىڭ ئۇچرايدىغانلىقى بۇنىڭ جانلىق دەلىلىدۇر . [a}\#n~  
3O~N[iD  
12- ئەسىرنىڭ ئاخىرى بىلەن 13- ئەسىرنىڭ باشلىرىدا ياشىغان ئەدىپ ئەخمەت يۈكنەكىنىڭ " ئەتەبەتۇل ھەقايىق " ( ھەقىقەت ئىشىگى ) ناملىق دىداكتىك داستانىنىڭ مەزمۇن ۋە ئۇسلۇپ جەھەتتىن « قۇتادغۇ بىلىك » كە ئوخشايدىغانلىقى ،« قۇتادغۇ بىلىك » تىن 250 يىل كېيىن نەسىردىن رابغۇزى تەرىپىدىن يېزىلغان « قىسسەسۇل ئەنبىيا » ناملىق ئەسەرنىڭ بېشىدىكى « باھار ھەققىدە مەدىھىيە » مۇ « قۇتادغۇ بىلىك » نىڭ دۆلەت ، سىياسەت ، ۋە ئىجدىمائى ئىدىيىلەر جەھەتتىلا ئەمەس ، بەلكى ئەدىبىيات جەھەتتىمۇ كېيىنكىلەرگە قانچىلىك كۈچلۈك تەسىر كۆرسەتكەنلىكىنى ئىسپاتلايدۇ . GW @+zNA  
e3@)3=4dC  
7lM28z}  
0t{"F9v+  
4 4_PGuy  
T|u+_Gm:  
يۇقىردا بايان قىلىنغانلاردىن مەلۇم بولىدۇكى ، « قۇتادغۇ بىلىك » يېڭىدىن ئايىغى چىقىپ تاڭتايلاپ مېڭىۋاتقان بىر مەدىنىيەتنىڭ ئەمەس ، بەلكى قەدىمقى ۋە يۈكسەك بىر مىللى مەدىنىيەتنىڭ بىۋاستە مەسھۇلى . ئۇ ، ئەدىبى ئەسەر بولۇش بىلەن بىللە ھەم تارىخ ، ھەم پەلسەپە ، ھەم " سىياسەتنامە " ياكى دۆلەتشۇناسلىق ، ھەم ئىجدىمائى تەلىم – تەربىيە ۋە ئۇزاق ئۆتمۈش ھايات بىلەن قارا خانىيلار دەۋرىدىكى رېئال ھاياتنى ئۆزىدە مۇجەسسەملەشتۈرگەن سىستىمىلىق بىر ئىلمى ئەسەر . شۇنىڭ ئۈچۈن ، ئۇ ، شەرق مەدىنىيتىنى ، ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركى تىللاردا سۆزلىشىدىغان خەلقلەر تارىخىنى ، قەدىمقى ئەجدارتلارنىڭ پەلسەپە ، ھوقۇق ، ( قانۇن ) ، ئېتىكا ( ئەخلاق ) ، تەلىم – تەربىيە ، دىنىي ئېتىقات ، دۇنيا قاراش ، ئۆرپ – ئادەتلىرىنى تەتقىق قىلىشتا زور ئەھمىيەتكە ئىگە . #I tLt9`  
شۇنداق بولغاچقا ، ئۆتكەن ئەسىرنىڭ ئاخىرىدىن باشلاپلا ، بۇ ئەسەر خەلقئارادا ئىلىق ساھەسىدىكىلەرنىڭ زور دەرىجىدە دىققەت – ئېتىۋارىنى قوزغىدى ، ھەرقايسى مەملىكەت ئالىملىرى ۋە تەتقىقات خادىملىرى « قۇتادغۇ بىلىك » ئۇيغۇر مەدىنىيەت تارىخىدىكى يازما يادىكارلىقلار ئىچىدە ھەممىدىن كۆپ تەتقىق قىلىنغان ئەسەر ، بۇ ئەسەر خەلقئارا ئىلىم ساھەسىدىكىلەرنىڭ مۇھىم تەتقىقات تېمىلىرىنىڭ بىرى بولۇپ كەلمەكتە . بىزنىڭ ئېلىمىزدىمۇ ماركىسىزىملىق مەيدان ، نۇقتىنەزەر ۋە ئۇسۇل بىلەن « قۇتادغۇ بىلىك » ئۈسىتدە ئومۇمىيۈزلۈك ۋە سېستىمىلىق تەتقىقات ئېلىپ بېرىلماقتا . ئوچۇقراق قىلىپ ئېيىتقاندا ، « قۇتادغۇ بىلىك » 11- ئەسىرگە تەئەللۇق بىر ئەدىبى ئەسەر بولغاچقا ، بارلىق كىلاسىك مەدىنى مىراسلارغا ئوخشاشلا ، بۇ ئەسەر ۋە ئۇنىڭ مۇئەللىپىمۇ بەزى جەھەتلەردە سىنپى ھەم تارىخى چەكلىملەردىن خالاس بولالمىغان . شۇڭا ، بىز تارىخى ماتىريالىزىمىلق نۇقتىنەزەر بىلەن ، ئۇنىڭ شاكىلىنى چىقىتىۋېتىپ ، مېغىزىنى ئېلىپ ، ئۇنىڭ ئىچىدىكى پايدىلىق تەرەپلەرنى سوتسىيالىستىك مەنىۋى مەدىنىيەت قۇرۇلۇشى ئۈچۈن خىزمەت قىلدۇرىشىمىز لازىم . FrONa&v>  
« قۇتادغۇ بىلىك » داستانىنى ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىدا ئۆز ۋەزنى بىلەن نەزمى شەكلىدە ئىشلەش تۇنجى قېتىم بولۇۋاتقان ئىش . سەۋىيمىزنىڭ چەكلىك بولۇشى تۈپەيلىدىن بۇ نۇسخىدا بەزى يېتىشسىزلىكلەرنىڭ كۆرۈلىشى تەبىئى . كىتاپخانلارنىڭ قىممەتلىك پىكىرلىرىنى ئايىماسلىقىنى ئۈمىت قىلىمىز . mb-1(Jb  
G?^uj,rv  
9KAxPt"%z  
)51 zQU("  
« قۇتادغۇ بىلىك » نى نەشىرگە تەييارلاش گۇرۇپپىسى vaOm>ie8  
h.DSJ?p  
1983- يىل ماي Dj n   
}m49  
}:Ee)Z6HV  
$+Omwd  
قۇتادغۇبىلىك
#'w W3H  
نەسىرى مۇقەددىمىسى ?DsUujkF  
1. ھەمدۇ – سانا ، مىننەت ۋە سانسىز مەدىھلەر /fzW9rf  
)K1d'0!  
2. ئەزىز ۋە ئۇلۇغ تەڭرىگە كىم ، ( ئۇ ) ئۇلۇغلۇق ئىگىسى ۋە كامال #`L~`%0  
(yrQDTK  
3. قۇدرەتلىك پادىشادۇر . ( ئۇ ) يەرنى ، كۆكنى ياراتقان . $ZfP*lPn  
lHi=Kp 6  
4. بارلىق جانلىقلارغا رىزىق بەرگەن . &N; -[8Bu  
w1?1sH  
5. خالىدى ، شۇنى قىلدى ؛ ھەمدە نىمىنكى خالىسا ، شۇنى قىلۇر . B UZ,[;g"  
 
6. يە ئۇلۇللاھۇ مايەشا ۋە يەھكۇمۇ مايۇرىد ( خۇدا خالىغىنىنى قىلىدۇ ۋە :Su"0A7  
X 
=\{(9}i"#:  
*N{Q^  
قۇتادغۇبىلىكبىرىنچى باپ
= PpN+Cz   
H qOpr  
ھەممدىن ئەزىز ۋە ئۇلۇغ بولغان تەڭرىنىڭ eH^8j g  
7`J]tY*G!  
مەدھىيسى بايانىدا ]-.$79J  
b3>bK0C  
E2jB{ v  
1 خۇدا ئاتى بىلەن سوزۇم باشلىدىم ,Ko`^X  
(:b^inQ'y  
تورەلتكەن ، ئوستۇرگەن ، كەچۈرگەن ئىزىم[14] . ')$wY7,b  
Q/u3Y  
fJ1o0  
ROYY*gkq.  
2 تولا مەدھى بىرلە تۇمەن مىڭ سەنا ، 6 K  #  
cS@b-)e  
قادىر بىر خۇداغا ئاڭا يوق پەنا [15] . ^|"\?@ K  
P  2  
"+.V8mfI  
w I91} UR  
3 قوڭۇر يەر ، يېشىل كوك ، كۇن ، ئاي بىرلە تۇن _ {PUg.]2*  
fzns/r|{J  
ياراتتى زامان ، ۋاقىت ، مەخلۇق ۋە كۇن . Hl]GQ!Iz  
I[*b%m  
duJs{9z"Q  
=~n r[a  
4 ئۇ خالاپ ياراتتى ،يارالدى پۇتۇن ، M^FR^h=_1  
@?;.'qR l/  
ئۇ بىرلا دىدى " بول " بار ئولدى پۇتۇن . 8ir+AVfx  
$AX)vrnJ  
S33zsq  
JhQ!eO}  
5 بۇ بارچە يارالغان مۇھتاجدۇر ئاڭا ، 4s}HZ<&  
l)R-\+^4d  
ئىگەم سەن بىھاجەت ، يوق ساڭا ھەمراھ . TSbak}C(  
\:~ g#491  
A^zIWG%#  
hWqF\dzK  
6 ئەي قادىر ۋە مەڭگۈ بىھاجەت بايات ، crNZ&>[?  
sCAQgMw  
سېنىڭدىن بولەككە ياراشماس بۇ ئات . h;rQ\`X8fA  
l- _Q-{3  
+Dk;`\GPl&  
Z|T }lZ  
7 ئۇلۇغلۇق ساڭا ھەم بۇيۇكلۇك ساڭا ، COKkgX]8{  
B"b#1m  
سېنىڭدىن بولەك يوق ساڭا تۇش – تەڭا . tN2V}G  
G%y}/V+  
Hhg0CNB+Y  
$=}FEeI  
8 ئەي بىر سەن ، بىرىكمەس ساڭا باشقا بىر ، kyk/A1`S  
'i W" l h  
بۇرۇن سەن جىمدىن ،جىمدىن ئاخىر . p34;'(HC  
/4rCvhW 3  
?4{3)FJ`  
G@#B;|3G(  
9 ساناققا قېتىلماس سېنىڭ بىرلىگىڭ ، 2RH@ E\:(  
) =w3wzS  
پۇتۇن نەرسىگە يەتتى قۇدرەتلىكلىگىڭ . YM'orkS 2O  
=q.,]'4$  
mn`a%DG  
z94 ytn  
10 گۇمان يوقكى ، بىر سەن ، ئەي مەڭگۇ خۇدا ، Iv/;BeZ  
z dx1Z !I  
ئوزۇڭ ھەر نىچۇك سان – ساناق سىرتىدا . (Rs{zt  
4SYH6[5Ow  
BX-MT`2  
vIH(cLadU[  
11 ئىچۇ – تاش بىلۇچى ئەي ھەققۇليەقىن[16] ، q(7dv[n9  
}S~"z7]k"  
كوزۇمدىن يىراقسەن ، كوڭۇلگە يېقىن . v Zypn  
SCcW@.XIv  
LZ^DW:iTbc  
w6 
12 ئېرۇر بارلىغىڭ كۇن ۋە ئايدەك يورۇق ، $C;E@1Q  
vx4@)k Fn3  
تېگىڭگە يېتۇچى كوڭۇل – ئەقىل يوق . 6qH0 =kaUK  
>AL5'B%  
*z-v.ys|  
8KGig)> \  
13 نىمەلىكتىن ئەرمەس سېنىڭ بىرلىگىڭ ، kjAdklD(  
=F5aKNv!6  
ياراتتىڭ جىمىنى ، جىسمى سېنىڭ . |1$SI)1Q  
hgJj[l  
+z ]W[{  
=v'(_9c.  
14 پۇتۇن بار نېمەتنى ياراتتىڭ ئوزۇڭ ، XL%}

 
ux |q?  
يوقىلۇر جىسمى ، تىرىك سەن ئۆزۈڭ . |O sRfe6qB  
n,*3]@K<  
$s(SDI%M{  
Y:bU(u}!  
15 ياراتقان بارلىغىغا يارالغان تانۇق [17]، 2i1aL#CX{+  
SHH*u|,{  
يارالغان ئىككى بىر تانۇقى ئېنىق . Vtj/:;5  
mV lbN'DU  
O~Rm^BoFD  
kiv -*J  
16 ئۇنىڭ ئوخىشىشى يوق ۋە ياكى تېڭى ، K6dU 5fw'  
Mab m/</  
نىچۇكلۇككە يەتمەس خالايىق ئېڭى . l"\Y>]pts  
WB 
v6y w)L9  
%{`x8'm  
17 ئۇ يۈرمەس ، ئۇ ياتماس ، ئويغاق ، ئۇخلىماس ، ;Z<Mydf  
9_HX9 n:[  
ئۇنىڭدىن يىراقتۇر تەسەۋۇر – قىياس . S$8)>R1  
%v%57Dp  
,oopvzY  
+=tSy9(  
18 نە ئالدىدا ، نە كېيىن ، نە ئوڭ – سولدا ، J!'*(  
A'\l2Qh  
نە پەستە ،ئىگىزدە ، نە ئۇدۇلدا ئۇ . [+5qi'B_  
bxFttr3  
dy>~jjG  
&== ~)  
19 ئورۇن ئول ياراتتى ، ئورۇن يوق ئاڭا [18] ، ,gA8q)8E  
\auuZH8  
ئۇنىڭسىز ئورۇن يوق ، ئىشەنگىن بۇڭا . p4OSBWsI  
t3D i  
rY[j#y+8  
ZR,,$r\L2  
20 ئەي سىرغا يېقىن ، ئەيۇ كوڭۇلگە ئەزىز ، U+~- D'  
L?'KCgO#  
گۇۋادۇر ساڭا بارچە سۇرەت ۋە ئىز . ]DqX B#g  
5o|z \  
( 1$-y]  
21 ياراتتىڭ تۇمەن مىڭ تىرىك ،ساناقسىز ، K+ 52v/  
j# P R;=dI  
قۇرۇقلۇق قارا تۇننى ، چۇقۇر ، تاغ ، دالا ، دوڭ ، دېڭىز . sceX;du  
RJ]sV-g3  
dCp\=O~ !  
22 بېزەتتىڭ يېشىل كوكنى يۇلتۇز بىلەن ،  NJ}R  
"b se6E  
يۇرۇتتۇڭ قارا تۈننى كۇندۇز بىلەن . c;d[I;`cZp  
Kyh$^9>.b  
[NT0h@W7  
23 ئۇچارلىق ، ماڭارلىق ، تىنارلىقكى بار ، L?LbTw`{)  
W1 O2,  
سېنڭدىن ئىچىپ ، يەپ تىرىقكلىك قىلار . opRO{N0  
rOeII\ Nk  
+YD Oj~  
24 ئېگىز ئەرش ئۇستىدىن يەر ئاستىغا تا ، = |\WV  
8(GG.b  
پۇتۇن بارچە مۇھتاج ئەي ئىگەم ساڭا . r JMU>  
 /'/x  
"/%I{n&  
25 ئايا ھەققە پۇتكەن ، ئاچ ھەمدىگە تىل ، 5qEe?\&vc  
wiC'vi  
دىلىڭ پۇتسە شەكسىز ، يۇرۇتمە ئەقىل[19] . ]8 hd Qb  
5(xN*YpH<1  
D#Y:.I*.  
26 ئۇ قانداق دىمەكتىن كوڭۇلنى كۇزەت ، <Qq\76q  
.=GY5F:9(  
پۇتۇپ بارغىغا ئاسايىشقا يەت . 2,A+.f  
+ijVL@N>  
$a X{:k*v  
27 نىچۇك ، قانچە دەپ يۇرمە ، تۇرقىن ئوزۇڭ ، !. V_3( a  
.&w)\rB3A  
نىچۇك ، قانچىسىز بىل ، ئۇزارتما سوزۇڭ . yP mfbOo$  
#EVT"YP  
dU 
28 بۇ مۇڭلۇق قۇلۇڭنى ، ئەي مۇڭسىز ئىگەم ، 8EZ`;5P  
j|RM9hd$  
كەچۈرگىن گۇنايىنى ئەيلەپ كېرەم . EqFJQ[)  
:9N^2 EV  
^BB2Y=]P  
29 ساڭا سىغىندىم ، ئۇمىدىم ساڭا ، 1"xuGJ#:  
S<:zHXgb=  
قىيىنلىق يېرىمدە مەدەت قىل ماڭا . '5},5p   
wgVL 
|?UVT  
30 سويۇملۇك رەسۇل بىرلە تۇرغۇز مېنى ، _/07U,!Mf  
)Tdw:2w  
قولۇم تۇتقۇچى قىل قىيامەت كۈنى . 6naIp7a  
mSfAue'W`  
k/>o0% U  
32 ئۇلۇغ كۇندە كورسەت ئۇلارنىڭ يۇزىن ، p4s)X^_  
|:7.1PiW  
قولۇم تۇتقۇچى ئەيلە ياخشى سوزىن . j*&lJFw2  
o%LGL qy  
Wj(.[}v  
33 سېنى ماختىيالايمەن لايىق ئوزۇم ، BbOIW0|n  
7 Ka +Z  
سېنى سەنلا ماختا ، كېسىلدى سوزۇم UHV-NJ-  
JFJ"Ky  
aRxHu'([cO  
MiIt1 B@P  
x@NKE)zE*m  
ئىرادىسى بويىچە ھۆكۈم قىلىدۇ.) |L\)~p$p  
G%A1}DpM<  
7. يەنە سانسىز سالام ۋە دۇرۇتلار ئىنسانلارنىڭ NbL.;XO&l  
4(kZ)9N)  
8. ياخشىسى ، پەيغەمبەرلەرنىڭ سەرخىلى ( ۋە تەڭرىنىڭ ) ئۇلۇغ ئەلچىسى C\n%{s#  
]oi*NeA]  
9. مۇھەممەت مۇستاپاغا بولسۇن ، يەنە d a;s6yIi  
IkK6M}K  
10. ئۇنىڭ يارەنلىرى بولغان ئەزىز ۋە مۇھتەرەم ساھابىلاردىن q:PtA_7  
^ cI%zv{{H  
11. ئاللا رازى بولغاي P DZ(/  
,Pgv3&P3#  
12. بۇ بەك ئەزىز بىر كىتاپتۇر ، ( ئۇ ) چىن ھېكىملىرىنىڭ &%O[q4;<Y  
5 @ y #]  
[{$60 qL  
KKi`AsqE)  
13. ھىكمەتلىرى بىلەن بېزەلگەن ، ماچىن ئالىملىرىنىڭ sbEN{`|j$  
|vsE-Q  
14. شېئىرلىرى بىلەن ياسانغاندۇركى ، MXgT~f^%  
"0}$ cQ6=.  
15. بۇ كىتاپنى ئوقۇغان ۋە بۇ بېيىتلەرنى ( باشقىلارغا ) بىلدۇرگەن ( كىشى بۇ) WLkX]qh C^  
yg5RUC~I  
16. كىتاپتىنمۇ ئەزىزراقتۇر . چىن – ماچىن z7CbM[FCU  
u]/'R%o }  
17. ئالىملىرى ۋە ھېكمەتلىرىنىڭ ھەممىسى بىر قارارغا Hj4y2P  
. OuS  
18. كەلدىلەركى ، مەشرىق ۋىلايتىدە ، ?ta(7(]@:l  
t5Rzb_QB}  
19. پۇرۇن تۇركى خەلقلەر ياشايدىغان يەرلەردە ، بۇغراخان تىلىدا bZ1 $[BI>  
`T+,U_5z  
20. تۇركى سۆز بىلەن ( ھېچكىم ) بۇنىڭدىن ياخشىراق كىتاپنى ھەرگىز wTz 18sS6  
< 
21. يازغىنى يوق . بۇ كىتاپ قايسى پادىشاھلىققا ZxA<hNSC  
k=A:! %X8  
22. ياكى قايسى ئىقلىمغا يەتسە غايەت 2^! Gg @\  
li539|\*x^  
23. ئۇزلىغىۋ ۋە پەۋقۇلئاددە گۇزەللىگىدىن ، Qu00d*H  
},XJGR  
24. ئۇ ئەللەرنىڭ ھېكىملىرى بىلەن ئالىملىرى قۇبۇل قىلىپ ، bHR]h_CC Z  
8/%!k1  
25. ئۇنىڭغا ھەر بىرى بىر تۇرلۇك ئات ۋە لەقەپ بەردى cQ&+B7k9  
wKQ %j(  
26. چىنلىقلار ( ئەدەبۇلمۇلۇك » ( شاھلارنىڭ ئەدەپ – قائىدىلىرى ) دەپ x978ICO  
X77XNrR ]  
ئاتىدى ؛ ماچىن }$";z"y  
zY] 8 1+  
27. مۇلكىنىڭ ھېكىملىرى « ئاينۇل مەملىكە » ( مەملىكەتنىڭ دەستۇرى ) '"hBi S@  
4C?\VCq%Z  
28. دىسە ، مەشرىقلىقلار « زىننەتۇلئۇمرا » ( ئەمىرلەر زىننىتى ) دېدى ؛ 9Iy_+wU5  
qa!hBgOf  
29. ئىرانلىقلار « شاھنامە تۇركى » دەپ ئات قويدى ؛ ,rZ1/H ,=G  
V%{rZuA  
30. بەزىلىرى « پەندنامەئى مۇلۇك » ( پادىشالارغا نەسىھەت ) دەپ ئاتىدى ؛ RC5Gu/  
x61""bG  
31. تۇرانلىقلار « قۇتادغۇ بىلك » دەپ ئات قويدى . EyYrsH 8  
EYPMx  
32. بۇ كىتاپنى يازغۇچى بالاساغۇندا "r-"1~| =5  
f6wG-Y`6I2  
33. تۇغۇلغان بىر تەقۋادار زاتتۇر ؛ ئەمما ، }aou\O}*  
 k((o]  
34 . بۇ كىتاپنى قەشقەر ئېلىدە تاماملاپ ، مەشرىق HG*[)P  
74O4KkVH  
35. شاھى تاۋغاچ بۇغراخان ھوزۇرىغا سۇنغاندۇر . h}a1]yMD.  
T^=0Nf  
36. شاھ بۇغراخانمۇ ئۇنى قەدىرلەپ t[ <yi/  
`[f]?y&=  
37. ( ۋە ) ئۇلۇغلاپ ، ئۇنىڭغا خاس ھاجىپلىقنى T ssG}B  
k5 S5/R  
38. ئىلتىپات قىلغان ( ۋە ) شۇنىڭ بىلەن يۇسۇپ ئۇلۇغ خاس 5cU;ZHp{N  
BcPcR/t62  
39. ھاجىپ دەپ نام – شۆھرىتى دۇنياغا يېيىلغاندۇر . $F^d&-o9  
l@UXfES*w  
40. بۇ ئەزىز كىتاپ تۆت ئۇلۇغ ۋە ( ۋە ) مۇھىم ئۇل ئۈستىگە بىنا oU,hKTS~4<  
,Y(hgUo)f  
41. قىلىنغان ؛ بىرى ، ئەدىل ( ئادالەت ) ؛ ئىككىنچىسى ، دەۋلەت ( بەخت ) iwvR"gZ  
d-f?  
42. ئۇچىنچىسى ، ئەقىل ؛ تۆتىنچىسى ، قانائەت بولۇپ ، يەنە ( ئۇلارنىڭ ) 9Ex6Nty_zu  
7Rq+$O<K  
43. ھەر بىرىگە تۇركچە ئات قويۇلغان . ئەدىلگە H'Q6t.E+  
W3VA MwzJ  
44. " كۇنتۇغدى ئېلىگ "[1] بېرىلىپ ، پادىشاھ ئورنىغا -=`"sv  
[D{=ZOMKA8  
45. قويۇلغان ؛ دەۋلەتكە " ئايتولدى" دەپ ئات قويۇلۇپ ، [P8/ Qo  
xRH+&.xY  
46. ۋەزىر ئورنىغا قويۇلغان ؛ ئەقىلغە xRZpP:^af  
nUU@|x:5  
47. " ئوگدۇلمىش " دەپ ئات قويۇلۇپ ، ۋەزىرنىڭ ئوغلى ئورنىغا قويۇلغان . uMKSA  
y7l "WU  
48. قانائەتكە " ئودغۇرمىش " ئېتى بېرىلىپ ، ۋەزىرنىڭ a[#>;f fzC  
6C"&ry6h  
49. قېرىندىشى دەپ ئېيتىلغان . شۇنىڭدەك ، ( مۇئەللىپ ئۆز پىكىرلىرىنى ) 6Ul$z}j  
9Sl @CX)  
50. ئۇلارنىڭ ئارىسىدىكى مۇنازىرە ۋە سوئال – جاۋاپلىق سۆزلەر ئارقىلىق <8raVgmv  
C\lp5&I;  
51. ئىپادىلەنگەن ، تاكى ( بۇنى ) ئوقۇغانلارنىڭ كۆڭلى ئېچىلىپ ، fK\$ 63  
~-;.C$ 
52. مۇئەللىپنى ياخشى دۇئا بىلەن ياد قىلسۇن دەپ .

cm9WaSFuv  
]` VELuI  
k'9@ 
||018Xg4  
~qpp^9%  
قۇتادغۇبىلىكئىككىنچى باپ
p\&c-2YxH  
x%I{]jsv~  
پەيغەمبەر ئەلەيھىسالامنىڭ مەدھىيسى بايانىدا a4AM{Xo4   
pt 
ubiDVmq'pJ  
IbC?mIAP  
34 ئەۋەتتى رەسۇلنى رەھىملىك ئىگەم ، spq],S9  
"YX<W?  
كىشى ياخشىسى ، تاللىغىنى ھەم . ~Dm `[)4  
&<>B-v  
jh c7Z  
znJ*@d^(  
35 چىراق ئىدى خەلققە قاراڭغۇ تۇنى ، zzPEg.  
" T;Y$"`  
يورۇقلۇقنى چاچتى ، يورۇتتى سېنى . F>t@h'"  
7 K0hD7g  
F}52V2#<  
OoV T$  
36 خۇدادىن دەۋەتچى ئىدى ئۇ ساڭا ، d^[EiFX@!  
 
يىگىت ، توغرا بىر يولنى تاپتىڭ ، شۇڭا . =q4R)5L.  
e7x`aMy\  
OIvx8@Jh]  
B76k   
37 ئاتاسىن ، ئاناسىن پىدا قىلدى ئول ،  5dLDT  
b> #?|}  
تىلەك ئۇممەت ئەردى ، بايان قىلدى يول . '} *D!}  
5x /#J[  
^mMEjK\29  
()RBG%  
38 كېچە ئۇخلىماستىن ۋە كۇندۇزى يمەي ، rZuW\{rJ-  
p]M{W  
سېنى سورىدى ھەقتىن ، بولەكنى دېمەي . :un "bO"s  
LNtRI 
k7DXTd0#  
w9 D@G&r  
39 تىلەدى سېنى كۇن – تۇن ئەمگەك بىلە، 1mbd=Ic  
T\Fb1qv{c:  
ئۇنى ماختا ئەمدى ، رىزاسىن تىلە . LN-Vg7h 
.-'FSk B^  
y.llV*  
t c9,6UM4  
40 پۇتۇن قايغۇسى ئەردى ئۇممەت ئۇچۇن ، uw5oVJKP/'  
y0m"2[|w  
قۇتقۇزماق تىلەر ئەردى راھەت ئۇچۇن . 1^!v!J]U  
(#8>!  
41 ئاتادىن ، ئانادىن بولۇپ مېھرىۋان ، H3G>;%+> 0  
#qUJdeo(  
تىلەيتتى خۇدادىن شۇنى ھەر زامان . <Jx{D*Z  
/a<%7(F  
I _`F4  
fX3@`AP  
42 خەلققە ئىدى ئۇ خۇدا رەھمىتى ، Uup:o  
c Ik=9#od  
قىلىغى سىلىقتۇر ، تۇزلوك خىسلىتى . >VbO%?KW  
Voh*uyUX  
#5. ~h4Q\  
=%]+2;\  
43 ئىدى ئۇ مۇلايىم ، قىلىغى سىلىق ، v?Rz!4cJ<|  
gzh9!=QM!\  
ھايالىق ، قولى كەڭ ، سېخى رەھىمدىل . [4+brx   
[fdmOA  
[.>Co>=  
ho9V`PF:*  
44 قوڭۇر يەر ، يېشىل كوكتە ئەردى ئەزىز ، ch1& +rw&%  
enlcj>[  
ئاڭا بەردى تەڭرى قىممەت ئېيتقۇسىز . SbD 2 f  
SuS$2b  
}W.Qa37kU  
v\A6\W)  
45 بۇرۇندىن ئىدى باش پۇتۇن باشچىغا ، ^uzF   
J;C^q= A  
كېيىن بولدى تامغا پۇتۇن ساۋچىغا [20] . kp7`; l  
Q"cwOy 4_w  
il]s n'  
;K p#0'  
46 ئۇنىڭ مەن يولىغا كوڭۇل باغلىدىم ، } Gw%nQ3A  
lD4"0K 'G  
ئىشەندىم ، سويۇپ ھەم سوزىن ئاڭلىدىم . v <);9Zo!  
3vQMR^U~c  
*PM a"i 7  
tj35sy,  
47 ئىلاھا ، كۇزەتكىن بۇ كوڭلۇمنى سەن ، wbv" 52c   
texP" b1eN  
قوپاردا رەسۇللە قوپار مېنى تەڭ . bQFH !1U  
A2(Z;v-  
wzP%$3 g;  
6xm*2t/R  
48 قىيامەتتە كورسەت تولۇندەك يۇزىن ، CE36Z#\ D  
':gW)lXc?  
قولۇم تۇتقۇچى قىل ئىلاھا ئوزىن  Wu9}p6  
 `s=1su!  
S5d T\>q9  
w"VhQ$  
قۇتادغۇبىلىكئۈچىنچى باپ
S^VHt_-[  
;Z{jU  
تۆت ساھابىنىڭ مەدھىيسى بايانىدا o XxM@8eJj  
\~.+&(m  
SUg\ ;a!  
"ZD1kdd  
49 ئۇنىڭ توت ھەمرىيى سويۇنچى ئىدى ، e;=(55\  
wJeojL7T  
ھەر ئىشتا بىللە ھەم كېڭەشچى ئىدى . 8"yI/PSY  
~6. #tos  
]_B3trir6  
\%k]U|K0#  
50 قېيناتا ئىككىسى ، كىياۋ ئىككىسى ، #2F9/h  
yX/\1{nr  
تاللانغان كىشىلەر ئىدى تۆتىسى . T oP'XG3  
Qq_uq`Z-  
>>ZRb5`Z5o  
 M2gYma  
51 جمىدىن ئابەكر ئىدى ئەۋۋىلى ، yy BwR8@  
FLoZGn  
خۇدغا ئىشەنگەن تىلى ۋە دىلى . ]@nI~  
 jE1 k*N7  
!w7P\H  
\ }1Yy#&  
52 پىدا قىلدى مالى ، تېنى – جانىنى ، u-kjr m  
RTy4Gj;I:  
رەسۇلنىڭ رىزاسى ئىدى كۇتكىنى . 4'bJliJO;F  
q>hwZq W  
kp]jA  
>fH(m~U5  
53 كېيىن پارۇق [21]ئەردى كىشىلەر خىلى ، ?aH},gn>T  
V|c "xq  
تىلى ۋە دىلى بىر ، خەلق ئېسىلى . c%;ILUjM_  
sF"LG:  
&o2JJ Ey  
Y7J3 h  
54 ئىدى ئۇ ياردەمچى ۋە ھەق دىنغا ئۇ ، ocZ~+,y~x  
tLf3jrqOx'  
كوتەردى توساقنى شەربەتتىن ئول [22]. {06(cgyN  
7\`8 gm#  
"Hhd%  
#I^F S% *  
55 ئوسماندۇر مۇلايىم ، ئۇياتچان تېخى ، M{~/v(0f 4  
]buLXl[Hw  
كىشىلەر خىلى ھەم قولى كەڭ سېخى . y;OkLYs2  
2>)O-TTs  
x?ko25g-  
)<gJR3  
77 @EEY%)  
 
56 پىدا قىلدى بارچە ھەم ئوزىنى ، !`Xwd^}X  
e(cx={D  
رەسۇل بەردى ئاڭا ئىككى قىزىنى . {=Z?n5  
BDC)q8=  
bShZVrey  
Oh?n{Gt   
57 سوڭ ئاندىن ،سەرە – خىل مەردان ئېلىدۇر ، TZCiEc[{  
H|N8X/5F  
ئەقىللىق يىگىت ئەر ، يۇرەكلىك جەسۇر . Ol8U_Pp6]  
z^tfEem,2e  
dkU/dv5d  
erN@KJZF  
58 ئوچۇق قول ئىدى ئۇ ، يۇرەگى سۇزۇك ، 714s  
g$6F6bUn,  
بىلىملىك ۋە تەقۋا ، ئېتىدۇر بۇيۇك . t-;6hF]YV  
d9B"U(p  
n]g[Z{CM+#  
 [k.2QS  
59 ئۇلار ئىدى دىن ھەم شەربەت كوكى [23]، cC jK  
>&94J(  
كوتەردى مۇناپىق ۋە دىنسىز يۇكى . N !&R6I  
cA=PZAir  
vPPgI-k  
o_#5cD#  
60 بۇ توت يار ماڭا توت ، تادۇدەك[24] ئېرۇر ، C+ 1F;#+0  
'rx$+ b0\  
تۇزۇلسە تادۇ چىن ھاياتلىق بولۇر . +H,bB%( Hu  
,Oy_--&E  
2AjKDa*ky  
/8B>9 N  
61 سويۇندۇر مېنىڭدىن ھامان كوڭلىنى ، q&FAkI%1  
vVyLA{pwD  
قولۇم تۇتقۇچى قىل قىيامەت كۇنى . mGYK[C4Rh  
vNa  
W T}gc{  
4~>n6+  
%Ak r   
قۇتادغۇبىلىكتۆتىنچى باپ :T&U%oH7w|  
%af\%q    
پارلاق باھار پەسلى ۋە ئۇلۇغ بۇغراخان مەدھىيسى بايانىدا 7NjW+!0q  
$ =d=  
63 ئېسىپ كەلدى شەرقتىن باھارنىڭ يېلى ، H0\ 5J4  
)K/5."f/  
بېزەشكە جاھان ئاچتى جەننەت يولى . =dwlrp5ye  
tX55R>+  
64 قويۇر يەر ئىپار تولدى ، كاڧۇر [25]كېتىپ ، q]#UBsQ`  
2}I& 
بىزەنمەك تىلەر دۇنيا كوركەم ئېتىپ . 4UXS S9  
1v\eb0`^&  
65 جاپا قىشنى قوغلاپ يازغى ئېسىن[26] ، dlB@>>rT  
Hw=rbU%&  
پارلاق ياز يەنە قۇردى دەۋلەت ياسىن . rs0tFz0  
% 
66 قۇياش ياندى بولغاي يەنە ئورنىغا ، w4VN8;  
xU~Vs  
بېلىق قۇيرۇغىدىن قوزى بۇرنىغا [27]. WzV_{zo  
l\ti~l  
67 قۇرۇغان ياغاچلار كىيىندى يېشىل ، G zJ%Oh7c  
P+aeiW  
بىزەندى يىپۇن [28] ، ھال ، سېرىق ، كوك ، قىزىل . GIeZ6l2/N  
b}p_]o#  
68 قوڭۇر يەر يېپىندى يېشىل تورقىنى ، ,Yp]l  
![iH|(h  
تاۋغاچ رەختى يايدى قىتان كارۋىنى . ?^,>'h  
|/g*J^Ts^q  
69 دالا ، تاغ ، قىر ، ئويمان توشەندى يېيىپ ، {&#.NY9]  
h^(Zb4  
بىزەندى ۋادىلار يېشل ، ھال كىيىپ . pdT =Y`  
pQH ^eIx  
70 تۇمەن رەڭ چىچەكلەر ئېچىلدى كۇلۇپ ، K;3MvjN$Z  
,5u. ^?-  
ئىپار، كاڧۇر ھىدىغا دۇنيا تولۇپ . :Ob3~5N  
7J #<#'B  
71 ئېسىپ تاڭ شامالى قەلەمپۇر پۇراق ، #R8Iq&:u  
64K# hs  
ئىپار بۇيىغا تولدى دۇنيا بىراق . LrxKh%)8?>  
> @ oOU  
72 غاز ، ئودەك ، قىل [29] ، ئاققۇ خوشاللىق بلەن ، !FB)(rU  
Pzvt|I!Ed  
قاقىلداپ ئۇچۇشۇر يۇقىرى – تۈەن . ^8 z<^Q  
??52q'-  
73 ئەنە كور ، بىرى قونسا ، ئۇچار ئۇ بىرى ، DV  (  
Z ;xvU2D  
بىرى ئۈزسە ئويناپ ، ئىچەر سۇ بىرى . x*06]|  
rs96.  
74 تىزىلغان تۆگىدەك كوكىش[30] تۇرنىلار ، 6{NSNOKAE  
pBMfYp/  
ئۇچار ، يەلپۈنەر ھەم ئۇنىن ياڭرىتار . Q"}5UZ=  
5leI+7!Rk  
75 ئۇلاي قۇش سايرىدى ئۇندەپ يولدىشىن ، N*k0V LJ  
.[&`E>>  
گۇزەل قىز قىچقارغان كەبى سويمىشىن . bQ$]W x  
{/h=/Y5  
76 قاقىلدادى كەكلىك ، كۇلۇپ قاتقارا [31]، +u^sXx&BU  
a-N~nZ6O  
قىزىل ئاغىزى قاندەك ، قېشى قاپقارا . 5:ezMBgB  
L#Kb+1Zg  
77 قارا قۇشقاچ ئوتتى سىتا تۇمشۇغىن[32] ، pWJ<)$]  
F5Tcmckt}  
ئۈنى نازىنىن قىزنىڭ ئۈنىگە يېقىن . =Zb+T x2  
Z,' T)k9  
78 چىچەكلەر مىڭ خىلدا بۇلبۇل ئۈنى ، <`D *Yk  
z9LF\Ka  
ئوقۇر سورى ئەبرىنى[33] كۈن ھەم تۈن . c'% *  
gnBI7rvJ  
79 ئىلىك ۋە جەرەن گۈل ئارا ئوينىشۇر ، ~HUc#SFMY  
z94lxcD"  
ئارقار ، تاغ ئۆچكىسى جۈپ – جۈپ سەكرىشۇر . .kY9y,@F  
U|%xF  
80 قاشىن تۇردى ئاسمان ، كۆزى ياش چاچار ، ABPw;{  
1(.dU?O^e  
چىچەكلەر يۇز ئاچتى ، كۇلۇپ قاتقارار . 9w %~j+4J  
u+ Mr&}?  
81 بۇ ۋاقىتتا جاھان ئۆز – ئۆزىگە قاراپ ، ANund69a  
q0*`@`2<  
سۆيۈنۈپ ، قۇۋانىپ مېلىغا قاراپ . m=F8$ &  
,`.VnD%e/@  
82 ماڭا كوز يۇگەرتكەچ ئۇ ئاچتى سوزىن ، yw`+-ug  
;oG$&VRDW  
دىدى : كورمىدىڭمۇ ، بۇ خاقان يۇزىن ؟ =m5@.&9  
/p;s!(l&A  
83 ئەگەر ئۇيقۇلۇقسەن ، تۇر ، ئاچ ئەمدى كۆز ، 2l7ad f  
q}[Ksf  
ئىشىتمىگەن ئولساڭ ، ئىشىت مەندىن سۆز : ]3*#~@'d@2  
x00]@qtts  
84 تۈمەن يىل تۇر ئەردىم ، سۇلغۇن يۇز ئىدىم، T_o^522  
kz+=8 I  
سېلىپ تۇر كىيىم ، كىيدىم ئاق ئاس[34] كىيىم . Lf%5m xJ  
!&jp@h8  
85 ئۇلۇغ خان بېگىمدۇر ، ياساندىم شۇڭا ، -L}BUL]c,  
x4{S|NFB  
قوبۇل قىلسا ، جانىم پىدادۇر ئاڭا . K}NoZ%^  
A0'Xw{~  
86 بۇلۇت گۆكىرەپ چالدى خان دۇمبىقىن ، 'x(^ 
!Z e#Q)!N  
چېقىن چاقنىدى ، تارتتى خان تۇغىن . Y >TdY  
Z*{.^Gg^  
87 بىرى چىقسا قىنىدىن ، ئەل بويسۇنار ، =aj@?\  
q7-wFZx 9  
بىرى شان – شۆھرىتىن جاھانغا يايار . \Sf`WXw  
$-Yt|W  
88 جاھان تۇتتى تاۋغاچ ئۇلۇغ بۇغراخان ، T3tGLib  
CKlc*^+  
قۇتاتسۇن ئېتى ، تاپسۇن ئىككى جاھان . ~/cz]fy  
'J]u `$ :  
89 ئەي دىن ئىززىتى ، دەۋلەتكە يار – مۇئىن[35] ، $`Y4VxOE[  
)2s>u+  
ئەي مىللەتكە تاج ، ئەي شەرىئەتكە دىن . .d8ip@<  
&21)> |  
90 خۇدا بەردى بارچە تىلىگەن تىلەك ، #p!U$KCU*  
x!m Un2 z\  
ساڭا بولسۇن ھەق مەڭگۈ يار – يۆلەك . _"EXZHmre  
@Kql0G  
91 ئەي دۇنيا جامالى ، ئۇلۇغلۇققا كورك ، 5v2921  
zL)}]xy  
ئەي مۇلك نۇرى ، ئەي بىۋاپا بەختكە ئورك [36]. #H~&Z PU  
JK}1% O ]f  
92 زامان بەردى ساڭا دەۋلەت ۋە تەخت ، ;h,+RK*a  
[Q 6P1nV  
بېرىۋەرسۇن تەڭرى بۇ تەخت بىرلە بەخت . ;'`1X6]E  
+F:W  
93 جاھان تىندى چىققاچ خاقان تەختكە ، $hLCOhjz  
BBHOtP7<  
جاھان سۇندى سوۋغات خاقان بەختكە . HgDk/Z'  
Aj*/ToiZQ  
94 پازادىن كېلۇچى ساما قۇشلىرى ، Kz&dy=p;j  
k.yFf[6r$7  
بىرى رايى ھىندى[37] ، بىرى قەيسەرى[38] . c; Hs_b?N  
fz5EZw_Ic  
95 ئېتىن ئاتىشىپ ، بەسلىشىپ سايرىشۇر ، r8Z9 s  
Nk[(';f`=x  
سويۇنۇش ، خۇشاللىق ئارا يايرىشۇر . 61J7f  
Hs7D#' 
96 گۇزەل مەنزىرە ، يەردە گۇل خىلمۇ- خىل ، 5E$@S9.F  
EDswhq8  
دالا ، تاغ ، ئېدىر ، قىر يۈزى كۆك ، يېشىل eV,rrdNY  
*W&|;|  
97 بىرى خۇش ھىدى بىرلە قۇللۇق قىلار ، sgH-0  
cQ9AFn  
بىرى كورك يۇزىلە ئىشىكنى ئاچار . f@Jd  
.r :A$@C  
98 بىرى قول سۇنۇپ ئاڭا ئىسرىق تۇتار ، pTxr&>kA  
>>0 DB?S  
ئىپار بىرلە بىرى جاھان تولغۇزار . =1n'Kg%"  
!WHYUj9  
99 بىرى شەرقتىن تۇتار مىڭ ئارمىغان[39] ، A(f{-rK}/  
l&']fS  
بىرى غەرپتىن تىكەر خىزمىتىگە جان . , 2YQNtR  
 ;cI]e4  
100 تۇرار بەخت ئىشىكتە خزمەتكە كېلپ ، S3&2Kz  
bOHZ}u  
قىلاي دەپ بىر خىزمەت ئۈمىتلەر قىلىپ . leL)$ug/v  
VHePDVx_  
101 شۇ ياڭلىغ خىزمىتىگە تەيياردۇر جاھان ، Q#[hTAt4i  
S /nKp)  
بويۇن ئەگدى دۈشمەن ، يوقالدى شۇئان. ~= mC?N  
y2=@p]Kz   
102 يېيىلدى جاھانغا خاقان داڭقىسى ، a FT @s  
Pr?LvLU  
قېچىپ كۆرمىگەن كۆزلەرنىڭ ئۇيقۇسى . I?uI+jZV  
O35=*0q  
103 تۇزەلدى قانۇن ۋە تىچلاندى جاھان ، )m Zd:zE,  
Q6qIR,;  
قازاندى نام ئۇستۈن قانۇن بىرلە خان .  a U{)  
>jUe|tW8  
104 دېسە كىم ، كورەرمەن سېخىنىڭ ئوزىن ، hO,-Pg|L  
i6z1"#&  
كېلىپ كۆرسۇن ئۇ ئۇشبۇ خاقان يۇزىن . Vz`3m#H  
3* :o=I4m  
105 جاپاسىز ، ۋاپا ، بەخت تىلەسە كىشى ، g4WcZF$  
=o/t17Y  
يۇزىن كورسۇن ئۇنىڭ ، ۋاپادۇر ئىشى . lDV\5.6_ 9  
` _A@ 
106 زەرەرسىز مەنپەئەت كۆرەي دېسەڭ گەر ، HDfZ?Q  
2A1UQv8x  
يېقىن كەل ، ئىشىن قىل ، ئىسىن كۆڭۈل بەر . UKcTf_n  
\ 
107 ئىسىل ، خۇلقى كەمتەر ، دىلى مېھرىۋان _ <;#7J'4K$  
vF9I~|  
كىشى كىم ؟ دىسەڭ ، كەل ، ئۇنى كور بۇئان . Vw,~(Can  
M{+L-k  
108 ئەي خۇيى گۇزەل ، پاك نەسەپ ، پاك ئۇرۇق ، dmI/ "v  
q%?LAy(|p  
جاھن قالمىسۇن سەندىن ھەرگىز قۇرۇق . $Ss!M'Jy&  
T,?CLJiW  
109 ساڭ ھەق بەردى بەخت ، ئەي ساھىپقىران ، "v1aqing  
l&vw "B  
ئوقۇپ مىڭ ئېتىنى قىل ئاڭا شۇكران . "Te7L ]  
S[CfV#  
110 تولا كونا بىر سوز مەسەلدە كېلۇر ، \W nZgLu  
Z4baO8euT  
ئاتا ئورنى ، ئاتى ئوغۇلغا قالۇر . 3^5Do97,  
>HMoy4p  
111 ئاتانىڭ ئېتى ، ئورنى قالدى ساڭا ، Jo/FdXM  
T9d DIE  
قوشۇلسۇن يەنە باشقا مىڭ – مىڭ ئاڭا . /$)~ueC  
%=M8;"e  
112 قىممەتلىك سوۋغات تۇتتى مىڭ – مىڭچە قول ، x665| S  
r:}0HgV  
قۇتادغۇ بىلىكتۇر مېنىڭ سوۋغام ئول . r(}D}8  
+U?[C_Yn  
113 ئۇلارنىڭ سوغاتى كېتەر ھەم كېلۇر ، `{{sI t  
w+Itc!UO  
مېنىڭ بۇ سوغاتىم تا مەڭگۈ قالۇر . 9;/EeMQ  
A}E[!K*R   
114 نىچە يىغسا دۇنيا تۈگەيدۇ يوقاپ ، dm !#BE)  
W[4kU|m  
قالۇر سوز پۈتۈلسە جاھانغا تاراپ . 4@jv;&~Q,n  
bDaz1TtF  
115 كىتاپقا يېزىلدى بۇ خاقان ئېتى ، )1a-SrWRa  
!M}f\6p  
بۇ ئات ، ئەي ھوكۇمدار ، قالار شۇ پېتى . ^OQo^jC\53  
Xn=a%$IA]  
116 خۇدايا ، ئاشۇ دەۋلەتىن ، بەر تىلەك . /*vj  
DVOH7B.t  
پۇتۇن ئىشتا بولغىن سەن ئارقا يۇلەك . ;im"*[O  
,[;7nx>_L,  
117 ئېسەن ئەيلە دوستىن ، يېغىسىن يوقات ، Q|ZKWpP  
0qP~\b%  
خوشال قىل دائىما قايغۇدىن ئازات . )zN]^d6D  
#Z(MV|Jt{  
118 يېغىپ تۇرسۇن يامغۇر ، چىچەك گۇللىسۇن ، [Yf NEFD!  
{qS9KM9C/g  
قۇرىغان دەرەختە بىخلار كۆلىسۇن . kHob}  
/S9<S[@  
119 پەلەك چاقى تۇرسۇن دائىم ئايلىنىپ ، "~7@Q[&Cg  
fp"wPt^v  
تۆۋەن بولسۇن دۈشمەن بېشى ئېگىلىپ . Zg{+n#T5  
P|gW2 ]  
120 قوڭۇر يەر بولمىغۇنچە مىستەك[40] قىزىل ، _cbL>RMdPm  
FHXRaC  
يا ئوتتا چىچەك ئۇنمىگۈچە يېشىل !hzrV6zw  
/;W a1G   
121 بۇ ساھىپقىران كوپ ياشاسۇن ئۇزۇن ، .D1 p.m\l  
9f4^a.  
سەسەتخور كوزى كويسۇن ئوتتا پۇتۇن . p?oLDq#Iy  
ZS ":f>  
122 تېخى بولسا نىمە ئۇنىڭدا تىلەك ، >Ho?M$  
>Uyh)*)  
ئاڭا بولسۇن داۋام ھەق ئارقا يولەك . v0'\yI#  
c2sK^n  
123 ھوزۇر ۋە ھالاۋەت ئىشەنچتە ئېلى ، 4At/cJp.  
Ki,q8{h6G  
ئىچىپ ، يەپ ، ياشاسۇن ئۇ لوقمان يىلى[41] . Uvslh8l(  
5%p-HdOU{  
A4O?_+  
} dbqn=  
قۇتادغۇبىلىكبەشىنچى باپ c1ZCd?gMI  
o>o?!Hy@SV  
يەتتە يۇلتۇز ۋە ئون ئىككى بۇرچ بايانىدا ] "f5Q  
w- 2E.U  
c0nZ{19e  
a[x,T@  
124 خۇدا ئاتى بىرلە سوزۇم باشلىدىم ، n|yOr\K  
zu&C ,N@;  
تورەلتكەن ، ئوستۇرگەن ، كەچۈرگەن ئىزىم . F#%v  
FrF `.r35?  
C`<td _  
pkaYc!Io  
125 ياراتتى ئالەمنى ئۇ خالاپ ئوزى ، V5F$2aX  
Xfs  
يۇرۇتتى كۇن ، ئاي بىرلە دۇنيا يۇزى . R&lviA)_  
DNlsZ   
OL'e:( I  
XZqWQ q"  
126 ياراتتى پەلەك ، كور ، دائىم ئايلىنۇر ، tDgdVq  
G:,q.6  
ھايات ھەم ئۇ بىرلە تىنماي چورگىلۇر . JCR?7~&tNK  
z)kp;+D  
gQ7Zs67vs{  
\U{ifzb  
127 ياراتتى يېشل كوكتە يۇلتۇزنى ئۇ ، ]"H *= NM  
@j@D~VN  
ياراتتى قارا تۇن ۋە كۇندۇزنى ئۇ . @ nu 7)~  
0cvg!+6Sl  
+Ei =17  
]9ytTj\]  
128 كوكتىكى يۇلتۇزلار بەزىسى بېزەك ، D3MEjV}w  
[luTAj,i_  
يول باشلار بەزىسى ، بەزىسى يەزەك [42]. wt. ,  
^FjHacDpG  
g%*6dHD<"  
=s 8 u5  
129 كىىشگە يورۇقلۇق بېرۇر بەزىسى ، N@p95  
'}t?tNw  
يول يۇتسە كورسىتۇر يەنە قانچىسى . @}">&   
+8~5J~vS  
>-(j[ 8  
%|t=-'BA.W  
130 بەزىسى ، ئىگىزدە ، بەزىسى تۆۋەن ، "/.az^?I  
{lg 
غۇۋادۇر بەزىسى ، بەزىسى روشەن . |9SjKk6  
H7S_ C,c  
+zO9/{:  
>@G1"z=Tk  
131 بۇلاردىن ئەڭ ئۇستۇن سەكەنتىر[43] تۇرۇر ، t20yA-P_m  
  @A~+o  
ئىككى يىل سەككىز ئاي بىر بۇرۇجدا قالۇر . Es77?Ka/2~  
!$<`J]j#U#  
9Bro8ZU"dU  
*33,V)  
132 ئىككىنچى ئورۇندا تۇرىدۇ ئوڭاي[44] ، gC#,%s~x  
RuIKxE25  
قالۇر ئۇ بىر بۇرجدا دەل ئون ئىككى ئاي . ?{ 9 [N ?  
(s$6 dU  
0Sf~D-)D  
.KiIenM)"n  
133 ئۇچىنچى كۇرۇددۇر [45]غەزەپتە يۇرۇر ، #$&ad7_  
]7 z'H  
قايان بارسا بارلىق ياشارغان قۇرۇر . I5B1muc*Z,  
N U!nsA&kw  
'Q#4JH 2B  
'B.b+bgR(  
134 توتىنچى قۇياشتۇر يورۇتۇر جاھان ، \!z'[~3Dt,  
DxEb?E  
يېقىن ھەم ئۇدۇل كەلگەننى ھامان . m 
eXlUG  
YC'n<l+`  
R5g&{?q  
135 بەشىنچى سەۋىتتۇر[46] ، سويۇملۇك ئوزى ، :<,f\=4  
Vz? ,oVoc  
ئۇ باقسا كورەرسەن خۇشاللىق يۇزى . gO:@&Z%  
2kx<c  
'__` = %\  
 ,@=/)o  
136 ئۇنىڭدىن كېيىن بۇ ئارزۇ[47] كېلەر ، v.6.Vi  
z^DF&oeC(  
ئۇ كىمگە يۇقۇشسا تېلەككە يېتەر . Vo7iD ~Iw  
LuS!|x!  
^#=3^ T'S  
GMc+p\.h  
137 بۇلاردىن تۆۋەنرەكتە يالچىق[48] تۇرار ، ^?op@ty  
.;Rd"  
قۇياشقا ئۇدۇل باقسا تولۇن بولار . 3JM;guX  
" M_#7B}  
d#S&TsEoO  
*4md *JIge  
138 ئون ئىككى بۇرج باردۇر بۇلاردىن بۆلەك ، lW}"S3Q  
l\o!y{8y  
جۇپ ئويلۇك بەزىسى ۋە بەزىسى يەك . u h4wX!w  
U+^Z}VU   
Y T~LF 
%Qwj kbl  
139 قوزى يازغى يۇلتۇز ، كېيىن ئۇي كېلۇر ، J=sI u  
Za[{Iswe  
جەۋزا بىلەن سەرتان تۇرتۇشۇپ يۇرۇر . UbKiCRU,  
WyaPA[/   
(78jljR@]  
3r,9wRUQa  
140 ئېرۇر خوشنا بۇغداي بېشى ئارسىلان ، ABeMEr/3[  
CKdS1p8m  
كېلەر ئارقىسىدىن قەۋس ، ئەقرەپ ، مىزان . ]B6u&SKM\  
*Vo>R09Ae  
6v~oRTsv'  
n %%2E40S+  
141 كېلەر ئاندىن ئوغلاق ، سوغا ھەم بېلىق ، YPTSxz$A$t  
^]P NcW{  
تۇغۇلسا بولاردىن كوك بولغۇسى يورۇق . P&zRVY@i  
)sX~esNE  
( p8XxCP=  
Au0`vhs}  
142 ئۇچ يۇلتۇز باھارنىڭ ، ئۇچى يازغىدۇر ، QGn x[u  
OD@5 Y'6)  
قىشنىڭدۇر ئۇچىسى ، ئۇچى كۇزگىدۇر [49]. :?( 5)/Rx  
*\pDY  
IIa(TY7]Y  
( 'a>%4[  
143 ئۇچى سۇ ، ئۇچى يەل ، ئۇچى بولدى ئوت ، R$L> +H].  
Yp6nkL}Di1  
ئۇچى تۇپراق ، بۇلاردىن دۇنيا ۋۇجۇت . @(X_40' l  
bqu$b~[4  
6KaVve7  
NYub,Ix>a  
144 يېغىدۇر بۇلارنىڭ بىرىگە – بىرى ، Y Wo1JXeu  
GF km4  
قويۇپ ياۋغا ياۋ ، قىلدى جەڭنى نېرى . +$~nJ[l1.  
A:B(5gk  
BiP nS~6  
>#_Gz"|{  
145 ئۇرۇشماس بۇ ياۋلار ، ياراشقان ئۇچۇن ، Fx\kIp>  
dL",&v_w>  
كۇرەشمەس بۇ ياۋلار كوتەرگەچ ئۇچۇن . !60j=EI^U  
B(}>:@^  
z~Rz:L6|J  
IMV^@  
146 يېتىشىك ئىلاھىم سېلىپ ئىزغا سۇ ، j# _k13"  
;i)78V{EG  
ياراتتى ئۇلارنى ياراشتۇردى تۇز . QXiVdS 
 7mY:|p  
UV62y<{  
3f4.*ujz  
147 بۇ ئىنسان بايانىن قىلاي ئەمدى مەن ، VU@&])_  
;0uH ny/  
قەدىر تاپتى ئەقلى ، بىلىم – ئاڭ بىلەن . @F>^8KD/  
X!0d)4< 
wkqc!x  
kWj2#zK,  
}azG3>PF  
قۇتادغۇبىلىكئالتىنچى باپ g|tQ.\b?H  
CX  eo  
ئادەم بالىسىنىڭ قىممىتى بىلىم ۋە ئەقىلدىن ئىبارەت 0NQWy  
}D+?L`|8  
ئىكەنلىگى بايانىدا L;z]N>\kk  
ArU q k  
Gc"eB&E[O  
Xcia|VV8a  
148 ياراتتى ۋە يۇكسەلتتى تاللاپ ئادەم ، Lair;)::t  
L J >g?*  
بېرىپ ھۇش-ئەقىل ، پەزىل ، ئىلمىنى ھەم . RB4F 8cZp  
d, Z fO]  
pHw1/|u2t  
C16gy`f  
149 تىلىنى چىقارىپ ، ئاڭا بەردى تىل ، Qm0SPPr   
Ia Ry{pi  
ئۇيات بەردى يەنە گۇزەل ، خۇش پېئىل . En/pB q  
@'Dn$z3F  
/K4n+l8  
Uwm+qtJs  
150 بىلىم بەردى ، ئىنسان زورادى بۇ كۇن، DFM>W)B2  
J8nc&F{%  
ئەقىل بەردى ، شۇڭا يېشىلدى تۇگۈن . Bn9; a  
4_&b#L8C  
nw$Z49O=  
PIom.qO  
151 خۇدا بەرسە كىمگە ئەقىل – ھوش ، بىلىگ ، {ULy L\P  
|D 
تولا ياخشىلىققا ئۇزاتۇر ئىلىگ [50]. t8U'j!-  
[OAE"a&  
)D"-n S  
3:b. a]  
152 بىلىمنى بۇيۇك قىل ، ئۇقۇشنى ئۇلۇق ، gG281A|d  
NH!ke+cA  
بۇ ئىككى يۇكسەلتۇر قۇلنىمۇ تولۇق . 4A@' y4  
QRY=_ag%J  
=1c#VO  
-&ZE?{@w  
153 بۇ سوزگە گۇۋادۇر توۋەنىدىكى سوز ، 4!22;b!9yj  
(e Ui >x^  
بۇ سوزنى ئىشىتكىن ،سوزۇڭ بۇندا ئۇز ؛ / r]Y v7  
f+*1 .%wxH  
Rnpr^X3kO  
hWLNt|b}  
154 ئەقىل قايدا بولسا ، ئۇلۇغلۇق بولۇر ، t=G #Fqh  
; w 0lE5  
بىلىم كىمدە بولسا بۈيۈكلۈك تاپۇر . i}*n/4uX4  
P0EJ5{ua_  
HD `v\ITdd  
I P#qYBB  
155 ئەقىللىق ئۇقار ئول ، بىلىملىك بىلۇر ، 6[ laJAl~]  
2^buhC  
بىلىملىك ، ئەقىللىق تىلەككە يېتۇر . G5/ZwQ0  
Q^{@1:n|  
b(-oh$  
yP.SiO-`a  
156 بىلىم مەنسىن بىل ، بىلىم نىمە دەر ، -xJ!$  
4M7g: 4mUR  
بىلىم ئۇ ساقايتۇر كېسەل بولسا ئەل . >^e-6 wqk  
#?~r) m|U  
Ji *wr+FNv  
geu6E  
157 بىلىمسىز كىشى بارچە ئاغرىق بولۇر ، @ZO   
4PjzV2cg I  
داۋالانمىسا ئۇ تىرىكلا ئولۇر . &4}[.R\8  
^dbCs< .  
(]tb EO(  
| 9k,84  
158 كېسەلنى داۋالات ، بار ، ئەي بىلمىگەن ، f^($@0^&  
*ZV hr  
ئەي ئالىم نادانغا داۋا ئەيلە سەن . kdFx}@h+k  
r2+a- q8*  
|(D3c 0}PT  
3np9 q;$c  
159 ئەقىلدۇر بۇرۇندۇق ، ئاڭا يەتسە ئەر ، [Jn_$pB  
n^2AvqLO  
تۇمەنمىڭ تىلەگى ھەم بولسا يېتەر . "l\EO[LD  
% Nf6P w  
*;G9+XyN$  
\ mIOQK  
160 كىشىگە ئېرۇر كوپ ئەقىل پايدىسى ، U%}\<|"  
#2yn:sL  
بىلىم بىلسە ئىنسان ئىنسان ئەزىز بولغۇسى oIu,j[v  
Jh~r_h".x  
O{-IN'M  
ar_ %*~YE  
161 جىمىكى ئىشىڭنى ئەقىل بىرلە قىل ، ,4f./D\  
H=AeqrWB5  
بىلىم بىرلە ۋاقتىڭنى ساقلاشنى بىل .  
_ +/#m)*  
0HK[ &RqE  
قۇتادغۇبىلىكيەتتىنچى باپ LI`Eix*G  
Ttx bR^26  
تىلنىڭ پەزىلىتى بىلەن قۇسۇرى ۋە پايدىسى بىلەن زىينى بايانىدا / .eJA  
hVlddlO  
iGMv_W  
Jqgbx4xSK;  
162 ئەقىل ھەم بىلىم تەرجىمانى بۇ تىل ، uCKkTb)  
 nGK1?k/  
روشەن تىل كىشىنى تورۇتقۇچى ، بىل ! _k3U'm&i  
w+[!I%iM  
{B'sL)"  
*K4LXKl  
163 قەدىرلىك قىلار تىل ، تاپار بەخت كىشى ، s6Q10:.  
hd*IQ  
قىلار ئەرنى تىل خار ، كېتەر ھەم بېشى . MJ{@dLVdn  
0uH&#+rKlZ  
.E*QNTK.W  
aq_ ci@  
164 ئىشىكتە تۇرار ئارسىلاندۇر بۇ تىل ، `"%q=Kp=  
Pr@}wo2.  
ئەي ئويلۇك ھەزەر قىل ، بېشىڭ يەيدۇ بىل . q#5w8z  
wzjVeD#]  
MXh|chfGN  
y=;xA%/ )H  
165 نىمە دەيدۇ تىلدىن جاپا كۆرگەن ئەر ، 8#u~  
?UnFIGT|3l  
قۇلاق سال ، ئەمەل قىل ،دققىتىڭنى بەر . L iDN nE0  
_i(5"3  
ZN~L\4n  
#9pKv]r  
166 جاپا سالدى تىلىم ماڭا كوپ قېتىم ، [>RT/ C.Q  
eQ85snZ r  
كېسىلمەستە باشىم ، كېسەي مەن تىلىم . VTLE)v4u7  
lI/TH@%7  
W2Ad2:8,=  
cNbE3fDQ;  
167 سۆزۈڭنى كۆرەتىكىن ، بېشىڭ كەتمىسۇن ، a)v'g_,n  
&D{YD,:))  
تىلىڭنى كۆزەتكىن ، چىشىڭ سۇنمىسىۇن . /dy;qeCsC*  
Y'm=4}V*nN  
?r)S h-3  
/LSUgIer[t  
168 بىر ئالىم دېدى تىل ئۇچۇن پۇختا سۆز ، HqzK{T`  
I#IC4Io=3  
ئايا تىل ئىگەسى كۇزەت باشنى ئوز . 7w|ga:,&_a  
ga:<0!|+  
Gj\JNu<  
ks-D\7M  
169 ئىسەنلىك تىلەسەڭ ئەگەر سەن ئۆزۈڭ ، @2qMe2(p"  
f[D?gB{@7  
تىلىڭدىن چىقارما ياراقسىز سۆزۈڭ . e8KBw]S  
4kRHQH9  
Sg==`  
R32)Un;Yj  
170 بىلىپ سۆزلىسە سۆز بىلىم سانىلۇر ، UOhv(BHlh  
JmUg#H&  
بىلىمسىز سۆزى ئۆز بېشىنى يىيۇر . zbn~b  
3J/jQBQ\|  
Iv,f Bte-  
u ,JXVe  
171 تولا سۆزدە ئارتۇق پايدا كۆرمىدىم ، ,(RvRek  
# ,d=NL  
يەنە سۆزلىمەيمۇ پايدا تاپمىدىم . 3r8,2R ](  
\|wC m36N  
5#nY_09@  
`pwJ1~D  
172 تولا سۆزلىمە سۆز ، بىرەر سۆزلە ئاز ، QKH2.fCg=  
q*i(R0heM  
تۇمەن سۆز تۇگۇنىن بۇ بىر سۆزدە ياز [51] . D&&r]5]$  
o"uzSp  
VU+k,/XL  
/za4I-H T  
173 كىشى بولغۇسى شاھ ئۆسۈپ سۆز بىلەن ، C u\aT&  
^ms3a<AHJ  
تولا سۆز بېشىڭنى قىلار يەنە تۈەن . {yPC~(De+  
|{l)xWp  
\ bZ)\bI  
x^i8SXcb63  
174 بىلىم دەر " مەمەدانە "، كۆپ سۆزلىسەڭ ، .'Y(N:   
j8M{.EwU  
گاچا دەيدۇ سۆزنى ئەگەر دىمىسەڭ . m'H%t>HH  
h#Ghv%.  
M3WzPt;  
8~'khzD  
175 پاساھەت بىلە قىل شۇڭا سەن سۆزۈڭ ، G(ftGh!8 ?  
-EenD-q  
پەسىھ بولسا تىلىڭ ، ئۆسەرسەن ئۆزۈڭ . EJ2og6 ;  
@. X x  
Ir)o^)n  
:D!RmVs&lv  
176 تىلىڭنى كۈزەت بەك ، كۈزىتىلەر باش ، 6#(:hp2  
/&,1i_^Dv  
سۆزۈڭنى قىسقا قىل ئۇزارتىلار ياش . r~X xA`A+}  
nl2 D}%  
Q@05.Oh  
@*A$xgV,z  
177 بۇ تىل پايدىسى كۆپ ، زىيانمۇ تولا ، sCK>4G  
~)"*k \o;  
ئارا ماختىلۇر ، مىڭ سۆكىلۇر ئارا . 23G:+z~ C*  
l]7to7xPs  
mVH6pX @?  
(,KGZQ@<  
178 ئەگەر مۇنداغ ئولسا ، بىلىپ سۆزلە سۆز ، 7GX\3eZ_p  
:b aE)=bL  
سۆزۈڭ بولسۇن كۆزسىز قارغۇ ئۈچۈن كۆز . 7umGxdZp  
0 G U  
AiTzin   
JxW;p^qR!  
179 ئېنىقكى ، بىلىمسىز بى قارغۇ ئېرۇر ، 6X7[vb<   
( 3Hb  
بىلىمدىن نەسىپ ئال ، بىلىمسىز ،يۇگۇر . w=[ByB'   
k;;}Vf\E}  
=rn"B/gO  
teFyCT{=R  
180 توغۇلغان ئۆلەر ، كور ، قالۇر بەلگۈسىز ، s+fm#z>pk  
IWvck8F  
سۆزۈڭ ياخشى بولسا ، ئوزۈڭ ئۆلگۈسىز . .]b!aRrq  
#''V}]JX|  
y&*hL ei  
H-T45t{>  
181 ئەر ئىككى نىمەدىن قېرىماس ئۆزى ، 8l3X5w)  
@ Rb[Bi  
بىرى ياخشى ئىش ، بىرى ياخشى سۆزى . j7Vy~YF2Tw  
(" 
39;ZlTug  
"2] Avd{  
182 كىشى تۇغدى ، ئۆلدى ، سۆزى قالدى كۆر ، *lO}r`p  
b fE O6   
ئۆز قالدى ئىنسان ، ئېتى قالدى كۆر . V >*vp7r\  
C7|:@>r  
?ydG7M07b  
|]FA }*8  
183 ئۆلۈمسىز ھاياتنى تىلەسەڭ ئۆزۈڭ l<1Qym3 F  
iy! 
قىل ياخشى ، ئەي ھېكىم ، خۇلقۇڭ ھەم سۆزۈڭ .  jHp5[t  
jj.XB l~K  
upn;xsIK5  
h!7F 0o  
184 قىلىپ مەدھى تىلنى ،ئارا سوكمىگىم ، D~D W.1V]  
n/{+>t  
ساڭا سۆز ئۇقتۇرۇش ئىدى تىلىگىم . [>O^K|  
& IEW~{&  
DU<I  
oo-~0<3tx  
185 پەقەت سۆزلىمەسلىكنى ئەقىل خالىماس ، o"P+.2  
o~0d]e9  
كېرەك سۆزنى سۆزلەر كىشى يۇشۇرماس . UzVW&L4&  
_?V8BYf  
t4@=`V  
MA>I11c:<  
186 سۆزۈمى دېدىم مەن بالامغا ، باتۇر ، Y!)rSCk  
It?J]wgN>#  
مېنىڭدىن تۈەن ئۇ ، نىچۈك تەڭ بولۇر ؟ -CIV^XL9k  
KjI{ T&u8  
"]+e)!:  
Rh~x'1=}I  
187 ئەي ئوغلۇم دېدىم مەن ساڭا بۇ سۆزۈم ، mjcK'|y+  
c@$uvZ*Y!  
ساڭا بۇ ناساتمىنى بەردىم ئۆزۈم : WfssFx"#\1  
yU~wZL(`  
B/i W8  
R]nlBdr  
188 كۈمۈش قالسا ئالتۇن مېنىڭدىن ساڭا ، <J^J  
>IHLtKuK  
ئۇنى تۇتمىغىن سەن بۇ سۆزگە تەڭا . l.Y&?lE7~  
 3rui/Bw  
KBW"U!}  
~Z}*P "`!  
189 كۈمۈشنى ئىشلەتسە تۈگەر ، يوقىلۇر ، 3O _[4#  
aT0:^{Ev  
سۆزۈمنى ئىشلەتسە كۈمۈش قازىنۇر . HenitZ2|  
NzqhFyDt  
\:xTV&N  
Mg3}  }  
190 كىشىدىن – كىىشىگە مىراس قالۇر سۆز ، "p;X:@=;#  
% I FHk2n  
مىراس سۆزنى تۇتساڭ يۈز پايدا بولۇر . Tot2 w#_  
Or)BUq  
DmWb ovp?  
n-14Xd  
191 قاۋاق تۈزمە بۈگۈن ، ئەي دانا ماڭا ، ;d zG=  
4bc99Gvp{#  
يەن ئۆزۇر ئېيىتسام ئەيمىنىپ ساڭا . q5YXR*x^o  
B6Q(w~]|9  
=_ `) Rk  
قۇتادغۇبىلىكسەككىزىنچى باپ !B(%DF>  
p= waE ej  
مۇئەللىپنىڭ ئۆز – ئۆزىنى ئېيىتقانلىقى بايانىدا E_MRxFH  
b# .91k'  
efhUy!+  
mzZt!JEf0  
192 تىلگەگىم ئىدى ئەي ھېكىم ، سۆزلىمەك ، c~# 
*O}\=)/  
كېيىنكىلەرگە بىر يادىكار قالغىدەك . -0R:Q2W  
hEbj~Xx%  
R ;% uyb  
./6ut13F  
193 ئەقىل كەلدى قارشى دېدى دىققەت ئەت ، 5oVb"5\^\  
s#KI\$Y7  
سۆزۈڭ بولسا يېڭىلىش ، بولۇر ساڭا سەت . *q$"_P:m  
* V2 8  
}xdxJQxD  
 RA+%  
194 ياماندۇر خەلق تىلى سېنى سۆزلىگەي ، o}o 6[d  
=iTo-|  
كىشى خۇلقى قىزغانغاچ ، ئېتىڭنى يىگەي . ,h)Ax2o  
uo&^ :  
h`={,sz&UG  
;Wijt9QW  
195 قاراپ كۆرگىنىمچە يىنىكلەندى يۈك ، Oq w>[1  
r1Hx-q  
ئۆزۈمگە دېدىم سۆزلە ، بار سۆزنى تۆك . ,k|gF~P]Vj  
k]#x ~|K9  
K,vmVB]Y  
s! Zkv$"  
196 نىمىشقا دېسەڭ مەن ساڭا ئېيتايىن ، (!D__(YZ  
D^^|kk  
سۆزۈمنى ئەي ھوشيار يىگىت ئاڭلىغىن . &Zb4p1  
;'^FL=v  
(uq X]PpR  
j&;%8 [c]  
197 كىشى ئاتى يالڭۇق[53] ، يېڭىلغاق ئۈچۈن ، Wy>y[\uzQ  
& N9HA9  
دىيىلدى ئۇ ياڭلۇق ، يېڭىلغان ئۈچۈن . coN"%tF}  
uFp/Op`U^0  
Wrz -V2  
~n X'g)o  
198 يېڭىلمەس كىشى كىم دېگىن سەن ماڭا ، c"xTJEr  
E4]J  
تۇمەن مىڭ يېڭىلغاننى دەيمەن ساڭا . pF*HE{DSt  
huP-I`  
, PwcR-xf  
w (/:w@  
199 بەك ئازدۇر بىلىملىك ،تولا بلىمسىز ، 3[w/w/$ *  
JUHJve  
ئەقىلسىز تولادۇر ، ئەقىللىق ئەزىز[54] . +I]1yA6=\  
Hr'3h-%8w  
xYc%kkV{  
T3e~@V  
200 بىلىمسىز بىلىملىككە بولدى يېغى ، XJJ=8f =  
\!PN)!;QW  
نادانلار ئالىمغا قارشى ھەر چېغى . UiuL8?`  
|m&j=+Txg  
SyT3,'JG  
~ 1 I M9  
201 كىشىدىن – كىشىنىڭ تولا پەرقى بار ، +TlilR]'  
eC.lrI{(  
بىلىمدۇر بۇ پەرق ، سۆز شۇ ئۇزرە بارار . l+b^95  
EsHKB<<0Mg  
pWC83)mG  
,'ttKb  
202 بىلىملىككە سۆزلىدىم مەن بۇ سۆزۈم ، g|^v>eZU  
%nds>43B  
بىلىمسىز تىلىنى بىلمەيمەن مەن ئۆزۈم . Rq&6UeO]S  
1,kJQE  
)wZwBK,!  
;.}kjMsQ_{  
203 بىلىمسىز بىلەن ھېچ سۆزۈم يوق مېنىڭ ، )Z$~_Nhy  
BPz7n^  
ئەي ئالىم ، ئۆزۈم بىر قۇلۇڭمەن سېنىڭ . vV5P[S!f  
/Mt {BD  
tsaQGU  
NA}\:[  
204 سۆزۈمنى دىگەلى سەندىن ئەيمىنىپ ، H 6 /{mH  
=Tlz/2+  
قويارمەن بۇ ئۆزرۈمنى ئۈمىت قىلىپ . 5yR{udlNv  
xUha$K(M  
;{M*sy  
>NH=ELn  
205 سۆز ئېيىتقان كىشىلەر ئازار ، ئالدىرار ، +}d:J{i  
RW3m  
ئەقىللىق ئىشىتسە ، تۈزەتىپ بارار . f5/=Pgnk  
myx4dy  
-Q!3pX7rP  
 ;f9!bS  
206 بۇرۇندۇقلۇق ئول سۆز توگە بۇرنىدەك ، /cu\uXcBH  
@b!99:  
ماڭار نەگە تارتسا ھىڭگان تۆگىدەك . &dm:GHP)H  
z|2v41i\  
x -H"yG  
&W?I[j[T  
207 بىلىپ سۆزلىگۈچى كىشى كۆپ ئېرۇر ، \'+$8XC~  
^8l8   
ئۇنى بىلگۈچى ئەر ماڭا خوپ ئېرۇر . Yz@vm/;\O  
;]0_SwCgY  
5!vdRa8  
]"0ft&wS  
208 پۈتۈن ياخشىلىقلار ئىلىم نەپئى ئول ، "2@sJ>r  
G3(7dm2  
بىلىم بىرلە تاپتى مىسال كۆككە يول . TYH/'Qg  
Lz^ ge7j  
[wi; D '  
]J{ >e]LU  
209 بىلىم بىرلە سۆزلە پۈتۈن سۆزنى سەن ، X@\pwcj|a  
wP{(?El~  
بۇيۈك بىل بىلىمى بىلەن ئەرنى سەن . B|ek8\  
gZh:En+,\  
dqB uPYNg  
-2OS;q  
210 يېشىل كۆكتىن ئىندى[55] قوڭۇر يەرگە سۆز ، >%>PF $w  
pz${wk 7P~  
كىشى تاپتى قىممەت سۆزى بىرلە ئۆز . q<2B&0{k{  
TP7j&7  
*9&][_'yS  
wn* s=_Y  
211 كىشى كۆڭلى تۈپسىز دېڭىزدەك ئېرۇر ، h gj+@7  
g 
بىلىم ئۇنچە ئوخشاش تۇۋىدە ياتۇر . GFf)CP  
}yn8 E  
 U3 ! tPC  
58_<ps=Vh  
212 دېڭىزدىن چىقارمىسا ئۇنچە كىشى ، ) OUzPY  
+:o`*~  
قالۇر پەرقسىز بولۇپ ئۇنچە ساي تېشى . p @I>4xg  
R| k[mcsE  
sLT6la;0  
9d%ggMv@  
213 قوڭۇر يەر تېگىدە ئالتۇن ئىدى تاش ، ~`QF e <  
{Gfs7 AQe  
گەر چىقسا بەگلەرگە بولۇر باشقا تاج . IJYV2q  
PFB}ILR(0  
l$ zrmJP  
/mOI"z_I  
214 گەر ئالىم ئىلمىنى چىقارمىسا تىل ، 'E !u {)  
FYR26R~l  
يورۇتماس ئۇنىڭ ئىلمى ياتسىمۇ يىل . Is^ }:~{2  
-P^mtUI  
Ec:pN Zb  
Tn:-rba  
215 ئەقىل ۋە بىلىم ئول ئۇز نەرسىدۇر ئەڭ ، S|EA$  
6}}gf&=  
ئەگەر بولسا ئىشلەت ، ئۇچۇپ كۆككە تەڭ . .kh 9,,%  
.0Cs.)A]d  
"NL)Y;@8VM  
I=2-;h:  
216 نىمى دەيدۇ ئەلنىڭ بېگى ئاڭلىغىن ، 69D"eHX~Z  
<\\Rd&0}  
ئۇقۇشقا ، بىلىمگە يۇگۇرتۇپ ئەقىل . ;wmzc D  
0 %*6Udhu  
0BAb(Mz  
<<dR>\-s  
217 جاھان تۇتقىلى ئەر ئۇقۇشلۇق كېرەك ، ,Tk53co4a  
U]a'In\g  
كېرەك يۇرت سوراشقا ئەقىل ۋە يۇرەك . 7oErQgT+  
RMkwei8w  
n'x Q  
bSN xf'Q#  
218 ئەقىل بىرلە تۇتتى جاھان تۇتقۇچى ، `2oae4|  
dD,2U (a  
بىلىم بىرلە تۇتتى ئەلنى سورغۇچى . X0 a8DnO  
YY|3}0a  
mMg#~yNX@j  
_gAhxT+  
219 قاچانكىم جاھانغا چۈشۈپتۇ ئادەم ، i%%.HQfxQ  
r4D4!bnM  
ئاقىللار تۇزەپ كەلدى ياخشى نىزام . vQ5Sq9dt[  
u,71{! ab  
%bA'7m[ |  
`&#z =C-  
220 قايۇ ۋاقتا بولسۇن ، بۇ كۇندىن بۇرۇن ، x\G) P&`  
=XiT#x4  
بىلىملىككە تەگدى بۇيۇكرەك ئورۇن . iYe@5bv  
aod.qC9  
[cwqt]RN  
K@XnG%|[0  
221 ئەقىللە ئېسىلغاي ئادەم ئەسكىسى ، >y%paH+  
h g/a>dX  
بىلىملە بېسىلغاي خەلق پىتنىسى . /[(@1*N$  
c s!rgJIm6  
sMr?`w;  
Q?M9bDl  
222 بۇ ئىككى يول بىلەن ئىش پۇتمىسە ھىچ ، "s5DWo  
JnAQW \V  
بىلىمنى قويۇپ ئال قولۇڭغا قىلىچ . L&z%jg  
5gW*3widY  
'0 YuA ]n3  
; 5 t &  
223 بىلىملىك ، ئاقىل بەگ بولسا ئەل بېشى ، R173/   
Q-o}Ptt  
قىلىچ بىرلە تۇگەر بىلىمسىز ئىشى . yd.@ZB3hJ  
x7~AGn3e  
"$m BS  
.Vo$k0yc  
224 جاھان تۇتماق ئۇچۈن ئەرگە ئاڭ كېرەك ، )Fuv|,D*i8  
dvpH_Z\L)Z  
ئەل – يۇرتنى سوراشقا بىلىم ئەڭ كېرەك . z:$e'Mjk  
=z 
 mZ9 I  
PW*#*=  
225 بۇ ئىككى بىرىكسە بولۇر ئەر تولۇق ، @lY1R*q)  
I_:L=]T%d  
تولۇق ئەر جاھان نېمەتىن يەر تولۇق . %Kmih",rQ  
y:o6wiz9  
'49  Qf  
Xnex)`  
226 ساڭا ئىككى دۇنيا گەر ئولسا تىلەك ، >;f5z |!  
 34[-x  
ئامالى ياخشىلىق ئېرۇر ئەيلىمەك . +'C-aT:ID  
.j2"?,GC`  
FUy$Ad*9  
*BSC/UT  
227 ئەگەر ياخشى بولماق تىلەسەڭ ئوزۇڭ ، IMM}M@ 1  
pN_rE58"|D  
يۇرى ، ياخشىلىق قىل ، قوي ئوزگە سوزۇڭ . LJ  x:GV  
n:O 0L:  
P34~uu-  
i4VE?H.-  
228 كىشى مەڭگۈ بولماس ، كىش مەڭگۈ ئېتى ، e% XA]n&  
P#:7_Y|)  
شۇڭا مەڭگۈ قالدى بۇ ياخشى ئېتى . dG NR9$  
lK"o.xYf  
= -rV2y  
ZYWaZ|(-mB  
229 ئوزۇڭ مەڭگۈ ئەرمەس ، ئېتىڭ مەڭگۈ ئۆل ، ;2IW6|rla  
~ 2{rLN  
ئېتىڭ مەڭگۈ ئۆلسە ، ئۆزۈڭ مەڭگۈ ئۆل . o.hu05c+  
[5fhyb:e  
87zt>qJM  
قۇتادغۇبىلىكتوققۇزىنچى باپ )SL^%.8g  
Z)BTSY-s  
ياخشىلىق قىلماقنىڭ مەدھىيسى ۋە پايدىسى بايانىدا o* f7'T"x  
A=*$Q}h  
B8$bU%0  
h#hPR<+(,Z  
230 ئەگەر بولسا خەلق ئۇزرە قولۇڭ ئۇزۇن ، g^Qr6F;  
tfXvfBp:M  
ئەمەل سوزدە قىل ياخشىلىقنى پۇتۇن . Ulj]C7B  
 W8g=Z&p  
1{)y;Q)"  
,c&f_))&  
231 يىگىتىلىك قاچار ئۇ ، تىرىكلىك ئۇچار ، L 
hIdqW_F  
بۇ چۇشتەك جاھاندىن كىشى تېز كېچەر . ,E;. [F  
t}s@]<m K  
5?{q6t  
3}6s:N_8 '  
232 ھايات _ دەسمىيە ، پايدا ئەزگۇلۇك [56]، =`C K K}  
/ E!gpULn  
بولۇر ساڭا تاڭنا يىمەك – كەيگۈلۈك . erl(PY1]  
~hD0G (-  
;y eutC  
02Fj2*~GA  
233 نىمە دەيدۇ ئاڭلا كىشى ياخشىسى ، Cn+;v ]#  
E2n.)x=;b  
تىنارلىق ، ماڭارلىق ئاخىر كۇلكىسى . Ih HXrr  
7{RMU0X  
(e, du$*J  
5a8{4IM  
234 جاھانغا نە ياڭلىغ ئەر توغۇلدى ، كور ، o&o#Bly{0  
brG\ 
بىر ئازلا يۇردى – دە ، يەنە ئولدى ، كور ! /:1m=FM[  
%3@ km7H  
l^h6#d+V  
BMpRews6zC  
235 بەگ ئولسۇن ۋە يا قۇل ياخشى – يامان ، !? =0_y}  
2xYO[ 
ئوزى ئولدى ، قالدى ئېتىدىن نىشان . weYTVQ|   
zo1Ie?%  
-e^e`VQ)  
%MZhFNl  
236 ساڭا تەگدى ئەمدى بۇ نۆۋەت ئورۇن ، [?v{S{S  
Xvcw[QhgU  
قىلىپ سەن ياخشىلىق ، ياخشى بول بۇرۇن . E*;1tv9KM  
C@6xG6&T  
FbNNIDK[`  
FL[IW= MDx  
237 تىرىك ئولۇر ئاخىر، توشەك بولۇر يەر ، _m?W]n  
,k2z!%Tu]  
تىرىكتۇر ئېتى ، ياخشى بولسا ئەگەر . =bP-{J  
u1'9j?  
QyE*^  
v#) ,} sb  
238 كىشىدە ئىككى ئات ، بۇ تىلدا يۇرۇر ، wC`.{~h  
YY$ { tE  
بىر ياخشى ، بى ئەسكى جاھاندا قالۇر . xk:*7W@!  
KaM&jdg  
})M.}G|}  
R Dqh/  
239 يامانى سوكۇلۇر ، ياخشى ماختىلۇر، 7Pf;^)csz  
));p#Fa  
قاراپ كۆر ئۆزەڭگە قايسى ياقۇر ! ]x oL!X  
U C)_,  
Hjnox_ NE  
{Ye:tp+\  
240 ئۆزەڭ ياخشى بولساڭ ، ئېتىڭ ماختىلۇر ، =a7!0TcA  
[FF:{sP5c  
ئەي ھۇشيار ، يامان ئات بولسا سوكىلۇر . l.BfjGOG  
VrZC`_9  
? qc?AO  
Y%fC^(  
241 يامان خۇيلۇق زاھھاك[57] سوكۇلدى نىچۇن ؟ L%Wf\ 9  
Sv9Vy\C6  
نىچۇن ماختىنىلدى قۇتلۇق پەرىدۇن[58] ؟ 0N)tBt3dy  
M-8E~nD'  
/A)uZ)  
|$+_Wn  
242 بىر ياخشى ئەردى ، ئۇنى ماختىدى ، R9Qh9nA  
^3YzJ  
يامان ئەردى بىرسى ، ئۇنى قاغىدى . 44Cr, C  
NIvo@%=Ee  
10y0?@  
EV&{+a]  
243 يامانلىق كېرەكمۇ ، ياخشىلىق ساڭا ؟ A(B:!5p  
l.-7y&Va  
قاغىشلىق كېرەكمۇ ، ماختاشلىق ساڭا ؟ K9lqB v,  
w.]l)q  
`HSj*mwLy  
%0^K`uly  
244 قايۇسىن تىلەسەڭ ، بىرىن تاللىغىن ، 40,aOP  
UgKcQ K;  
يامان – ياخشىلىققا ئۆكۈنمە كىيىن . ^9  [<^Y  
4lv{6>Tdyz  
+L,._c  
gfZv\'.2  
245 بۇ ياڭلىغ سۆز ئېيىتتى سىناغان كىشى ، OYYFbHE8  
2I1kC}1+)  
سىناغان كىشى ئۇ بىلەر ئەل ئىشى . G|&+:QV$x  
RYe@$z1T)  
Gy=jQlSF  
+#K6}1 N  
246 كىشى ياخشى ئات بىرلە ئالقىش ئالۇر ، gE5zo/v@  
aPiz,6r  
يامان ئاتلىق ئولسا ، ئۇ قارغىش ئالۇر . 9HZT  
2O)"`6Yozs  
ReB7a_^2:  
KbCN ?uL  
247 نىچە مەن سىنادىم يامان قىلغۇچى ، */hEscUbu  
f!G` HC=W  
ئوتۇپ كۇنمۇ – كۇنلەر ئازايدى كۇچى . Fqf-&P-  
eKN]R(6  
1 WWT|kq  
@-h`"fN.bn  
248 كورۇپ قانچە ئوتتۇم ، يامانلار ئىشى – YKhd7uw  
{CAvt*-ql  
راۋاج تاپمىدى ئەي بىلىملىك كىشى . !p liW0VkG  
Kw&`l{%ig  
6s4H4   
C-#Lc4C6  
249 يامانلىق ئېرۇر ئوت ، بۇ ئوت كۆيدۇرۇر ، 3B,Q{ZX  
H ewl  
ئۆتۈشكە يولىدا كېچىك يوق ئېرۇر . I[sx$9 K  
)vIJHe'\%  
>$+ XEwm  
Av wbT  
250 كۆرەرسەنكى ، بىزدىن بۇرۇن ئۆتكۈچى ، q%(B2Cl_  
_6W%mw*  
ئاۋام خەلق ۋە يا بەگ جاھان تۇتقۇچى . pERnph  
w\|ROt  
tI-,bW>b  
F Jqpx~+  
251 ئۇلاردىن بىلىملىك بولۇر قايسىسى ، 3u=~0zg  
YD;qk(TT  
بولۇپ ئۆتتى دۇنيا – زامان ئىگىسى . V(j"/O  
s]E{}n@a  
SVs<~HovB  
])"EbLB  
252 بۇ جاھان بەگلىرىدىن كىم ئالىم ئىكەن ، \"D=N0j:p  
%o:]m {-  
ئۇلار ياخشى قانۇن تۇزەپ ، ئورلىگەن . 4h%>vKe |  
x2CKKJ*.  
6-w`8VHgv  
:V+ E{Le  
253 بۇ كۇندىمۇ ياخشى ئاتالغان كىشى ، Dq(LQ#3f  
nx#!  
ئەڭ ئاۋۋال ئېرۇر ئۇ ياخشىلار بېشى. 8 PsIXM  
Sn"-1K,  
$-Y%]wO  
$<2X_e!{  
254 كىم ئاقىل خان ئولسا ، بىلىمگە يېقىن ، #<8+:Akae  
) ~@ 
قىلىپتۇر بىلىملىكنى ئۆزىگە يېقىن . "qCFEU  
oYv5DE?  
)'s/Tb(  
W; PL[eY  
255 تۇتۇنغان ئىشىنى بىلىپ ئىشلەر ئۇ ، 3gI QE=&7a  
.o%2;3[z 6  
بلىمنى ئىشلىتىپ ئەلنى باشلار ئۇ . &Q bzr~  
:7l`iY],  
,}eYi'7C  
V&q(^YT"  
256 تۇزەدى ئەلنى ئۇ ، بېيىدى قارا ، `/K!FB   
J QMc  
خەلق بايلىغىن قىلدى ئوزىگە تۇرا[59] . 4Jctkap~X  
8{ywUQ8Xj[  
7lN$z  
z!)gEQ,  
257 چىقاردى ياخشى ئات ، ئاتالدى سېخى ، V_ 9zafD  
/)lIaqUd$  
سېخى ئولسە ، ئېتىن تىرىك بىل تېخى . @r^>R: ri  
B} ]xh;|  
h|ZQK o3  
m*Jp`vU7n  
258 ئولۇشنى بىلگەچ تەييارلىق قىلىپ ، _ ak3.6b  
4os@~?#vt2  
قويۇپتۇر تىرىككە پۇتۇك ، ئات يېزىپ . `&A+ttO  
h-Wq TE  
o['NF4*  
]l\PC<@pK  
259 بۇ كۇن ، كىم ئۇقاركەن ئۇلارنى بىلەر ، A]>:~|jl~  
mTbekg96  
ئالۇر ئۇلگە ئۇندىن ياخشىلىق كېلەر . o#j676U1s  
(I`;9g#  
XveO_N.  
E$zJo'  
260 جاھاندا نىمە بار بىلىمدىن قىممەت ، s[LcyE'.  
Xo[eiy^+  
بىلىمسىز دىسە ئەر ئۈچۈن بەكمۇ سەت . Q{&GgZa  
H A`<E  
aJ]<$a'  
0fZk ;cj3  
261 نىمە دەيدۇ ئاڭلا بىلىملىك كىشى ، %)*^0t 
y Q1O,f'sm  
جاھاندا سىنالغان ، يېتىلگەن يېشى . M/U5nM/Y{8  
#"!e,U=F&  
5iti"p!3w  
8'bOf  
262 بىلىمسىزگە توردە ئورۇن بولسا كور ، d vW'4SFD  
oCU_:-UNH  
بۇ تور بولدى پەگا ، پەگا بولدى تور . XnJ9)bN%  
.XQJ0}q5{  
2 {6L4cPN  
[zpJ_Oi%;  
263 بولۇپ قالسا پەگا ئالىمغا ئورۇن ، 4AYX@X  
#W_R[97(^  
بۇ پەگا بولۇر تور تېخى ئەڭ بۇرۇن . 86vnDyw`  
X?x`Wcez|  
PefRD6   
GhR7)2H_E  
264 بۇ ھورمەت پۇتۇنلەي بىلىمگە ئېرۇر ، su: ]!(+v  
oo5~[ZWv[~  
ئۇ مەيلى ئىشىكتە يا توردە تۇرۇر . tRO 21|c  
Z]*pbH9  
@sIjaJowD  
Aef0x w  
265 ئىككى خىل ئېرۇر ، كور ، بۇ ئىسىل كىشى ، yJ  E%k  
o.GC9f1  
بىرى بەگ ، بىرى ئالىم – ئىنسان بېشى . J;?qp'  
qKD5$_Q  
Po6"0fb  
/mMR(,C  
266 بۇلاردىن بولەكنى سەن يىلقى سانا ، 9T 5q>e  
P@7cTh  
تىلەسەڭ بۇنى تۇت ، ئۇنى سەن ۋە يا . (y3$%mgj!  
:AS.~W X2T  
1HOea~i  
3eS0zr  
267 ئوزۇڭ قايسىسى سەن ماڭا تىلىڭ ئاچ ، :[R6OZ]yo  
v P|}`gy  
ئىككىدىن بىرى بول ، ئۇچىنچىدىن قاچ ! H!Zd E&[)o  
LRg [8yVi  
\7Gk*  
,%f}G3l@4  
268 ئېلىپ قولىغا قىلىچ ، بىرى ئەل تۇزەر ، ZuH&Y!  
DB6npcp  
قەلەم بىرلە بىرىسى ، ھەق يول كۆرسىتەر . ^NV6Hx%  
yh/RMTm|  
]wWGcI9MZ  
B`b( v14=  
269 ئۇلاردىن قېلىپ قالدى ياخشى نىزام ، q#CjUkXk  
_I_ {qf!  
مىراس بۇ ، كىم ئالسا ، ئۆرلەر تامام . JnR eUP_  
kR&JsSmO  
+GmT}z_h  
39A*nVz.>\  
270 ئۆلۈكتىن تىرىككە مىراستۇر بۇ سۆز ، {41FvW  
G 
مىرس سوزنى تۇتسا بولۇر پايدا يۇز . ^ IrNH -@  
<^kJEN{X  
N{40L[  
Afbl +j?  
271 بىلىمسىز ئېرۇر ئۇ قارغۇ بەلگۈلۈك ،  b/MNpL  
.QGUR%ui  
ئەي كوزسىز ، بىلىمدىن سەن ئالغىن ئۇلۇگ[60] . M S.ZI^U  
9`8c ,"  
yFd!$PhDk  
O~)d3_nO  
272 كىشى كوركى سوزدۇر ، كوپتۇر سوز تۇرى ، ,y$(m^<x  
8Rxu]KCSI  
تىلىم ، ماختا خۇش سوز كىشىنى ، يۇرى ! 4..,,r5C  
H<Wazez  
e5DobxKZ}|  
Hiou}o p  
(R8,El  
mz4.LAf  
273 كېلۇر بۇنىڭغا ئوخشاپ تۇركچە مەسەل ، z@?Q$g;1  
b5'Sn`G\!r  
بۇنى ئېيتايىن مەن مۇشۇ يەردە دەل : $%]Q[<3   
5aeJ)QW-  
[ a)5=mJ5y  
>5H6w95  
274 ئەقىل كوركى تىلدۇر ، بۇ تىل كوركى سوز ، 8jmRf0NY  
b]hAD5_  
كىشى كوركى يۇزدۇر ، بۇ يۇز كوركى سوز . sO0? l Wf  
&%dg=PzHL  
B+yHw"  
{K)X JN27  
275 كىشى تىل بىلەن دەر سوزىنى ئوزى ، Kxs&/%G! Z  
[Y|w^55p  
سوزى ياخشى بولسا ، يۇرۇيدۇ يۇزى . @}M"=0m  
`8m,>L]  
d>Ga%};  
N k5^Uf  
276 بۇ تۇرك بەگلىرىگە سېلىنسا نەزەر ، W[4Du[AQ*  
r=#TWd1>`  
جاھان بەگلىرىنىڭ ياخشىسى شۇلەر . di# )`d_W  
D"Cu$C  
%uR HGh3  
Teg^|;wy+  
277 بۇ تۇرك بەگلىرىدىن ئېتى بەلگۈلۈك ، eo,[nVisD  
+_1-t QG_  
توڭا ئالىپ ئەر[61] ئىدى بەختى بەلگۈلۈك . : 97K 4j  
EUR PX  
P1'Br~\g  
q/fOOn y0  
278 ئىلىمدە بۇيۇك ، كوپ پەزىللىك دىلى ، *[R{6 n  
?*-0Mt[  
بىلىملىك ،ئەقىللىق ، خەلىقنىڭ خىلى. zga6"_  
a'Jyg;8s  
v/!yfTb  
%z~C`zo|  
279 ئىدى ئۇ سەرە – خىل ، زىرەك ئەر ئوغلان ، $4@MQ7  
fP@Nw9  
دۇنياغا زىرەكلەر بولۇر ھوكۇمران . GFPY&F(+}~  
)uDc\ri  
)||%pA8m  
Er6?8  
280 تاجىكلار ئۇنى دەيدۇ ئەڧراسىياپ ، ?[QT1n  
vAkv/1Bu  
بۇ ئەڧراسىياپ تۇتتى ئەللەر تالاپ . M~*KvZ[j  
De99 I"o  
|cYQ1 g%  
krzw#!tRbV  
281 جاھاننى تۇتاي دەپ سۇنۇشقا ئىلىگ ، A="BPd=  
R;J)j}BId>  
كېرەك كوپ پەزىلەت كوپ بىلىگ . $zApzl y  
()p`}w(  
: Bim*lV`  
@,q-:\Zd ^  
282 تاجىكلار كىتاپتا پۇتۇپتۇ بۇنى ، eZ<_{D b*t  
TcAxE6  
كىتاپقا پۇتمىسە كىم ئۇققاي ئۇنى . w @ & u2  
ap.3S0P  
:X<FpOX  
/j_o^.  
283 ئەجەپ ياخشى ئېيتقان جەسۇر باتۇر ئەر ، lHpM^T!p?  
b^X]E!NZ  
جاسارەتلىك ئەر چىڭ تۇگۇننى يېشەر . !{eSe#}"BD  
$px!Q,=CM  
Z M36  
/*aq?b$&  
284 پەزىلەت كېرەك مىڭ تۇتۇشقا جاھان ، PmBaq  
dfg}WB  
قۇلان تۇتقىلى ، كور كېرەك ئارسىلان . \m?:?d[t  
n#z&8=+og  
o3XDfX%m#  
vG0*BMtQ  
285 ھوكۇمدارغا خىسلەت كېرەك مىڭ تۇمەن ، P~N0"8lLY  
uq{}E]u  
ئۇنۇڭلە تۇتسا ئەل ، يوقالۇر تۇمان . /a vOtx  
3:}a8%U  
-;;*eQ 
&Pw 
286 قىلىچ بىرلە كەسسۇن يېغى بوينىنى ، Vc3eL<  
A%^uS{GF  
قانۇن بىرلە تۇزسۇن ئېلى – خەلقىنى . v| n >L-%o  
KZhW{Yv  
قۇتادغۇبىلىكئونىنچى باپ CJ4#A4R@;  
6J=%!"z'~i  
بىلىم بىلەن ئەقىلنىڭ پەزىلەت ۋە پايدىلىرى بايانىدا {| s E}\5  
{c`)rX^a  
c+|8$Y{  
'Z t,>K  
287 تلەگىم ئىدى سوز ، ئەي ئالىم ھېكىم ،  Tk2rM  
'KbbBWGU-  
ئەقىل ۋە بىلىمدىن سۆزلەش مەقسىدىم . 36>1 
(q.rQ3Mtk5  
Xe 1jP$J<  
dXg ^#/  
288 ئەقىلدۇر چىراغتەك قاراڭغۇ تۇنى ، XD^ 6BoOi]  
yB#T +C)q  
بىلىم – ئۇ يورۇغلۇق ، يورۇتقاي سېنى . CZ]O{;DRaJ  
K!xzMorO  
.D.v;N^  
aa4.M5  
289 ئوسەر ئەر ئەقلىدىن ، بىلىمدىن بۇيۇر ، m (X Kc  
:T0 
بۇ ئىككى بىلەن ئەر قەدىرلىك بولۇر . Je%vu j_Y  
U=U9Yv0bG  
WGG#H~  
\t<'7.j6  
290 بۇڭا پۇتمىسەڭ كوركى ، نوشىن راۋان[62] ، o8q_/sR  
|8Mn4[T?6  
ئەقىل كوزى بىرلە يورۇتتى جاھان . JtX[Cm' >  
v/ GuceVf  
=7[{&jI57  
,3w%#EP  
291 بېيىدى ئېلى ، تۈز يۇرۇتكەچ نىزام ،  
!D([ yC<  
ئەجىپ ياخشى ۋاقتا قويۇپ ياخشى نام . l4ntR  
q#dJS|~d~  
a{WPTGKC  
y U]L)[  
292 دىمىش بىر ھېكىم سوز ئۇنىڭغا ئاتاپ ، SxJqPXpn  
V%c+Y 14L;  
دەۋزىخى بولسىمۇ ئاڭا يوق ئازاپ . tBi;[dR2h  
Z-#lyQi  
:zz0VP{i  
JGU&wc,  
293 گودەككە قارا، ئۇ تاپۇر ئەقىل ھەم ، U]k{xv  
EX(gb }wzs  
يېشى تولمىغۇنچە يۇرۇتمەس قەلەم [63]. =B O\62  
xrUS( #q*  
iXV6:&\9"r  
So`KZCjn  
294 ئەقىللىق كىشى ھەم قېرىسا ئازار ، @b[zVd&*  
c9jgINl  
ئەقىل كەتتى دەپ ھەم قەلەممۇ تىنار . ctb^wa  
ky){Tae<v  
fA-r, {$  
f=be=Q]  
295 ئەگەر تەلۋە بىر ئەرنى ئۆلتۈرسە راس، Q{ltp-*  
49 {Z u^  
ئۇنىڭغا ئۆلۈم يوق ، ئېلىنماس قىساس . |||o<  
>gHd Bc  
qhUT U  
`BQ)S} 
296 نىمىشقا دېسەڭ ، ئۇ ئەقىلسز ئېرۇر ، hHVdA1u  
dh-VkRv34  
ئەقىلسىز مۇكاپات ، جازاسى ئېرۇر .
$(h9a7  
miELL YS`  
aliR p-  
s7*( 5 aZ  
297 ئەقىلدىن بولەككە ھورمەت بولمىغاي ، E)'H3v'Q,#  
kd#H60:H  
ئەقىلسىز ئادەم ئۇ بىر ئۇچۇملا لاي . LB( =F  
sw-+Kn ^J  
p  6r}aW  
D !qQDtoZ  
298 قاراپ كور ، مۇنۇ سوز ياخشى ئېيتىلغان ، T+>KH[L9  
bX|D+H5
 
ئوزىنى بۇيۇتمەس ئەقىلسىز نادان . tGWv[  
MO'6lxZ  
`v F's  
i.3KMs  
299 ھەركىمنىڭ كىيىمى بولۇر ئۈستىدە ، w9,gux[q  
>l|mP ?  
ئەقىللىق ، بىلىملىك ئەزىز ئەسلىدە . s.=+4Us  
Y3piw[ e  
]+>16:":  
ZauFaf "`  
300 ئەقىل بولسا ، ئېسىل بولۇر ئەر ، zPb4 [!z  
9]7:]=  
بىلىم بولسا ، بەگلىك قىلۇر قىلسا ئەر . U_OlE+  
" S|a1<*  
f921P?>|  
M7asGV  
301 ئەقىل كىمدە بولسا ، بولۇر ئۇ ئېسىل ، =EZu[U}  
v_(=e^  
بىلىم كىمدە بولسا ، بولۇر خان ئۇ ، بىل . yvnsfQS  
'cd3S/*v|D  
cT {Ot/&:  
#$`u  
302 كىشى ئوغلى سۇندى قوڭۇر يەرگە قول ، ^y)o3w&  
gJ|f:Zx5  
بىلىم بىرلە تەپتى ھەر نەرسىگە يول . < _p% K  
s}9-E  
[06{La|;  
BLV>9cQ  
303 ئەقىل بىرلە ئېسىل ئاتىلۇر كىشى ، Mwc{}  
-0Y$n9Ff7  
بىلىم بىرلە بەگلەر قىلۇر ئەل ئىشى . NJ lZhh6u  
i[e+Ctd4  
stL#E\\s  
tiI1m$G/G  
304 تولا ئالقىش ئالغان تۇمەن پەزلىلەر ، )].yy-^  
mS 'yNh %  
قىلىنغاچ ئەقىل بىرلە ماختالدىلەر . #h|c9JCH  
@ EtXa8$  
a iPYCa  
n"#[IAU+  
305 ئەقىل ئازىنى ئاز دىمە ، نەپئى كوپ ، JYk'ejj  
]2QHgQO4j  
بىلىم ئازىنى ئاز دىمە ،قەدرى خوپ . 7? o{ HsM2  
=QW5B(uM#  
Lu {AV#  
iy&3b"tR  
306 ھېكىملەر سوزىنى ئىشىت ۋە چۇشەن ، ,=5yX$z%  
?dW4(b}  
بۇ توت نەرسە ئازىنى ئاز دىمە سەن : t\O98)Q  
WEf eo  
vM r%Rii*  
?hmapBy{P  
307 بۇ توتنىڭ بىرى ئوت ، بىرىدۇر يېغى ، HsPHH=5F  
"5\{QF  
ئۇچىنچى ، كېسەللىك – ھايات تۇزىغى . ^f6}}Cz  
VIyJjPhG4  
>;5L4{J   
GaSAl^  
308 ئۇلاردىن كېيىنكى بىرىدۇر ئىلىم ، y\xVy<v  
?.X0w2{  
بۇ توتنى بوش كورمە ، بەكمۇ مۇھىم . @|Bk]aw  
h%QR}05K  
;/:pr )  
['p(J/!$  
309 بۇلاردا بولۇر كوپ پايدا يا زىيان ، 0A_W%G0N  
ixBqO"RNo{  
بېرىم يا ئېلىمدەك بولۇر ھەرقاچان . u9SdLQ} [  
29/`_*P)UE  
6smu/\o  
b5&)bW7EY  
310 بىلىم كىمىيادەك[64] يىغار نەرسىنى ، }uFBZYb  
!.u am^ D  
ئەقىلدۇر سارايى ، يىغار ھەممىنى . jCE}F]WkI  
-+~%i! h  
#?+JQrp  
Mbx<%kfo  
311 ئىپار بىرلە بىلىم بىلىم كېتەر ئوخشىشىپ، Lb+xxK=6  
u<r 1  
تۇتۇپ بولماس ئۇنى ئوزدە يوشۇرۇپ . 4,,2WV  
Sj +9^s8{  
9VM8z,;@G  
hS-[:GHz  
312 ئىپارنى يوشۇرساڭ ، بۇيى بىلدۈرەر ، C4fx<4d  
{n&0Df<  
بىلىمنى يوشۇرساڭ تىلىڭ كورسىتەر . *okm+l ,3  
SsU X1-;sY  
< 
6e7j4_  
313 بىلىم بايلىق ئول ، گادايلاشمايدىغان ، -15{bdD8  
~%R} \DGS  
قاراقچى ۋە ئوغرى ئالالمايدىغان . p#"Ok-GU)  
V Hx7R:;?B  
[QVq~`@b  
>6TTCf  
314 كىشىگە ئەقىل ۋە بىلىمدۇر كىشەن ، ^OAs'C~H  
^fhi@8CwzH  
يامانلىق قىلالماس ئەر كىشەن بىلەن. FYG,_iP-]  
!IXo)z~q  
Xk \\lT  
=M i1Z2  
315 كىشى ياخشى ئاتنى كىشەنلەپ تۇرار ، U*C}Ag8uV  
%,]A v-L  
كېرەكلىك ئېتىنى كۇزەتىپ تۇرار . mm}HmDY$  
t% ]|A]  
Y"A#45  
U9N i[kH 
316 كىشەنلىك قاچالماس ، كېرەكچە يۇرۇر ، B~ZP'nFcN  
K4s%iCbb  
تۇشاغلىق كېتەلمەس ، تىلەكچە بولۇر . 'Mk ]B ~  
@mh-+x  
iD"5(("!  
p#%Z+^   
317 ئەقىلدۇر ساڭا ئانت قىلىشقان ئاداش ، g{Ll"+  
wiB"q_6N  
بىلىم چىن مېھرىۋان ساڭا قېرىنداش. :e=1l'G  
 Vi7d U5  
e*hHzosy.G  
VpVp&~3  
318 نادانغا يېغىدۇر بىلگەن – ئەتكىنى ، f1I5[hZf  
kgW0nm X  
يىتەر شۇ ئىككىنىڭ جىدەل غەليىنى . t_F8'  
o4+*G~Q  
_+Vqv,m  
%GCs ;s'R  
319 بۇڭا ئوخشاپ كېلەر تۇركچە مەسەل ، D;vlmVN  
;HR;vbB<~m  
ئوقى ھەم كوڭۇلدە بۇڭا قىل ئەمەل . a1aEem 
[9G0B!,8  
uwYol i  
{0;y^  
320 ئاقىقلغا ئوز ئەقلى ئەشلىككە[65] يارار ،  "vdMN ~;  
KyUTYcG&  
نادانغا ئېتى بەس ، قاغىش ياغدۇرار . @G?F9(D.y  
ju (3  
<|+_.s7k  
VoV1a  
321 بىلىملىككە ئىلمى تولۇق تون ۋە ئاش ، jSQU/(HC`  
/Us[-_l_  
بىلىمسىزگە قىلىقى يامان بىر ئاداش . ^9A rv  
))\83=v'a  
F [<)1;g  
c7adbK<  
322 ئەي ئاقىل ، غەزەپنى قىل ئوزدىن يىراق ، [ Y0XFL]  
>O~.HM%{  
ئاچچىقتىن يىراق بول ، ئال ياخشى ئاتاق . ,Jrd"dQK/  
P^KP Y  
o o1V  
LTe,jSrsC  
323 بۇ ئاچچىق ، غەزەپتىن سەن ئەيلە ھەزەر . w1EAsa9y  
"twhT  
يېقىن كەلسە ئولغاي ھاياتىڭ خەتەر . w=3h,5  
D_6-NKa  
EmF`aTb  
1brC3 9<  
324 غەزەپلىك ئىشىڭ ئۇ پۇشايمان بېرۇر ، #MJVk:(S  
L}Jl/O  
قىزىققانلىق ئولساڭ ئىشىڭ بۇزۇلۇر . 8Mf|iN`7z  
+j*k7o hn.  
 ov5L+6Z(  
.A<^8hjWI  
325 كىشىگە چىداملىق ، ئېغىرلق كېرەك ، D?1="%;gx}  
KT\?" 7>%  
كۇن – ئاي تۇغسا بەككە تەمكىنلىك كېرەك . WH.ez}tc  
T) 
V@c2 
HMH`"S)Rf  
326 يۇمشاقلىق كېرەك ھەم سىلىغلىق كېرەك ، [#C8;C5)  
/ cOpbz  
ئاقىل ھەم بىلىملىك بولماغلىق كېرەك . #2r.MnJ3  
JuW:Y9  
qi{:J*)<|  
Vvs D(  
327 ئەقىل كوپ كېرەكتۇر ،تاللاشقا كىشى ، >\I2_F48  
06?|Qf]vk  
بىلىم بەك كېرەكتۇر ، قىلىشقا ئىشى . @' S]Nul  
9l'dj7l  
SS/$q yD  
TAsWG) [  
328 ياراملىق ، يارامسىزنى ئايرىپ كورۇپ، / e4d}o2  
O3P,OG*6  
كېرەكلىك ، كېرەكسىزنى ئوبدان تۇنۇپ . GbDTAzB7  
\:p9_8\m  
tUo/m&q  
3lT! !@  
329 راسا تاسقىسا چىڭ ، ئېنىق تاللىسا ، 4_KYToOT  
+# a3  
پۇتۇن ئىشقا ئوتكۇر نەزەر تاشلىسا ؛ qP*P=)  
sSOg_-q  
LWE7 ExoA  
s:F/|?-4  
330 شۇ چاغدا بولۇر ئىش پۇتۇن ۋە پىششىق ، \~ MFv  
8BU?Bt]  
بىلىملىك كىشى يەر ئېشىنى پىششىق . _-u~+Z  
$? Ea2(a  
A1)|B>K`  
Q.IY9|^  
331 يىتەدۇر تىلەككە ئاشۇنداق كىشى ، bnR9yr Jv  
*4oC?d8-5+  
چۈشەر ئىككى دۇنيادا يولغا ئىشى . -g?]<[]+\  
"k>PDV"  
Y>)J"-|e1s  
5/[=FK  
332 غەزەپ بىرلە ئاچچىق كىشىگە يامان ، "esH;&v{Y  
9h%Scc(X2[  
چېكەر تەن ھەمىشە بولاردىن زىيان . ==<>up;N~M  
:zc~v  
x_=Ts=E>  
D@xi\v*  
333 ئىشىتكىن ، نىچۇك قىلدى ئالىم خىتاپ ، 9:_85a8nv  
*Lp1e)  
بەختلىك كشى ماڭ بۇ سوزگە قاراپ ؛ j h(f[*mX  
G=]W(7(U  
PBC?$0  
Rq*8zaF<  
334 قىزىققان بولسا ئىنسان بىلىمسىز بولۇر ، + D{#kb~  
';Pp7f\  
غەزەپلەنسە ئادەم ئەقلدىن قالۇر . Pu.]oB  
k}za5g  
A7d"Q,Aq  
 8W,&p  
335 غەزەپ ئەرگە يامان ، بىلىم كەتكۇزۇر ، )! g=p#fc  
$d$B0x*Y-  
غەزەپتە يۇمشاقمۇ قوپاللىق قىلۇر . #e7| kkk  
:U:a`jy/  
.1@ir=L  
pOeF+er  
336 نىمە دەر بىلىملىك كىشى ئاڭلىغىن ، 2&xZr@f^  
lsLw9I  
بىلىملىك سوزى تەڭ شىرىن جانغا چىن ؛ e9%DFhmq  
H(\j_   
_ZaCf\&w  
TBX\n^V/  
337 بۇ بىر نەچچە نەرسە كىشىگە ياۋۇز[66] ، Lui}vl;5P-  
4}? iQFm  
بۇنى قىلسا كىشى بۇزار ئوزىنى – ئوز . lY 9d  
D/ ^Kl  
Q5-z{CStV  
0b"*3y%8e  
338 بىرى يالغان ئېيىتماق ئېرۇر سوزىدە ، hz=^~bWr  
`\^f _K  
ئىككىنچى ، تۇرماسلىق قىلغان ۋەدىدە . wf6d4Yb'Lw  
$ v >ht{F  
!+%f:MVE  
P-+-8&f  
339 ئۇچىنچى ، ھاراققا بولۇش مۇپتىلا ، |yZ< IEf  
xQg+WK,~V  
بۇ ئەر ئومرى شەكسىز كېتەر بوشقلا . #Vn~IXX  
FZ{F1VM}  
w?CQ\  
_]":/(%It  
340 يەنە بىرسى كاجلىق ، جاھىللىق قلىش ، ly+a,(  
*y-v6-c3/  
جاھاللىق جاھاندا ياشاتمايدۇ خۇش . DIZ Vv&2  
g~Ww%^  
-kByDS  
~SdN |iQ  
341 ئېرىغسىز قلىقنىڭ بىرى قوپاللىق +A-M` z  
AAk$ZnF  
قىلۇر ئۇ كىشىلەر ئويىن توزانلىق . scxEi|arb  
V(|Z 4/nR[  
hODe;Ds2  
M~hc&m^  
342 بىكارغا چېچىلىپ ، ئاچچىغلاش بىرى ، SPncx<  
vDg-j}  
تىلىن ئاچسا يارا بولۇر ئەل دىلى . Bp!3 
jNkGfOu  
5z nQ\  
1Ju~Xn  
343 كىشىدە يىغلىسا بۇ نەرسىلەرگە گەر ، ~m E8)Qr  
|==G=qHE  
مۇبارەك سائادەت ئۇنىڭدىن تېزەر .  Z%BF)rm  
^# oV  
p5:>0 +  
W4-'H\  
344 پەلەكمۇ يار ئولماس ،بېشى ئايلىنار ، 4hic})[  
(R+w+_jI  
بۇنىڭلە خۇلقىمۇ ئىزىدىن چىقار . !7aWg  
72jjn&k=  
D._<{j(=k  
LfV ~$  
345 يۇرى ، ياخشىلىق قىل ئەي ياخشى كىشى ، ~ oNku2,  
W8?E_%O/U  
ئوڭۇشلۇق ھامانە ياخشىنىڭ ئىشى . K;8;9u  
EE. }Fn  
?([iAO&V5  
UPw-y'  
346 نىمە دەر ئىشىتكىن مۇلايىم كىشى ، f s(2+  
eT9j/6p"A  
سىناپ ئالغۇچى قولغا دولەت ئشى ؛ ADn3lg\  
o#h A 8Q  
e+22  %  
j S*>Py,m  
347 قېرىماس ياخشىلار يىل ئۆتكەن بىلەن ، i#yjY?Xj  
a {op z>  
سىناپ ئالغۇچى قولغا دولەت ئىشى ؛ 7Y#=!*T  
*v1Vg\P*n  
k-?](c-  
:A8 DA  
348 يامان – ئومرى قىسقا ، ئوكۇنچتە قېرۇر ، GG0oh/Ds  
tqRtGG#im  
ئۇزۇن ياشلىق ، ياخشى ئوكۇنچسىز يۇرۇر . Ii! 3H&  
5/7i|@ :  
M =VoRM  
K+9}-=W?o  
349 تىلەككە يېتەر ياخشى كۇندە يېڭى، $uZ< C!  
ms]-;=H  
كۇنىگە مىڭ ئارتار ياماننىڭ مۇڭى . 1"CI<^  
[ i`?.aE  
y %{p=  
oP\scHg  
)'z{XoZ8:  
fv>x&f,  
iw0>>#q  
2h19 !ky<  
YX9uW  
XUX]Y0fL  
UGe'( %l  
مەنبە:مەرىپەت تورى
[ بۇ يازمائېنتىلتەرپىدىن2009-04-16 22:11دە قايتا تەھ ]
بۇ يازمىنىڭ يېقىنقى باھالىنىش ئەھۋالى :
  • پۇل :+10(لوتۇن) ئېسىل!
  • پۇل :+20(زۇلپۇقار) تارىختىن خەۋ ..
  • پۇل :+555(ئەلكىزەر) ئەدەبىي ئەسە ..
  • ئالقىش:+1(zero) ياخشى
  • پۇل :+1000(قەلبىم_بىمار) خو!
  • salkin mtv
    ئىزچىل تىرىشىش، ئۈزلۈكسىز ئالغا ئىلگىرلەش مەۋجۇتلۇقنىڭ كاپالىتى

    قىزچاك  مۇلايىم بۇلۇڭ ،يۇۋاش بولماڭ ،راسچىل بۇلۇڭ ،سىر ساقلاشنى ئۇنۇتماڭ ،مەردانە بۇلۇڭ ،ئىسراپخور بولماڭ ،ساداقەتمەن بۇلۇڭ ،ئۇرۇنسىز قۇربان بەرمەڭ ،سەمىمى بۇلۇڭ ،زىيان تارتماڭ،رايىش بۇلۇڭ ،گۈشۋاش بولماڭ ،ئالغا ئىنتىلىڭ ،ئۆتمىشنى ئۇنۇتماڭ ،ئەخلاقلىق بۇلۇڭ ،تارتىنچاق بولماڭ ،يۇركىڭىزدە يالقۇنجاپ تۇرغان ئوت بولسۇن ،لىكىن كۇزىڭىزدە زەرچە ياش بولمىسۇن
    چوققا [باش يازما] ۋاقتى : 2009-04-15 16:45 |
    سۇتۇق
    سەلكىننىڭ سادىق ئەزاسى ( يىگىت )
    دەرىجىسى : قىزىققۇچى


    UID نۇمۇرى : 6473
    نادىر تېما : 1
    يازما سانى : 62
    شۆھرەت: 113 كىشىلىك
    پۇل : 10011 سوم
    تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 26 نۇمۇر
    قوللاش: 21 نومۇر
    ئالقىش: 40 كىشلىك
    توردىكى ۋاقتى : 202(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2007-10-19
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-09
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    كۆپتىن كۆپ تەشەككۈر.......ۋاقىت چىقىرىپ چوقۇم ئوقۇيمەن..
    ئىزدەش تورى
    چوققا [1 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 16:48 |
    erk uzun
    قەلبىم_بىمار
    بىلىمدەك بىر گۇزەل يار يوق
    ئىجاتچان ئەزا
    دەرىجىسى : ئوت يۈرەك


    UID نۇمۇرى : 3283
    نادىر تېما : 3
    يازما سانى : 3526
    شۆھرەت: 4492 كىشىلىك
    پۇل : 478507 سوم
    تۆھپە: 20 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 3608 نۇمۇر
    قوللاش: 2403 نومۇر
    ئالقىش: 4048 كىشلىك
    دوستلۇق توپى: ئەدىبلەر
    توردىكى ۋاقتى : 986(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2007-07-17
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-09
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    تىزدىن نادىرلەيلى...
    سۈمەييە
    مەن ھاياتتىن زىرىككەن تەلۋە  
    بەرىبىر مەن ئۇچۇن ھەممە ...
    چوققا [2 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 17:03 |
    پەيلاسوپ
    سۈكۈت!يەنە قانچىلىك!
    سەلكىننىڭ سادىق ئەزاسى ( يىگىت ) ئالىي ئەزا تەشۋىقات ئەلچىسى ئۆمۈرلۈك شەرەپ ئىجاتچان ئەزا
    دەرىجىسى : ئالاھىدە تەكلىپ


    UID نۇمۇرى : 11529
    نادىر تېما : 7
    يازما سانى : 4829
    شۆھرەت: 5736 كىشىلىك
    پۇل : 10395028 سوم
    تۆھپە: 4200 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 4702 نۇمۇر
    قوللاش: 4517 نومۇر
    ئالقىش: 4830 كىشلىك
    دوستلۇق توپى: ئەرۋاھلار
    توردىكى ۋاقتى : 761(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-03-25
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-09
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    نادىرنى باسسام ئىشلىمىدى!
    مەن ھامان ئۆلۈپ كىتىمەن! لېكىن ئۆلۈشنىڭ ئالدىدا ئۆزۈمنىڭ قانچىلىك ياخشى ئىش ھەم قانچىلىك ناچار ئىش قىلغانلىقىمنى سانىيالمايمەن! ئۆزۈمنى قانچىلىك ئىشلاردا چەتكە تارىتقانلىقىمنى ھەم ئۆزۈمنى قانچىلىك ئازاپلىغىنىمنى ئۆزۈممۇ بىلمەيمەن! ئەجدادلار مېنى كەچۇرۇڭلار! سىلەرنىڭ بۈيۈك ئۇيغۇر دىگەن نامىڭلارنى قوغداپ قالالمىدىم!
    ئۆزۇڭنى بىل،ئۆزگىنى قوي!
    ئۆزىنى مىللىي ئالاھىدىلىكى بىلەن تەرەققىي قىلمىغان مىللەت كەلگۇسىدە يوقىلىدىغان مىللەت!!!!!!!
    چوققا [3 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 17:08 |
    تور مەكتىپى
    گۈل-سىرى
    مەڭگۈ كۈلۈپ ياشايمەن...
    دەرىجىسى : سەلكىنداش


    UID نۇمۇرى : 24497
    نادىر تېما : 0
    يازما سانى : 558
    شۆھرەت: 14 كىشىلىك
    پۇل : 2113 سوم
    تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 24 نۇمۇر
    قوللاش: 14 نومۇر
    ئالقىش: 13 كىشلىك
    توردىكى ۋاقتى : 552(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-10-30
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-08
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    رەھمەت سىزگە، نادىرلاپ قويايلى باللا ما تېمىنى
    تۇرغۇسى كەلسە چىچەكنىڭ نىمە چارە بار ئاڭا،
    ئەسلى سىرداش قارلىغاچلار قايتىپ كېلىدۇ يەنە.
    چوققا [4 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 17:15 |
    ئەلكۈيچىسى
    ئەمدى خوش~~
    دەرىجىسى : ئوت يۈرەك


    UID نۇمۇرى : 11408
    نادىر تېما : 1
    يازما سانى : 1040
    شۆھرەت: -4 كىشىلىك
    پۇل : 1001708 سوم
    تۆھپە: 20 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 22 نۇمۇر
    قوللاش: 20 نومۇر
    ئالقىش: -5 كىشلىك
    دوستلۇق توپى: ئەدىبلەر
    توردىكى ۋاقتى : 1745(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-03-23
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-09
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    ئىسىل.....
    دادام دەيدىغان----مېنى ئۇنۇتساڭ ئۇنۇت،ئۇيغۇرلىقىڭنى ئۇنۇتما! ئۇيغۇرلىقىمنى ئىسپاتلايمەن دىسەڭ تىرىشىپ ئوقۇ، بىلگىنكى ھازىرقى پەيتتە مائارىپلا ئۇيغۇرنىڭ بىردىنبىر چىقىش يولى!
    چوققا [5 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 17:26 |
    祝你开心
    دەرىجىسى : كۆنگەن ئەزا


    UID نۇمۇرى : 29124
    نادىر تېما : 0
    يازما سانى : 282
    شۆھرەت: 211 كىشىلىك
    پۇل : 1717 سوم
    تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 192 نۇمۇر
    قوللاش: 175 نومۇر
    ئالقىش: 236 كىشلىك
    توردىكى ۋاقتى : 100(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-12-05
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-05
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    مۇشۇنداق تىمىنى نادىرلىماي قانداق تىمىنى نادىرلايدىغاندۇ   0mW@8]0f-  
    شۇنداق ياخشى تىمىنى  ھەيييييييييي
    hakyol
    دوست بولسا ۋاپادار دىلغا ياقىدۇ،
    ئۇنىڭ ئۈچۈن نىممەتلەر سۇدەك ئاقىدۇ.
    دوست تۇرۇپ بولمىسا مېھىر - شەپقىتى،
    ئۇنىڭدىن ھەر ئىنسان پىشىنى قاقىدۇ.
    چوققا [6 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 18:02 |
    xjalexa.cn
    ئېنتىل
    تىرىش ئالغا ئىنتىل
    ئالاھىدە ئىلگىرلەش ئالاھىدە باشقۇرغۇچى
    دەرىجىسى : باشقۇرغۇچى


    UID نۇمۇرى : 9691
    نادىر تېما : 2
    يازما سانى : 1659
    شۆھرەت: 2038 كىشىلىك
    پۇل : 2146600182 سوم
    تۆھپە: 539 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 1760 نۇمۇر
    قوللاش: 1780 نومۇر
    ئالقىش: 1287 كىشلىك
    دوستلۇق توپى: توربىلىملىرى
    توردىكى ۋاقتى : 533(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-02-15
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-09
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    كۈمۈلۈپ كەتتىدە ..........
    salkin mtv
    ئىزچىل تىرىشىش، ئۈزلۈكسىز ئالغا ئىلگىرلەش مەۋجۇتلۇقنىڭ كاپالىتى

    قىزچاك  مۇلايىم بۇلۇڭ ،يۇۋاش بولماڭ ،راسچىل بۇلۇڭ ،سىر ساقلاشنى ئۇنۇتماڭ ،مەردانە بۇلۇڭ ،ئىسراپخور بولماڭ ،ساداقەتمەن بۇلۇڭ ،ئۇرۇنسىز قۇربان بەرمەڭ ،سەمىمى بۇلۇڭ ،زىيان تارتماڭ،رايىش بۇلۇڭ ،گۈشۋاش بولماڭ ،ئالغا ئىنتىلىڭ ،ئۆتمىشنى ئۇنۇتماڭ ،ئەخلاقلىق بۇلۇڭ ،تارتىنچاق بولماڭ ،يۇركىڭىزدە يالقۇنجاپ تۇرغان ئوت بولسۇن ،لىكىن كۇزىڭىزدە زەرچە ياش بولمىسۇن
    چوققا [7 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 19:02 |
    گۈل-سىرى
    مەڭگۈ كۈلۈپ ياشايمەن...
    دەرىجىسى : سەلكىنداش


    UID نۇمۇرى : 24497
    نادىر تېما : 0
    يازما سانى : 558
    شۆھرەت: 14 كىشىلىك
    پۇل : 2113 سوم
    تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 24 نۇمۇر
    قوللاش: 14 نومۇر
    ئالقىش: 13 كىشلىك
    توردىكى ۋاقتى : 552(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-10-30
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-08
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    شۇ ئەمەسمۇ ، مۇھەببەت ھېكايىسى بولغان بولسا نادىرلىنىپ بولاتى ھەقىچان،ھەي....
    salkin mtv
    تۇرغۇسى كەلسە چىچەكنىڭ نىمە چارە بار ئاڭا،
    ئەسلى سىرداش قارلىغاچلار قايتىپ كېلىدۇ يەنە.
    چوققا [8 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 19:08 |
    پەيلاسوپ
    سۈكۈت!يەنە قانچىلىك!
    سەلكىننىڭ سادىق ئەزاسى ( يىگىت ) ئالىي ئەزا تەشۋىقات ئەلچىسى ئۆمۈرلۈك شەرەپ ئىجاتچان ئەزا
    دەرىجىسى : ئالاھىدە تەكلىپ


    UID نۇمۇرى : 11529
    نادىر تېما : 7
    يازما سانى : 4829
    شۆھرەت: 5736 كىشىلىك
    پۇل : 10395028 سوم
    تۆھپە: 4200 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 4702 نۇمۇر
    قوللاش: 4517 نومۇر
    ئالقىش: 4830 كىشلىك
    دوستلۇق توپى: ئەرۋاھلار
    توردىكى ۋاقتى : 761(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-03-25
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-09
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    نەقىل
    بۇ مەزمون7قەۋەتتىكىئېنتىلنىڭ2009-04-15 19:02دە يوللىغان يازمىسى  : h>[+!\|_^  
    كۈمۈلۈپ كەتتىدە .......... ,}/Y;U#p  
    "'\x~s]Ap  
    كۆمۈلۈپ كەتتىدە دەپ ئولتاماي نادىرلىمەيلىما باشلىق!
    salkin mtv
    مەن ھامان ئۆلۈپ كىتىمەن! لېكىن ئۆلۈشنىڭ ئالدىدا ئۆزۈمنىڭ قانچىلىك ياخشى ئىش ھەم قانچىلىك ناچار ئىش قىلغانلىقىمنى سانىيالمايمەن! ئۆزۈمنى قانچىلىك ئىشلاردا چەتكە تارىتقانلىقىمنى ھەم ئۆزۈمنى قانچىلىك ئازاپلىغىنىمنى ئۆزۈممۇ بىلمەيمەن! ئەجدادلار مېنى كەچۇرۇڭلار! سىلەرنىڭ بۈيۈك ئۇيغۇر دىگەن نامىڭلارنى قوغداپ قالالمىدىم!
    ئۆزۇڭنى بىل،ئۆزگىنى قوي!
    ئۆزىنى مىللىي ئالاھىدىلىكى بىلەن تەرەققىي قىلمىغان مىللەت كەلگۇسىدە يوقىلىدىغان مىللەت!!!!!!!
    چوققا [9 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 19:25 |
    زۇلپۇقار
    ھەر ۋاقىت ئالغا ئىلگىرلە
    يازما يوللاش ئۇستىسى
    دەرىجىسى : ئالىي ئەزا


    UID نۇمۇرى : 16014
    نادىر تېما : 1
    يازما سانى : 3189
    شۆھرەت: 2748 كىشىلىك
    پۇل : 517 سوم
    تۆھپە: 3 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 2988 نۇمۇر
    قوللاش: 2844 نومۇر
    ئالقىش: 3319 كىشلىك
    دوستلۇق توپى: زۇلپۇقار
    توردىكى ۋاقتى : 1904(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-06-30
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-09
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    نەقىل
    بۇ مەزمون3قەۋەتتىكىپەيلاسوپنىڭ2009-04-15 17:08دە يوللىغان يازمىسى  : !TWbly  
    نادىرنى باسسام ئىشلىمىدى! y;Eb25t)  
    Z8_$W=  
    }FEa mA#H  
    بولمىسا نادىرلىماقچىمىدىڭ؟؟؟؟ mrAvKSa&  
    ئەمەليەتتىمۇ  نادىرلاشقا ئەرزىيدىغان تىمىكەن،  بىراق  بۇ مۇنبەردە  باشقا مۇنبەردىن كۈچۈرلۈپ كەلگەن تىمىلار نادىرلانمايدۇ ئەمەسمۇ
    salkin mtv
    ئاققۇ گۈزەل ئاقلىقى بىلەن،
    ھەسەل شېرىن تاتلىقى بىلەن.
    ئالتۇن قىممەت ساپلىقى بىلەن،
    ئادەم گۈزەل پاكلىقى بىلەن.
    چوققا [10 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 19:29 |
    پەيلاسوپ
    سۈكۈت!يەنە قانچىلىك!
    سەلكىننىڭ سادىق ئەزاسى ( يىگىت ) ئالىي ئەزا تەشۋىقات ئەلچىسى ئۆمۈرلۈك شەرەپ ئىجاتچان ئەزا
    دەرىجىسى : ئالاھىدە تەكلىپ


    UID نۇمۇرى : 11529
    نادىر تېما : 7
    يازما سانى : 4829
    شۆھرەت: 5736 كىشىلىك
    پۇل : 10395028 سوم
    تۆھپە: 4200 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 4702 نۇمۇر
    قوللاش: 4517 نومۇر
    ئالقىش: 4830 كىشلىك
    دوستلۇق توپى: ئەرۋاھلار
    توردىكى ۋاقتى : 761(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-03-25
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-09
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    نەقىل
    بۇ مەزمون10قەۋەتتىكىزۇلپۇقارنىڭ2009-04-15 19:29دە يوللىغان يازمىسى  : m!?dvH  
    " 
    |F[O)1  
    بولمىسا نادىرلىماقچىمىدىڭ؟؟؟؟ x'1oLNmQ  
    ئەمەليەتتىمۇ  نادىرلاشقا ئەرزىيدىغان تىمىكەن،  بىراق  بۇ مۇنبەردە  باشقا مۇنبەردىن كۈچۈرلۈپ كەلگەن تىمىلار نادىرلانمايدۇ ئەمەسمۇ J^8Ky`(  
    OGn]{ev!  
    ئۇنداق ئەمەستۇ! ئەركىن سىدىقنىڭ ماقالىرىمۇ باشقا مۇنبەردىن كەلگەن ھەجەپ ئۇنى نادىرلىدىغۇ !
    salkin mtv
    مەن ھامان ئۆلۈپ كىتىمەن! لېكىن ئۆلۈشنىڭ ئالدىدا ئۆزۈمنىڭ قانچىلىك ياخشى ئىش ھەم قانچىلىك ناچار ئىش قىلغانلىقىمنى سانىيالمايمەن! ئۆزۈمنى قانچىلىك ئىشلاردا چەتكە تارىتقانلىقىمنى ھەم ئۆزۈمنى قانچىلىك ئازاپلىغىنىمنى ئۆزۈممۇ بىلمەيمەن! ئەجدادلار مېنى كەچۇرۇڭلار! سىلەرنىڭ بۈيۈك ئۇيغۇر دىگەن نامىڭلارنى قوغداپ قالالمىدىم!
    ئۆزۇڭنى بىل،ئۆزگىنى قوي!
    ئۆزىنى مىللىي ئالاھىدىلىكى بىلەن تەرەققىي قىلمىغان مىللەت كەلگۇسىدە يوقىلىدىغان مىللەت!!!!!!!
    چوققا [11 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 19:32 |
    سەھرايى-تارىم
    مەن شۇ مەن
    ئالاھىدە تۆھپە سەلكىننىڭ سادىق ئەزاسى ( يىگىت )
    دەرىجىسى : باشقۇرغۇچى


    UID نۇمۇرى : 515
    نادىر تېما : 1
    يازما سانى : 2503
    شۆھرەت: 3531 كىشىلىك
    پۇل : 78913 سوم
    تۆھپە: 15 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 1875 نۇمۇر
    قوللاش: 1936 نومۇر
    ئالقىش: 1832 كىشلىك
    توردىكى ۋاقتى : 1452(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2007-06-14
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-06
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    ئىسىل تىمىكەنتۇق، نادىرلاش مەسىلىسى مۇزاكىرە قىلىنىۋاتىدۇ. بىر دەم تەخىر قىلىشقايلا
    salkin mtv
    --ئاتايمۇ؟ دىدى خوجىنىياز پالگان
    ---- ئات . دىدى تۈمۈر خەلپە...
      
    ئۇلار ئات مىنىپ قورال تۇتۇپ ياۋنىڭ قاڭشىرىنى ئۇچۇرىۋېتىپتىكەن.
    بىز كەيىپچىلىكتە موتوسىكىلىتنىڭ رولىنىمۇ چىڭ تۇتالماي قاڭشىرىمنى يېرىۋېلۋاتىمىز.....
    ....................سەھرايى-تارىمجان ...... شەھەرىستان كەبىر.......
    چوققا [12 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 20:27 |
    ماناس0997
    دەرىجىسى : يېڭى ئەزا


    UID نۇمۇرى : 24564
    نادىر تېما : 0
    يازما سانى : 2
    شۆھرەت: 1 كىشىلىك
    پۇل : 108 سوم
    تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 1 نۇمۇر
    قوللاش: 1 نومۇر
    ئالقىش: 1 كىشلىك
    توردىكى ۋاقتى : 5(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-10-30
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-04-23
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    ساقلىۋىلىپ   ئۇقۇپ بۇلۇپ ئىنكاسىمنى تەھرىرلەيمەن
    salkin mtv
    چوققا [13 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 20:51 |
    لوتۇن
    تېما يېزىۋاتىمەن...
    ئىجاتچان ئەزا
    دەرىجىسى : سەلكىنداش


    UID نۇمۇرى : 1000
    نادىر تېما : 3
    يازما سانى : 1573
    شۆھرەت: 2354 كىشىلىك
    پۇل : 2137342138 سوم
    تۆھپە: 1074 ھەسسىلىك
    ياخشى باھا: 42 نۇمۇر
    قوللاش: 33 نومۇر
    ئالقىش: 285 كىشلىك
    دوستلۇق توپى: لوتۇن
    توردىكى ۋاقتى : 333(سائەت)
    تىزىملاتقان ۋاقىت:2007-06-17
    ئاخىرقى كىرگىنى:2009-06-09
    خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

     

    يوۋ، ئېنتىل قارى، ماناس ھاجىم باش سۈرەتلىرىنى خېلى چىرايلىق ياسپتىمەن جۇمۇ..... w{SR%>   
    ,rAjO0<{  
    /;  
    ئېسىل تېما!
    salkin mtv
    تىكەن كىرىپ قانىسا تاپان،
    مەيلى ئىدىم ئاغرىسام بىر جان.
    لېكىن كەلسە ئېلىمگە بوران،
    زارغا يار بوپ ئۆتمەي قالامدىم؟!
    __ لوتۇن شېئىرلىرى__
    چوققا [14 - قەۋەت] ۋاقتى : 2009-04-15 21:17 |
    كۆرۈلگەن تېما خاتىرىسى كۆرۈلگەن سەھىپە خاتىرىسى
    • «
    • 1
    • 2
    • »
    • Pages: 1/2     Go
    سەلكىن مۇنبىرى » ئۇيغۇر خەلق كىلاسسىك ۋە ئېغىز ئەدەبىياتى
    
    oy muluk