بۇغدا ئابدۇللا، ئەر ، ئۇيىغۇر، 1942- يىلى لەنجۇدا تۇغۇلغان .( ئەسلى يۇرتى قەشقەر يېڭىسار). باشلانغۇچ، تولۇقسىز ۋە تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپلەرنى ئۈرۈمچىدە ئوقۇغان . 1960- يىلىدىن 1965- يىلىغىچە شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتىتى تىل - ئەدەبىيات كەسپىنىڭ تولۇق كۇرسىدا ئوقۇغان . 1965- يىلىدىن ھازىرغىچە شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتىتى تىل - ئەدەبىيات فاكۇلتىتى ۋە ھازىرقى فىلولوگىيە ئىنىستىتوتى ئەدەبىيات فاكۇلتىتىدا ئوقۇتۇش ، ئىجادىيەت ۋە تەتقىقات خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىپ كەلمەكتە. ]-Wt\.j d
ئۇ 1987-يىلى دوتسىنىتلىق ئۈنۋانىغا، 1998-يىلى 6-ئايدا پىروففىسورلۇق ئۇنۋانىغا ئېرىشكەن . C .eYdK
بۇغدا ئابدۇللا 37يىللىق ئوقۇتقۇچىلىق ھاياتىدا ، 1980-يىلى يۈننەن ئۇنىۋېرسىتىتىدا << جۇڭگو ئازسانلىق مىللەتلەر ئەدەبىيات ، نەزەرىيە تەتقىقاتى >> كەسپىدە بىلىم ئاشۇرۇپ كەلگەندىن سىرت ، ئىزچىل تۈردە ئالى مەكتەپ ئوقۇتۇش ئىشلىرى بىلەن شۇغۇللىنىپ كەلدى . ئۇ بۇ جەرياندا ئىلگىرى كىيىن بۇلۇپ مەخسۇس كۇرس، تۇلۇق كۇرس ،ۋە ئاسپىرانىت ئوقۇغۇچىلارغا <<ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلى >> ، <<يېزىقچىلىق >> ، << يېزىقچىلىق ئىلمى >>، << ئۇيغۇر شىئېرىيىتى تەتقىقاتى >> قاتارلىق دەرسلەرنى ئۆتتى . ئۇ ئوقۇتۇش جەريانىدا ئۆزى ئۈتىۋاتقان دەرسلەرنىڭ ئالاھىدىلىكىنى پۇختا ئىگەللەپ ، ئىلگىرى كىيىن - كىيىن بۇلۇپ << ئالىي مەكتەپ تىل - ئەدەبىيات ئوقۇتۇش پروگراممىسى >>(ئۆزلىكىدىن ئۆگەنگۈچىلەر ئۈچۈن )، << يېزىقچىلىق ئوقۇتۇش پروگراممىسى >> قاتارلىقلارنى تۈزۈشكە قاتناشقاندىن سىرت ، << يېزىقچىلىق توغرىسىدا>>(1983- يىل ) ناملىق دەرسلىكنىمۇ تۈزۈپ چىقتى . مائارىپ ئىسلاھاتىنىڭ تەلىۋىگە ئۇيغۇنلىشىش ، ئوقۇتۇش سۈپىتىنى ئۆستۈرۈش مەقسىتىدە ، ئۇ يەنە ، 1996- يىلى ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق مائارىپ كومىتىتى دەرسلىك باشقارمىسىنىڭ ھاۋالىسىغا ئاساسەن ، ئالىي مەكتەپلەر ئۈچۈن << يېزىقچىلىق ئىلمى >> ناملىق دەرسلىك كىتابنى تۈزۈپ چىقتى . بۇ كىتاب بۇغدا ئابدۇللانىڭ ئۇزاق مۇددەتلىك مائارىپ ، ئوقۇتۇش ۋە تەتقىقات ئەمەلىيىتىنىڭ مەھسۇلى بۇلۇپ ، 2000- يىلى 1- ئايدا مائارىپ مىنىستىرلىكى تەرىپىدىن << 1999- يىللىق پۈتۈن مەملىكەتلىك ئالىي ، ئوتتۇرا تېخنىكو مەكتەپلەر ئازسانلىق مىللەتلەر يېزىقىدىكى مۇنەۋۋەر دەرسلىك >> لەرنى باھالاش بۇيىچە 2- دەرىجىلىك مۇكاپاتقا ۋە شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق ئىككىنچى نۆۋەتلىك كىتاب مۇكاپاتى بۇيىچە 1- دەرىجىلىك مۇكاپاتقا ئېرىشتى . *T<<1O \
بۇغدا ئابدۇللا يېڭى دەۋر ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ كۆزگە كۈرۈنگەن ۋەكىللىرىدىن بىرى، لىرىك شائىر . 13 يېشىدىن DI9Y^B
باشلاپ شېئىرىيەت دۇنياسىغا كىرىپ كەلگەن بۇلۇپ ، ھازىرغا قەدەر ئۇنىڭ << باھار غۇنچىلىرى >> (1978-يىل ) ، << يەلكەن >>(1983-يىل ) ، << چۈش كۈرىدۇ بىرتۈپ ئانارگۈل >>(1988- يىل )، << قىز قەلئەسى >> ( 1993- يىل ) ، << سالغا تېشى >>( 1998-يىل ) ،قاتارلىق شېئىرى توپلاملىرى نەشىر قىلىندى . بۇ توپلاملارغا كىرگۈزۈلگەن << مەلىكە ئاماننىسا>>، <<مەريەم >>، << جۇڭغار يۇلتۇزى >>، << يىتىم قىز ھەققىدە چۆچەك >>، << شالدىراق گۈل >>،<< سالغا تېشى >> قاتارلىق داستانلىرى جەمئىيەتكە بەلگىلىك تەسىر قوزغىغان . رىۋايەت تۈسىنى ئالغان << سالغا تېشى >> ناملىق بۇ داستانى ھەققىدە ، 1997-يىلى ئۈرۈمچىدە مەخسۇس ئىلمى مۇھاكىمە يىغىنى ئۇيۇشتۇرۇلغان . بۇلاردىن سىرت ، بۇغدا ئابدۇللانىڭ شېئىرلىرى خەنزۇتىلىدىن باشقا روس ، قازاق ، ئۆزبېك تىللىرىغىمۇ تەرجىمە قىلىنىپ ، بۇ تىللاردا چىقىدىغان ژۇرناللاردا ئارقىمۇ- ئارقا تۇنۇشتۇرۇلغان . بۇلۇپمۇ ئۇنىڭ ئەسەرلىرى ئاپتۇنۇم رايۇنىمىز دائىرىسىدە باشلانغۇچ مەكتەپتىن تارتىپ ئالى مەكتەپكىچە بولغان دەرسلىك كىتابلارغا كىرگۈزۈلۈپ ياخشى باھاغا ئېرىشكەن . ئۇ بۇ نەتىجىلىرى بىلەن 1988-يىلى 5- ئايدا جۇڭگو ۋەكىللەر ئۆمىكى تەركىبىدە پاكىستان ئىسلام جۈمھۈرىيىتىدە زىيارەتتە بولغان ۋە << جۇڭگو ئەدەبىيات قامۇسى >> نىڭ 2- تومىدا تۇنۇشتۇرۇلغان . ]a
[6 #yNA
بۇغدا ئابدۇللا 40 يىلغا يېقىن ئوقۇ - ئوقۇتۇش ، ئەدەبى ئىجادىيەت جەريانىدا ، بىر تىرىشچان ئوقۇتقۇچىغا ۋە ئۆزىگە تەلەپنى قاتتق قويغان بىر شائىرغا خاس پەزىلەت بىلەن كەڭ جامائەتچىلىككە تۇنۇلدى . ئۇ ھازىر جۇڭگو يازغۇچىلار جەمئىيىتىنىڭ ئەزاسى ، شىنجاڭ يازغۇچىلار جەمئىيىتىنىڭ ئەزاسى ۋە ئۈرۈمچى شەھەرلىك يازغۇچىلار جەمئىيىتىنىڭ دائىمى ھەيئەت ئەزاسى .
oz! {Fd- قۇشۇمچە : شائېرنىڭ شىئېرلىرىنى گىزىت– ژۇرناللاردىن ، رادىئو – تېلېۋىزورلاردىن كۆرۈپ ، ئاڭلاپ كەلگەن، بۇ شىئېرلاردىن شائېرنىڭ تەبىئەتنى سۆيىدىغان ، ھاياتلىقنى قەدىرلەيدىغان ، ئاقكۆڭۈل ، ئىسىل پەزىلەتلىك كىشى ئىكەنلىكى ئىپادىلىنىپ تۇراتتى ، شۇنىڭ ئۈچۈنمىكىن ، شائېرنى تولىمۇ ھۆرمەتلەيتىم ، 2005– يىللىق نورۇز بايرىمىدا شائېر بىلەن يۈز كۈرۈشۈش پۇرسىتىگە ئېرىشتىم ، سەلكىن تورى ئاۋازلىق سۆھبەتخانىسىدا ئېلىپ بېرىلماقچى بولغان " نورۇز ۋە شىئېرىيەت ھەققىدە سۆھبەت" پائالىيىتىگە شائېر بۇغدا ئابدوللا ئاكىمىزنى تەكلىپ قىلىپ ئۇنىڭ ئۈيىگە باردۇق ، ئۇنىڭ مىھماندوستلىقى ، گەپ – سۆزلىرىدىكى سىلىق سىپايىلىق ، كەمتەرلىك ، خۇشخۇيلىقى مىنىڭ شائېرغا بولغان ھۆرمىتىمنى تېخىمۇ ئاشۇردى . شائېر شۇ مەزگىللەردە نەشىردىن چىققان شىئېرلار ۋەداستانلار توپلىمى " كومزەك كۆتۈرگەن قىز " ناملىق كىتابىنى ئۆز ئىمزاسى بىلەن ماڭا ھەدىيە قىلغان ئىدى ، بۇ كىتاب قىممەتلىك بايلىق قاتارىدا كىتاب ئىشكاۋىمنىڭ تۆرىدە ساقلانماقتا .
بۈگۈن بۇغدا ئابدوللا ئاكىغا بولغان ھۆرمىتىمنى ئىپادىلەش يۈزىسىدىن شائېرنىڭ " ئانا " ناملىق شىئېرىنى ۋە قىسقىچە تەرجىمھالىنى تورداشلارنىڭ ھوزۇرىغا سۇندۇم ، كۆپچىلىكنىڭمۇ بۇ شىئېرنى ياقتۇرۇپ ئوقۇيدىغانلىقىغا ئىشىنىمەن .
ئاخىرىدا بۇغدا ئابدوللا ئاكىمىزنىڭ تىنىگە سالامەتلىك ، ئائىلىسىگە خوشاللىق ، ئىجادىيىتىگە تېخىمۇ زور ئۇتۇقلارنى تىلەيمەن !!
ئانا
(بۇغدا ئابدوللا)
,<WOs
توقسانغا ئۇلاشتى ، $QEP'un0
كۆزى خىرەلەشتى . !;ue4NQ5
تۇنىمايدۇ گاھىدا سېنى ، XU/&Z="
سېنى چاقىرماقچى بۇلۇپ ، s`89'! E
چاقىرىدۇ باشقا بىرىنى ، 4&h5k)53
باشقا بىرىنى چاقىرغاندەك . 0v~5
|uP8I91o\
توقسان ياز ، @
]-4[
توقسان كۈز، s q\m_|8
توقسان قىش ، Hhd* K(x
توقسان ئەتىياز ، Y -F~I
ئۆتۈپ كەتتى 4X Zz|mC
ماڭلىيىغا ئىز سېلىپ ، ~PI;J2zvi
ئۆتۈپ كەتتى سۇدەك ، cJ`bsg|
ئەمدى ، h:Ji{$4
تېتىكلىگى يوق s z_kyrB
T
بۇرۇنقىدەك . ,s"f \#5n
كۆرپىدە ياتار ، 1]M, H& ~
ئىشىككە قارار . :##FWg{y
سەن كەلمىسەڭ بىر كۈن V VuA8m|
كۆڭلى يېرىم بولار ، Fv,@*z@ke
كۆزگە ياش ئالار ، ,e
fko2B
كىچىك بالىدەك . k\M*OUZ^$
ھەي ! a<`D UB:z]
جاھاننى ياشاپ ءتۈگىتىپ قويدى c
"Ly c
ئەمدى مېھماندەك ! D*TbI/m'
|9(S14Ii
كۆڭۈل نازۇك نەرسە ، qJJL^xV
كۆتۈرەلمەس گەپنى * 6|3G D
سۇ - مىسقال تۆمۈرنى كۆتۈرەلمىگەندەك . %=G7X)PRP%
شۇڭا qC($. 'T
تاشلىما ئۇنى ، \P>W}5
ئۇنتۇما ئۇنى . A_l $J
يوقلا ! bMvBb >
تاتلىق بىلەن ! m b15/Us
ئاچچىق - چۈچۈك بىلەن ! "n
V*Tp-
ھالداش ، #He;)K?>k
مۇڭداش ، ~*2l.Mw
ئوغلى بولمىسا ئوغلى بول ! ~6 ^@VRP
قىزى بولمىسا قىزى بول ! b7##sHjCF\
يۇيۇپ قوي ، 5
)7/F
چاچلىرىنى تاراپ قوي . tI4Xr{"BcG
دۈمبىسىنى سىلاپ قوي ، K p\ml
پۇتىنى تۇتۇپ قوي ، =4TRHz#
شۇنداق قىلساڭمۇ @?AZsl%X
بىر كېچە بەرگەن سۈتى ھەققىنى 1nhMSY
تۆلىيەلمەيسەن ، JlQE/5i;*
بۇلۇپ پايپېتەك ! tWp~B_0h"9
ئۇ بولمىسا X]kIO
سەن قېنى ؟! G]?Z}RyJp
مەن قېنى ؟! 9%b\r+ ?p
توققۇز ئاي jo }Ps l
توققۇز كۈن 8 7 t[
توققۇز سائەت gsPC+q5k
توققۇز دەقىقە PrE_Gn
كۆتۈرگەن بىزنى قورسىقىدا . _5 e'G>ml
ئاش ئېتىپ ، =#. Pd$g
نان يېقىپ ، q%WQd_C"~
كىر يۇيۇپ ..... FYp9#t+
يول يۈرۈپ ، .;<>)
جاھان لەرزىگە كەلگەن تولغىقىدا .....
MLX'@
چاقماق چاققاندەك بوران گۈركىرىگەندەك ! by BpqT<
Um}VW;
بىز ]nWn"g>
ئۇنىڭ بەختى، M hJqe
ئارزۇسى ئىدۇق . vjaE3f6
بۈگۈنى ، b#w5YXq4z
ئەتىسى ئىدۇق . P%_ub
بىز !
% 3
*sg>
ئۇنىڭ قايتا تۇغۇلىشى ئىدۇق .
([;*N
ئوغۇل بولۇپ ، 0Bq.bTW[
قىز بولۇپ ، f;Fq^TK$Y`
بىز ! iv~[)\3p.Z
ئۇنىڭغا ئوخشىدۇق ؛ :u/m%5??
كۆزىمىز ئوخشار ، 7=T*p2?7
قېشىمىز ئوخشار ، *|jtDf0x,
بۇرنىمىز ئوخشار ، ;-n t|0?}
ئاغزىمىز ئوخشار ، & 7-r (Z
گۈل – گۈلىگە ئوخشىغاندەك . )FW1_8BYf
MW_;XB
XY
كۆز نۇرىمىز ، =!#7s&NCt
قارا چېچىمىز ، J+]"4;XL
قېنىمىز [<`hqT2:4
ئۇنىڭ ئىدى ، ئۇنىڭ .... n AKLL
خۇددى سۇنىڭ بېشى بولغىنىدەك . tR@ HG
ئىنسان YEJ4/S f7g
ھەم ئەقىللىق بولار ، }n>kN
&00
ھەم نادان . %)a$hkFN
كۆيەر بالىسىغا كۆيمەس ئانىسىغا ، HRn*{ Ip
ئانا كۆيەر بالىسىغىلا : &5#)C!e;
سېنى ئاسماندا ئۇچسا دەيدۇ ، gW*Sstdgb
دېڭىزغا شۇڭغۇسا دەيدۇ . ,x W R|q
تۆھپەڭنى كۆرۈشنى تىلەيدۇ &{ jsQ|CR
شەيخ جەينامازدا تىلىگەندەك . p<'mnRP
تاپسا ,/zKzo9'.
بىر تال كەمپۈت ، q*hz5).d
بىر تال ئالما ، . 9sN=cJ T
گېلىدىن ئۆتمەس ، IB:}W(:@Ff
يالغۇز يىگىسى كەلمەس yR=}I .[
سېنى ئورۇقلاپ قالمىسۇن دەيدۇ ، -%s3Z ){
كەپتەر باچكىسىنى ئاسرىغاندەك . yY 10SMF
R7U";5Gb
توقسانغا ئۇلاشتى ، L~K%MYe0
قۇلىقى ئېغىرلاشتى ، ?"$K{DMf
چىشى چۈشكەن ، ;?CSP~ +}
بېلى ئېگىلگەن ،
IqQq,K
بېشى ئاغرىيدۇ c]#k;Zp
پۇتى سىرقىرايدۇ .... wtWdg2R!T
لېكىن ، U Ef2Fz
تۇرغۇسى كېلەر ، hSiGat=Ybs
يۈرگۈسى كېلەر، ^|(*.?jH
ھاسىسىنى تاشلىغۇسى كېلەر ، W $T &bu`
يۈرگۈسى كېلەر ياش - قىرانلاردەك . :iSWHIlQf
GjK;"`+
يەر ئايلىنار ، vOVbc}
ۋاقىت ئۇچار. 4
,FD A&
بۈگۈننىڭ بوسۇغىسىدا -L^{!PS?n
ئەتە ساقلاپ تۇرار . ^L2RJOW#
شۇنداق "Hy+NQiGI
قېرىيدۇ بارچە : ~ ~Zu81X
ئادەممۇ ، '#
pYt1)
دەرەخمۇ y;AA,1Rh
قۇشلارمۇ ...... L(Oj#${
g.nkh|Ts
1983-يىل ، فېۋرال u4Hl)y^1w
