K+';Xe:Z. TZv[b &/ دىلبەر ناسىر
$!f .| E ***********
Exf%y ئىسلاھات ئېلىپ بېرىلغان ،ئىشىك ئېچىۋىتىلگەن 30 يىلدىن بۇيان جەمئىيىتىمىز ئۇچقاندەك تەرەققىي قىلدى .بۇنىڭىغا ماس ھالدا ئۇلۇغۋار غايىگە ئىگە بىر قىسىم خانىم-قىزلىرىمىز پەن-تېخنىكا ساھەلىرىدە چولپان بۇلۇپ يېنىپ،ئالەمشۇمۇل نەتىجىلەرگە ئېرىشىتى .يەنە بىرقىسىم خانىم-قىزلىرىمىز ئىقتىسادىي قۇرلۇش رىقابەت بەيگىسىدە ئۇتۇپ چىقىپ ،شىجائەتلىك ئايال كارخانچىلىرىمىزغا ئايلاندى .كىشىنى سۆيۈندۈردىغىنى شۇكى ،نەتىجە قازانغان خانىم-قىزلارنى قەدىرلەيدىغان ئۇلارغا مەدھىيلەر سوۋغا قىلىندىغان ،ئۇلاردىن پەخىرلىنىدىغان ياخشى ئادەت شەكىللەندى .بىراق،مانا مۇشۇنداق گۈزەل كۆرۈنۈشلەر ئالدىدا بويۇن قىسىپ چېنىپ قېلىۋاتقان يامان ئىللەتلەر بىزنى يەرگە قارىتىپمۇ قويۇۋاتىدۇ....
4*'Iyq* يەنى،ئايرىم خانىم-قىزلىرىمىزدا زامانىۋى جەمئىيەت دوقمۇشلىرىدا يېڭىچە ئاجىزلىقلارنى يۇقتۇرۋېلىش ئەھۋاللىرى كۆرۈلۈۋاتىدۇ.شۇنىڭ بىلەن ئانىلارنىڭ ئوبرازىغا نۇقسان يېتىپ ،كىشىنى ئۈمۈدسىزلەندۈردىغان ئەھۋاللار يۈز بېرىۋاتىدۇ ،بۇ يەردە بىزدىكى دورامچىلىق ئاساسلىق رول ئويناۋاتىدۇ .بولۇپمۇ ،تەرەققىي قىلغان دۆلەتلەرنىڭ كىنو-تېلېۋىزىيە فىلىملىرى قويۇلغاندىن كېيىن بىر قىسىم خانىم-قىزلىرىمىز چەت ئەللىكلەرنىڭ ،ئەخلاقىي -پەزىلىتىمىزگە ،ئۆرپ-ئادىتىمىزگە يات بولمىغۇر يامان تەرەپلەرنى تېزلا قۇبۇل قىلىۋاتىدۇ .تەرەققىي تاپقان دۆلەتلەرنىڭ فىلىملىرى ئارىسىدا كورىيە ھېكايە فىلىملىرىنى قىزىقىپ كۆرۈش ئەۋج ئالدى،بولۇپمۇ «يەنە بىر كۆرسەم»دېگەن كۆپ قىسىملىق تېلېۋىزىيە فىلىمى خانىم-قىزلىرىمىزنى ئۆزىگە مەھلىيا قىلىۋالدى .بۇنىڭىدىن خانىم-قىزلىرىمىزنىڭ گۈزەل ھاياتىنى ،گۈزەل تۇرمۇشىنى ،ئىنسانلار قەلبىدىكى گۈزەللىكىنى نەقەدەر سۆيىدىغانلىقىنى جەزملەشتۈرۈشكە بولىدۇ.ئەسلىدە بۇ كىنولاردا ئۆگىنىشىمىزگە تېگىش
ىلىك ئىجابىي تەرەپلەر ناھايتى كۆپ ئىدى،ئۇلاردىكى چوڭلارغا بولغان ھۆرمەت،شەرم-ھايا،پاكىزلىق ،سەمىمىيەت،مۇھەببەتكە تولغان سادىقلىق ،تۇرمۇشقا بولغان تولۇپ-تاشقان قىزغىنلىق قاتارلىق ئۆرپ-ئادەتلىرىمىزگە ئوخشىشىپ كېتىدىغان ئېسىل تۇرمۇش ئادەتلىرىنى ئۆگەنگەن بولساق بەلكىم ھەممە ئادەم سۆيۈنگەن بولاتتى .بىراق بىر قىسىم خانىم-قىزلىرىمىز بۇ فىلىملاردىكى بىز ئۈچۈن سەلبىي بولغان بولمىغۇر تەرەپلەرنى تېزلا قۇبۇل قىلىۋاتىدۇ .ناۋادا ئۇلارنىڭ ئىلغار تەرەپلىرىنى ئۆگىنىش ئەۋجىگە چىققان بولسىدى ،تۇرمۇش ئۇسۇلىمىزغا گۈل ئۈستىگە گۈل چېكىلگەندەك بولار ئىدى ،بىراق تولمۇ ئەپسۇس!!!
QcZUZ5(^ ئەڭ يامان بولغىنى شۇكى ،ئاشۇ ئايرىم خانىم-قىزلىرىمىز كورىيىلىكەرنىڭ يىغىلىشلاردا ،قىز-يىگىتلەر ئۇچراشقاندا ،ئەر-ئايال دېمەي ھاراق ئىچىدىغان ،تاماكا چېكىدىغان ئادەتلىرىنى تېزلا قۇبۇل قىلىپ توي-تۆكۈن ،قاتار چاي،رەڭلىك ئولتۇرۇش دېگەندەك مېھماندارچىلىق سورۇنلىرىنى كۆپەيتىۋەتتى ؛ھاراقكەشلەرنىڭ قوشۇنىنى ئۇلغايتىپ ھەرخىل ئىسپىرتلىق ئىچىملىكىلەرگە ئەيمەنمەي قول سۇنىدىغان بولۇۋالدى .ئۆتكەندە بىر كاتتا رېستوراننىڭ تازلىق ئۆيىگە كىرىپ گىلاستەك لەۋلىرى ئارىسىدىن پۇرقىرىتىپ ئىس پۈۋلىگەن ھالدا سورۇنلاردا ھاراق ئىچەلەيدىغانلىقىدىن پەخىرلىنىۋاتقان ،ھەتتا ئەيمەنمەستىن :«قارا ئاداش،ھاراق دېگەننى ئوبدانلا كۆتۈرىمەن جۇمۇ؟!مەسىت بولۇپ پالانچىنى تازا بىر شاپلاق ساپتىمەن !ناۋادا پۇلى بار ،قولى ئوچۇق ئەرلەر بىلەن ئولتۇرساڭ ،ھاراقنىڭ ئەڭ ئېسىلىنى ئىچىسەن ،ئۇنىڭىدىن كېيىن يەنە قانغۇچە ئويناپ بەرگەن پۇلىنى ئېلىپ خېلى باي بولۇپ قالىسەن دېگىنە؟!»دېگەندەك پاراڭلارنى ئاڭلاپ پۈتۈن بەدىنىم تىكەنلىشىپ كەتتى.
1#Lbdjd2 بىر يىل بۇرۇن مەلۇم رېستوراندا ئوتتۇرا ياشلىق ئاياللار قاتار چاي مۇناسىۋىتى بىلەن ئولتۇرغان ئىدۇق ،مېھمانلار ۋاقتىدا كېلەلمىگەنلىكى ئۈچۈن ،بىزنىڭ تامىقىمىز سەل كېچىكىپ تارتىلىدى .تاماققا قول ئۇزىتىشىمىزغا مۇزىكا باشلاندى .قوشنا جوزىدىكى ناتونۇش ،بىزلەردىن سەل ياشراق كۆرۈندىغان ئەرلەر دەلدەڭشىگىنىچە كېلىپ بىزنى تانسىغا تارتىشىقا باشلىدى .ئورنىمىزدىن تۇرماسلىقىمىزنىڭ ھۆرمەتسىزلىك ئىكەنلىكىنى بىلىپ تۇرساقمۇ ئۇ،بۇ سەۋەبنى كۆرسىتىپ ئۇلارنىڭ تەكلىپىنى رەت قىلىدۇق .يەنە بىر ئۈستەلدە 30ياشلار ئەتراپىدىكى خانىم-قىزلارنىڭ ئاق ھاراق ئىچىپ ئولتۇرغانلىقىنى كۆردۇق ،بىزدىن كۆڭلى قالغان ئەرلەر بىر-بىرلەپ ھېلىقى جوزىدىكى ئىچەرمەن خانىم-قىزلارنى تانسىغا تارتتى ،ئۇلار ناھايتى رايىشلىق بىلەن ئورنىدىن تۇرۇشۇپ تانسا ئويناشقا باشلىدى .مەن ئاياللار بىلەن ئاياللار ئوينايدىغان ھازىرقى «يېڭى مودا »ئەمما نورمالسىز تانسىنى ئويناۋېتىپ ھېلىقى تانسىكەشلەرنىڭ بىر-بىرىگە گىرە سېلىشىپ ،ھەتتا بىر تەنگە ئايلىنىپ تانسا ئويناۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ قالدىم ۋە روھىم چۈشۈپ كەتكەندەك بۇلۇپ قالدىم .بىردەمنىڭ ئىچىدە ئۇلار سورۇنلىرىنى بىرلەشتۈرۋالدى .بەزىلىرى تېخى ئەرلەرنىڭ قۇچىقىغا چىقىشقا ئۈلگۈردى ،يەنە بىرقىسىملىرى ھاراق رومكىلىرىنى ئەرلەر بىلەن ئۆتۈشتۈرۈپ بىر نېمىلەرنى دېيىشىپ ئىچىشكە باشلىدى .بۇ ھال بىزنى سورۇننى تاشلاپ ،ئالغان تاماقلىرىمىزغىمۇ ئېغىز تەگمەي چىقىپ كېتىشكە مەجبۇر قىلىدى .
3C+GV5 ئاچچىق نەپەسلەر بىلەن بوغۇزىمىز بوغۇلغاندەك بولدى ،پۇتلىرىمىز تالغاننىمۇ ئۇنتۇپ رېستوران ئالدىدا يېرىم سائەتتىن كۆپرەك غۇل-غۇلا قىلىشىپ تۇرۇشتۇق.كۆز ئالدىمىزدا ئەينەكتەك يېيىلىپ ياتقان بو رېئاللىقىنىڭ بىزنى ئەپسۇس قۇچىقىغا باشلىماسلىقى مۇمكىنىمۇ؟
K]2#WJ} ھاراق ئىچىش، تاماكا چېكىش دېگەنلەرنى توغۇلغاندىن تارتىپ «ئەرلەرگە خاس» دېگەن قاراش ئېڭىمغا ئورۇنلىشىپ كەتكەن بولسا كېرەك ،خېلى بىر ھازاغىچە كۆرگىنىمىگە ئىشىنەلمەي قالدىم. بۇ ئاياللاردىكى ئەرلىشىش خاھىشىمۇ ياكى ...؟
[.0TXw%~ بەلكىم بۇنى بىرقىسىم كىشلەر جەمئىيەت تەرەققىياتىنىڭ مەھسۇلى دېيىشىمۇ مۇمكىن ،ئەمما بۇ دورامچىلىقىنىڭ نەتىجىسى .
\k*-X «دورامچىغا دو كەتتى،ئەسكى چاپانغا ئوت كەتتى»دېگەندەك ئەنئەنىۋى ئۆرپ-ئادەتلىرىمىزگە يات ناچار ئىللەتلەر ئاجىز كىشىلىرىمىز تەرىپىدىن تېزلا قوبۇل قىلىنىپ ھەتتا ئۇلاردىنىمۇ ئاشۇرۋېتىپ بارغان ئەھۋاللارنىڭ بارلىقىغا چىن پۈتتۈم .ئۆرپ-ئادەتتىكى دورامچلىق بىر خىل غەيرىي ھادىسە ،شۇنداقلا ئۆرپ-ئادەتنى ياتلاشتۇرۋېتىدىغان مەنبە .دورامچىلىق باشقىلارنىڭ غەيرىي ئادىتىنى ،مىللەتنىڭ تۇرمۇش رېتىمىنى ،ئىقتىسادىي ئەھۋالىنى ،پىسخىكىسىغا يات بولغان ھالدا قارىغۇلارچە كۆچۈرۈپ كېلىشتۇر.زامانىمىز ئاياللىرىدا بۇنداق ناچار ئىللەتلەرنىڭ شەكىللىنىشى ،كىشىنى تولىمۇ ئازابلايدۇ ،بۇنداق ئەھۋاللارنىڭ چوڭ شەھەرلەردە ئەمەس ،بەلكى تۆۋەنلەردىمۇ ئازدۇر-كۆپتۇر يۈز بېرىۋاتقانلىقىنى ئاڭلاۋاتىمىز .مىللىتىمىزنىڭ گۈزەل ئەخلاقىي-پەزىلەتنى يادرو قىلغان ئەنئەنىۋى ئۆرپ-ئادەتلىرىگە ۋارىسلىق قىلماسلىق بىز ئۈچۈن مەڭگۈلۈك جىنايەتتۇر!
mlcS' بۇ ناچار ئىللەتلەر بەزى ئورۇنلاردا ئاشكارىلىق دەرىجىسى سەل يۇقىرى ،بەزى جايلاردا سەل مەخپىيرەك ھالەتتە باش كۆتۈرۈپ قېلىۋاتقان بولسىمۇ ،بىراق زېرەك كىشىلىرىمىزگە بىر سىر ئەمەس .مۇشۇنداق مېڭىۋەرسە ،ھاراقكەشلىكتەك بۇ پالاكەت ئىللەت ئومۇملاشقان ئادەتكە ئايلىنىپ قېلىشى مۇمكىن.
4D[]=O$ ئەرلىرىمىزدىن ئېشىپ ئەمدى ئاياللىرىمىز.....
6R,[ 7F ھەي... ھەيرانمەن ئۇلارنىڭ كۆز قاراشلىرىدا ئاياللارنىڭ يېرىم دۇنيالىشىشى مۇشۇنداق بولامدىغاندۇ -يا؟
a.3T. قارىسا بىر-بىردىن لاتاپەتلىك ،قاش-كۆزلىرى جايىدا خانىم-قىزلارنىڭ بۇ خىل ئىش-ھەركەتلىرى ئادەمنىڭ ئىچىنى ئېچىشتۇرىدۇ.بۇنىڭىدىن 1000يىل ئىلگىرى ياشىغان يۈسۈپ خاس ھاجىپ«قۇتادغۇبىلىك»دېگەن ئەسىردە ھاراقخورلۇقىنى تەنقىدلەپ«مەي ئىچسە بولمىغۇر نە ئىشلار بولۇر،مەسىت بولسا نەچچە ياخشى ئىش قالۇر.ھاراق مىڭ گۇناھقا پاتۇرغاي سېنى ،قاچار بەخت،زىنادىن يۈزۈڭ تۆكۈلۈر»دەپ يازغانىدى .«قۇتادغۇبىلىك»تىكى بۇ ئالىي پىكىرلەر ھېلىھەم ئالتۇنغا بەرگۈسىز قىممىتى بىلەن خاسىيىتىنى يوقاتقىنى يوق ،ھاراقنىڭ بىزگە ئېلىپ كېلىدىغان پاجىئەسى ھەممىمىزگە ئايان .سەمىڭىزدە بولسۇن ،سىز يەنىلا ئانا ياكى كەلگۈسىدىكى ئۇلۇغ ئانا!
2kX#g!f خانىم-قىزلىرىمىز ئىچىدىكى چېكىملىك ،ئىچىملىككە بېرىلىشىنىڭ ئەڭ خەتەرلىك يېرى شۇكى ئەۋلادلارنىمۇ ئىچىملىككە،چېكىملىككە بېرىلىش يولىغا باشلايدۇ،بۇنداق ئەۋلادتىن نېمىنى كۈتەلەيمىز ؟!ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۇنداق ئاياللاردىن ساغلام بالىلارمۇ تۇغۇلمايدۇ،بۇ قاراشنى تىببىي ئىلىم ئاللىقاچان دەلىللەپ بولغان. دېمەك، بىزدە يەنىلا ئەخلاق ئېتىقادى بولغىنى ياخشى، چۈنكى ئۇ ئوق ئۆتمەس قالقاندۇر!
C.#M?F0 f7~]S`SE *****************************************************************
iW9cn ^ Ygkj1 Z مەنبە:«ئۈرۈمچى كەچلىك گېزىتى» 2008-يىللىق 1-ماي سان