JZnFrC  
fT:3nx8xfw  
W~CUM?MG  
(oM^@bK  
B# v
lM  
3o1}j[%  
xkrzB:@  
tnfa@7(  
iYQJ 0oq?  
Fp;[5PN]  
`-vitG(  
#]?dide_  
ماۋۇ جايغا چۈشۈپ كىم ئويناپ باققان 9iiLSXM?Y  
r 
E&.Y#
<2a  
H361\/,  
@AB\KYuyz  
H^#==T"L2  
g.;^y|b  
Q]&P43@4/  
Xbo{=x37=L  
A(5` c+[  
مانا بۇ بۈگۈنكى تەنھا ھىيىتگاھ ?&Fn;g  
ja>+#54)  
@,zDg/W:  
c&*o?{  
قەشقەر ھىتگاھ جامەسى ?I,+a 9n;  
قەشقەر ھىتگاھ جامەسى قەشقەر شەھرىنىڭ ئوتتۇرسىدىكى ھىيتگاھ مەيدانىغا جايلاشقان بولۇپ جۇڭگۈ بويىچە كۆلىمى چوڭ ۋە كۆركەم ياسالغان قەدىمكى مەسجىد . =TaJj-D  
ھىيتگاھ جامەسىنىڭ ھەزىرقى ئورنى ئەسلىدە بىر ساسلىق بولۇپ كىينچە كىشىلەردىن ۋاپات بولغانلىرى مۇشۇ يەرگە دەپنى قىلىنغان ،شۇنىڭ بىلەن بۇ يەردە مازار شەكىللىنىپ كىشىلەر ھۆرمەتلەيدىغان جايغا ئايلانغان .كىيىنچە ،ئوردا خادىملىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئۇرۇق ئەۋلاتلىرى دەپنە قىلىنىدىغان شەھەر سىرتى قەبرىستانلىغى بولۇپ ،قەبرىستانلىقتا ئېلىپ بىرىلىدىغان دىنى پائالىيەتلەرنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن ،ھىجرىيە 846-يىلى (مىلادى1442-يىلى)بۇ يەرگە كىچىك مەسجىد سىلىنغان.ھىجرىيە 946-يىلى (مىلادى1539-يىلى)شۇ ۋاقىتتىكى قەشقەر ھاكىمى ئوبۇل ھادى بەگ تۇنجى قىتىم كىڭەيتىپ بەش ۋاقىت ناماز ئۆتەيدىغان مەسجىددىن جۈمە نامىزى ئوقۇلىدىغان جامەگە ئۆزگەرتكەن ،ھىجرىيە 1201-يىلى (مىلادى1786-يىلى)يىڭى شەھەر ناھىيسىگە قاراشلىق خان ئېرىق يىزىسىدىن زۇلپىيە خىنىم ھەج قىلىش نىسىپ بولماي ھەرەمگە ئاتىغان پۇلىغا بۇ جامەنى كىڭەيتىپ ياساتقان ،ھىجرىيە 1224-يىلى (مىلادىيە1809-يىلى )ئىسكەندەر ۋاڭ ئومۇم يۈزلۈك قايتا رىمۇنت قىلدۇرغان ،ۋە كۆل كولىتىپ جىرىم قويدۇرۇپ رەتلىگەن ،ھىجرىيە 1225-يىلى (مىلادى 1839-يىلى )زوردىن ھاكىم بەگ قەشقەر شەھرىنى كىڭەيتىپ ياساتقاندىن كىيىن ھىېتگاھ مەسجىدى شەھەر ئىچىدىكى مەركىزى مەسجىدگە ئايلانغان ۋە يەنە بىر قىتىم چوڭ رىمۇنت قىلىنىپ ھىتگاھ جامەسى دەپ ئاتالغان .ھىجرىيە 1290-ىيلى (مىلادى 1873-ىيلى )بەدۆلەت (ياقۇپبەك )دەۋرىدە ئۈچىنچى قىتىم كىڭەيتىلىپ غەرىپ تەرىپى مەسجىد شەرىق تەرىپى مەدرىس قىلىنپ ئىككى قىسىمغا بۆلۈنگەن ،مەدرىس قىسمىنىڭ شىمال شەرىق جەنۇپ تەرەپلىرىگە يەتمىش ئىككى ئىغىز ھوجرا ،شەرقى شىمال تەرىپىگە بىرلا ۋاقىتتا يۈزدىن كىشى يۇيىنالايدىغان ھاممام سالدۇرغان ،شەرىق تەرىپىگە پەشتاقلىق دەرۋازا ۋە مۇنارلار ياسىتىلغان ،شۇنىڭدىن كىيىن ھىيتگاھ جامەسى كۆپ قىتىم رىمۇنىت قىلىنغان بولسىمۇ ئۇنىڭ ئاساسى كۆلىمى ۋە ياسىلىش شەكلىدە چوڭ ئۆزگىرىش بولمىدى . ھىيگاھ جامەسى چوڭ دەرۋازا مەدرىس مەسجىد قاتارلىق ئۈچ قىسىمدىن تەشكىل تاپقان ،ئومومى يەر مەيدان 16000كۇۋادىرات مېتىردىن ئاشىدۇ ،چوڭ دەرۋازا پەشتىغى خىش بىلەن ئېگىز ھەم كۆركەم قىلىپ ياسالغان بولۇپ ئېگىزلىگى 18مېتىردىن ئاشىدىغان ئىككى پەشتاق مۇنار بىلەن قوشۇلۇپ پۈتۈن جامەنىڭ گۈزەل ئالدىنقى مەنزىرىسىنى ھاسىل قىلغان ،جامەنىڭ ئىچكى قىسمى مەسجىد ۋە مەدرىس دەپ ئىككى قىسىمغا بۆلۈنگەن ،ۋە شالاسۇن ياغاچ رېشاتكىلىق تام بىلەن ئايرىلغان ،مەدرىس جامەنىڭ ئالدى قىسمىغا جايلاشقان بولۇپ شىمال ۋە جەنۇپتىن ئېبارەت ئىككى تەرىپىى بىر-بىرىگە قارىتىپ سىلىنغان ھوجرا ۋە دەرسخانىلاردىن تەشكىل تاپقان.مەدرىس ھويلىسى ئچىدە ئىككى كۆل بولۇپ كۆل ئەتراپىدا دەل-دەرەخلەر ئۆستۈرۈلگەن .ئۇ جامەگە پاكىز ئازادىلىق تۈسى بىرىپ تۇرۇدۇ،مەسجىد جامەنىڭ غەربى تەرىپىگە جايلاشقان بولۇپ ئىچكىركى مەسجىد تاشقىرىقى مەسجىد ۋە كايۋان دەپ ئۈچ قىسىمغا بۆلۈنگەن .مەسجىدنىڭ ئۇزۇنلۇقى 140مىتىر ،كەڭلىگى 16مىتىر بولۇپ بىرلا ۋاقىتتا 4200 ئادەم ناماز ئوقۇيالايدۇ ،پۈتۈن مەسجىد 158دانە تۈۋرۈك بىلەن تۇرغۇزۇلغان ،ۋە يۈز ئاراشقا بۆلۈنگەن بولۇپ ،ياغاچ قۇرۇلما ،ۋاسا جۇپ ،تۈز تورۇسلۇق ياسالغان ،ئىچكىرىكى مەسجىدنىڭ غەرىپ تەرىپىگە ئەگمە مېھراپ ۋە ياغاچ بىلەن ئىشلەنگەن نەپىس مۇنبەر ئورۇنلاشتۇرۇلغان. q+c
djnh  
ئىككى يان تەرىپى ۋە ئالدى تەرىپىگە ياغاچ پەنجىرىلىك دەرىزە ۋە ئىشىك ئىچىلغان ،تاشقىرقى مەسجىدنىڭ ئالدى تەرىپى ئوچۇق ياسالغان بولۇپ كەڭ ئۇزۇن پىشايۋان ۋە كايۋاندىن تەشكىل تاپقان ،توققۇز ئارا تورۇسقا چاسا خار ئويۇقچە چىقىرىلغان ،ۋە رەڭلىك سىزما نەقىش بىلەن زىننەتلەنگەن پۈتۈن جاماە ئورۇنلاشۇرلشى ،ياسىلىش شەكلى قۇرۇلمىسى نەقىش بىزەكلىرى جەھەتتە قويۇق يەرلىك ئالاھىدىلىككە ۋە مىللى تۈسكە ئىگە بولۇپ ئۇيغۇر بىناكارلىق سەنئىتىنىڭ جەۋھىرى ۋەمىللىتىمىز مۇسۇلمانلىرىنىڭ ئىتقادىنىڭ سىمۇلى ھىساپلىندۇ،سىز ھەر قاچان قەشقەرگە بارسىڭىز توپ توپ بولۇپ مەسجىدگە كىرىپ ئىخلاس بىلەن ناماز ئۆتەۋەتقان ياش قىرى مۇسۇلمانلارنى كۆرسىز .ئۇ بىر مىللى بىناكارلىقنىڭ سىمۇلى بولۇپلا قالماستىن ئىسلام دېنىنىڭ رايۇنىمىزدىكى مۇستەھكەم قۇزۇقى ھىساپلىنىدۇ. Jd!V@\{  
~0K#.#QQ%  
مەنبە :  ئۆزۈم ساقلىغان رەسىملەر ، سەلكىن مۇنبىرى رەسىملەر سەھىپىسى ۋە ئۇزچى تور بېكىتدىن ئىككى پارچە سۈرەت كىرىشتۈرۈلدى. ':=9pW  

رەخمەت مەن چۇشىرۋالاي

ئاشۇ ئۆيلەرنىڭ ئۈستىگە سېلىنغان ئۆيلەنى بىر كۆرۈپ باقسام دەيمەن ~

يەنە نۇرغۇنلىغان ئىشلار پەقەت ھېيتگاھ مۇنارىلا بىلىدۇ. مەن ھېيىتگاھنىڭ 90 -يىللىرىدىكى ھالىتىنى بەكمۇ ياقتۇراتتىم. لېكىن ھازىرچۇ؟ھېيتگاھ ئالدى ئىككى تەرەپكە ئىككى ۋارتا قويۇپ توپ تېپىپ ئوينىسا بولىدىغان بولۇپ قالدى. ھېيىتگاھ مۇنارىدىن باشقىلىرى قايتا يېڭىلىنىپ بولدىغۇ دەيمەن.

سىز دىگەن يەرگە مەن كىچىك ۋاختىمدا چۇشۇپ ئويناپ باققان . ^<;K|[b;  
ئۇ يەرنىڭ ئىسمى يۇمۇلاق شەھەر كۆلى دەيدۇ . u7PQ$93}  
مىنىڭ چوڭلاردىن ئاڭلىشىمچە ئۇ كۆلنى قەشقەرشەھەر خەلىقى 4يىلدا كۆلاپتىكەن .

مەن كىچىك ۋاقتىمدە سۇ بىلەن توشقۇزۇلغان، دادام رەھمەتلىك مېنى قىيىققا سېلىپ ئويناتقان ئىدى. كىيىن بىز مەكتەپتىن يېنىپ پۇتبۇل ئوينايدىغان جاي قىلىۋالغان، ئۇنىڭدىن كىيىن ئەسكى تۈسكى ئەخلەتلەر بىلەن لىق تولۇپ كەتكىلى تۇرغان، ھازىر تۆت ئەتراپىنى خىش تام بىلەن توسۇپ قويۇپتۇ، بۇنىڭدىن كىين بىنا چۈشەمىكىن دەيمىنا ئورنىغا ...

مىنى مۇ دادام ئوينىتىپتىكەن لىكىن ئۇ سۇ بار ۋاختىدا مەن بەك كىچىك ئىكەنمەنتۇق . %mff t?k  
ئەقلىمنى تىپىپ بىرىپ پۇتپۇل ئوينايدىغان ۋاختىمدا كۆلنىڭ يىرىمى پاتقاق ئىدى .

راسلا ئۆزگەرمەپتۇ .

ھىتگاھنىڭ ئالدىنىڭ بۇرۇنقى ھالىتى چىرايلىق ئىكەندۇق ھازىر بەك سۈنئى لىشىپ كىتىپتۇ . بۇرۇن  ئالدىدا قايناق بازاربۇلاتتى  . ھازىر كۆندۈزىمىۇ كەچتىمۇ چۈلدەرەپ قالغاندەك بىلىندىكەن . مەن كىچىك ۋاقتىمدا  گۆزەدە تۇرغان 1يىل  ھىلقى داڭلىق ئاقچى قارىمدا تەلىم ئالغان ئىدىم .  ئۇچاغلاردا قەشقەر بەك گۆزەل ئىدى .     

بەك ياقتۇراتتىم مۇشۇنداق سۇرەتلەرني  .    يارايسىز جۇمۇ  !

ئۇ كۆل ھازىرمۇ بار. لىكىن سۇ يوق . قىيىق سالغان ۋاقىتتا بىر قانچە بالىلار ئۆلۇپ كەتكەن ( ھازىر ھايات بولغان بولسا مەن بىلەن تەڭ دىمەتلىك بولاتتى . )

مىنىڭچە يۇقىرىدىكىلەر يەنىلا ئويلۇشۇپ باقسا بۇلاتتى ، مىللى ئاپتۇنۇم رايۇننىڭ مىللى ھوقوقى بۇلىدىغۇ  ؟ ئاشۇ قەدىمىي ئۆيلەرنى چاقمىسا قۇرۇلۇش سالدىغان ئۆزگەرتىدىغان باشقا يەرلەر بارغۇ..............  

بەك ياقتۇراتتىم مۇشۇنداق سۇرەتلەرني  .    يارايسىز جۇمۇ  !

بىر نەچچە پارچە سۈرەتلەر بىلەن تىما ماۋزۇسى سەل ماس كەلمەي قالدىمۇ قانداق ؟

ياخشى سۆرەتلەر ئىكەن. ئەمما يەنە 2-3 يىلدىن كىين يوقتە ....   بۇلارنى چېقىشقا قاراپ تۇرساق بولمايدۇ .. [Q#u4Fx  
ئىلگىرى بىزنىڭ يۇرتنىڭ بىر ئورمانلىق تەرەپتە ئۇيغۇرلانىڭ ھەم ماڭنۇرلارنىڭ ئۆيى بولدىغان . ھۆكۈمەت ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆينى چاقىمىز دىگەندە ئۇيغۇرلار قىلچە ئىپادە بۈلدۇرمەي قااقشاپتىكەنمىش . ئەمما ئۇلارنىڭ ئۆي يەنىلا چېقىلدى *4^{!|% 
ماڭنۇرلاچۇ  ؟ ئۆي چاققىلى كەلگەنلارگە پوپوزا قىلپ ئالدىدا يتىۋالغان . ھەم دەھشەت ئۇشۇقلىق قىلغان . نەتىجىدە ئىچكىردىن ئاققۇن بولاپ كىرگەن ماڭنۇرلارنىڭ ئۆيى قانۇن تەرپىدىن قوغدالدى . چاقالمىدى ...ئۇ ماڭنۇرلانىڭ ئۆيى ھازىرغىچە بار . " Cc-D22?  
ئەپسۇس بىز مۇشۇنداق ياۋاش بوزەك خەق ............................................ |K.a((AC