ھاياتلىقنىڭ بۇلىقى ، ئۆسۈملۈكلەرنىڭ قىنى ھىساپلانغا كارىز- بولاقلار يۇرتىمىز شىنجاڭدا خىلى بۇرۇنلا پەيدا بولغان بۇلۇپ ، ئەجدادلىرىمىز ئەنە شۇ كارىزۋە بۇلاقلار ئارقلىق تىرىكچىلىك قىلىپ كەلگەن ، ھازىرمۇ يۇرتمىز شىنجاڭدا كارىزلار ناھايىتى كۆپ بۇلۇپ ئاساسەن ، قۇمۇل ، تۇرپان ، ۋىلايەتلىرىگە ۋە سانجى ئوبلاستىنىڭ شەرقىدىكى ناھىيەلەردە ، گۇما ناھىيىسى ، كۇچار ناھىيىلىرىدە كەڭ تارقالغان . gkp'5TF  
كارىزلارنىڭ ئومومىي ئۇزۇنلىقى5000-7000كىلومىتىرغىچە بۇلۇپ يىللىق ئىقىم مىقتارى 900مىڭ كۇپ مىتىر كىلىدۇ . czZn5P  
يىللىق يامغۇر مىقتارى نۆل چامىسىدا بولغان تارىم ۋە تۇرپان قۇمۇل ۋادىلىرىدا كارىز ئۆز رولىنى قانچىلىك جارى قىلدۇرغان بولغىيتتى ھە ؟ m3$6vbRoRM  
80-يىللاردىن بويان يۇرتىمىز شىنجاڭدىلا ئەمەس مەملىكەت خارەكتىرلىك كارىزلارنىڭ مەنبەسىنى تەتقىق قىلىش قىزغىنلىقى كۆتۈرۈلدى ، بۇ ھەقتە بەس -مۇنازىرە ۋە تالاش -تارتىشلارمۇ قىزىپ كەتتى .(مەخسۇس كارىز ھەققىدە 1939-يىلدىن 1987-يىلغىچە خەنزۇ يىزىقىدا 37پارچە ، ئۇيغۇر يىزىقىدا 10پارچە ماقالە ئىلان قىلىندى ). ]9j1P_ot}  
بۇ بەس -مۇنازىرىلەر جەريانىدا لىن زىشۈينىڭ خەلققە كارىز قىزىشنى ئۆگەتكەنلىكى توغرىسىدىكى فانتازىيەلىك ماقالىمۇ ئالاھىدە كۆز قاراش سۈپىتىدە مۇنازىرە سورىنىغا ئىلىپ كىلىندى . V' p=pZ{  
ھازىرغىچە شىنجاڭ كارىزلىرى ھەققىدە يىزىلغان ماقالىلەر ئىچىدە تاۋ تۈەنجىن نىڭ << لىن زىشۈينىڭ سۇنى تىزگىنلىشى ۋە شىنجاڭنى ئىچىشتىكى تىرىشچانلىقلىرى >> جۇڭشىننىڭ <<لىن زىشۈي نىڭ سۇنى تىزگىنلىشى >> نەنخۇنىڭ <<لىن زىشۈي گۇڭ قۇدۇقى >> لىيۇ جۇڭشىن نىڭ << كارىز قۇملۇقتىكى ھاياتلىق بۇلىقى >> قاتارلىقلار دا شىنجاڭدىكى كارىزلار لىن زىشۈينىڭ كەشپىياتى قىلىپ كۆرسىتىلىپ ،ئۇ شىنجاڭغا پالانغاندىن كىيىن يەرلىك خەلقلەرگە سۇ ئىنشائاتى قىلىشنى ۋە كارىز قىزىشنى ئۆگەتكەنلىكى ھەققىدىكى كۆز قاراشلار ئوتتۇرىغا قويۇلغان . uLvdpF_  
ئەپسۇسكى ، ياڭ گوجىن تۈزگەن << لىن زىشۈي پۈتۈكلىرى >> لىن زىشۈي يازغان << ئۆتكەن كۈنلەردىن خاتىرە >> ياڭ گوجىن يازغان ۋە جوڭشەن داشۆ تارىخ فاكولتىتى تۈزگەن << لىن زىشۈي ماقالىلەر توپلىمى >> قاتارلىقلاردا لىن زىشۈينىڭ كارىز قازغانلىقى ھەتتا كارىز بىشىغا بارغانلىقى توغرىسىدا ھىچقانداق سۆز ئىبارىلەر يوق . UO\?'LJ  
يۇقىردا نامى ئىلىنغان خاتىرىلەردىن قارىغاندا لىن زىشۈي خان يارلىقىقغا ئاساسەن داۋگۇاڭنىڭ 22-يىلى 7-ئاينىڭ 6-كۈنى پالىنىپ شىئەندىن يولغا چىقىپ 10-ئاينىڭ 9-كۈنى كۈرە شەھىرىگە يىتىپ كەلگەن . پالانغان ئەمەلدارلار شىنجاڭغا كەلئگەندىن كىيىن يىرلىك ئەمەلدارلار تەرىپىدىن چامىسى يەتكۈدەك ئىشلارغا سىلىنىپ ،ئوردىغا خىزمەت كۆرسىتىپ ،ۋاقتى كەلگەندە قايتا خىزمەتكە قويىلاتتى ، لىن زىشۈينىڭ مۇ بالدۇرراقى خىزمەت كۆرسىتىپ گۇناھىنى يۇيۇش ئارزوسى بار ئىدى ، شۇڭا ئۇ ئىلى سانغۇن مەھكىمىسى سانغۇنى بويانتاينىڭ ئورۇنلاشتۇرىشى بىلەن جەنۇبىي شىنجاڭغا بارماقچى بولغان ، ،چۈنكڭى ئۇ يەرلەردە ئاھالىلەر ئاز ، سۇ مەنبەسى كۆپ بولغاچقا شەنشى ، سەنشى قاتارلىق جايلاردىن ئاھالە كۆچۈرۈپ كىلىپ ئورۇنلاشتۇرۇپ خانغا خىزمەت كۆرسىتىشكە تىرىشقان .بۇ ھەقتە كونكىرىت لاھىيە تۈزۈپ خانغا سۇنغان ، ئوردا دانىشمەنلىرى ئۇنىڭ بۇ ئۇلۇغۋار پىلانىغا قارىتا خىزمەت كۆرسەتتى دەپ بىكىتىپ بەگلىك مەرتىبىسى بىرىشنى ئوتتۇرغا قويغان ، شۇنىڭ بىلەن لىن زىشۈي ۋەزىپىسىنى تۈگەتمەي تۇرۇپلا ئوردا بىگىلىك مەنسىپىگە ئالدىراپ شىنجاڭدىن  كىتىپ قالغان . I\DxM9$"8  
ئۇ شىنجاڭدا تۇرغان چاغدا يازغان <،ئۆتكەن كۈنلەردىن خاتىرە >> دىمۇ كارىزدىن مەلۇمات يوق . v+_mk6 
ئۇنداقتا ، لىن زىشۈي قانداق قىلىپ سۇ ئىنشائات قۇرلۇش مۇتەخەسىسى ، كارىزنىڭ كەشپىياتچىسى بۇلۇپ قالدى ؟كىشىنى ئەپسۇسلاندۇردىغان ئىش شۇ بولدىكى ، جوڭگو خەلقىنىڭ ئەپيۇن چىكىشىگە باتۇرانە كۈرەش قىلغان لىن زىشۈي شىنجاڭدىكى سۈرگۈن ھاياتىدا كارىزنىڭ كەشپىياتچىسى قىلىنىپ ، يۇقىردا تىلغا ئىلىنغان بىر قانچە ئاپتورلارنىڭ << باش قاتۇرۇپ >> قەلەم تەۋرىتىشى بىلەن كارىزنىڭ كەشپىياتچىسى بۇلۇپ قالغان . q8&zrox%~  
مەن يۇرتىمىزدىكى كارىزلارنىڭ كەشپىياتچىسى ھەم قانۇنلۇق مىراسخورى شىنجاڭلىقلار -قەدىمقى شىنجاڭنى ئىچىپ باغۇ بوستان قىلغان ئۇيغۇرلار دىگەن ئىدىيىنى ئىلگىرى سۈرۈش ئۈچۈن تۆۋەندىكى پاكىتلارنى كۆرۈپ ئۆتۈشكە تەۋسىيە قىلىمەن : v7{km'k}C~  
1> 1954-يىلى موسكىۋادا نەشىر قىلىغان چەت ئەل تىلى لوغىتى نىڭ كارىز باپىدا :كارىز تۈركچە(ئۇيغۇرچە ) سۆز ، ئۇ نۇرغۇن قۇدۇقلارنى تۇتاشتۇرۇشتىن ھاسىل بولغان دىيىلگەن o('S`/  
2> سوۋىت قىرغشىز ئالىمى دوكتۇر نارنىنبايىىۋ 1988-يىلى نەشىردىن چىققان <<ئۇيغۇرلارنىڭ 19-ئەسىرنىڭ ئىككىنچى يىرىمىدىكى پەلسەپىۋى تەپەككۈرى >> ناملىق كىتاۋىدا ئۇيغۇرلار مىلادىدىن بۇرۇنقى 2-ئەسىردە كارىزنى كەشىپ قىلغان دىيىلگەن MT<|\YK  
3> سىۋىت ئالىمى گىروم گوژمايلوۋ 1890-يىللىرى تۇرپانغا كىلىپ كارىزنى شۇنداق دەپ يازغان : ئۇيغۇرلارنىڭ ئاجايىپ پاراسەت بىلەن تۇرپاندا ئىجاد قىلغان كەشپىياتى كارىز ،ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ يىزا ئىگىلىكىنىڭ شۇ قەدەر تەرەقىي تاپقانلىقىنى چۈشەندۈرىدۇ -دەپ يازغان o_oYI3jH  
4> 1939-يىلى موسكىۋادا نەشىردىن چىققان ۋ.س. ئودولوف يازغان يىزا ئىگىلىك سۇ تەمىناتى كىتابىنىڭ كىرىش سۆزىدە: تۈرك خەلقى مىلادىدىن 3000يىل بۇرۇن ئوتتۇرا ئاسيادىن  ئىراققا بىرىپ سۇ بىلەن تەمىلەش ئۆستەڭ تورىنى قۇرغان دەپ يازغان \ X?hp*  
5>توقسۇننىڭ كۆجەي يىزىسى تەۋەسىدە تىپىلغان تاش خەرىتىگە 60نەچچە سۇ ، ئىقىن ۋە كارىز ، بۇلاقلارنىڭ خەرىتىسى چۈشۈرۈلگەن . bd9TjL  
f.#A4&  
دىمەك يۇقىرقى پاكىتلار شۇنى ئىسپاتلايدىكى ، شىنجاڭدىكى كارىزلارنىڭ كەشپىياتچىسى يەرلىك مىللەت -ئۇيغۇرلاردۇر . + 
ۋەتەنپەرۋەر ئىنقىلاپچى لىن زىشۈي شىنجاڭغا پالىنىشتىن 6000-4000يىل بۇرۇنلا ئەجدادلىرىمىز كارىزنى كەشىپ قىلغان ، ھەتتا خەرىتىگەىمۇ كىرگۈزگەن . 0Hvp%o [*  
شۇنىڭ ئۈچۈن يەرلىك مىللەت ئۇيغۇرلار ۋە ئۇنىڭ ئاتا-بوۋىلىرى ياراتقان كەشپىيات مۇئاپىققىياتلىرىنى يەكۈنلىگەندە قانداقتۇر <<بۇ مەدىنيەت ئىلگىرى باشقا جايدىن كۆچۈپ كەلگەن بولىشى مومكىن >> <<پالانى ئۆلكىنىڭ تەسىرىدىن بولغان ئوخشايدۇ >> << پۈكۈنى يەردىن كەلگەن جاڭ ئۇستامنىڭ يەرلىك خەلقلەرگە ئۆگختىشى بىلەن بارلىققا كەلگەندەك تۇرىدۇ >> دەيدىغان بىر تەرەپلىمە <<يەكۈن >> لەر ئەمدى تارىخ سەھنىسىدىن چۈشۈپ كەتسە بولارمىكىن دەپ ئويلايمەن 8W uqu 
(CgoX>1?6  
مەنبە : توخسۇن تارىخى ماتىرياللىرى ،سەدۇللا تاھىرى ماقالىسى =qR8B GrD  
ئەسلى مەنبەسى : شىنجاڭ سىياسىي كىڭەش گىزىتى ( ئاسيا كىندىكى )92-يىلى 9-ئاينىڭ 24-كۈنىدىكى سانىدىن ئىلىندى

كارىز ئىران ۋادىسىدىمۇ كەڭ تارقالغان بۇلۇپ ئىرانلىقلار كارىزنى كانات دەپ ئاتايدىكەن يۇقىردىكى كارىزنىڭ تارقىلىش سىخىمىسى

نۇمۇس قىلماي كارىزلارنىڭمۇ ئىجادچىسى بوپ قالغۇسى كەپقاپتۇدە . . .ئەتە-ئۆگۈن كۆرمىز تىخى 7=. E
X  
.كىرورەن گۈزىلى چىن شىخۇڭنىڭ كىرورەنگە پالانغان ياساۋۇل بىگىنىڭ قىزى بوپ چىقمىسا . . . Q(4y%(@&w  
نۇمۇس دىگەننى بىلمەيدىغانلار. . .

ئەتە _ئۆگۈن  تېخى يەنە  بىر  نەچچەيلەن   تارىم  دەرياسى  ، ئىلى  دەرياسى  ، يۇرۇڭقاش  ،قارىقاش  دەريالىرىنى  بىز ئاچقان  دەپ  جۆيلۈپ  يۈرمەس  _ھە !

ئۇ ئىجاد قىلماستا ئەجدادلىرىمىز نېمە ئىچىپتىكەن؟!؟!بىزنىڭ ئۆينىڭ ئالدىدىكى كارىزنى يۇرتىمىزدىكىلەر ئۆزى قازغان،ئۇ ئۆرىمە چاچنى ئەزەلدىن تونۇمايدۇ،ھەم ئۇنىڭدىن كۆپ ئەقىللىق.

بۇ خەققە ھە دەپ بەسە شىنجاڭدىكى ئۇيغۇرلار بىزنىڭ ئەۋلادىمىز دىيىشتىن يانمايدۇ .. \_gK>k~rJ  
ھە راست بىر ئىش ئىسىمگە كىلپ قالدى ؛ بېيجىڭ چەتئەل تىلى ئۇنىۋېرسىتىنىڭ تارىخ ئوقۇتقۇچىلى شۇ يەردىكى ئوقۇغۇچىلارغا قايدا دەرس بىردىكەن دەڭلا ؛؛؛ ئۇيغۇرلار ئىسلام دىنىنى قۇبۇل قىلشتىن ئاۋال بۇنداق مىللەت شىنجاڭدا ياشىمىغان،ھازىرقى ئۇيغۇرلا ئەرەپلەرنىڭ ئىسلام دىننى تارقىتىش جەريانىدا شىنجاڭغا كىلپ ئولتۇراقلىشىپ قالغان .شىنجاڭنىڭ ئاساسلىق ئاھاللىلەر ئاساسەن خەنزۇلار دپ بىلجىرلاپ دەرس بېردىكەن ؛؛؛ توۋا دەپ قاپتىمەن مۇشۇنداق ئالى مەكتەپتىمۇ مۇشۇنداق پوق قوساقلا باركەن ھە !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

نەقىل

بۇ مەزمون3قەۋەتتىكىturk1010نىڭ2009-03-11 21:36دە يوللىغان يازمىسى  :  
ئەتە _ئۆگۈن  تېخى يەنە  بىر  نەچچەيلەن   تارىم  دەرياسى  ، ئىلى  دەرياسى  ، يۇرۇڭقاش  ،قارىقاش  دەريالىرىنى  بىز ئاچقان  دەپ  جۆيلۈپ  يۈرمەس  _ھە ! {zw737; 

A3y9v  
مەن ماۋۇ پىكىرنى قوللايمەن

مۇشۇلار ھەر گەپىنى قىلىپ باقىدۇ ..  پۇتبولىنى بىز ئىجاد قىلغان دەپ تخى ..

ئاز قالدى، يەنە بىر نەچچە يىل ئۆتسە ناننى ئەسلى خەنزۇلارنىڭ تامىقى ئىدى دىيىشتىن، مەھمۇد قەشقىرى ئەسلىدە خەن سۇلالىسىنىڭ بىر پادىشاھىنىڭ ئوغلى ئىدى، بۇنىڭ خەنزۇچە يېزىلغان كىتابىنى ئۇيغۇرلار ئوغۇرلاپ ئۆزىنىڭ قىلىۋالغان دېمىسىلا بولاتتىغۇ.

بىزنىڭ يەۋاتقان  پۇلۇلىرىمىز   ،كاۋاپلىرىمىز  مۇشۇلارنىڭ  ھەقاچان، يەنە  1-2يىلدىن كىيىن بۇ تۇغرىسىدا  تەپسىلى يىزىلغان تەزكىرە  كۈرسەن تىخىى.

نەقىل

بۇ مەزمون7قەۋەتتىكىئوكونىڭ2009-03-11 21:43دە يوللىغان يازمىسى  : nVuhD A  
مۇشۇلار ھەر گەپىنى قىلىپ باقىدۇ ..  پۇتبولىنى بىز ئىجاد قىلغان دەپ تخى .. pmv<E/j6  

k0;fteKVI  
-%lqo}],E  
ھەئە ،ئىجاد قىلغاچقا 1مىليارد400مىليون ئادەمدىن 11ئادەم چىقماي ،نۇمۇس ئىچىدە يۈرگىلى ، ، ،راستقۇ ،نۇمۇسنى بىلمەيدۇ بۇ خەق

ئالدىنئالا دەپ قوياي ، ماقالىنىڭ ئاپتورى مەن ئەمەس ، ماقالە قانۇنلۇق ژورنالدىن كۆچۈرۈلگەن ، لىكىن ئىنكاسلارغا مەن مەسئول بولمايمەن  

پاھ،ئىنكاسلار ئالامەت قىزىپ كىتىپتىغۇ..... %it;yzje  
ئەتە ئۆگۈن ئۇيغۇرلارغا تىلنى بىز ئۈگەتكەن دىمىسىلا، خۇداغا شۈكرى دىسەك بۇلىدۇ...

بۇنداق ئاناڭنى ئەكېلىپ بەر دېسىمۇ ماقۇل دەپ مېڭىۋېرىدىغان بولساق بۇ <خەن> لەر ھەممە JJgKe,  
نېمىنى مۇشۇنداق دەيدۇ شۇ...............مانا ئۇيغۇر ئېلىنىڭ تارىخىدا ئەڭ قىسقا تارىخقا ئىگە كارىزمۇ 3000ئۈچ مىڭ يىل تۇرسا يۈز يلنىڭ ئالدىدا كەلگەن بۇ كەلگۈندىن پەس<خەن>  ئانىسىنىڭ يېنىدا بىزگە كارىز قېزىشنى ئۈگىتەمتى..........بىز شۇ مانا مۇشۇنداق قورقۇنچاقلىقتا 2LVh  
جېنىمىز چىقىپ كەتكۈدەك ھالەتتە بولغاندىنكىيىن ھەممە نېمىنى ئاغزىغا كەلگەنچە دەۋېرىدۇ nM] PhxH-K  
بۇ ئىتنىڭ بالىلىرى...........تېخى بۇلارنىڭ ئويۇنى ئالدىمىزدا.........

توۋا قىلدىم ، نىمە دىگەن نۇمۇسسز خەنلەر بۇ؟