تۈنۈگۈن مۇنبەردە چاغاتاي يېزىقى توغرىسىدا بىر ماقالە كۆرگەن ئىدىم. ئەسلى تۈنۈگۈنلا بۇ ماقالىگە ئىنكاس يوللىماقچى ئىدىم. بىراق مەلۇم سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن يوللىيالماي قالغان ئىدىم. بۈگۈن ئۇ يازمىنى پەقەتلا تاپالمىدىم. شۇڭىلاشقا بۇ تىمىنى تولۇقلاپ يوللاپ قويۇش قارارىغا كەلدىم. تورداشلارنىڭ توغرا چۈشىنىشىنى سورايمەن. K!Ct?1  
*>Kr#hP  
,LkMQ>  
10-ئەسىرنىڭ ئالدىنقى يېرىمىدا، ئىسلام دىنى جەنۇبىي شىنجاڭغا تارقىلىپ كىردى. بۇ ئۇيغۇرلارنىڭ قەدىمكى يېزىقىنى ئۆزگەرتىشنى كەلتۈرۈپ چىقاردى. 11-ئەسىردە، ئىسلام دىنىغا ئېتىقاد قىلىدىغان قاراخانىلار خاندانلىقىنىڭ يۇقىرى قاتلىمىدىكى ئاقسۆڭەكلەر ۋە دىنىي زاتلار ئارىسىدا ئەرەب يېزىقىنى قوللىنىش بىر مەزگىل ئەۋجىگە چىقتى. بىراق ئاۋام ئەرەب يېزىقى قوللىنىشتا باشتىن-ئاياق تىل جەھەتتىكى توسالغۇغا ئۇچرىغانلىقى ئۈچۈن، بەزىلەر ئەينى چاغدىكى ئۇيغۇر تىلىنى ئەرەب ئېلىپبەسى ئارقىلىق  قوشۇپ يازدى، بۇ ئىش ئومۇميۇزلۈك قارشى ئېلىندى. مانا بۇ ئەرەب ئېلىپبەسى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يېزىقى. بۇ يېزىق 13-ئەسىردە قۇرۇلغان چاغاتاي خانلىقى تەرىپىدىن ھۆكۈمەت خەت-ئالاقىلىرىدە قوللىنىلدىغان يېزىق قىلىنغانلىقتىن، كىيىنكىلەر ئۇنى «چاغاتاي» يېزىقى دەپ ئاتىدى. چاغاتاي يېزىقىنىڭ ئېلىپبەسى قەدىمكى ئۇيغۇر يېزىقىنىڭكىگە ئوخشىمايلا قالماستىن، يېزىلىش شەكلىمۇ ئوخشىمايدۇ، ئۇ ئوڭدىن سولغا قاراپ ئۇلاپ يېزىلىدۇ. 15-ئەسىردە چاغاتاي يېزىقى ئاساسىي جەھەتتىن  قەدىمكى ئۇيغۇر يېزىقىنىڭ ئورنىنى ئالدى. ئۇيغۇرلار دەسلەپتە ئەرەب يېزىقىدىكى 28 ھەرپنىڭ ھەممىسىنى قوبۇل قىلغان ئىدى. ئەمما ئۇ ئۇيغۇر تىلىنىڭ فونېتىكىلىق قورۇلمىسىنى تولۇق ئىپادىلەپ بېرەلمىگەنلىكتىن، كېيىن يەنە پارسلار 28 ئەرەب ئېلىبەسى ئاساسىدا يېڭىدىن 4 ھەرپنى تۇلۇقلاپ قوشۇش ئارقىلىق بارلىققا كەلتۈرگەن پارس يېزىقى ئىلىپبەسىنى يەنى، ئادەتتە دېيىلىپ كېلىۋاتقان «چاغاتاي يېزىقى»نى قوللاندى. ھازىر يۇرگۈزۈلۈۋاتقان ئۇيغۇر يېزىقى مانا مۇشۇ ئاساستا شەكىللەنگەن. p!
Tc:;  

تىما ئىگىسىگە رەھمەت.    بىلىۋىلىشقا تىگىشلىك  بىلىمكەن

بىز كۆرسەك چۈشىنالامدىغاندىمىز ھە؟

كۆرۈپ ئۇلاشتۇرۇپ ئۇقۇيالايمىزمۇ دەڭا ئاۋال` :^=m0Q 9  
             

ھەقىقەتەن  بىلۋىلىشقا تىگىشلىىك مەزمۇن  ئىكەن. مۇشۇنداق ياخشى  تىمىلارنى داۋاملىق يوللاپ تۇرىشىڭىزنى ئۈمىد قىلمىز. رەھمەت سىزگە.

بەك ئىخچام چۈشۈنۈشلۈك بوپتۇ بۇ تېما bFZ:x&Z|  
ياردەم:چاغاتاي تىلىنى خەنزۇچە نېمە دەيدۇ؟

ھازىرقى ئولچەملىك تۈرۈك خەلىئارالىق ئىلىپبەنى 34دەۋاتاتتى،،يەنە 2سى قانداق ئاھاڭدۇ.

چاغاتاي تىلى 　 察合台语

Quote:

بۇ مەزمون7قەۋەتتىكىسودىيەنىڭ2008-05-04 22:05دە يوللىغان يازمىسى  : 8HL@.s\  
چاغاتاي تىلى 　 察合台语

eg\H}v$6?  
REHMET