2008.يىلىدىكى دۇنيا ھەربي ئىشلىرىدىكى 10 كۈچلۈك دۆلەت

ئامىرىكا <<دۆلەت ئوبزورى>> (NationReview.Org) ژورنىلى يىقىندا دۇنيا ھەربىي ئىشلىرىدىكى ئون كۈچلۈك دۆلەتنى باھالاپ چىقتى. باھالاپ چىقىلغان دۆلەتلەر بولسا: ئامىرىكا،رۇسىيە،جۇڭگو،گىرمانىيە،ئەنگىلىيە،فىرانسيە،ياپۇنىيە،ھىندىسيان،چاۋشىيەن،ئىسرائىلىيە،كۇرىيە قاتارلىقلاردىن ئىبارەت.<<دۆلەت ئوبزورى>>ژورنىلى تەرىپىدىن باھالانغان دۆلەتلەرنىڭ ھەربىي كۈچى بىر قاتار مۇرەككەپ بولغان ھىساپلاشلاردىن ئۆتكەن بولۇپ،بىر دۆلەتنىڭ ئىشلىتىۋاتقان ھەربىي ئەسلىھەلەرنىڭ ئۆزتېروتورىيسىدە تاشقى ئىشلاردىكى ئەمىلىي ئىقتىدارى ئاساس قىلىنغان.بۇ سانلىق مەلۇماتلاردا بىر دۆلەتنىڭ مۇداپىئە چىقىمى ئەمىلىي ھەربىي كۈچى ئاساس قىلىنغان بولۇپ ئۇنىڭدىن باشقا ھەربىي ئىشلاردا ئارىغا چۈشۈش،ئۇرۇش تەجرىبىسى ،ئۈنۈم ۋە جەڭگىۋارلىق جەھەتلەردىمۇ مۇلاھىزە يۈرگۈزۈلگەن. گەرچە ئامىرىكىنىڭ دائىملىق ئەسكىرىي كۈچ جەھەتتە ئىرىشكەن نۇمۇرى ئۇدا ئىككى يىل ئىزچىل تۆۋەنلەۋاتقان بولسىمۇ لىكىن 98.7 نۇمۇرغا ئىرىشىپ يەنىلا بىرىنجىلىكنى قولدىن بەرمەي كىلىۋاتىدۇ.رۇسىيە بولسا 87.8 نۇرمۇر بىلەن ئامىرىكىنىڭ ئارقىسدا ، دۆلىتىمىز جۇڭگو بولسا 81.9 نۇمۇر بىلەن رەت-تەرتىپتە ئۈچىنجى ئورۇننى ئىگەللەپ ئامىرىكا،رۇسىيەدىن قالسا دۇنيادىكى ھەربىي كۈچ جەھەتتە ئەڭ كۈچلۈك دۆلەت بولۇپ قالدى.

ئامىرىكا

1997.يىلى ئامىرىكا ھۆكۈمىتى دۆلەت مۇداپىئە سىياسىتىنى تەرتىپكە سالدى. ئۇزاققىچە ھەربىي جەھەتتە قورقۇتۇش،تەھدىد سىلىشقا تىخىمۇ ئىتىبار بىرىپ: '' ئوبراز يارىتىش،ئىنكاس، تەييارلىق'' جەھەتلەردە دۆلەت مۇداپىئەسى، ئارمىيە قۇرلۇشى جەھەتلەردە ۋاقىت بەلگىلەپ پىلان تۈزۈش؛ھەربىي ئىشلاردىكى نەتىجىلەرىن تولۇق پايدىلىنىشقا دىققەت قىلىش؛ئارمىيە قۇرلۇشىنى ئومۇميۈزلۈك كۈچەيتىش ...قاتارلىقلار تەرتىپكە سىلىنغان ئاساسىي نۇقتا بولدى. مۇۋاپىق ئورۇنلاردا بولسا ئامىرىكا ھۆكۈمىتى ''ئوبراز يارىتىش،ئىنكاس،تەييارلىق'' تەرەپلەردىكى  ھەربىي ئىشلار ئېستراتىگىيسىنى يولغا قويدى.شۇ يىلى 11.ئايدا، ئامىرىكا پىرزىدىنتى ئاساسىي ئېستىراتىگىيەنى تەرتىپكە سىلىش، جەڭگىۋارلىقنى ئاشۇرۇش،سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشى مەزگىلىدىكى ئىددىيەدىن قۇتۇلۇش جەھەتلەردە بۇيرۇق چۈشۈردى.سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشى ئاخىرلاشقاندىن كېيىن ئامىرىكا ھۆكۈمىتى كۆپ قىتىم قوشۇن قىسقارتىش ئىلىپ باردى.1991.يىلىدىن 1997.يىلىغىچە بولغان ۋاقىتتا ، ۋەزىپە ئۆتەۋاتقان ئەسكەرلەرئىككى مىليۇن يىگىرمە ئالتەمىڭدىن بىر مىليۇن تۆت يۈز ئوتتۇز توققۇز مىڭغا قىسقارتىلدى. O~">-'f  
ئېستىراتىگىيلىك يادرو قورال كۈچى: دىڭىز ھاۋا ئارمىيلىرىدىكى ئاساسلىق ھەربىي ئەسلىھەلىرى  432 دانە تېرايىكتۇرىيلىك باشقۇرلىدىغان بومبا،18ئېستىراتىگىيلىك يادرۇ بومبا سەپلەنگەن سۇ ئاستى پاراخۇتىدىن 18 دانە ،قېتئەلەر ئارا قويۇپ بىرىلىدىغان باشقۇرىلىدىغان سىنارەدتىن 580 دانە(بۇنىڭ ئىچىدە ''جەڭچى''ناملىق باشقۇرىلىدىغان بومبا 530 دانە،''تېنچلىق قوغدىغۇچىسى''ناملىق باشقۇرىلىدىغان بومبا 50 دانە)ئېستراتىگىيلىك بومباردىمانچى ئايرۇپىلاندىن 174 دانە،(بۇنىڭ ئىچىدە B-1 تىپلىقتىن 95دانە،B-52H تىپلىقتىن 66دانە، B-2A تىپلىقتىن 13 دانە) 2YuaPq/  
I}n"6'*  
قۇرۇقلۇق ئارميسى:ئامىرىكا قۇرۇقلۇق ئارمىيسى 490 مىڭ كىشىلىك ئەسكرى كۈچكە ئىگە بولۇپ ئۈچ دانە قوماندانلىق شىتابى تۆت دانە ھەربىي بۆلۈم،ئون دانە ئۇرۇش قىلىش قىسمى تەسىس قىلىنغان(بۇنىڭ ئىچىدە ئىككى بىرونىۋىك قىسمى،تۆت ماشىنىلاشقان قىسىمى، ئىككى پىيادىلىكلەر قىسىمى، بىر ھاۋادىن تۇيۇقسى زەربە بىرىش قىسمى، بىر پاراشوتچىلار قىسمى بار) بەش دانە ھاۋا ئارمىيە بىرىگادىسى،ئۈچ دانە بىرونىۋىكلاشقان قىسىم،ئالتە توپچىلار بىرىگادىسى، توققۇز دانە ''ۋەتەنپەرۋەر'' ۋە'' قىساسكار '' ناملىق باشقۇرىلىدىغان سىنارەد بىرىگادىسى،ئۈچ دانەمۇستەقىل پىيادە ئەسكەرلەر بىرىگادىسىدىن تەركىپ تاپقان.

ئاساسلىق ھەربىي ئەسلىھەلىرى

M－60A3، M－1A1 ۋە M－1A2 تىپلىق ئاساسلىق جەڭ تانكىلىرى جەمئىي 7838 دانە. Qyt6+xL  
Gg5vf]VFo  
/PPk p9H{  
#g~~zwx/N  
يىنىڭ تىپتىكى M－551 تىپلىق تانكىدىن  131 دانە. +8Peh9"  
SkvKzV.R;  
''تۈلكە''ناملىق بىرونىلىق چارلاش ماشىنىسىدىن 113 دانە. O-| RPW}  
M－2 ۋەM－3 تىپلىق پىيادە ئەسكەرلەر جەڭ ماشىنىسىدىن 6720 دانە. %{zM> le9  
M－113 تىپلىق بىرونىلىق تېرانسفورت ماشىنىسىدىن 18200 دانە. :JW~$4  
,LcMNPr  
ھەرخىل تىپتىكى توپ-زەمبىرەكتىن 7428 يۈرۈش(بۇنىڭ ئىچىدە  كالبېرى 227 مىللىمىتىر بولغان كاتيۇشادىن 734 يۈرۈش)   E+E5`-V  
H{yPi7 P  
ھەرخىل نۇسخىدىكى تانكىغا قارشى باشقۇرىلىدىغان سىنارەد تىن 32857 دانە. F4bF&% R  
AAGMC زەمبىرەكتىن 329 يۈرۈش(بۇنىڭ ئىچىدە كالبىرى 20 مېللىمىتىردىن يۇقىرى بولغان ''ۋولقان''ناملىق زەمبىرەكتىن 118يۈرۈش) `e`4
[I  
I62Yg p$K  
''قىساسكار''ناملىق ھاۋا مۇداپىئە سىنارىتىدىن 660يۈرۈش''ۋەتەنپەرۋەر''ناملىق سىنارەدتىن 474 يۈرۈش ffE%{B?  
ھەرخىل تىپتىكى ئايرۇپىلاندىن 264 دانە.تىك ئۇچار ئايرۇپىلاندىن تەخمىنەن 6006 دانە.(بۇنىڭ ئىچىدە بىرونىلىق تىك ئۇچاردىن 1460دانە)

دىڭىز ئارمىيسى

دىڭىز ئارمىيسى بولسا ئامىرىكىنىڭ ئەڭ چوڭ ھەربىي كۈچى بولۇپ تەخمىنەن 570 مىڭ ئەسكىرى كۈچكە ئىگە(دىڭىز ئارمىيسىنىڭ قۇرۇقلۇقتا جەڭ قىلىش قىسمىدا 170 مىڭ ئەسكەر بار).ئامىرىكا دىڭىز ئارمىيسىدە بەش فىلوت تەسىس  قىلىنغان بولۇپ بىرىنجى ، ئىككىنجى فىلوت ئاتلانتىك ئوكياندا،ئۈچىنجى فىلوت تىنچ ئوكياندا،بەشىنجى فىلوت پارس قولتۇقى ۋە قىزىل دىڭىزدا،ئالتىنجى فىلوت ئوتتۇرا دىڭىزدا ،يەتتىنجى فىلوت غەربىي تىنچ ئوكياندا ۋەزىپە ئۆتەيدۇ.. يەتتنجى فىلوت قومانداقلىق شىتابى تىخىچە تەسىس قىلىنمىغان.

ئاساسلىق ھەربىي ئەسلىھەلىرى

سۇ ئاستى كېمىسىدىن 95 دانە سۇ ئاستى كىمىسى(بۇنىڭ ئىچىدە ئېستىراتىگىيلىك سۇئاستى پاراخوتىدىن 18دانە، تاكتىكىلىق سۇ ئاستى پاراخۇتىدىن 75 دانە.بۇنى ئىچىدە ئىككىسى ئىشلىتىلىۋاتىدۇ) x;b'y4kH  
ئاساسلىق پاراخوتلىرى 143 دانە ( بۇنىڭ ئىچىدە ئاۋىئاماتكا 12 دانە ، باشقۇرىلىدىغان سىنارەتلىك ئوكيان چارلاش پاراخۇتىدىن 30 دانە ، باشقۇرىلىدىغان سىنارەتلىك قوغلىغۇچى پاراخوتتىن 57 دانە ، باشقۇرىلىدىغان سىنارەتلىك قوغدىغۇچى پاراخوتتىن 44 دانە) ئۇنىڭدىن باشقا چارلاش پاراخوتىدىن 20 دانە ، مىنا تازلاش پاراخوتىدىن 25 دانە ، سۇ ۋە قۇرۇقلۇقتا يۈرەلەيدىغان يىنىڭ تىپتىكى كىچىك پاراخۇتتىن 252 دانە،قۇتقۇزۇش پاراخۇتىدىن 92 دانە،(بۇنىڭ ئىچىدە ئىشلىتىلىۋاتقىنى 40دانە) دىڭىز ئارمىيە قوماندانلىق شىتابىغا قاراشلىق پاراخوتتىن 123 دانە. J+.t\R  
دىڭىز ئارمىيسىنىڭ ئاۋىئاتسىيە قىسمى: Y61E|:fV!  
12 دانە دىڭىز ئارمىيە ئاۋىئاتسىيە قىسمى تەسىس قىلىنغان بولۇپ 2732 دانە ئايرۇپىلان سەپلەنگەن. بۇنىڭ ئىچىدە جەڭ ئايرۇپىلانىدىن 1598 دانە، تىك ئۇچار ئايرۇپىلان 1361 دانە(بۇنىڭ ئىچىدە سۇ ئاستى پاراخۇتىغا قارشى تىك ئۇچار ئايرۇپىلان 361 دانە. زەربە بىرىش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدىغان تىك ئۇچار ئايرۇپىلان 180 دانە)

دىڭىز ئارمىيسىنىڭ قۇرۇقلۇقتا جەڭ قىلىش قىسمى

ئومومىي ئەسكىرى كۈچى 173 مىڭ بولۇپ ، ئۈچ دۋىزىيەدىن تەركىپ تاپقان. ئارقا سەپ تەمىنات قىسىمى، بىر بىخەتەرلىككە كاپالەتلىك قىلىش باتالىيونى ، بىر قوغدىغۇچىلار باتالىيونى قاتارلىقلار.... =x[`W9.D  
ئاساسلىق ئەسلىھەلىرى:ئاساسلىق جەڭ تاڭكىسىدىن 403دانە،يىڭى تىپتىكى بىرونىلىق جەڭ ماشىنىسىدىن 590دانە، دىڭىز ۋە قۇرۇقلۇقتا جەڭ قىلىش ئېقتىدارىغا ئىگە جەڭ ماشىنىسىدىن 1258 دانە ، توپ - زەمبىرەكتىن857 دانە ، تانكىغا قارشى باشقۇرىلىدىغان سىنارەدتىن 3225 يۈرۈش، كاتيۇشادىن 3152 يۈرۈش..... 7J 0!vq  
دىڭىز ئارميسى قۇرۇقلۇقتا جەڭ قىلىش قىسمى ئۈچ ئاۋىئاتسىيە بىرلەشمە كالوننىسىدا ھەرخىل تىپتىكى ئايرۇپىلاندىن 1000 دانە (بۇنىڭ ئىچىدە تىك ئۇچار ئايرۇپىلان 560 دانە دانە ) xNm<` Y?  
3J:!8Gmk  
ئۇزۇندىن بۇيان ئاۋىئاماتكا ئامىرىكىنىڭ سىرتقا قارىتا كىڭەيمىچىلىكىدىكى ئېستراتىگىيلىك ئۈنۈملۈك قورالىغا بولۇپ قالدى. 2.دۇنيا ئۇرۇشىدا ئامىرىكا ئاۋىئاماتكىغا تايىنىپ  تېنچ ئوكيان ئۇرۇش مەيدانىدىكى ئاساسلىق كونتىروللۇق ھوقوقىنى قولغا كەلتۈرگەچكە ياپۇنىيەبىلەن بولغان ئۇرۇشتا غەلبىگە ئىرىشكەندىن كېيىن  ئاۋىئاماتكا ئامىرىكا ئارمىيسىنىڭ ئەركە بالىسىغا ئايلىنىپ قالدى.ئۇرۇش ئاياقلىشىپ يىرىم ئەسىردىن كۆپرەك ۋاقىتتا ئامىرىكا ئارميسى ئىلگىرى ئاخىرى بولۇپ ھەرخىل دەرىجىدىكى ئاۋىئاماتكىدىن ئالتىنى ياساپ چىقتى. سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئۇرۇشى ئاياغلىشىپ 1992.يىلىدىن 1996. يىلىغىچە ئامىرىكا دىڭىز ئارمىيسدە ۋەزىپە ئۆتەۋاتقان ئاۋىئاماتكا سانى 15 كە يەتتى. پارىس قولتۇقى ئۇرۇشىغا قاتناشقان ''دىڭىزدىكى ئارال -CV－41''،''زەربىدار CV－61''،''ساراتوگا CV－60،''ئامىرىكا CV－66'' ناملىق ئاۋىئاماتكىلار ئىلگىرى ئاخىرى بولۇپ ئىشلىتىشتىن قالدۇرۇلدى. ''فۇلەيسىت CV－59'' ناملىق ئاۋىئاماتكا 1993.يىلى ئامىرىكا دىڭىز ئارمىيسىنى تەرتىپكە سىلىش جەريانىدا سەپتىن چىكىندۈرۈلدى.1998.يىلى 9.ئاينىڭ 30 كۈنى ۋەزىپە ئۆتەۋاتقىنىغا 30 يىل بولغان ''مۇستەقىللىق''ناملىق ئاۋىئاماتكا شەرەپ بىلەن سەپتىن چىكىندۈرۈلدى.يىقىندا نىمىز ناملىق ئاۋىئاماتكا  ئوخشاش بولغان ئۈچ ئاۋىئاماتكا قوشۇلدى.ھازىر ئامىرىكا دىڭىز ئارمىيسىدە ئىككى خىل دەرىجىدىكى 12 دانە ئاۋىئاماتكا ۋەزىپە ئۆتىمەكتە. ۋەزىپە ئۆتەۋاتقان ئاۋىئاماتكىلار تۆۋەندىكىچە :

1. كىچىك بۈركۇت ناملىق ئاۋىئاماتكا j~L{=ojz%  
e|{6^g 
2.يۇلتۇزلار تۈركۈمى ناملىق ئاۋىئاماتكا KH[%HN5v  
pX2 Ki^)]  
3.جون.كىننىدى ناملىق ئاۋىئاماتكا rV1JJ.I  
Ct.Q)p-wn  
4.كارخانا ناملىق ئاۋىئاماتكا -5E%f|U  
IJ=~hBI  
5.نىمىز ناملىق ئاۋىئاماتكا 2^Y1S?g
.  
RL
>[t  
6.ئىزىنخاۋىر ناملىق ئاۋىئاماتكا >Y[{m $-  
}_Jai4O  
7.ۋىلسۇن ناملىق ئاۋىئاماتكا `Y$LXF~,Om  
rK"$@tc  
8.روزۋىلىت ناملىق ئاۋئاماتكا g*!2.P  
 \
1|T  
9.كېننىدى ناملىق ئاۋىئاماتكا ~ZL}j+L/  
c\-I+lMBi  
10.ۋاشىنگتون ناملىق ئاۋىئاماتكا <5q:mG88  
L5PN]<~T  
11.سىتاننىس ناملىق ئاۋىئاماتكا +EkZyM~z2  
k>2 xm  
12.تېرومىن ناملىق ئاۋىئاماتكا 8l)^#"ySA  
+tlTH K  
بۇ ئامىرىكىنىڭ يىقىندا ۋەزىپە ئۆتەشكە چۈشىدىغان جورجى بوش ناملىق 13. ئاۋىئاماتكىسى 22(0Jb\_  

ئامىرىكا دىڭىز ئارميسى بۇرۇنقى ئاۋىئاماتكىلىرىنى يىڭىلاش ياكى ئالماشتۇرۇشتىن ئىبارەت چېگىش مەسىلىگە دۇچ كەلدى.40.يىللاردىن 60 .يىللارغىچە بولغان ئارلىقتا ياسالغان ئاۋىئاماتكىلار 2000.يىلى ئاساسىي جەھەتتىن سەپتىن چىكىندۈرۈلدى.2008.يىلىدىن باشلاپ نىمىز تۈرىدىكى ئاۋىئاماتكىلار ئاساسىي جەھەتتىن ياساشتىن توختىدى. سەپتىن چىكىندۈرۈلگەن ئاۋىئاماتكىلارنىڭ ئورنى بوش قالغاندىن كېيىن  ئامىرىكا ھۆكۈمىتى ياساش توختىتىۋىتىلگەن ئاۋىئاماتكىلارنى قايتا ياساش بىلەن بىرگە ئەسلىدىكى سەككىزنى ياساش پىلانى ئونغا كۆپەيتىلدى. ياسىلىۋاتقان ''نىمىز'' تۈرىدىكى ئون ئاۋىئاماتكا ۋەزىپە ئۆتەشكە كىرىشكەندىن كېين ئەسلىدە بار بولغان تۆۋەن دەرىجىدىكى بارلىق ئاۋىئاماتكىلار سەپتىن چىكىندۈرۈش قارار قىلىندى.

ئامىرىكا ئاۋىئاماتكا ئايرۇپىلان ئوتتۇرا ئەترىتىنىڭ تەشكىلىنىش ئەھۋالى

بىردىن ئىككىگىچە كۈرەشچى ئايرۇپىلان ئوتتۇرا ئەترىتى ، ھەربىر ئەترەتتە 14 داندىن  F－14A/B/D تىپتىكى ئايرۇپىلان ... O@?? NF6G  
n T\W|  
ئىككىدىن ئۈچكىچە كۆرەشچى ۋە ھۇجۇمچى ئايرۇپىلان ئەترىتى، ھەربىر ئەترەتتە  F/A－18C/D  تىپتىكى 12 دانە ئايرۇپىلان... [u/g =^+u  
8?P@ 
بىر دانەرازۋىدكا ئايرۇپىلان ئەترىتى ،  ئەترەتتە 4 دانە E－2C  ئايرۇپىلان ... G^j/8e  
`ag>4?7?  
بىر دانە تاكتىكىلق ئىلىكترونلۇق ئۇرۇش ئايرۇپىلان ئەترىتى، ئەترەتتە  EA－6B  تىپلىق ئايرۇپىلاندىن 4 دانە.... P\N$TYeH  
LlX 7g_!  
بىر دانە تىك ئۇچار ئايرۇپىلان ئەترىتى، ئەترەتتە SH－60F تىپلىق تىك ئۇچار ئايرۇپىلاندىن 4دانە،   HH－60H  تىپلىق تىك ئۇچار ئايرۇپىلاندىن 2 دانە... 9cX ~
 
uu] 
_T8#36iR  
بىر دانە ئاۋىئاماتكا ھاۋا تەۋەلىكىنى رازۋىدكا قىلىش ئەترىتى،ئەترەتتە ES－3A  تىپلىق رازۋىدكا ئايرۇپىلانىدىن 3 دانە... kcM9 ,bG  
om9fg66  
بىر دانە دىڭىز ئۈستى قامال قىلىش ئەترىتى، ئەترەتتە S－3B  تىپلىق ئايرۇپىلاندىن 8دانە... Y }Rx`%X  
B k#68p  
بىردانە ئاۋىئاماتكا ئارقا سەپ تەمىنات ئەترىتى،ئەترەتتە C2－A  تىپلىق ئايرۇپىلاندىن 2 دانە...

ئامىرىكا دىڭىز ئارمىيسىنىڭ <<2001.يىلىدىكى ئەسكىرى كۈچ كۆلىمى ۋە قۇرۇلمىسى>> دا ئوتتۇرىغا قويۇلغان لايىھەگە ئاساسلانغاندا ، 1997.دىكى مالىيە يىلىدا ،دىڭىز ئارمىيسىنىڭ 90.يىللارنىڭ باشلىرىدىكى 540 تىن ئارتۇق پاراخۇت قىسقارتىلىپ 370 كە چۈشكەن.دىڭىز ئارمىيسنىڭ مالىيە چىقىمى 80.يىللاردىكى بىر تىرىليۇن 100 مىليارد دوللاردىن تۆۋەنلەپ تەخمىنەن 740 مىليارد دوللار ئەتراپىدا بولغان.1998.يىلدىكى بىلەن سىلىشتۇرغاندا ، 2000.يىلىدا ئەسكىرى قۇرۇلمىدىكى تۆۋەنلەش نىسپىتى : پاراخوت ئومومىي سانى 43%~47 % كىچە ،دىڭىز ئارميسىدىكى ئەسكەلەر 24%،دىڭىزدىكى جەڭ قىلىش پاراخۇتلىرى 43%، ئۇرۇش قىلىش مۇھاپىزەت پاراخۇتلىرى 47%،ھۇجۇم خاراكتىرىدىكى كۆرەنمەس سۇ ئاستى پاراخۇتلىرى 47%،باشقۇرىلىدىغان بومبىلىق سۇئاستى پاراخۇتلىرى 41%،سۇ ۋە قۇرۇقلۇقتا يۈرەلەيدىغان پاراخۇت 31%،ئاۋىئاماتكا 14%،ھاۋائارمىسيى بىرلەشمە ئەترىتى 26%، بولغان.ھەربىي قۇرۇلمىنى بۇنداق تەڭشەشتىكى چوڭ بۇرۇلۇشنىڭ ، پاراخۇتلارنىڭ تۈرىگە كۆرسەتكەن ئۈنۈمى كۆرىنەرلىك بولدى  .2000.يىلىدىكى ئامىرىكا دىڭىز ئارمىيسى ئاساسىي قۇرۇلمسى ؛12 دانە ئاۋىئاماتكا ،(بىرسى ياساش باسقۇچىدا،يىقىندا ھەربىي ۋەزىپە ئۆتەشكە چۈشىدۇ).دىڭىزدا رەسمىي ھەربىي ۋەزىپە ئۆتەۋاتقان پاراخۇت 110~126 گىچە، قۇرۇقلۇق ۋە دىڭىزدا يۈرەلەيدىغان كىچىك تىپتىكى پاراخۇتتىن 40 دانە ، مىنا تازلاش پاراخۇتى 20 دانە ، ئېستىراتىگىيلىق يادرۇ بومبا ئىلىپ يۈرەلەيدىغان سۇ ئاستى كېمىسى 14 دانە ، ھۇجۇمچى يادرۇلۇق سۇ ئاستى پاراخۇتى 45~55 كىچە...

ھاۋا ئارمىيسى

ئامىرىكا ھاۋا ئارمىيسى 382600  ئەسكىرى كۈچكە ئىگە.ھاۋا ئارمىيە ئۇرۇش قىلىش  قوماندانلىق شىتابى ۋە بوشلۇقتىكى  ھەركەتچان قوماندانلىق شىتابى تەسىس قىلىنغان .  بۇنىڭدىن باشقا ھاۋا ئارمىيە قوماندانلىق شىتابىغا قاراشلىق  بەش ئاۋىئاتسىيە قىسمى بار.(بۇنىڭ ئىچىدە بىرسى قېتئەلەر ئارا قويۇپ بىرىلىدىغان باشقۇرىلىدىغان سىنارەد قىسمى )23 دانە ئۇچقۇچىلا بىرلەشمە كولۇنناسى بار. ھاۋادىكى ھەركەتچان قوماندانلىق شىتابىغا قاراشلىق  ئىككى ئاۋىئاتسىيە قىسمى  ۋە 13 دانە ئۇچقۇچىلار بىرلەشمە كولۇنناسى بار.

ئاساسلىق جابدۇقلىرى

يىراق مۇساپىلىك بومباردىمانچى ئايرۇپىلاندىن جەمئىي 175 دانە [% KBc}  
B－52H تىپلىق بومباردىمانچى ئايرۇپىلاندىن 175 دانە sq*d?<:3  
!2>gC"$nv  
B－2A تىپلىق بومباردىمانچى ئايرۇپىلاندىن 13 دانە
218ZUg -a  
Jou~>0,/j  
B－1B تىپلىق بومباردىمانچى ئايرۇپىلاندىن 95 دانە l;b5v]~  
2_ <  
& 2& K9R  
ھەرخىل تىپتىكى رازۋىدكا ئايرۇپىلانىدىن جەمئىي 57 دانە r>eOq[z  
U－2R تىپلىق رازۋىدكا ئايرۇپىلانىدىن 31 دانە xbxU`2/  
K%Vl:2#F  
SR－71 تىپلىق رازۋىدكا ئايرۇپىلانىدىن 3 دانە IwiR2K  
P"cc$lB~I  
جەڭگە قوماندانلىق قىلىش ئايرۇپىلانى جەمئىي 52 دانە bu1O< *  
9(dbo
u  
E－3B تىپلىق ئايرۇپىلاندىن  32 دانە P`v%< 9~  
5lu620o  
EC－135 تىپلىق ئايرۇپىلاندىن 16 دانە 7N+No.vR.  

.36z  
s_yY,Z:  
تاكتىكىلىق جەڭ ئايرۇپىلانى جەمئىي 2674 دانە {*bXO8vi((  
F－15 تىپلىق كۆرەشچى ئايرۇپىلاندىن 707 دانە ?{mFQ
  
8sOM%y9M  
F－16 تىپلىق كۆرەشچى ئايرۇپىلاندىن 1503 دانە cxFfAk\,en  
Y.Na9&-(  
EF－111A تىپلىق ئايرۇپىلاندىن 37 دانە B8NOPbT  
Xhe25  
F－117 تىپلىق كۆرۈنمەسئايرۇپىلاندىن 53 دانە 7z9gsi  
d nWh}!  
A－10A تىپلىق ئايرۇپىلاندىن 233 دانە r3 
|d?0ZA:z  
OA－10Aتىپلىق ئايرۇپىلاندىن 133 دانە CS"2Sd 1`  
;]34l."85  
EC－18 تىپلىق ئەڭ ئىلغار تىپتىكى ئارلىق ئۆلچەش ئايرۇپىلانىدىن 4 دانە f'Dl*d  
5K|1Y#X  
E－8C تىپلىق بىرلەشمە كۆزىتىش دۈشمەن تەرەپنىڭ رادار سىستىمىسىغا ھۇجۇم قىلىش خاراكتىرىدىكى ئايرۇپىلاندىن 3 دانە ?ntyF-n&  
%,Xs[[?i  
تېرانسفورت ئايرۇپىلانى 864 دانە _[zO?Div[  
تانكېردىن 607 دانە fn>MOD!l  
مەشىق ئايرۇپىلانىدىن 1225 دانە SxcNr5F   
تىك ئۇچار ئايرۇپىلان 225 دانە