خېلە بولدى ئويغۇر جەمىيىتىمىزدە <ئەلفىرە > دىگەن ئىسىم خېلە قۇيۇلۋاتدۇ .لىكىن ، بۇنىڭ مەنىسىنى بىلدىغانلار ئاز بولسا كېرەك . شۇ توغىرسىدا ئاڭلىغانلىرممنى بۇ يەرگە يىزىپ قۇيۇشنى مۇۋاپىق كۆردۈم .
2005- يىلى 2- ئايدا قىزىم دۇنياغا كۆز ئاچتى. ئاردىن ئۈچ كۈن ئۇتۇپ ،دوختۇرخاندىن چىققاندىن كىيىن ئىسىمنى قۇيۇش ئۇچۇن تەييارلىق قىلدۇق . بىراق بۇرۇن ئويلاپ قويغان ئىسىملار كىيىن يارماي قالدى، ئاخىرى ئۇندى ئويلاپ ،بۇندى ئويلاپ، چىرايلىق ئىسىمدىن بىرنى قويدۇق . بۇ ئىسىم ھەممىمىزگە ياردى. بۇ ئىسىمنى تاللاشتا مۇنداق بىر نەچچە تۇرلۇك ئىشلارنى ئويلىغان ئىدۇق . ئاۋال چىرايلىق ئىسىم قۇيۇشنى ،مەنىلىك ئىسىم قۇيۇشنى ئويلاشتۇق . ئەڭ مۇھىمى، قىز بولغانلىقى ئۈچۈن ئىككىلا دۇنيادا ئەزىز قىلىشنى خۇدادىن تىلدۇق. بىز ئىنسانلار ھەر دائىم ھەممە ئىشلادا ئۇ -بۇ سەۋەپلەر تۇپەيلىدىن ، ياراتقۇچىمىز بىزدىن تەلەپ قىلغان ئىشلارنى ئۈزىمىز قىلىشقا تىگىشلىك ئىشلارنى قىلىپ بولالمايدىكەنمىز. نوقسانسىز ئىنسان بولماس ، شەيتاننىڭ ۋەسۋەسىسىدىن يىراق بۇلۇش، نەپسىنىڭ كەينىگە كىرمەيمەن دىيىش بەكمۇ تەس . پەقەت ئاللا شۇ كىشىنى ھىدايەتتىن ، تەۋپىقتىن، ئىرادىدىن ، نەپسىنىڭ بالاسىدىن ، شىجائىتىدىن، پاكلىقىدىن ئايرىۋەتمىسىلا .
شۇنداق قىلىپ ئىسىم قۇيۇشتا، ئۈرۈمچى خەلىقارا چوڭ بازار دۆڭكۆۋرۈك مەسچىتىنىڭ ياش ئىمامى - داموللامنى پىشىن نامىزدىن كىيىن ئۈيىمىزگە ئىسىم قۇيۇپ بىرىشكە تەكلىپ قىلدۇق . داموللام ئەسىردىن كىيىن بارايلى دىدى، بولدۇ دەپ ساقلاپ ئەسىر نامىزنى ئۇقۇپ بولغاندىن كىيىن داموللامنى ئۆيگە ئېلىپ كەلدۇق. قولغا سۇ بىرىلىپ، تاماق يىيىلىپ بولغاندىن كىيىن، داموللام چىرايلىق ئىسىم قۇيۇش ،مەنلىك ئىسىم قۇيۇشنىڭ ئاتا ئانىنىڭ بۇرچى ئىكەنلىك توغىرسىدا سۆزلەپ بەردى. ئاندىن، بىزنىڭ نىمە دەپ ئىسىم قويغىمىز بارلىقىنى سوردى . بىز دەپ بەردۇق ،ھەم ، نىمىشقا بۇنداق ئىسىم قويماقچى بولغانلىقىنىڭ مەقسىدىنى سۆزلەپ بەردۇق . داموللام قوللىدى، شۇنداقلا ئوڭ قۇلقىغا ئازان سول قۇلقىغا تەكبىر توۋلاپ ئىسىمنى قۇيۇپ بەردى ، ھەم شۇ چاغدا بىزگە <ئەلفىررە ، ئەلفىرە ، خۇنزىررە> دىگەن ئىسىملارنىڭ مەنىسىنى توغىرلىق سۆزلەپ بەردى .
شۇ چاغدىلا مەن بۇ ئىسىملارنىڭ مەنىسىنى ئاندىن بىلدىم ، ئۆيدىكىلەرمۇ بىلدى .
ئەلفىرە---------------------چوشقىنىڭ بالسى
خۇنزىررە------------------چاشقاننىڭ بالسى
رامىلە -------------------تۇل خۇتۇن
دىگەن مەنىدە ئىكەن . ئەرەپ تىلدا مۇشۇنداق مەنىسى چىقىدىكەن . بىز چىرايلىق ئاڭلىندۇ باشقىلار ئىشلەتمىگەن دەپ شۇنداق ئىسىملارنى تاللايدىكەنمىز . ئەمىليەتتە ، ئۇنىڭ ھەقىقى ئەسلى مەنسى شۇنداق ئىكەن. بۇ ئىسىملارنىڭ مەنىسى ئۇنداق بولغاندىكىن، بىزنىڭ يېققىن ئوتىدغان بىر دوستىمىز ساۋاقدىشىمىز بولدغان . ئۇلار قىزغا شۇ ئىسىمنى تاللىغان ئىدى. لىكىن، مۇشۇنداق مەنىسى بارلىقىنى بىلگەندىن كىيىن باشقا ئىسىم تاللىدى. قويغاندىمۇ مەنىسىنى بىلىپ چىرايلىق ئىسىمدىن بىرنى تاللىدى ،بىر نەۋرە ئاچاممۇ قىزغا شۇ ئىسىمنى قۇيۇپتۇ. كىيىن ئۇلار ئۈرۈمچىگە كەلگەندە ئىسمىنى سورسام ئەلفىرە دىگەنتى شۇ چاغدىلا رەددىيە بىرىپ بۇ ئىسىمنىڭ مەنىسىنى دەپ بەردۇق . شۇ چاغدىلا ئىمام چاقىرىپ ئىسمىنى ئەقىدەگە ئۈزگەرتتى .......................
ئەلۋەتتە، بىز ئويغۇرلار سۇتۇق بۇغراخان زامانىدىن باشلاپ ئىسلام دىنىغا ئىتقات قىلىپ ھازىرغىچە ئىسلام دىنىغا ئىتقات قىلغان ۋاقتىمىز مىڭ يىللاردىن ئاشتى . شۇنىدىن بىرى بىز ھارام نەرسىلەردىن يىراق بۇلۇپ ، يېقىنلاشماي ئۈزىمىزنى پاك تۇتۇپ كەلدۇق. ھارام نەرسىلەردىن سەسكەندۇق. لىكىن ،ھالا بۈگۈنكى كۈنگە كەلگندە بەزىلەر چىرايلىق بولدىكەن ،باشقىلار قويمغان ئىسىمكەن دەپ ،ھەر قىسىم ،مەنىسىز مەنىسى غەلىتە ، بىزنىڭ ئۆرىپ- ئادەت ، تۇرمىشىمىزغا يات بولغان غەلىتە ئىسىملارنى قويدغان بوپ كەتتى . ئۇنداق قىلمايلى پەرزەنتىمىزنىڭ ئوماقلىقىغا ، سەبىلىكىگە ئۇنداق ھارام ئىسىملار مەنىسىز ئىسىملار قۇيۇلمسۇن، بىزدىمۇ نۇرغۇن چىرايلىق ئىسىملار بار تىلىمىز شۇنداق گۈزەل شۇنداق چىرايلىق گۈزەل ئىسىملار مەنلىك ئىسىملار پەرزىنتلىرىمىزگە قۇيۇلسۇن ..........پەرزەنتىلىرىمىز ئۈزىگە قۇيۇلغان غەلىتە مەنىسىز ھارام ئىسىملارنى كىيىن بىلگەندىن كىيىن بىز ئاتا ئانىلاردىن سەسكىنىپ ئاچچىق قىلمسۇن ....................
----------------------------------------------------------------------------------
بۇ مۇنبەرگە پات پاتلا ئىسىم تاللىشىپ بىرىش ئۈچۈن يوللانغان تىمىلارنى كۈرۈپ قالمەن . بۇ تىمامنى دادا . ئانابۇلۇش ئالدىدىكى بارلىق قېرىنداشلىرىمغا بېغىشلايمەن
مىنىڭ يەنە ئاخردا ئاڭلىغان ئىسىملىرىمنىڭ مەنىسىنى بۇ يەردە سۆزلەپ قويغۇم كىلۋاتدۇ
راھىلە -------------------------------------- ئېشەككە ئارتىلغان يۈك
گۈلنار--------------------------------------دوزاقنىڭ ئۇتى
سۇبات-------------------------------------ھوشسىزلىنىش
ساھىلە------------------------------------تىلەمچى
ئەدھەم-----------------------------------زەڭگى ، قارا .

ۋار ۋارنىڭ ئەسكەرتىشى .بۇ ئىسىملارنىڭ ئەسلى يىلتىزى ئىجابىي مەنىنى ئىپادىلەيدىغان بولۇپ ،بىزنىڭ تەلەپپۇزدىكى خاتالىغىمىز تۈپەيلى مۇشۇنداق ئۆزگىرىپ كەتكەن .مەسىلەن :

فەررۇن ....چاشقان دىگەن سۆزدىن ...ئەلفىرە ..،..تۇزۇلۇپ چىقسا ... . ..چاشقاننىڭ بالىسى ياكى چاشقان
خىنزىر ... چوشقا دىگەن سۆزدىن .....خۇنزىرە ........بولسا....  چوشقىنىڭ بالىسى  چوشقا  ...............توغرا....
راھىلە دىسە  خاتا ......رائىلە  دىسە گۇزەل ، چىرايلىق  دىگەن مەنىلەردە
گۇلنار دىسە خاتا ...گۇلنۇر دىسە نۇرلۇق ، پارقىراق ئچىلغان گۇل دىگگن مەنىدە
كۇپۇنچىسى توغرىلىقتىن ....تەلەپپۇزدا  كىچككىنە ئۆزگىرىش بىلەن مەنىسىمۇ زور دەرىجىدە ئۆزگەرگەن .
ساھىل{ ئاسان بولغۇچى  ئەكسچە} سائىل{تىلەمچى خۇددى }ئاسىيە{دىگەن ئىسىم ئەرەب تىلىدا( سواد)ھەرپى بىلەن ئېيتىلسا ئا سى  گۇناھكار بولغانغا ئوخشاش (لېكىن بىزنىڭ تىلىمىزدا سواد ھەرپى يوق) تەلەپپۇز بىر ھەرىپ خاتابولسازور خاتالىق كىلىپ چىقىدۇ .
مەنبە : ئۈرۈمچى خەلىقارا چوڭ بازار ، دۆڭكۆۋرۈك مەسچىتىنىڭ ئىمامىنىڭ ئاغزى ۋە ئۈزۈم

يا ئاللا...
ھىلىمۇ مىنىڭ ئىسمىم يوقكەن.
يې ما يۇقىرىدا ئېيتىلغان ئىسىمدىكى قىزلارنىڭ كۆپىنچىسى بىزنىڭ سىنىپتا باركەن جىما؟
بېرىپ دەپ قۇياي دىسەم كۈڭلىنى ئايىمسا بولمىغان...نىم ئامال دەيمىز

رەھمەت سىزگە ئىسمىمنىڭ مەنىسىنى بىلىۋالدىم.

ئوغلۇمنىڭ ئىسمىنى ئىبىراھىم قويىۋەتتىم....
قىزىمنىڭ ئىسمى نەفىسە ئىدى...

ئەلفىرە دىگەن چوشقىنڭ بالسىمۇ چاشقاننىڭمۇ ..................؟
باشتا چوشقىنىڭ دەپسىز كىيىن چاشقاننىڭ دەپسىز .................قايسى راس.........؟

خۇنزىرە    مۇ       شۇ     باشتا  چاشقاننىڭ كىيىن چوشقىنىڭ...............

دىققەت  قىلغۇلۇق....

مەن كىيىنچە ئانا بولغاندا ( خۇدايىم شۇ كۈنلەرگە يىتىشكە نىسىپ قىلسۇن ) قىزىمغا ئائىشە ، پاتىمە ، روقىيە ، ،،،،،،،،،،،،،،،،، دىگەندەك كىتاپتا بار ئۆزىمۇ يېقىملىق ئىسىملارنى قۇيىمەن .

ئەگەر بىزنىڭ تىلىمىزدىكى گەپلەرنى ھەرخىل مىللەتلەرنىڭ تىلغا ئۆرۈپ كەلسە ئەلۋەتتە شۇنداق بۇلىدۇدە . بىز بۇ دۇنيادا ئەرەپ تىلنى قوللىنۋاتمايمىز . ئۇلۇغ ئاللاتائاللاغا ئىتقاد قىلغانلىقىمىز، ئۇلۇغ ئسلام يولىدا ماڭغانلىقىمىز شۇنداقلا ئۇلۇغ قۇرئان كەرىم بۇيچە ئىش قىلغانلىقىمىز ئۈچۈنلا ئۈزىمىزنىڭ تىلىنى باشقا مىللەتنىڭ تىلغا تەرجىمە قىلىپ ئىشلىتىش زۈرۈرمىكەن؟باللىرىمىزغا ، كەلگۈسى ئەۋلاتلىرىمىزغا چۇقۇم ئىسملارنى ئەرەپچە قۇيشىمىز زۈرۈرمىكەن ؟ سىزگە دەپ قوياي . ئاللاتا ئاللا ئىسمىنى ئەرەپچە قويمىدىڭ دەپ ھەرگىزمۇ سىزنى دوزاخقا تاشلۋەتمەيدۇ. پەقەت ئاللاتائاللانىڭ بۇيرۇقىنى ئىجراقىلسىڭىزلا. ئاللاتائاللا باللىرىڭلارغا ياخشى ئىسىم قۇيۇڭلار دىگەن . ھەرگىزمۇ ئىسىمڭلارنى يات بىر قەۋىمنىڭ تىلىغا تەرجىمە قىلىپ شۇ بۇيچە ئىسىم قۇيۇڭلار دىمگەن . بولسا ئەلقۇت ، ئايقۇت ، كۈنقىز ،ئاتىللا ، دىگەندەك ئۈزۈمىزنىڭ ساپ ئۇيغۇر تىلىدا قۇيۇڭلار. ئۈزۈڭلارنىڭ ساپ ئۇيغۇر تىلىدا ياخشى مەنىنى ئىپادىلسە بولدى . ئەرەپچە نىمە ، پارىسچە نىمە ،ئېنگىلىزچە قانداق مەنسى بار ئايرىپ ئولتۇرۇشنىڭ ھاجىتى يوق!!! ئەڭ مۇھىمى ئۇيغۇر تىلىدا ياخشى مەنىنى ئىپادە قىلسلا بولدى . توردىكى ئەرەپپەرەس ، يالغان موللىلار تازا تىللايدىغان بولدى دە .

ئىسم قويۇشـتا دىققەت قىلمىساق بولمىغىدەك  رەخمەت سىزگە بىلىۋالدۇق.

شۇنداق،ئاكامنىڭ بالىسىغا ئىسىم قويىدىغان چاغدا ھاجىم رامىلە دىگەن ئىسىمنىڭ مەنىسى ياخشى ئەمەس،نەبى دىگەن پەيغەمبەر دىگەن بولىدۇ،پەيغەمبىرىمىز مەندىن كىيىن نەبى كەلمەيدۇ دىگەن،شۇڭا بۇ ئىسىمنى قويۇشمۇ ئانچە ياخشى ئەمەس دىگەنتى ،دادام شۇ جايدىلا بالىلارنىڭ ئىسمىنى ئۆزگەرتىپ ئادىلە ،ئادىلجان قويغان،مەنمۇ بالامغا چىرايلىق قلىپ ئىمران دەپ ئات قويدۇم،بۇ قۇرئاندىكى 30-پارىدىكى بىر سۈرىنىڭ ئسمى،ياخشى بولدىمىكىن دەيمەن.

ئېزىپ تېزىپ ماۋۇ مەھۋىيە دېگەن ئىسىمنىمۇ قويۇپ قالماڭلار، يوقاتقۇچى، گومران قىلغۇچى دېگەندەك مەنىسى بارمىش  

رەخمەت مەنمۇ بىلىۋالدىم

ئو ، ما ئىشنى ئەلمۇرات ، ئەلفىرە دىگەن ئىسىملار چىرايلىق ئاڭلىناتتى ،بالام قىز بوپ قالسا ئىسمىنى نېمە قويسام بولار ئەمدى؟............

ئەڭ ياخشىسى ئۆزىمنزنىڭ ئىسمىنى قويغان ياخشى . نەدىكى ياۋايى مىللەتنىڭ ئىسملىرنى تالىشىپ نىمە كەپتۇ....