ئۆي - مۈلۈك كىچىك سالقىن
  • «
  • 1
  • 2
  • »
  • Pages: 1/2     Go
IE دا ساقلىۋېلىش | باش بەت قىلىش | تېما ساقلىغۇچتا ساقلاش | ئالدىنقى تېما | كىيىنكى تېما
بۇ تېما 10147 قېتىم كۆرۈلدى
سەلكىن
سەلكىن تورى ، ئالغا!!!
ئالاھىدە تۆھپە مۇنبەر باشقۇرغۇچى
دەرىجىسى : مۇنبەر باشلىقى


UID نۇمۇرى : 2
نادىر تېما : 93
يازما سانى : 213
شۆھرەت: 17767 كىشىلىك
پۇل : 56225021 سوم
تۆھپە: 1014 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 1250 نۇمۇر
قوللاش: 771 نومۇر
ئالقىش: 1446 كىشلىك
دوستلۇق توپى: دۇستلۇق
توردىكى ۋاقتى : 2024(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2007-06-08
ئاخىرقى كىرگىنى:2009-04-26
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 ئۇيغۇر ئالىمى، تىلشۇناس - مەھمۇد قەشقەرى

باشقۇرۇش ئەسكەرىتمىسى :
>O)v-wvR]  
JOc25y  
پەرھاد جىلان }R*k i  
=:?,}]<  
خاقانىيە ئوغۇللىرى ئات ئۈستىدە تۇغۇلۇپ،ئات ئۈستىدە ئۆلىدۇ! " X1(B,E{  
$,AkH   
ئۇلۇغ ئالىم،تىلشۇناس مەھمۇد قەشقىرى مىلادىيە 1020_يىلى بىلەن 1030_يىلى ئارىلىقىدا قەشقەردە دۇنياغا كەلگەن.ئۇ ئەينى دەۋردىكى قەشقەرنى مەركەز قىلغان قاراخانىيلار سۇلالىسىنىڭ خان جەمەتىگە مەنسۇپ بولۇپ،بوۋىسى مۇھەممەد بۇغراخان ئورۇنباسار خاقان بولغان،ئاتىسى ھۈسەيىن ئىلىك خان ھازىرىقى قىزغىزسىتاندىكى ئىسسىقكۆل بويىغا جايلاشقان بارىسغان شەھىرىنىڭ ھاكىمى بولغانىدى.ئانىسى بۇبى رابىيە گەرچە ئاددىي باغۋەننىڭ قىزى بولسىمۇ،ياخشى تەربىيلەنگەن،كۆپ ئوقۇغان ئەقىللىق،ئوقۇمۇشلۇق ئايال ئىدى. slaCe   
مەھمۇد كىچىكىدىنلا بوۋىسى مۇھەممەد بۇغراخاننىڭ ئالدىدا تەربىيلىنىپ ئۆسكەنىدى.بۇغراخان بۇ نەۋىرسىنى بەكمۇ ياخشى كۆرەتتى.شۇڭا،ھەتتا تەتىل چاغلىرىدىمۇ مەھمۇدنى ئۆز ئاتا_ئانىسىنى كۆرۈپ كېلىش ئۈچۈن بارىسىغان شەھىرىگە ئەۋەتىشكە كۆزى قىيمايتتى.<<مەھمۇدنى كۆرگۈسى كەلسە،ئۇلار ئۆزلىرى ئوپالغا كېلىشسۇن.مەھمۇد خانلىق مەدىرسىدە يىتىپ ئوقۇۋاتقاچقا،مەنمۇ ئۇنى تۈزۈكرەك يىنىمدا تۇرۇغۇزالمايۋاتىمەن>>دەيىتتى بۇغراخان. MgoKH5  
بارلىق مەدىرىسلەردە ئورما ۋاقتىدىن باشلاپ،كۈزلۈك يىغىم ئاياغلاشقىچە تالىپلار تەتىلگە قويۇپ بېرىلەتتى.ھازىر تازا شاپتۇل پىشقان مەزگىل بولۇپ،مەدىرىسلەردە تېخى ئوقۇش باشلانمىغانىدى.مەھمۇد ئوپال قاپۇغىدا تۇرۇۋاتاتتى.ھالبۇكى،بۇغراخان تولا ۋاقىتلاردا ئۇنى ئۆز يىنىدا تۇتۇپ قالالمايتتى.مەھمۇد ھەر كۈنى دېگۈدەك ئەتىگەندە بىر نەچچە كىتابنى كۆك شايى رومالغا يۆگەپ،خاس قۇلى تۇرۇمتاينى ئەگەشتۈرۈپ،قاپۇغىدىن چىقىپ كېتەتتى.بۇغراخان ئۇنىڭ قەيەرگە بارىدىغانلىقىنى بىلەتتى.،ئەلۋەتتە.ساچىيە مەدرىسنىڭ باش مۇدەررىسى ھۈسەيىن ئىبىن خەلىپىنىڭ ئوپالدا،يەنى بۇغراخان قاپۇغىدىن ئانچە يىراق بولمىغان كەنىتتە بىر چوڭ مېۋىلىك بېغى بار بولۇپ،ئۇ ھەر يازدا تەتىل كۈنلىرىنى ئۆز ئائىلىسى بىلەن شۇ باغدا ئۆتكۈزەتتى.بۇغراخاننىڭ نەۋرىسى مەھمۇد ئەنە شۇ مۆھتەرەم ئۇستازىنىڭ ئۆيىگە كۈندە بىر بېرىپ كەلمىسە كۆڭلى تىنمايتتى.بۇغراخاننىڭ بايا قۇل يىگىتنى كۆرۈپ،<<مۇدەررىسنىڭ ئۆيىگە بارمىدىڭلارمۇ>>دەپ سورىشى ئەنە شۇ سەۋەپتىن ئىدى. Ej [W}S  
_مەھمۇد ھازىر قەيەردە؟ _دەپ سورىدى بۇغراخان قۇل يىگىتتىن. Kx gQ:*  
_ئۆزىنىڭ ھۇجىرسىدا،چاقىرىپ قويايمۇ؟ !XYJ^6=  
_ياق،ئۆزۈم باراي،_دېدى بۇغراخان ۋە ئارقىغا بۇرۇلۇپ ماڭدى. `uc>K$ ~(  
مەھمۇد ئۆز ھۇجىرسىدا،پۈتۈن خانىغا بىر كەلتۈرۈپ سېلىنىغان ئۇدۇن نۇسخىسىدىكى رەڭدار گىلەم ئۈستىدە چازانى قۇرۇپ ئولتۇرۇپ،ئالدىدىكى نەقىشلىك شىرەگە قويۇلغان سېرىق خۇرۇم مۇقاۋىل ىق قېلىن كىتابنى ئوقۇۋاتاتتى.ئىشىكنىڭ ئۇدۇلىدىكى تامنى ياقىلاپ قويۇلغان ئىككى جاۋەنگە ۋە مەھمۇدنىڭ ئارقا تەرىپىدىكى تامنىڭ تەكچىلىرىگە ھەر خىل چوڭلۇقتىكى كىتابلار،كانايچە قىلىپ يۆگەلگەن قول يازمىلار ۋە ئۇدۇننىڭ دەستە_دەستە سۈپەتلىك سېرىق قەغەزلىرى تىزىۋېتىلگەنىدى .مەھمۇد كىتابقا پۈتۈن زېھىنى بىلەن بېرىلىپ كەتكەچكە بوۋىسىنىڭ كىرگەنلىكىنى ۋە ئىشىك ئالدىدا توختاپ،ئۆزىگە قاراپ تۇرغانلىقىنى سەزمەي قالدى.مۇھەممەد بۇغراخان ئاق شايى كۆڭلەك ئۈستىدىن يىشىل مەخمەل پەرەنجە كىيگەن بۇ تاقىر باش ياش تالىپقا ئۇزاققىچە قاراپ تۇرۇۋەرمەستىن،خانا ئىچىگە قەدەم تاشلىدى.مەھمۇد شۇندىلا كىتابتىن بېشىنى كۆتۈرۈپ بوۋىسىنى كۆردى.ئۇ دەرھال ئورنىدىن تۇرۇپ،،بۇغراخاننىڭ ئالدىغا كەلدى ۋە سول پۇتىغا تىزلاندى_دە،ئوڭ قولىنى كۆكسىگە قويۇپ،بېشىنى ئەگدى. frqYT<C  
_قۇت بولسۇن،خان بوۋا! G:qOT M  
_قۇت بولسۇن،بالام ئولتۇرغىن. ?VLe8([ _  
مۇھەممەد بۇغراخان ئالدى بىلەن شىرەنىڭ يىنىغا كېلىپ ئولتۇردى.ئاندىن مەھمۇدمۇ ئۆزىنىڭ بۇرۇنقى جايىغا يۈكۈندى. oL e*'q  
_قايسى كىتابنى ئوقۇۋاتىسەن؟_دەپ سورىدى بۇغراخان. ,XZkig *&$  
_ئەبۇ سەئىد ئابدۇلرەھمان بىننى مۇھەممەد ئەل ئىدرىسى يازغان <<سەمەرقەند تارىخى>>،_دەپ جاۋاپ بەردى.مەھمۇد ۋە ئارقىدىنلا يەنە قوشۇپ قويدى،_سىز بەرگەن <<ئالتۇن يايلاق>>دېگەن كىتابنى تۈنۈگۈن ئوقۇپ بولغانىدىم.بۈگۈن بۇ كىتابنى باشلىدىم. >8Nu H`ko  
_مۇدەررىس ھۈسەيىن ئىبىنى خەلەپنىڭ ئېيتىشىچە،_دېدى بۇغراخان ،_سىلەر ھازىر<<زامان گۆھەرلىرى>>دېگەن ئەرەپچە شىئىرلار توپلىمنى ئوقۇۋېتىپسىلەرغۇ.مەنغۇ ئەرەپ تىلىغا ئانچە پىششىق ئەمەس.ئىشقىلىپ،بۇ توپلامدىكى شىئىرلارنى ئۆگىنىش تالىپلار ئۈچۈن خېلى قىيىنغا توختايدۇ.ئۇنىڭ ئۈستىگە،ھازىر سىىلەرگە ئۆتۈلۈۋاتقان رىيازىيات ۋە فەلەكىيات بىلىملىرىمۇ ئاسان ئەمەس.مەدرىسنى تاماملاش ئالدىدا تۇرغىنىڭىدا باشقا كىتابلارنى ئوقۇيمەن دەپ دەرسلەرگە تەسىر يەتكۈزۈپ قويمىغىن يەنە. S`Y0 Xp  
_راستىمنى ئېيتسام،_دېدى مەھمۇد باشقىچە ھاياجانلانغان ئاۋازدا_<<زامان گۆھەرلىرى>>مەدرىستە ئوقۇلۇپ بولغۇچە ئۆزۈم ئالدىمدىن ئۆتكۈزۈپ بولدۇم.ئۇنىڭ ئىچىدىكى بىر مۇنچە شىئىرلارنى يادلىۋالدىم. ^aHBtr:  
مۇھەممەد بۇغراخان رازىمەنلىك بىلەن كۈلۈپ قويدى.مەھمۇد ھەر دائىم كىتاب ۋە ئىلىم_پەن توغىرسىدا سۆز ئېچلىغاندا مۇشۇنداق ئۆزىنى ئۇنتۇغان ھالدا ھەۋەسلىنىپ سۆزلەپ كېتەتتى.مانا ھازىرمۇ سۆھبەتنىڭ مۇشۇ ماۋزۇدا داۋاملىشىشىغا تەقەززا بولغانلىقتىن چوڭ_چوڭ قوي كۆزلىرى ئۆزگىچە نۇرلىنىپ،چاقناپ تۇراتتى.ئەپسۇسكى ،بوۋىسى گەپنى باشقا تەرەپكە بۇرىدى. Q#A:k\J  
_بارسىغاندىن چاپارمەن كەلدى،_دېدى ئۇ _ئاتاڭ يولغا چىقىپتۇ.تەڭرى بۇيرۇسا،ئىككى_ئۈچ كۈننىڭ ئىچىدە قەشقەرگەيىتىپ كېلىدۇ.ئۇ كەلگەندىن كېيىن مەن كېتمەن.بۈگۈن ئۇستازىڭنىڭ سېنى قايتۇرۋەتكىنى ياخشى بوپتۇ.ساڭا دەيدىغان گېپىم بارئىدى بالام. ] R>) 
مەھمۇد سوئال نەزىرى بىلەن بوۋىسىغا قارىدى.مۇھەممەد بۇغراخان ئىللىق مېھىرى سىڭگەن كۆزلىرى بىلەن نەۋرسىگە قارىدى ۋە قولىنى سۇنۇپ ئۇنى ئۆزىگە يىقىنراق تارتىپ ئولتۇرغۇزدى.ئاندىن يەنە شۇ قولى بىلەن ئۇنىڭ باش_كۆزلىرىنى سىلاپ،يەلكىسىگە ئاستا شاپىلاقلاپ قويدى. 9U}2k/6p  
_چوڭ بولۇپ قالدىڭ،بالام،_دېدى بۇغراخان ئۇنىڭغا قاراپ مەستلىكى كەلگەنلىكتىن كۈلۈمسىرەپ،_تەڭرى بۇيرۇسا،كېلەر يىلى مەدرىسنى تاماملايسەن. t= 
ئۇ يەنە مەسمۇدنىڭ يەلكىسىگە مېھىرى بىلەن شاپىلاقلاپ قويدى.مەھمۇد كۆزلىرىنى چوڭ_چوڭ ئېچىپ بوۋىسىنىڭ ئادەتتىكىدىن باشقىچە مۇلايىملىشىپ كەتكەن چىرايىغا سەل ئەجەبلىنىپ سەپسالدى.بوۋسى بولسا،يەنىمۇ مۇلايىملاشقان ئاۋازدا سورىدى: s8v *O7)m  
_مەدرىسىنى تاماملىغاندىن كېيىن قەيەردە تۇرۇشنى ئويلاۋاتىسەن؟ Q ;`Xlc}+  
مەھمۇد بۇ سوئالدىن تۇيۇقسىزلىق ھېس قىلىپ ،جاۋاپ بېرشتە دۇدۇقلاپ قالدى. &;xe% -s/S  
_ھە...قايەردە تۇرساممۇ ئوخشاش ...ھە،قەشقەردە تۇرساممۇ ...ياكى سىزنىڭ يىنىڭىزغا بېرىپ تۇرساممۇ بولىدۇ. GC3FYr7  
_مەن سېنى ئەكېتىمەن،مەھمۇد،_دېدى بۇغراخان يەنىلا كۈلۈمسىرەپ ،_سەن مەن بىلەن بىللە بولۇشۇڭ كېرەك.بىز گاھى تالاستا،گاھى ئىسپىجاپتا تۇرىمىز.مەن سېنى ئۆز قولۇمدا تەربىيلەپ،ئوردا ئىشلىرىغا ئۆگىتىمەن.مەدرىستە ياخشى ئوقۇۋاتىسەن.توقۇغان نەزمىلىرىڭىنى،تىل ئىلىمىدىن يازغان رىسالىلىرىڭىنى كۆردۈم.بۇلارغا مۇدەررىسلىرىڭ يۇقىرى باھا بېرىشتى...ناھايىتى بالدۇرلا،كىچىك تۇرۇپلا قولۇڭغا قەلەم ئالدىڭ.ئەقىللىق ،ئىقتىدارلىق بالا بولدۇڭ،مەھمۇد.مەن سېنى كاتتا دۆلەت ئەربابى قىلىپ تەربىيلەيمەن.سەن مېنىڭ سارىيىمدا تۆكسۈنمۇ،يابغۇمۇ،ھاجىپمۇ،ئىشقىلىپ بىر ۋەزىر بولۇپ خىزمەت قىلىسەن.مەن كۆز يۇمغاندىن كېيىن مېنىڭ ئورنۇمغا بۇغراخان بولۇپ تالاس بىلەن ئىسپىجاپنىڭ ھۆكۈمدارى بولىسەن. <_Hlxa^U  
مەھمۇد گەپ قىلمىدى.بۇغراخان ئۇنىڭغا قاراپ بىردەم شۈك بولغاندىن كېيىن سورىدى: $eQ3dY`LC  
_ھە،قانداق؟گەپ قىلمايسەنغۇ؟مەدرىسنى تاماملىغاندىن كېيىن مېنىڭ يىنىمدا تۇرامسەن؟ 5"i "8eL  
مەھمۇد بوۋىسىغا قاراپ كۈلۈمسىرەپ قويدى. FWvL`  
_سىزنىڭ يىنىڭىزدا تۇرسام خۇش بولىمەن،بوۋا،لېكىن... (MAaq+Rs  
_ھە،نېمە<<لېكىن>>؟ئوغۇل بالىدەك دادىل سۆزلىمەمسەن. ]vp91Yvv[2  
_لېكىن مەن ۋەزىر بولۇشنى خالىمايمەن. CVGlIk   
_ھە ،ئەمىسە قانداق ئىشنى ياقتۇرىسەن؟دىۋانبېگى بولۇپ،مەھكىمە ئىشلىرىنى باشقۇرامسەن؟ياكى تابغۇچى بولۇپ،ئورادا خەزىنىسىگە مەسئۇل بولامسەن؟ھە،قېنى ئۆزۈڭ تاللا،ئىختىيار ئۆزۈڭدە.ياكى يالىۋاچ بولۇپ،چەت ئەللەرگە چىقىشنى ئويلامسەن؟ bE6L#|'  
مەھمۇد يەنە كۈلۈمسىرەپ قوديى.  +c^16  
_ياق،بوۋا،_دېدى ئۇ مەن مۇدەررىس بولۇشنى ئارزۇ قىلىمەن. L5dWvO)\  
_نېمە؟_مۇھەممەد بۇغراخاننىڭ قويۇق قاشلىرى ئېگىز كۆتۈرۈلۈپ ،كۆزلىرى چەكچىيىپ قالدى،_نېمە دېدىڭ؟مۇدەررىس؟قەيەردە مۇدەررىسلىك قىلماقچىسەن؟ *:ay@lfTp  
_قەيەردە بولسىمۇ ئوخشاش.ناۋادا قەشقەردە قالغۇدەك بولسام ساچىيە مەدرسىدە،سىزنىڭ يىنىڭىزدا تۇرسام،تالاس ياكى ئىسپىجاپتىكى بىرەر مەدرسىدە تالىپلارنى تەربىيلەش ھەم ئىلمىي تەتقىقات ئىشلىرى بىلەن شۇغۇللانسام دەيمەن. 58\M>s   
بۇغراخان مەھمۇدنىڭ بۇ گەپلىرىنى ئاڭلاپ ئۈنلۈك كۈلۈپ كەتتى. I*}*NC[/  
_ھەي موللىچاق،_دېدى ئۇ چاقچاق تەلەپپۇزى بىلەن ۋە نەۋرسىنىڭ دۈمبىسىگە ئالقىنى بىلەن ئىككى_ئۈچنى ئۇرۇپ قويدى،_راسا بىر كىتابباز بولۇپ چىقىپسەن_دە،بولدى قوي بۇ گېپىڭنى. 3pu%RU,  
بۇغراخان يەنە بىردەم كۈلدى.ئۇ خۇددى گۆدەك بالىنى ئەركىلەتكەندەك نەۋرسىنىڭ تاقىر بېشىنى سىلايىتتى،يەلكىسگە،دۈمبىسىگە شاپىلاقلايىتتى. 4C&#;%y/  
_بولدى،بۇ گەپنى ھازىرچە قويۇپ تۇرايلى،_دېدى ئۇ ۋە ئورنىدىن قوزغالدى،_يۈر ،دالاغا چىقىپ راسا بىر ئات چاپتۇرۇپ ئوينايلى. yGp{ "  
_ئات چاپتۇرۇپ؟_مەھمۇد چۈشەنمىگەندەك قىلىپ،يىنىشلاپ سورىدى. ]+'J.5R  
_شۇنداق ،_دېدى بۇغراخان ۋە ئورنىدىن تۇردى.مەھمۇد ئەپچىلىك بىلەن سەكرەپ تۇرۇپ بوۋسىغا تىكىلدى،بۇغراخان مېڭىشقا تەمشەلدىيۇ،يەنە توختاپ نەۋرسىگە قارىدى. gZ-YVk  
_قېنى ئېيتقىنا،مەھمۇد،_دەپ سورىدى ئۇ ،_خاقانىيە مەدرسلىرىدىكى تالىىپلار ئۈچۈن دىنىي ۋە پەننىي بىلىملەردىن تاشقىرى يەنە ئىگىلەشكە تېگىشلىك ماھارەتلەر قايسىلار؟ X,Q= ,  
مەھمۇد جاۋاپ بەردى: VM dXz{  
_قىلىچۋازلىق،نەيزىۋازلىق،چەۋەندازلىق،ئوقيا ئېتىش،چېلىشىش،چەۋگەن ۋە شاھمات ئويناش،ساز چېلىش. 65:IkT J  
_توغرا ،_دېدى بۇغراخان ،_قەشقەردىن كېتىش ئالدىدا سېنىڭ ئات ئۈستى ماھارىتىڭىنى يەنە بىر قېتىم سىناپ كۆرەي.نۆكەرلەرنى باشلاپ چىقىپ چەۋگەن ئوينايلى. fY 
ئۇ بىر تىنىۋالغاندىن كېيىن چاقچاق ئارىلاش ئاھاڭدا سۆزىنى داۋاملاشتۇرىدى:  uTLgo  
_سەن كىتابنى كۆپ ئوقۇدۇڭ.فەلەكىياتتىن تارتىپ تىبابەتچىلىككە،رىيازىيات ۋە ئەدەبىياتتىن تارتىپ تارىخ ۋە پەلسەپىگىچە بولغان ھېكىمەتلەرنىڭ ھەممىسىگە پىشىپ چىقتىڭ.ئەمدى ئات ئۈستىدە كۆرسىتىدىغان كارامىتىڭمۇ بارمۇ_ھە!گەپ قىلە! %ST= d b  
مەھمۇدنىڭ چوڭ_چوڭ قوي كۆزلىرى شوخ چاقناپ كەتتى ۋە ئۇ خۇددى بوۋىسىغا ئوخشاش چاقچاق ئارىلاش ئاھاڭدا سۆز ياندۇردى: >d 
_ئات ئۈستىدە كۆرسىتىدىغان كارامىتىم بولمىسا بۈيۈك خاقانىيىدە قانداق ياشايمەن؟خاقانىيە ئوغۇللىرى ئات ئۈستىدە تۇغۇلۇپ ،ئات ئۈستىدە ئۆلىدۇ! ()0kUe?  
_يارايسەن،مەھمۇد!مۇھەممەد بۇغراخان شادلانغان ھالدا كۈلۈپ تۇرۇپ،نەۋرسىنىڭ بىلىكىنى چىڭ قىسىپ تۇتۇپ سىلىكىپ قويدى،_قېنى،يۈر ئەمىسە،كارامىتىڭنى كۆرسەت! V^<;_y  
مەھمۇد بوۋىسىغا قاراپ ھەم خوشال بولدى،ھەم ئەجەبلەندى.چۈنكى،بۇغراخاننىڭ مىجەزى چۇس،ئۆزى ھەممە ئىشتا تەلەپچان،چىرايى سۈرلۈك بولۇپ،ئۇنىڭ بۇنداق ئېچىلىپ كۈلۈشىنى ناھايتتى كەم كۆرگىلى بولاتتى. [%DkESJx  
مۇھەممەد بۇغراخاننىڭ بۇيرۇقى يەتكۈزۈلگەندىن كېيىن قىرىق نۆكەر خۇددى جىددىي جەڭگە ئاتلىنىدىغاندەك چاقماق تېزلىكىدە ھەرىكەتكە كېلىشتى ۋە قاپۇغىنىڭ چوڭ دەرۋازىسى ئالدىدىكى مەيداندا ئاق ئاتلىقلار ۋە قارا ئاتلىقلار بويىچە ئىككى تۈركۈمگە ئايرىلىپ،جەڭگىۋار ھالەتتە تۇرۇشتى. oEu^a(O(  
_بۇ ئاتنى ساڭا سوۋغا قىلاي،_دېدى بۇغراخان ۋە يۇلتۇز شەكىلدىكى ئاق قاشقىلىق چىرايلىق قارا ئارغىماقنىڭ چۇلۋۇرىنى مەھمۇدنىڭ قولىغا تۇتقۇزدى،_بۇنىڭدىن كېيىن مۇشۇ ئاتنى مىنىپ ،بوۋاڭنى ئەسلەپ تۇرغىن. RTv3 \J.r  
شۇ گەپتىن كېيىن ئۇ گەۋدىلىك بوز ئاتقا مىنىپ سەپ ئالدىغا كەلدى ۋە نۆكەرلەرنى بىر قۇر كۆزدىن كەچۈردى.نۆكەرلەرنىڭ ھەممىسى تەلەپكە لايىق ئىدى،ئۇچىسىغا كەشتىلەنگەن ئاق كۆڭلەك ۋە ئاق شىم كېيىپ،بېلىنى كۈمۈش بېزەكلىك كەمەر بىلەن چىڭ باغلىغان:ھەممىسىنىڭ باشلىرىدا ئوخشاشلا قارا قوزا كۆرپىسىدىن تىكىلگەن ئۆرە قالپاق،پۇتلىرىدا سېرىق ئوغۇق،يانلىرىدا قىلىچ،قوللىرىدا ئۇچى ئەگرى چەۋگەن تاياقلىرىنى تۇتقانىدى. :Yona58  
بۇغراخان نۆكەرلەرنىڭ تەييارلىقىدىن قانائەت ھاسىل قىلغاندىن كېيىن ئېتىنى دېۋىتىپ،قاپۇغ دەرۋازىسىدىن سىرتقا چىقتى.بۇ يەردە ئۈچ يۈز كىشلىك چارلىغۇچى ۋە بەش يۈز قورۇقچى ئايرىم_ئايرىم سەپ تارتىپ،بۇغراخاننىڭ چىقىشىنى كۈتۈپ تۇرۇشقانىدى.ئۇلار ناۋات رەڭ يىپەك سەللە ئوراپ،چاڭئەننىڭ سېرىق تەڭگىلىك قىزىل تاۋىرىدىن تون كېيگەن چار ساقال،سۈرلۈك بۇغراخاننى كۆرگەندىن كېيىن پۈتۈن دىققىتىنى مەركەزلەشتۈرۈپ،بۇيرۇق كۈتۈپ ئۇنىڭغا كۆز تىكىشتى.بۇغراخان يەنە ئېتىنى توختاتتى_دە،قاسراقسىمان تۆمۈر ساۋۇت ۋە يالتىراق مىس دۇبۇلغا كىيىپ،قىلىچ،نەيزىلەر بىلەن قوراللانغان بۇ ئەزىمەتلەرنىمۇ كۆزدىن كەچۈرۈپ چىققاندىن كېيىن ئوڭ قولىنى كەسكىنلىك بىلەن شىلتىپ،يۈرۈشكە بۇيرۇق قىلدى. ayPb(Y4  
ئەڭ ئالدى بىلەن چارلىغۇچىلار چۆل تەرەپكە قاراپ،ئاتلىرىنى قۇيۇندەك چاپتۇرۇپ كېتىشتى.ئاندىن بۇغراخان بىلەن قورۇقچىلار ئۇلارنىڭ كەيىنىدىن ئات سالدى.ئەڭ ئاخىرىدا چەۋگەن ئويناشقا تەييارلانغان نۆكەرلەر قاپۇغىدىن چىقىپ ئۇلارغا ئەگەشتى.شامالدەك چاپقۇر قارا ئارغىماق مىنگەن ۋە خۇددى ئۆگەنچى نۆكەرلەرگە ئوخشاشلا قارا قوزا كۆرپىسىدىن ئۆرە قالپاق كېيگەن مەھمۇد بوۋىسىنىڭ ئارقىسىدىن قالماي كېلۋاتاتتى.قارا ئارغىماق مىنگەن ئۇنىڭ خاس قۇلى تۇرۇمتايمۇ ئىككى دانە چەۋگەن تايىقىنىڭ (ئۆزىنىڭ ۋە مەھمۇدىنىڭ)تۇتۇپ كېلىۋاتاتتى. 9o,zO i  
ئۇلار قاپۇغ تەۋەسىدىن چىقىپ،يىزا يولىغا چۈشتى ۋە ئاتلىرىنى چاپتۇرغان پېتىچە يول بويىدىكى توخۇ،غازلارنى ،سالپاڭ قۇلاق ئېتلارنى ئۈركۈتۈپ،لاي سۇۋاقلىق پاكار_پاكار قارا ئۆيلەرنىڭ ،شاخ_شۇمبىلار بىلەن قاشالانغان مېۋىلىك باغلارنى ئالدىدىن ھەش_پەش دېگۈچە ئۆتۈپ كېتىشتى_دە،ئۇپۇققا تاقاشقان پايانسىز دالاغا يۈزلەندى.يىزا باغلىرى ۋە تېرىلغۇ يەرلەر ئارقىدا قالدى.ئاتلىقلار چۆلگە ئىچكىرلەپ كىرگەنسېرى ئېشەك مىنگەن دېھقانلار،كۆتەك ھارۋىلىرىغا توغراق باسقان ئوتۇنچىلار ئۇچىرىمايدىغان بولدى. HK*5} r)c  
ئاتلىقلار داستىخاندەك كەڭ يېيىلغان چۆلنى كېزىپ،مەخسۇس چەۋگەن ئويۇنى ئۈچۈن تەييارلانغان جايغا يىتىپ كېلىشىتى.بۇ ئۇزۇنلۇقى مىڭ چامدامچە،كەڭلىكى بەش_ئالتە يۈز چامدامچە كېلىدىغان تۈزلەپ ياسالغان مەيدان بولۇپ،چۆرىسىگە قىل ئارقان تارتىلغانىدى.مەيداننىڭ ئىككى بېشىدا چەۋگەن توپى كىرگۈزۈلىدىغان <<دەرۋازا>>بار ئىدى.بۇ ئاتالمىش <<دەرۋازا>>نىڭ ئارىلىقى بىر غۇلاچ چىقىرىلىدىغان بولۇپ،رەڭلىك خىشلار بىلەن گۈل چىقىرىپ قوپۇرۇلغان،ئادەم بويى ئىگىزلىكتىكى كىچىك مۇنارلاردىن ئىبارەت ئىدى. 4 v PbTw  
ئەگرى تاياق تۇتقان چەۋگەنلەر ئاق ئاتلىقلار ۋە قارا ئاتلىقلار بويىچە بەشتىن_بەشتىن ئىككى تۈركۈمگە ئايرىلىپ،مەيداننىڭ ئىككى بېشىغا تىزىلىشتى.ئۈجمە ياغىچىدىن ياسالغان ئاناردەك چوڭلۇقتىكى يۇمىلاق توپ مەيداننىڭ ئوتتۇرسىغا قويۇلدى.مۇھەممەد بۇغراخان ئاق ئاتلىقلارغا مەھمۇد قارا ئاتلىقلارغا باش بولدى. aM7vg.%+  
مەيداننىڭ چېتىدە تۇرغان بايراقچى قىزىل تۇغنى ئىككى قوللاپ بېشىنىڭ ئۈستىدىن ئېگىز كۆتۈرۈش بىلەن ئويۇننى باشلاشقا بەلگە بەردى.مەيداننىڭ ئىككى بېشىدىكى چەۋگەنلەر بىراقلا ئاتلىرىنى چاپتۇرۇپ،ئوتتۇرىدىكى توپقا قاراپ ئېتىلىشتى.ھەممىدىن بۇرۇن ئاق ئاتلىق بۇغراخان بىلەن قارا ئاتلىق مەھمۇد بىر ۋاقىتتا دېگۈدەكلا توپ تۇرغان يەرگە كېلىشتى.بۇغراخان ئەگرى تايىقىنى كۆتۈرۈپ،توپنى ئەمدى ئۇراي دەپ تۇرغۇچە قۇيۇندەك ئۇچۇپ كەلگەن مەھمۇد ئېگەر ئۈستىدىن ئەپچىلىك بىلەن ئېگىلىپ توپنى ئەگرى تاياق بىلەن يىنىك_يىنىك ئۇرۇپ ئېلىپ قاچتى.قايسى تەرەپ توپنى قارشى تەرەپنىك دەرۋازىسىغا كىرگۈزەتسە،يەنى ھېلىقى ئىككى مۇنارنىڭ ئارىلىقىدىن ئۆتكۈزۋەتسە شۇ تەرەپ ئۇتقان بولاتتى.مەھمۇد يىتىشىپ كەلگەن ئاق ئاتلىقلاردىن ئۆزىنى قاچۇرۇپ: S\ Y ""  
_تۇرۇمتاي!_دەپ ۋاقىرىدى_دە،توپنى ئەگرى تاياق بىلەن قاتتىق ئۇرۇپ،نېرىدا چېپىپ كېلىۋاتقان خاس قۇلىغا يەتكۈزۈپ بەردى،ئۇنىڭغىچە قارشى تەرەپنىڭ ئاتلىقلىرى ئېتىلىپ كېلىپ توپنى تالاشقىلى تۇردى.ئاق ئاتلىقلار بىلەن قارا ئاتلىقلار مەيدانغا تارقىلىپ ئارىلىشپ كەتتى.ھەر ئىككى تەرەپ توپنى قارشى تەرەپنىڭ دەرۋازىسىغا كىرگۈزۋېتىشكە تىرىشاتتى.توپ بىردەم ئاق ئاتلىقلار تەرەپكە ئۆتۈپ تۇراتتى.چەۋگەنچىلەر ئاتلىرىنى چاپتۇرۇپ كېلىپ،ئەگرى تاياقلار بىلەن توپنى ئۇرۇپ،ئۆز ئادەملىرىگە پاس چىقىرىپ بېرەتتى.بەزەنلەرنىڭ تاياقلىرى توپقا تەگمەي ،ئۇلارنىڭ گەۋدىسگە تېگىپ كېتەتتى ياكى باشقىلارنىڭ تاياقلىرى بىلەن ئۇرۇشۇپ كېتەتتى.بەزىلەر قىزىپ كەتكەن ئاتلىرىنى توختىتىۋالالماي،باشقا ئاتلارغا سوقۇلۇپ كېتەتتى.ئاتلارنىڭ كىشنەشلىرى،تۇياقلارنىڭ دۈپۈرلەشلىرى،چەۋەندەزلارنىڭ قىقاس_چۇقانلىرى...ئەگرى تاياقلار بىلەن ئۇرۇلغان توپ ھېلى ئۇياققا،ھېلى بۇياققا قاڭقىپ ئۆتۈپ تۇراتتى.ئاق ئاتلار ۋە قارا ئاتلار گاھ توپنىڭ كەيىنىدىن چېپىشاتتى،گاھ پۈتۈن بىر مەيدانغا يىيىلىپ،چېچىلىپ كېتەتتى،گاھ بىر_بىرىنى قوغلىشىپ كېلىپ بىر يەرگە غۇژمەك بولۇپ تىقىلىپ قېلىشاتتى... eP{}S`Zs,  
ئاخىرى،بىر مەيدان كەسكىن ئېلىشىشىتىن كېيىن قارا ئاتلىقلار يىڭىپ چىقتى.چەۋگەنچىلەر مەيداننىڭ سىرتىغا چىقىشتى.مەھمۇد ئېتىنىڭ تىزگىنىدىن يىتىلەپ،بوۋىسىنىڭ ئالدىغا كەلدى.مۇھەممەد بۇغراخان جىددىيلىشىپ تۇرغان ۋە ساقالسىز يۇمران مەڭزىلىرى قىزىرىپ كەتكەن مەھمۇدقا قاراپ قويۇپ: f/fhW&#u  
_توختاپ تۇر!ئالدىراپ تەنتەنە قىلما،يەنە بىر مەيدان ئېلىشىمىز تېخى،_دېدى. Cx#GD|t  
بۇغراخان بۇ گەپلەرنى قىلغاندا گەرچە ھەر دائىمقىدەك قاشلىرىنى يىمىرىپ تۇرغان بولسىمۇ،ئۇنىڭ ئاھاڭىدىن نەۋرسىگە قارىتا قايىل بولغانلىق ۋە سۆيۈنۈش ئالامەتلىرى ئەكىس ئېتىپ تۇراتتى. DY/Gmd`o=)  
چەۋگەنچىلەر ھاردۇقىنى چىقىرىپ،ئاتلىرىنىڭ تەرىنى قۇرۇتۇۋالغاندىن كېيىن يەنە مەيدانغا چۈشتى.بۇ قېتىم ئۇزاق ۋە قاتتىق ئېلىشىشتىن كېيىن قارا ئاتلىقلار ئۇتۇپ چىقتى. Ej/s88#)  
_تەڭلىشىپ قالدۇق،يەنە بىر مەيدان ئوينايمىز ،_دېدى مەھمۇت مەيداننىڭ سىرتىغا چىققاندىن كېيىن. NsY %*Rp|  
_بولدى ئەمدى،_دېدى بۇغراخان چارچىدىم قېرىپتىمەن. 6am12NiA?A  
بۇغراخان شۇنداق دېدى_دە،نېمە ئۈچۈندۇر ئۇشتۇمتۇت ئۇنىڭ ئۆزىنىڭ مانا مۇشۇ نەۋرىسى مەھمۇددەك قىران چاغلىرى ئېسىگە كېلىپ قالدى.ئۇ چاغدا مۇھەممەت بۇغراخاننىڭ مەرھۇم ئاتىسى يۈسۈپ قادىرخان تېخى تەخىتكە ۋارىسلىق قىلمغانىدى.شۇڭا،ئۇ <<قادىرخان>>ئەمەس،بەلكى<<يۈسۈپ تېگىن>>دەپ ئاتىلاتتى.شۇنداق قىلىپ،يۈسۈپ تېگىن بىر قېتىم يىراققا يۈرۈش قىلىش ھەربىي مەشقى ئېلىپ بېرىپ ئوپالغا كەلگەندە،بۇ مەشىققە قاتناشقان ئوغۇللىرى سۇلايمان بىلەن مۇھەممەدنى دەل مۇشۇ چەۋگەن مەيدانىغا باشلاپ كەلگەنىدى. ?W !akui'G  
شۇ كۈنى بۇ يەردە چەۋگەن ئويۇنى ئەجەپمۇ قىزىپ كەتكەنىدى.يۈسۈپ تېگىن گويا قايتىدىن ياشىرىپ قالغاندەك شۇنچە قىزغىن ئىشتىياق ۋە ھەۋەس بىلەن ئات چاپتۇرۇپ،بارچە ئاۋازىنى قويۇپ بېرىپ ۋاقىرايتتى:<<سۇلايمان،توپنى بۇياققا ئۇر،بۇياققا!>>ئارقىدىنلا يەنە مۇھەممەدنى ئالدىرتاتتى:<<مۇھەممەد،ئېتىڭنى تېز چاپتۇر~!توپنى ئۇنىڭدىن تارتىۋال!>>ئاكا_ئۇكىلارمۇ پۈتۈن ۋۇجۇدى بىلەن ئويۇنغا بېرىلىپ،خۇددى بۇ كىچىككىنە ياغاچ توپنى قولدىن چىقىرىپ قويسا جېنىدىن ئايرىلىپ قالىدىغاندەك،بارلىق كۈچى ۋە ماھارىتىنى ئىشقا سېلىپ،ئۆزلىرىنىمۇ،ئاتلىرىنىمۇ ئايىماستىن توپنى قوغلىشاتتى،تالىشاتتى. $=`32nG  
ئاخىرى چەۋگەننى پۇخادىن چىققۇچە ئويناپ ھارغاندىن كېيىن ئاكا_ئۇكىلار مەيداندىن چىقىپ،توق سېرىق يىپەك سايىۋەننىڭ ئاستىدا ئاتىسى بىلەن ئولتۇرۇپ ئارام ئېلىشتى.شۇنىڭدىن كېيىن يۈسۈپ تېگىن ئاكا_ئۇكا سۇلايمان بىلەن مۇھەممەدنى چېلىشقا سالدى،مۇھەممەد بىر قېتىملا يىڭەلىدى.يەنە بىردەم ھاردۇق چىقىرىۋالغاندىن كېيىن ئاتىسى ئۇلارنى نەيزە ئېتىشقا سالدى.مۇھەممەدنىڭ ئاتقان نەيزىسى سۇلايماننىڭ نەيزىسى سانجىلىپ تۇرغان يەرگە ئىككى قەدەمچە يىتەلمىدى. !Dc! Xyrq  
_يەنە ئات!_دەپ بۇيرۇق بەردى ئاتىسى. =&Z2O~5onq  
مۇھەممەدنىڭ ئىككىنچى قېتىم ئاتقان نەيزىسىمۇ سۇلايماننىڭكىگە يەتمىدى. 93N+c91  
_بولمايدۇ!_دەپ خىتاب قىلدى يۈسۈپ تېگىن،_نەيزىنى شۇنداقمۇ ئاتقان بارمۇ؟سەن نېمە بولدۇڭ،مۇھەممەد؟چېلىشتىمۇ ئۇتالمىدىڭ،نەيزە ئېتىشتىمۇ يىتەلمەيۋاتىسەن؟ $zV,><g  
مۇھەممەد خىجالەتچىلىكتە يەرگە قاراپ،بوينىنى تولغاپ قويدى_دە: I|TYY{D  
_ئۇ مەندىن چوڭ تۇرسا...،_دەپ غۇدۇڭشىپ قويدى. kKFi=xbl  
_نېمە!دېدى يۈسۈپ تېگىن ئاۋازىنى كۆتۈرۈپ،_بۇ گەپنى ئۇيالماستىن ئاغىزىڭدىن قانداق چىقاردىڭ؟ئۆزىدىن زورنى،كۈچلۈكنى يەڭمىسە باتۇر بولامدۇ؟ياق،بولمايدۇ!نەيزەڭنى يەنە ئات.قاچانكى نەيزەڭنى سۇلايماننىڭ نەيزىسىنى سانجىلىپ تۇرغان ئاشۇ يەردىن يىراققا چۈشۈرمىسەڭ بۇ يەردىن كەتمەيسەن. / .AkI 9  
مۇھەممەد قارا تەرگە چۆمۈپ بىر نەچچە قېتىم نەيزە ئاتقاندىن كېيىن ئاخىرى سۇلايماننىڭ نەيزىسىدىن سەل يىراققا چۈشۈردى. CQ95>f]  
_ھە،ئەمدى بولدى،_دېگەنىدى يۈسۈپ تېگىن قانائەت ھاسىل قىلىپ،ئاندىن بۇ ئىككى ئوغلىنى يىنىغا تارتىپ،ئۇلارنىڭ يەلكىلىرىدىن قۇچاقلاپ تۇرۇپ مۇنداق دېگەنىدى: r$ CJ0U   
<<بۇنىڭدىن كېيىن داۋاملىق قاتتىق مەشىق قىلىپ،ياخشى چېنىقىڭلار،قەلەمدىمۇ،ئەلەمدىمۇ يېتىشىپ چىققاندىلا ئاندىن بىر_بىرىڭلارغا مۇستەھكەم يۆلەك بولالايسىلەر ۋە شۇنداق بولغاندىلا ھەر قانداق زور ۋە قۇدىرەتلىك رەقىبىنى يىڭەلەيسىلەر،ئۆز قەدىر_قىممىتىنى يوقاتمىغان غالىبلاردىن بولۇپ ياشىيالايسىلەر.>> _xe+A3$1  
مۇھەممەد بۇغراخان ئويلاپ شۇ يەرگە كەلگەندە تەنلىرى تىكەنلىشىپ كەتكەندەك بولدى.ئارىدىن نۇرغۇن يىللار ئۆتۈپ،ياش مۇھەممەد ئەمدى ساقىلىغا ئاق سانجىغان بۇغراخان بولغان كۈنلەردە ئەھۋال قانداق بولۇۋاتىدۇ.سۇلايمان ئارسلانخان بىلەن مۇھەممەد بۇغراخان بىر_بىرىگە يۆلەك بولالمىدى،ئەكسىچە...ئەپسۇس،ئەپسۇس! يۈسۈپ قادىرخاننىڭ ئەۋلادلىرى ئۆز ئاتىسىنىڭ ۋەسىيىتىگە ئەمەل قىلالمىدى.<<بۇ گۇناھ زادى كىمدە>>دەپ ئويلايتتى مۇھەممەد بۇغراخان ،<<سۇلايماندىمۇ ياكى مەندىمۇ؟كېيىن يەنە نېمە ئىشلار بولۇپ كېتەر؟ئاكا_ئۇكا ئىككەيلەننىڭ ئاداققى تەقدىرىمىز قانداق بولار؟ئاھ،ياراتقان ئاللا ئىگەم،گۇناھكار بەندەڭنى ئۆز پاناھىڭدا ساقلىغايسەن!>> ByO%I68fC  
مۇھەممەد بۇغراخان كۆزلىرىنى چىڭ يۇمدى_دە،بېشىنى قاتتىق سىلكىۋېتىپ،بۇ خىياللارنى قاچۇرۇشقا تىرىشاتتى.نېمە ئۈچۈندۇر ئاخىرقى ۋاقىتلاردىن بۇيان،بولۇپمۇ خانلار كېڭىشىدىن كېيىن مۇشۇ خىلدىكى ئەسلىمىلەر ۋە خىياللار مۇھەممەد بۇغراخانغا ئارام بەرمەيدىغان بولۇپ قالغانىدى.ئۇ ھەر قانچە ئويلىماسلىققا ئۇرۇنسىمۇ ،پات_پاتلا بۇ خىل ئازابلىق خىياللار ئۇنىڭ مېڭىسىنى چۇلغىۋالاتتى_دە،كۆڭلى پەرشان بولاتتى. jG!Ho+K  
_بوۋا،نېمىنى ئويلاۋاتىسىز؟_دەپ سورىدى مەھمۇد ئۇنىڭ چىرايىدىكى ئۆزگىرىشنى كۆزىتىپ. ,^<4,8-cz  
_ھە..ھە،ھېچنىمە...،_دېدى بۇغراخان چىرايىغا تەبەسسۇم يۈگۈرتۈپ. \Ow,)@  
ئۇ ئۆپچۆرىسىگە كۆز تاشلىدى ۋە ئاتلىرىنىڭ تەرىنى قۇرۇتۇش ئۈچۈن چۇلۋۇرلىرىدىن يىتىلىشىپ مېڭىپ ئايلىنىپ يۈرگەن چەۋگەنچىلەرگە قاراپ تۇرۇپ،مەھمۇدقا مۇراجىئەت قىلىدى: $Q,ukWrU  
_ئۆتكەندە ساچىيە مەدرسىنىڭ تالىپلىرى بىلەن ھەربىي مەشغۇلات ئېلىپ بېرىۋاتقىنىڭنى كۆزدىن كەچۈرگىنىمدە نەيزىۋازلىق ۋە ئوقيا ئېتىشتىكى ماھارىتىڭنى كۆرۈپ خۇرسەن بولغانىدىم.بۈگۈن چەۋەندازلىقتىمۇ تەلەپكە لايىق بولغىنىڭنى كۆردۈم،يارايسەن!خاقانىيىنىڭ مۇناسىپ ئوغلى بولۇش ئۈچۈن مۇشۇنداق بولۇش كېرەك.ئىلىم_پەننىمۇ ،ھەربىي ئىشلارنىمۇ ئوخشاشلا پۇختا ئىگىلەش كېرەك.بۇ ئىككىسىنىڭ بىرى كەم بولسا بولمايدۇ.ياۋنى يىڭىپ،ئەلنى قوغداشتا ئات مىنىپ،قورال تۇتۇشنى بىلمىسەڭ بولمايدۇ،ئەقىلنى ئىشقا سېلىپ،ئەلنى سوراشتا بىلىمىڭ بولمىسا بولمايدۇ. /j%|Xo|P  
شۇ ئەسنادا بۇغراخاننىڭ خاس قورۇقچىلىرىدىن بىرى ئۇنىڭ ئاق ئېتىنى يىتىلەپ ئۇلارنىڭ يىنىغا كەلدى.بۇغراخان ئېتىنى ئالماي تۇرۇپ،يىقىن ئارىدا تۇرغان يەنە بىر قورۇقچىنىڭ نەيزىسىنى ئالدى_دە،غۇلىچىنى كەڭ كېرىپ تۇرۇپ كۈچ بىلەن ئاتتى.سىزىپ قويغاندەك تۈپتۈز نەيزە يىراققا ئۇچۇپ بېرىپ يەرگە سانجىلدى.بۇنى كۆرۈپ،مەھمۇدمۇ يەنە بىر قورۇقچىنىڭ نەيزىسىنى ئالدى_دە،شىددەتلىك ئۇچۇپ بېرىپ بۇغراخاننىڭ يەرگە سانجىلىپ تۇرغان نەيزىسىدىن بىر_ئىككى قەدەم يىراققا چۈشتى.بۇغراخان ئۇنىڭ نەيزە ئېتىشنى كۆزەتكەندىن كېيىن قاقاقلاپ كۈلۈپ كەتتى.ئۇنىڭغا قاراپ مەھمۇدمۇ كۈلدى.شۇنىڭدىن كېيىن بۇغراخان يىغىلىپ بولغان قورۇقچى ۋە چەۋگەنچىلەرگە قاراپ: - sN_*tW_  
_ئاتلىنىڭلار!_دەپ ۋاقىرىدى_دە،ئۆزىمۇ ئىرغىپ ئېتىغا مىندى. +apZ]D?M  
ئاتلىقلار رەتلىك تىزىلىپ،سەپ بويىچە ئاتلىرىنى يورغىلىتىپ يولغا چۈشتى.بۈگۈن مۇھەممەد بۇغراخاننىڭ روھىي كەيپىياتى باشقىچىلا كۆتۈرەڭگۈ ئىدى.ئۇنىڭ يەنىلا جىم ماڭغۇسى كەلمىدى. 03i'j}E{  
_ھەي يىگىت،قولۇڭدىكىنى ماڭا بەرگىنە،_دەپ ۋاقىرىدى ئۇ چەۋگەن توپنى قولىغا ئېلىپ كېلۋاتقان بىر چەۋگەنچى چېرىك تەرەپكە بۇرۇلۇپ. >k G$*  
ياش چېرىك ئېتىنىڭ يورغىسىنى تېزلىتىپ،ئۇنىڭغا يانداشتى ۋە توپ بىلەن ئەگرى تاياقنى سۇنۇپ بەردى.  p)aHyd  
_مەھمۇد،مانا بۇ توپنى تۇتۇۋالامسەن؟_دەپ يەنە ۋاقىرىدى بۇغراخان ۋە چەۋگەن توپنى يەرگە تاشلاپ،ئەگرى تاياق بىلەن قاتتىق ئۇردى.توپ ھاۋاغا قاڭقىپ چىقىپ،يىراققا دومىلاپ كەتتى.مەھمۇد ئېتىنى چاپتۇرۇپ بېرىپ ئەمدىلا قولىنى پەسكە ئۇزىتاي دەپ تۇرۇشىغا سوڭدىشىپ يىتىپ كەلگەن بۇغراخان توپنى ئۇرۇپ ئۆزىنى ئوڭشاپ بولغۇچە مەھمۇد بوراندەك ئۇچۇپ باردى_دە، سۈرئىتىنى ئاستىلاتماي تۇرۇپ،ئىگەر ئۈستىدىن چەبدەسلىك تۇرۇپ،ئىگەر ئۈستىدىن چەبدەستلىك بىلەن يانغا ئېگىلىپ،ئانارچىلىك ياغاچ توپنى بارماقلىرى بىلەن چىڭ قىسىپ تۇتۇپ ئېلىۋالدى.قىزىپ كەتكەن يۇلتۇز قاشقىلىق قارا ئارغىماق مەھمۇدنىڭ تىزگىن تارتىشىغا بوي بەرمەي تۇياقلىرى ئاستىدىن چاڭ توزوتۇپ يەنە خېلى ئۇزاققىچە چېپىپ كەتتى. 0=ns#:C  
مۇھەممەد بۇغراخان ئۇنىڭ كەينىدىن قاراپ،شادلىق تۇيغۇسى سىڭگەن جاراڭلىق ئاۋازدا كۈلۈپ كەتتى. /F/AN [  
_ھەي مەھمۇد،ھەي مەھمۇد!_دەپ خىتاپ قىلدى ئۇ،_مۇدەررس بولىمەن دېگەن گېپىڭنى تاشلا.سەن ۋەزىر بولىسەن،ۋەزىر بولمىساڭ سۇ باشى بولىسەن،سۇ باشى! 1T(spG$&  
بۇغراخان خوشاللىق ئىچىدە نەۋرسىدىن زوقلىنىپ يەنە كۈلۈپ كەتتى.ئۇنىڭغىچە مەھمۇد ئېتىنى تىزگىنلەپ ساقالسىز مەڭزىلىرى خۇددى تاڭ شەپىقىدەك قىزىپ كەتكەن،يوغان قوي كۆزلىرى شوخ چاقناپ تۇرغان ھالدا قايتىپ كەلدى.ۋە بوۋىسىغا قوشۇلۇپ قاقاقلاپ كۈلۈپ كەتتى.ئاندىن ھەر ئىككىسى سەپكە قوشۇلدى.ئاتلىقلار ئاتلىرىنى گاھ چاپتۇرۇپ،گاھ يورغىلىتىپ،كەلگەن يولى بىلەن ئوپال قاپۇغىغا قايتىشتى. /U; D xL  
D?Z]]'o9*  
Ja*[bl   
ئانا تىلغا مۇھەببەت 2rC5|!-0?  
1-)zR{b  
مەھمۇد قاپۇغ باشى ۋە مىڭدەك چېرىكنىڭ ھەمراھلىقىدا ئوپال تەۋەسىنىڭ سىرتىغا چىقىپ،ئۆزىنىڭ بارسىغان شەھىرىدىن قايتىپ كەلگەن ئاتىسى ھۈسەيىن بۇغرا تېگىن بىلەن ئانىسى بۇبى رابىيە ئالتۇن تارىمنى قارشى ئالدى. Of@(F-H'Uv  
بۇغرا تېگىن ۋە ئۇنى قورۇقداپ كېلىۋاتقان تۆت مىڭ ئاتلىق چېرىكنىڭ قارىسى يىراقتىن كۆرۈنۈشى بىلەنلا مەھمۇد ۋە قاپۇغ باشى ئاتلىرىدىن چۈشۈپ،ئۇلارنىڭ ئالدىغا مېڭىپ باردى.يىقىن كەلگەندىن بۇغرا تېگىنمۇ ئاتتىن چۈشتى. lLe7\wG  
باھادىرلارچە قابىل كەلگەن ۋە جەڭگە كېتىۋاتقان سانغۇندەك يىنىك ھەربىيچە كىيىنىپ،يىشىل سەللە ئورىغان،قاپقارا قىرقىما ساقاللىق ھۈسەيىن بۇغرا تېگىن قۇچىقىنى كەڭ ئېچىپ ئوغلى مەھمۇدنى باغرىغا باستى. NRI*m)N)  
_قارىغىنا بۇنىڭ چوڭ بولۇپ كەتكىنىنى!_دەيتتى ئۇ شاد_خۇراملىق بىلەن كۈلۈمسىرەپ،_بوي_بەستى راسا قاملاشقان ئەزىمەت بوپتۇ،چىراي_تۇرقىمۇ بەئەينى ئاتىسىنى تارتىپتۇ. bXB157N9  
بۇغرا تېگىن مەھمۇدنىڭ يەلكىسىگە ئۆزىنىڭ قۇۋۋەتلىك قولى بىلەن شاپىلاقلاپ كۈلۈپ كەتتى. Q%m!x(o.  
شۇ ئارىدا ئىككى دېدەك قىزنىڭ سۇنۇلغان قوللىرىغا تايىنىپ،قىزىل تاۋار سايىۋەنلىك ھارۋىدىن چۈشكەن بۇيى رابىيە ئالتۇن تارىم ئۇزۇن ئېتەكلىرىنى كۆتۈرۈپرەك،خوشاللىقىدىن ئۈن سېلىپ يىغلىغان پېتى ئوغلى تەرەپكە ئېتىلدى.مەھمۇد ئاتىسىنىڭ قۇچىقىدىن بوشىنىپ،ئانىسىنىڭ ئالدىغا يۈگۈرۈپ باردى. RB_N(c<*~  
_جېنىم بالام مەھمۇد،_دەيتتى بۇبى رابىيە ئېسەدەپ تۇرۇپ ۋە ئوغلىنىڭ ماڭلىيىغا سۆيۈپ،_تىنىچ تۇردۇڭمۇ!سېنىمۇ كۆرىدىغان كۈنۈم بولىدىكەن.... 8+7bWh_,  
ئۇ ياشقا تولغان كۆزلىرى بىلەن مەھمۇدقا قارايتتى ۋە يەنە يىنىشلاپ ئۇنىڭغا يېپىشاتتى. :L51dw_0  
مەھمۇد بولسا،ھاياجانلانغان ھالدا: cf>H  
_خۇش كېلىپسىز،ئاتا!خۇش كېلىپسىز ئانا!_دەيتتى ۋە بىر تەرەپتىن ئاتا_ئانىسى بىلەن كۆرۈشكىنىمدىن خوشال بولسا،يەنە بىر تەرەپتىن ئانىسىنىڭ ئۇنى خۇددى گۆدەك بالىنى پەپىلگەندەك ئەركىلىتشلىرىدىن ئوڭايسىزلىنىپ،كۆزلىرى چىمچىقلىتىپ،نېمە قىلىشنى بىلمەي تۇراتتى. jgH0R>s^  
ھۈسەيىن بۇغرا تېگىن قاپۇغ باشى بىلەن سالاملىشىپ بولغاندىن كېيىن يۈرۈشكە بۇيرۇق بەردى. vK|X9<  
_بولدى،رابىيە،_دېدى ئۇ كۆتۈرەڭگۈ ئاھاڭدا چاقچاق قىلىپ،_بۇ ئۇچۇرۇم بولمىغان كىچىك قۇشۇڭنى ئەمدى ئۆيگە بارغاندىن كېيىن قانىتىنىڭ ئاستىغا بېسىۋالغىن. \0_$s 
<<ئۇنىڭ خۇلقى_مىجەزى قىلچىمۇ ئۆزگەرمەپتۇ>>دەپ ئويلىدى مەھمۇد بويلۇق جەدە ئاتقا ئەپچىلىك بىلەن مىنىۋالغان ئاتىسىغا قاراپ،_بوۋامغا زادى ئوخشىمايدۇ.بوۋام_ئېغىر_بېسىق،چىايى سۈرلۈك.ئاتام بولسا،تېتىك،خۇش چاقچاق،ئوچۇق چىراي.>> :iSp9T?  
شۇنىڭ بىلەن،بارىسىغانلىق ۋە ئوپاللىق چەۋەندازلار بىرلىكتە ئاتلىرىنى يورغىلىتىپ ئازىق قەلئەسىگە،يەنى مۇھەممەد بۇغراخاننىڭ قاپۇغىغا يىتىپ كېلىشتى.قەلئە سېپىلنىڭ قاراتۆمۈر بىلەن قاپلانغان قوش قاناتلىق يوغان دەرۋازىسى كەڭ ئېچىلىدى .ئاتلىقلار قەلئە ئىچىگە كىرىشتى.بۇغرا تېگىن،بۇبى رابىيە ۋە مەھمۇد قاپۇغ باشىنىڭ يول باشلىشى بىلەن ئىچكىرىكى ھويلىغا ئۆتۈشتى. )lt!ZQ>5  
ھۈسەيىن بۇغرا تېگىن ئىشىك ئالدىدا تۇرغان ئاتىسىنى كۆرۈپ دەرھال ئالدىغا باردى_دە،تىز پۈكۈپ،ئۇنىڭ پېشىنى سۆيدى.ئاندىن ئورنىدىن تۇرۇپ سالام بەردى: 1& C*oWd  
_قۇت بولسۇن،بۇغران ئاتا! 4@A}ys7  
بۇبى رابىيەمۇ يىقىن كەلدى ۋە ئئىككى قولىنى كۆكسىنىڭ ئۈستىگە ئېلىپ چوڭقۇر ئىگىلىدى. BgA)L  
_قۇت بولسۇن،خان ئاتا! H,h[CK*E  
_قۇت بولسۇن!_دەپ جاۋاپ قايتۇردى ئۇلارغا مۇھەممەد بۇغراخان ،_ئۆيگە كىرەيلى. zps\. %  
ئۇلار ئۆيگە كىرىشتى.غىزالىنىپ،ئۇسسۇزلۇقىنى قاندۇرۋالغاندىن كېيىن مۇھەممەد بۇغراخفن بىلەن ھۈسەيىن بۇغرا تېگىن باغقا چىقىپ،گۈلزارلىقنىڭ ئوتتۇرىسىدىكى ئويما نەقىشلىك راۋاقتا گىلەم ئۈستىگە قويۇلغان مامۇق ياستۇقلارغا يۆلىنىپ ئارام ئېلىپ ئولتۇرۇشتى.شۇ ئەسنادا بۇغراخاننىڭ خاس مەرىمى،ساچىيە مەدرسىنىڭ باش مۇدەررىسى ھۈسەيىن ئىبىن خەلەپىنىڭ سالامغا كەلگەنلىكىنى خەۋەر قىلىدى. K ^NF 
كىرسۇن،_دەپ ئىجازەت بەرى بۇغراخان . IBM#j-t;  
ھۈسەيىن ئىبىن خەلەپ ئۆز زامانىسىنىڭ كاتتا بىلىم ئىززەتلەيتتى،شۇ ۋەجىدىن بۇ ھۆرمەتلىك مۇدەرررىس ئازىق قەلئەسىگە پات_پات قەدەم تەشىرىپ قىلىپ تۇراتتى.ئۇنىڭ ئاتىسى شاملىق ئەرەپ مۆتىۋەر،ئانىسى قەشقەر گۈلباغلىق بەگ قىزى بولۇپ،خاقانىيىدىمۇ ۋە شام،باغدادلاردىكى ئەرەپ ئۆلىمالىرى ئىچىدىمۇ بەلگىلىك نوپۇزى بار ئىدى.بېشىغا مۇدەررىسىلىك ئاق سەللىسىنى ئورىغان ئۇچىسىغا ئۇزۇن ئاق پەرىجە،پۇتلىرىغا يۇمشاق مەسە كېيىگەن چار ساقاللىق،قۇش بۇرۇن ھۈسەيىن ئىبىن خەلەپنى راۋاققا مەھمۇد باشلاپ كەلدى.مۇددەرىس راۋاقنىڭ پەلەمپىيى ئالدىغا كەلگەندە بىر قېتىم تەزىم قىلدى،راۋاققا چىققاندىن كېيىن يەنە ئېگىلدى ۋە ئوردىنىڭ ئەدەپ_قائىدىلىرىگە تولۇق ئەمەل قىلغان ھالدا قول قوشتۇرۇپ سالام بەردى: u:v/y8uw[  
_ئەسسالامۇئەلەيكۇم،ئاللانىڭ ئەزىز بەندىسى مۆمىنلەرنىڭ پاسىبانى شاھى ئېھىرام مۇھەممەد بۇغراخان ھەزرەتلىرى ،ئەسسالامۇئەلەيكۇم،سائادەتلىك ھۈسەيىن بۇغرا تېگىن! a*]Sj   
مۇھەممەد بۇغراخان بۇ مۇدەررسىنىڭ <<قۇت بولسۇن>>دېگەننىڭ ئورنىغا ھەمىشە <<ئەسسالامۇئەلەيكۇم>>دېگەن ئەرەپچە ئىبارىنى ئىشلىتىشگە تېخىچە كۆنەلمەي يۈرەتتى ۋە ئۆزىنىڭ تۈركىي قەبىللەرنىڭ تىلىدىكى <<خاقان>>ياكى<<خان>>دېگەننىڭ ئورنىغا <<شاھى ئېھرام>>دېگەن پارسچە نام بىلەن ئاتىشىنى ياقتۇرمايتتى.شۇنداقتىمۇ،بۇ ئاتاقلىق ئالىمغا بولغان ئىخلاسمەنلىكى تۈپەيلىدىن ئۇنىڭغا قائىدە_يوسۇنلۇق مۇئامىلە قىلىپ،كۆڭلىدىكى بۇ كىچىككىنە نارازىلىقىنى بىلدۈرمەيتتى. |& hxz}  
_قۇت بولسۇن،مۆھتەرەم شەيخ ئىمام ھۈسەيىن ئىبىن خەلەپ ھەزرىتىم ،،مەرھەممەت قىلغايسىز،_دېدى مۇھەممەد بۇغراخان. _% 
_پېقىر تېخى بايىلا ھۈسەيىن بۇغرا تېگىن جانابلىرىنىڭ كەلگەنلىكىدىن خەۋەر تېپىپ،دىدار كۆرۈشمەك ئىستىكى بىلەن سالام بېرىشكە ئالدىراپ كەلدىم،_دېدى ھۈسەيىن ئىبىن خەلەپ گىلەمگە يۈكۈنۈپ ئولتۇرۇپ. Q&gX` 282  
_سىز ئوپالدا تۇرۋاتقانمىدىڭىز ،شەيخ ئىمام!_دەپ سورىدى ھۈسەيىن بۇغرا تېگىن ھال_ئەھۋال سورىشىپ بولغاندىن كېيىن. Pt$Nr]n:W  
_شۇنداق،_دېدى مۇدەررىس ،_ھازىر ساچىيە مەدرىسىدىكى تالىپلار تەتىلگە قويۇپ بېرىلگەنلىكى ئۈچۈن ئوقۇش باشلانغۇچە ئوپالدىكى بېغىمدا بىر مەزگىل تۇرۇپ،دەم ئالاي دەپ كەلگەنىدىم . EhKkM.v$  
بۇغراخاننىڭ ئائىلە قۇللىرىدىن ئىككسى كۈمۈش تاۋاقلاردا ئۈزۈم،شاپتۇل ۋە ئەنجۈرلەرنى ئەكېلىپ ئوتتۇرىغا قويدى.راۋاقتىكىلەر مېۋىلەرگە ئېغىز تەگكەچ ئۇياق_بۇياقتىن پاراڭ سېلىشتى.ئاندىن ھۈسەيىن بۇغرا تېگىن مەھمۇدنىڭ ئىلىم تەھسىل قىلىش ئەھۋالنى سۈرۈشتۈردى. VVfb^"Lf  
_مەھمۇد ساچىيە مەدرىسى بويىچە تالىپلارنىڭ ئالدىنقى قاتارىدا تۇرىدۇ،_دەپ جاۋاپ بەردى.مۇدەررىس،_ئۇ ھەممە پەنلەرنىڭ ھېكىمەتلىرىنى ئەلا نەتىجە بىلەن ئۆزلەشتۈردى،بولۇپمۇ مېنى بەك خوشال قىلىدىغىنى،ئۇ ئەرەپ تىلىدا ھازىرنىڭ ئۆزىدىلاكامالەتكە يەتتى.مەنمۇ مەھمۇدقا دائىم جېكىلەپ تۇرىمەن،ئەرەپ تىلىنى ئۆگىنىش ئەڭ مۇھىم... |gR/\7/  
_تۈركىي تىلنى ئۆگىنىشمۇ مۇھىم،_شۇ چاغىقىچە بىر چەتتە جىم ئولتۇرغان مەھمۇد سەل تارتىنىپراق بوشقىنا ئاۋازدا سۆز قىستۇردى،_ھېچ بولمىغاندىمۇ ئۇ بىزنىڭ ئانا تىلىمىز_دە... gLJ}NhO  
ھۈسەيىن ئىبىىن خەلەپ ئۆز سۆزىنىڭ بۇنداق ئۇشتۇمتۇت بۆلۈۋېتىلىشىنى كۈتمىگەن بولغاچقا،شاگىرتىغا تەئەججۈپ ئارىلاش نەزىرى بىلەن قارىدى.مۇھەممەد بۇغراخان خۇددى ھېچنىمە بولمىغاندەك قارىدى.مۇھەممەد بۇغراخان خۇددى ھېچنىمە بولمىغاندەك ئاۋۋالقىدەكلا قوشۇمىسىىنى تۈرۈپ ئۈنچىقماستىن ئولتۇراتتى.ھۈسەيىن بۇغرا تېگىن بولسا،ئوغلىغا زوق ۋە ھېرىسمەنلىك بىلەن قاراپ قويدى. t`DCrZC  
_ئەپۇ قىلغايسىز،ھۆرمەتلىك ئۇستازىم ،_دېى مەھمۇد بىردەمدىن كېيىن ئوڭايسىزلانغان ۋە گۇناھىنى بوينىغا ئالغان قىياپەتتە،_مەن ئالدىراقسانلىق قىلىپ قويدۇم. #|w"TfD  
_ھېچ گەپ ئەمەس ،مەھمۇد ،ھېچ گەپ ئەمەس،_دېدى مۇدەررىس ،_مەن شاگىرتلارنىڭ مۇشۇنداق دادىل بولۇشنى ياقتۇرىمەن.سەن ھەمىشە ئىلىم_مەرىپەت،بولۇپمۇ تىل ۋە تارىختىن گەپ ئېچىلسا ئۆزۈڭنى بېسىۋالالماي قالىسەن.مەن بۇنى بىلىمەنغۇ.بۇ سېنىڭ ئىلىمگە بولغان ھەۋسىڭنىڭ كۈچلۈكلىكىنى كۆرسىتىدۇ. #lWcTby  
ئاندىن مۇەررىس بۇغراخان بىلەن بۇغرا تېگىنگە قاراپ سۆزىنى داۋاملاشتۇرىدى: ie6Kn[S  
_ھەر كىم ھەر خىل پەنلەرگە قىزىقىشى مۇمكىن،ئەلۋەتتە،مەھمۇد تىل،تارىخ ۋە ئەدەبىياتقا ئالاھىدە ھەۋەس قىلىدۇ.مانا ئەمدى تىل ئىلمى ساھەسىدە ئۆزىنىڭ مۇستەقىل كۆز قارشى شەكىللىنىشكە باشلاۋاتىدۇ.بىلىشىمچە،ئۇ بۇ ساھەگە ئائىت بىر مۇنچە كىتابلارنى ئۆزلۈكىدىن ئىزدىنىپ ئوقۇپتۇ.بۇ ھەقتە مەن بىلەنمۇ بىزنەچچە قېتىم پىكىرلەشتى.ئۇ ھەمىشە تۈركىي تىل شىۋىلىرىىڭ قانۇنىيەتلىرىنى شەرھلەيدىغان مۇكەممەل ئىلمىي ئەسەرنىڭ دۇنياغا كەلمىگەنلىكىدىن ئەپسۇسلىنىدۇ.ئۇ ھامان:تۈركىي تىل ئەرەب تىلدىن قېلىشمايدۇ،دېگەن نۇقتىئينەزەردە چىڭ تۇرىدۇ.بۇ ھەقتە ئۆتكەندە مەن بىلەن بىر قېتىم خېلى قاتتىق مۇنازىرىلەشتى.بىر قىسىم تالىپلارنىڭ ئاغىزىنى كوچىلاپمۇ بىرەر ئىلمىي ئەھمىيىتى بار سۆزنى چىقارغىلى بولمايدۇ.بۇ جەھەتتە مەھمۇد پۈتۈنلەي ئۆزگىچە.<<بولداچى بۇزاغۇ ئۆكۈز ئارا بەلگىلىك>>دېگەندەك ،ھەمىشە كىتابنىڭلا گېپىنى قىلىدۇ.بۇنداق گەپلەرنى قىلىشقاندا ھەتتا بايىقىدەك ئۆزىنى بېسىۋالالماي قالىدۇ. \KDP'  
ھۈسەيىن ئىبىن خەلەپ ئاخىرقى سۆزلىرىنى كۈلۈپ تۇرۇپ تاماملىدى. +D,(G(-  
_ھىم ،ياخشى گەپ ،_دېدى ھۈسەيىن بۇغرا تېگىن ۋە ئوغلىغا كۆزلىرىنى قىسىپراق تىكلىپ قارىدى،_ماڭا قارىغىنا،مەھمۇد،سەن راستىنلا شۇنداق بىلىملىك موللا بولۇپ كەتتىڭمۇ_ھە؟بۇغراخان ئاتاممۇ بارسىغان شەھىرىگە يازغان كەكتۇبلىرىدا سېنى مۇشۇنداق دەپ ماختايتتى.بۈگۈن ئۇستازىڭ شەيخ ئىمام ھۈسەيىن ھەزرەتمۇ تەرىپڭنى قىلدى.شۇڭا،كىتابتىن ئالغان بىلىملىرىڭگە قايىل بولماي ئىلاجىم يوق.ئەمما،سېنى ھەربىي ئىشلارغا دائىر نېملەرنى ئۆگەنگىنڭنى تېخى ھېچكىم ماڭا ئېيتىمىدى.قولۇڭدا تىغ توختامدۇ_ھە؟گەپ قىلمايسەنغۇ! N@=_'Q  
مەھمۇدنىڭ ئاتىسىغا نېمىدەپ جاۋاپ بېرىشىنى بىلمەي تەڭلىكتە قالغانلىقىنى كۆرۈپ،ھۈسەيىن ئىبىن خەلەپ سۆزگە ئارىلاشىتى: [vn(/QL-3  
_ساچىيە مەدررىسىدە خاقانىيە بويىچە ئەڭ خىللانغان مەشقاۋۇللار تالىپلارغا ھەربىي ئىشلاردىن تەلىم بېرىدۇ،سائادەتلىك بۇغرا تېگىن.مەھمۇد خۇددى باشقا تالىپلارغا ئوخشاش ناماز پەرزىنى ئادا قىلىش يىشىغا تولغاندىن تارتىپلا ياراغ ئىشلىتىشنى ئۆگىنىپ ئۆسكەن تۇرسا،ئۇنىڭ بۇ جەھەتتىكى ماھارىتىدىنمۇ گۇمانلىنىشقا بولمايدۇ_دە. o^^E&'  
ھۈسەيىن بۇغرا تېـگىننىڭ قاۋۇل گەۋدىسى ئاستا قوزغالدى.ئۇ ئورنىدىن تۇرۇپ: #jA[)H$N  
_قېنى ئورنۇڭدىن تۇر!_دېدى ئۇ مەھمۇدقا بۇيرۇق تەلەپپۇزى بىلەن،_قانچىلىك ئادەم بولغىنىڭنى ئۆزۈم بىر سىناپ باقاي. [r^Th:x  
شۇنداق قىلىپ ئۇلار قىلىچۋازلىققا چۈشۈپ كەتتى.بۇبى رابىيە كەسكىن ئېلىشۋاتقان ئاتا_بالا ئىككىسىنىڭ ئارىسىغا كىرمەكچى بولغانىدى ،بىراق راۋاقتا ئولتۇرغان بۇغراخان بىلەن مۇدەررىستىن ئەيمىنىپ توختاپ قالدى .بۇغراخان خۇددى ھېچ بولمىغاندەك قوشۇمىسىنى تۈرگەن ھالدا قىلىچۋازلىقنى تاماشا قىلىپ ئولتۇراتتى.مۇدەررىس بولسا ،ئىنتايىن قىزىققان سىياقتا كۆز تىكىپ،بۇ ماھارەت كۆرسىتىشنىڭ نەتىجىسىنى كۈتمەكتە ئىدى. DzP8`]aI  
بۇبى رابىيە ئۆزىنى ئىككى ياندىن قولتۇقلىۋېلىشقان دېدەكلەرنىڭ قوللىرىنى چىڭ قىسقان ھالدا ئىلاجىسىزلىقتا ئۈنسىز ئاھ ئۇرۇپ قاراپ تۇردى.<<يائاللا،كونا خۇينى تېخىچە تاشلىماپتۇ>>دەپ ئويلىدى ئۇ ئېرىگەخاپا بولۇپ،بۇنىڭدىن نەچچ يىللار ئىلگىرى مەھمۇد تېخى گۆدەك چاغلىرىدىمۇ ھۈسەيىن مانا مۇشۇنداق قىلاتتى.ئامراقلىقى كېلىپ كەتسە ئوغلىنى ئەركىلىتىپ ئوينىتىشنىڭ ئورنىغا ھە دېسىلا قىلىچۋازلىق ياكى چېلىشىش قائىدىلىرىنى ئۆگىتىپ ،ئۆزىمۇ كىچىك بالىدەك قىزىپ كېتەتتى.توغرا،بۇنداق چاغلاردا بۇبى رابىيەئۆزىمۇ ئۇلارغا قوشۇلۇپ كېتەتتى.ئۇ ئوغلى مەھمۇدنىڭ ياراغ ئىشلىتىش ماھارىتىنى پۇختا ئىگلىشىگە پۈتۈن كۈچى بىلەن مەدەت بېرىپ رىغبەتلەندۈرەتتى،ھەتتا ئۆزىمۇ قولىغا قىلىچ ئېلىپ ئۈلگە كۆرسىتەتتى.ئەجەبا،ئەمدى ئۇ ھازىر نېمە ئۈچۈن يىغلامسىراپ ئاھ ئۇرىدۇ،نېمەئۈچۈن ئۇنىڭ يۈرىكى قەپەسكە سولانغان تورغايدەك تەشۋىشلىك تىپىرلاپ،قاتتىق سوقۇپ كېتىۋاتىدۇ؟ئۇزۇندىن بېرى ئوغلىنى كۆرمىگەچكە شۇنداقمۇ؟ياكى پەرزەنتى چوڭ بولغانسېرى ئۆزىمۇ ياشىنىشقا باشلىغانسېرى ئانا قەلبى نازۇكلىشىپ كېتەمدۇ؟ئاھ ئانا!ئاھ ئانا مېھرى!<<توۋا،ماڭا نېمە بولدى>>دەپ ئويلىدى بۇبى رابىيە ئۆز_ئۆزىگە تەسەللىي بېرىپ،<<بۇنداق تىغ_ياراغلار بىلەن ھەپىلىشىش ئويۇنلىرى خان جەمەتى ئىچىدە ۋە ئومۇمەن پۈتۈن خاقانىيىدە ئادەتتىكى ئىشقۇ.>> sTCa-~  
بۇغرا تېگىن بىلەن مەھمۇدنىڭ قىلىچلىرى خۇددى ئەينەكتەك ۋالىلداپ،بىر_بىرىگە شىددەتلىك ئۇرۇلماقتا ئىدى.مەھمۇدنىڭ قىلىچ ئوينىتىشى كۆرۈنەرلىك سۇسلىشىشقا باشلىدى.ئاخىرى بۇغرا تېگىننىڭ كۈچلۈك زەربىسى مەھمۇدنىڭ قولىدىن قىلىچىنى ئۇچۇرۇپ چىقىرۋەتتى.ھۈسەيىن بۇغرا تېگىن تەمكىنلىك بىلەن قىلىچىنى قىنىغا سالدى. |\QvA  
_تېخى بىلىكىڭ قاتماپتۇ،_دېدى ئۇ ئوغلىغا،لېكىن ئۇنىڭ ئاۋازىدىن يەنىلا قايىل بولغانلىق ئالامىتى ئەكىس ئېتىپ تۇراتتى. xy:+q .S   
_كېرەك يوق،ئۇ تېخى كىچىك،_دېدى بۇغراخان ئۇلارنىڭ يىنىغا كېلىپ،_تەڭرى خالىسا،يەنە ئىككى _ئۈچ يىللاردىن كېيىن ئۇستىخىنى قېتىپ ياخشى قىلچۋاز بولۇپ چىقىدۇ. P^+N]yVn'  
بۇغرا تېگىن ئۇنىڭ سۆزىگە قوشۇلۇپ كۈلۈمسىرىدى ۋە ئوغلىنىڭ يەلكىسىگە ئۇرۇپ قويدى.  1_zd?(kp  
_ھەرىكىتىڭ چاققان،قىلىچۋازلىق ماھارىتىنى ياخشى ئۆزلەشتۈرۈپسەن. e12?k9fo   
بۇبى رابىيە بۇغراخاندىن تەپ تارتىپ گەپ قىلىمىغان بولسىمۇ ،كۆڭلى ئارامىغا چۈشتى ۋە ياشقا تولغان كۆزلىرى بىلەن ئۇنىڭغا قاراپ كۈلۈمىسىرىدى _دە،دېدەكلەرنى ئەگەشتۈرۈپ ھۇجىرسىغا قايتىپ كىرىپ كەتتى. _:|jH'Z `  
<<H ^dX  
نورۇزدىكى قۇتلۇق سەپەر )04/'+  
-'6Fx)`A  
كېيىن مەھمۇد قەشقەردىكى ساچىيە مەدرسىدە ئىلىم تەھسىل قىلىدى.ئۇ زامانلاردا قاراخانىيلار تەۋەلىكىدىكى خانلىق مەدرسىدە دىنىي ۋە پەننىي دەرسلەر بىرلىكتە ئۆتۈلەتتى.مەھمۇد مەدرىستە ئۆتۈلىدىغان ھەر قايسى پەنلەرنى قېتىرقىنىپ ئۆگىنىشتىن سىىرت،خان جەمەتى ئىچىدىكى ئەنئەنە بويىچە يەنە ھەر خىل قورال_ياراغلارنى ئىشلىتىش،چەۋەندازلىق ،شاھمات ئويناش،ساز چېلىش،قاتارلىق كۆپ خىل ماھارەتلەرنى پىششىق ئىگىلىدى.ئۇ بولۇپمۇ ئۇستازى ھۈسەيىن خەلەپنىڭ يىتەكچىلىكىدە ئەرەپ تىلىنى ناھايىتى پىششىق ئۆگىنىپ چىقىپ ،بۇ تىلدىمۇ خۇددى ئانا تىلىدىكىگە ئوخشاشلا راۋان سۆزلىيەلەيدىغان ۋە يازالايدىغان بولدى.شۇنداق قىلىپ،مەھمۇد كىچىكىدىنلا بىلىم دائىرىسى كەڭ،ئەتراپلىق يىتىلگەن مەۋلانە سۈپىتىدە تونۇلۇشقا باشلىدى. M)c?WX~  
مەھمۇد ياشلىق دەۋرىگە قەدەم قويغاندىن تارتىپ قەشقەر ئوپالدىكى ئازىق كەنىتىدە تۇردى.ياز كۈنلىرىنىڭ بىرىدە ئۇ ئۆزىنىڭ خاس قۇلى تۇرۇمتاي بىلەن ئوپالدىكى نوزۇز بۇلاق تۆپىلىكىگە چىقىپ دەرس تەكرار قىلىشقا ئولتۇردى.مەھمۇد قولىدىكى كىتابنى ۋاراقلاپ كۆرۋاتاتتى.ئۇشتۇمتۇت تۆپىلىكنىڭ تۆۋەن تەرىپىدىكى ئوي مەھەللىدىن بىر قىزنىڭ ناخشا ئاۋازىنى ئاڭلاپ قالدى.مەھمۇد تۆپىلىكتىن پەسكەرەك چۈشۈپ ،نورۇز بۇلاقتىن قاپاققا سۇ ئېلىۋاتقان بىر قىزنى كۆردى،مەھمۇد تۇرۇمتاينى چاقىردى: +  h&Ah  
_تۇرۇمتاي،ئۇ كىم؟بىلمەمسەن؟_دەپ سورىدى ئۇ قولى بىلەن ھېلىقى قىزنى كۆرسىتىپ. FS.pK&H  
_ئۇنىڭ ئىسىمى چولپان،مۇشۇ كەنىت سەردارىنىڭ قىزى.مەن كەنىتلەردىن يىغىلغان سېلىقلارنى توشۇشقا بارغاندا ئۇنى كۆرگەن،_دېى تۇرۇمتاي. _s[_:CTgs  
كېيىن مەھمۇد شۇ چولپانئاي ئىسىملىك قىز بىلەن توي قىلىدى. +.7^Z  
مەھمۇدنىڭ ئاتىسى بارىسغان شەھىرىنىڭ ھاكىمى بولغاچقا،ئانىسى بۇبى رابىيە بىلەن شۇ شەھەردە تۇراتتى.مەھمۇدنىڭ بوۋىسى مۇھەممەد بۇغراخان بولسا،تالاس ۋە ئىسپىجاب شەھەرلىرىگە ھۆكۈمدار بولۇپ قەشقەردىن كەتتى.مەھمۇد چولپانئاي بىلەن ئوپالدىكى ئازىق كەنتىدە قالدى.شۇ كۈنلەردە ئۇ ئۆزىنىڭ ئۆزلۈكىدىن ئۆگىنىش ۋە تەتقىقات ئىشلىرىنى قىلچە بوشاشتۇرماي داۋاملاشتۇردى ھەم كېچە_كۈندۈز دېگۈدەك ئۆزىنى ئۇنۇتقان ھالدا قەلەم تەۋرىتىپ،<<جاۋاھىرۇننەھۋى فىللۇغاتىپ تۈرك>>ناملىق ئىلمىي ئەسىرىنى يىزىپ چىقتى. c%p) >6g  
مەھمۇدنىڭ ئۇستازى ھۈسەيىن خەلەپ قەشقەردىكى بىر قىسىم ئالىملارنى يىغىنغا تەكلىپ قىلىپ،بۇ ئەسەرنى مۇھاكىمىگە قويدى.ئالىملار ئەسەرگە يۇقىرى باھا بەردى. KcR7D )0  
_ئەمدى مەھمۇدقا تەخەللۇس بەرسەك،_دېدى ھۈسەيىن خەلەپ يىغىن ئاخىرىدا. CR [~6r  
_مەھمۇد ئۆزى قانداق تەخەللۇسنى ئويلاشتىكىن؟_دەپ سورىدى ئالىملاردىن بىرى. !ClqipK  
_يۇرتۇمنىڭ نامىنى تەخەللۇس قىلىسام،_دېدى مەھمۇد. uvC3ogLY5|  
ھەممەيلەن رازىلىق بىلدۈرۈشتى،مەھمۇد قەلەمنى ئېلىپ،ئۆز ئەسىرىنىڭ بىرىنچى بېتىدىكى ئاق قالدۇرۇلغان ئورۇنغا:<<مەھمۇد ئىبىن ھۈسەيىن قەشقەرى>>دەپ ئىمىزا قويدى. zxxc%2D  
شۇنىڭدىن كېيىن ئۇ مەھمۇد قەشقەرى دەپ ئاتىلىشقا باشلىدى. ^\^3?^p B  
مەھمۇدنىڭ خاس قۇلى تۇرۇمتاي ياز كۈنلىرىنىڭ بىرىدە سەيلە قىلىپ يۈرۈپ ئوپالنىڭ سىرتىغا چىقىپ قالدى.ئۇ بىر كۆل بويىغا كەلگەندە تاساددىپىي بىر قىز بىلەن ئۇچىرىشىپ قالدى.دەسلەپتە ھەر ئىككىسى بىر _بىرىگە ھاڭ_تاڭ بولۇپ قارىشىپ قالدى.كېيىن تۇرۇمتاي كۈلۈمسىرەپ سورىدى: Z^\On]0  
_سىز كىم؟ئېتىڭىز نېمە؟ 1T<3D/Sh  
قىزمۇ كۈلۈمسىرەپ جاۋاپ بەردى: uW-*+u#)E  
_ئىسمىم كۈمۈش،مۇشۇ كەنتتىكى زېمىندارنىڭ قۇلى بولىمەن. JE4,FU '  
تۇرۇمتايمۇ ئۆزىنى تونۇشتۇردى. 8sc_3K8h  
شۇندىن كېيىن تۇرۇمتاي بىلەن كۈمۈش ئاشۇ خاسىيەتلىك كۆل بويىدا پات_پات كۆرۈشۈپ تۇرىدىغان بولدى ۋە توي قىلىشقا ۋەدىلەشتى. FI9YVO1,  
بىر كۈنى تۇرۇمتاي كۆل بويىغا كېلىپ كۈمۈشنى تاپالمىدى.ئۇ كەنىتكە كىرىپ كىشلەردىن كۈمۈش قىنى سورىدى.بىر دېھقان ئۇنىڭغا: cieys3>&  
_كۈمۈشنى تاشىبالىق (ھازىرىقى تاشمىلىق)نىڭ بېگى ياۋلاق سارىغ سېتىۋېلىپ ئېپكەتتى،_دەپ جاۋاپ بەردى. *Oa%7F#  
قاتتىق ھەسرەتلەنگەن تۇرۇمتاي ئازىق كەنىتىگە قايتىپ كەلگەندىن كېيىن بۇغداي شارابىنى بولۇشىغا ئىچىپ مەس بولدى چاكارلار بىلەن جېدەللەشتى،ھەتتا بىر تەمبەل قۇل بىلەن ياقا سىقىشىپ جېدەللەشتى، مەھمۇد قەشقەر ۋاڭ_چۇرۇڭنى ئاڭلاپ ئىشىك ئالدىغا چىقتى ۋە چەتتە تۇرغان خىزمەتكارلارغا بۇيرۇق قىلىدى: psg0)Ugz  
_ئۇنى سولاپ قويۇڭلار!ئەتە كەيپى يىشىلگەندىن كېيىن مېنىڭ يىنىمغا كىرسۇن. e5"L  
ئەتىسى مەستلىكى يىشىلگەندە تۇرۇمتاي مەھمۇد قەشقەرنىڭ ئالدىغا كىرىپ تەزىم قىلىدى. [?V *Cr .  
_تۇرۇمتاي،_دېدى مەھمۇد،_نېمە گېپىڭ بولسا،ماڭا ئېيتساڭ بولمامدۇ،مېنىڭدىن رەنىجىگەن يىرىڭ بارمۇ؟ a?)`tR  
_ھەرگىز ئۇنداق ئەمەس،ھەزرىتىم،_دېدى تۇرۇمتاي ئۇنىڭغا تىك قارىيالماي،مەن باشقا گەپنى ...باشقا بىر قۇل توغىرسىدا ... Petw v&t  
تۇرۇمتاي گاھى ھاياجانلىنىپ،گاھى ئاھ ئۇرۇپ،ئۆزىنىڭ مۇھەببەت سەرگۈزەشتىسىنى باشتىن_ئاياغ سۆزلەپ بەردى. rrA l5fR  
_كۈمۈشنى تاشبالىقنىڭ بېگى تۈنۈگۈن سېتىۋېلىپ ئەكېتىپتۇ،_دېدى ئۇ ئاخىرىدا.  3*` &Yq1  
_يۈر!_دېدى مەھمۇد،_ھازىرلا تاشبالىققا بارايلى. _B<<_t  
ياۋلاق سارىغ بەگ مەھمۇد قەشقەرىنى كۆرۈپ قورقۇپ كەتتى ۋە توققۇز تەزىم قىلىپ،ئۇلارنى ئۆيگە باشلىدى. B{6k.U}  
_سىز تۈنۈگۈن كۈمۈش ئىسىملىك بىر قۇل قىزنى سېتىۋالغانمىدىڭىز؟_دەپ سورىدى مەھمۇد ياۋلاق سارىغىدىن. jNb]w,l  
_شۇنداق ھەزرەتلىرى...،_دەپ دۇدۇقلىدى ياۋلاق سارىغ. -g\J'qK>t  
_شۇ قىزنى بىزگە قايتۇرۇپ بەرگەيسىز،ئۇ قىزنىڭ نىكاھلىنىشقا پۈتۈشكەن يىگىتى بار،_دېدى.مەھمۇد ئىككى قۇلنى سېتىۋالغۇدەك ئالتۇننى ئۇنىڭ ئالدىغا قويدى. yIZJ)W  
ياۋلاغ سارىغ كۈمۈشنى باشلاپ كىردى. &y _?'  
_كۈمۈش! !Vf[3]Ob&  
_تۇرۇمتاي! HHTzb[Q  
مەھمۇدنىڭ يىقىن بۇرادەرلىرىدىن نىزامىدىن ئىسراپىل توغان تېگىن ئۇنى يوقلاپ كەلدى.ئىككى دوسىت پاراڭلىشىپ ئولتۇرۇشتى. _A &:MQ+  
_ئاڭلىشىمچە،سەن سەپەرگە چىقماقچى بولۇۋېتىپسەنغۇ؟_دەپ سورىدى توغان تېگىن. vjb[lUy G  
_شۇنداق،_دېدى مەھمۇد_ئاتام قىرىق تۆگىلىك مال تەييارلاپ قويدى.<<بىر تەرەپتىن سودا قىلغاچ،يەنە بىر تەرەپتىن جايلارنىڭ ئەھۋالىنى ئۆز كۆزۈڭ بىلەن بىر كۆرۈپ كەل>>دەيدۇ.مەن بۇ پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ،تۈركىي قەبىلىلەر ياشايدىغان ھەممە يۇرتلارنى ئايلىنىپ چىقماقچىمەن.ھەر قايسى قەبىلىلەرنىڭ تىل ئالاھىدىلىكلىرىنى تەكشۈرۈپ چىقماقچى بولۇۋاتىمەن. Uru qESgcy  
_سەپەرگە قاچان چىقماقچىسەن؟ a5S6lzw}  
_تەڭرى بۇيرۇسا،نورۇز بايرىمىنى ئۆتكۈزۈپلا ماڭا دەيمەن. ooc-\K6(*  
نورۇز بايرىمى يىتىپ كەلدى.ئەر_ئايال،قېرى_ياش،ھەر ساھە،ھەر كەسىپ كىشلىرى نوروز بۇلاق تۆپىلىكىگە يىغىلىدى.تۈرلۈك ئويۇن_تاماشىلار قىزىپ كەتتى.سايىۋانلىك كەڭرى سۇپا ئۈستىدە مەھمۇد قەشقەر ۋە ئۇنىڭ يىقىنلىرى ئولتۇراتتى. eThKLJzHS  
ساماغا چۈشۈپ ئۇسسۇل ئويناۋاتقان كىشلەر توپى ئىچىدىن دوغىلاق كەلگەن بىر كىشى چىقىپ،سۇپا ئالدىغا كەلدى_دە،تەزىم قىلىدى. )  JwA9  
_قۇت بولسۇن،مەھمۇد قەشقەرى ھەزرەتلىرى،_دېدى ئۇ،_سىلىنىڭ ئاددىللىقلىرىنى مەن ياۋلاق سارغىنىڭ ھويلىسدا ئۆز كۆزۈم بىلەن كۆرگەنىدىم،مەن ئەسلى كارۋانچى،ئۆزلىرىنى سەپەرگە چىقماقچى دەپ ئاڭلىدىم،مېنى كارۋان بېشى قىلىپ ياللىۋالسىلا،سىلىنى رازى قىلىمەن. R&1N e: $  
مەھمۇد رازىلىق بىلدۈردى. @JwJu`  
نورۇز بايرىمىدىن كېيىنكى قۇياشلىق كۈنلەرنىڭ بىرىدە مەھمۇد قەشقەرى سەپەرگە ئاتلاندى.قىرىق تۆگە ۋە ئەللىك نەپەر قوراللىق چەۋەندازلاردىن تەركىب تاپقان كارۋان كۇچا يولىغا چۈشۈپ ئىلگىرىلىدى. LFZ;#swI  
كارۋان يول بويى ئۇچىرىغان كەنىتلەردە بىر_ئىككى كۈندىن توختاپ ئۆتكەچكە،ئىلگىرىلەش سۈرئىتى ئاستا ئىدى.مەھمۇد قەشقەرى سەپەر بىلەن تىل تەكشۈرۈش ئىشىنى بىرلەشتۈرۈپ داۋاملاشتۇرماقتا ئىدى.ئۇ ھەر قايسى جايلاردا توختىغاندا ئاھالىلەرنىڭ تىلىدىكى شېۋە ئالاھىدىلىكلىرىنى سېلىشتۇراتتى.يەر_جاي ناملىرىنىڭ كېلىپ چىقىشى ھەققىدىكى ھېكايەتلەرنى ئاڭلايتتى،ئۇرۇق_قەبىلىلەر تارىخىنى سۈرۈشتۈرەتتى ۋە بۇلارنى تەپسىلىي خاتىرىلەيتتى. WHd.~@o{'  
ئۇچ(ئۈچتۈرپان)شەھىرىگە كەلگەندە كارۋان دەم ئېلىشقا توختىدى.كەچكە يىقىن مەزگىلىدە مەھمۇد بىلەن تۇرۇمتاي كارۋان سارىينىڭ ئىچكىرىكى بۆلۈمىسىدە ئولتۇراتتى.ھويلىدا قالۇننىڭ مۇڭلۇق ساداسىغا قوشۇلۇپ بىر ئەر كىشى ئاھاڭغا سېلىنغان بىر قەھرىمانلىق داستانىنى ئېيتىۋاتاتتى.مەھمۇد بىلەن تۇرۇمتاي ھويلىغا چىقتى.شاخلىق چىنار تۈۋىدە كارۋان بېشى ئولتۇرۇپ،ئۆزى قالۇق چېلىپ ناخشا ئېيتماقتا ئىدى.نۆكەرلەر ئۇنىڭ ئەتراپىغا ئولىشىپ ئولتۇراتتى.مەھمۇد بۇ داستاننى باشقا غەزەلخانلاردىنمۇ ئاڭلىغان،لېكىن ئۇلارنىڭ ئېيتقانلىرى بۇنداق تولۇق ئەمەس ئىدى. ~SM:4"W  
ئەتىسى مەھمۇد كارۋان بېشىنى ياتىقىغا چاقىرتىپ،داستاننىڭ ئۆزى بىلمەيدىغان قىسىملىرىنى تولۇقلاپ يىزىۋالدى. Ive9)"#x  
كارۋان كۇچاغا كەلدى.ئەتىسى مەھمۇد كارۋان بېشى ۋە تۇرۇمتاي بىلەن پىيادە يۈرۈپ شەھەر كوچىلىرىنى تاماشا قىلدى.بازار مەيداننىڭ ئوتتۇرىسىدا قوپۇرۇلغان ئازادە سەھنىدە بىر توپ سەنئەتچىلەر مەشھۇر كۈسەن ئۇسسۇلىنى ئورۇندىماقتا ئىدى. hVQe.B  
تاماشبىنلار زوقلىنىپ سەنئەتچىلەرنى ماختىشاتتى،ساز ۋە ئۇسسۇل ئەۋجىگە چىققان پەيىتلەردە ئۈزلۈكسىز ئالقىش ياڭرىتىپ تۇراتتى. 9'Ph'Gt5  
ئويۇن تاماملانغاندىن كېيىن سازەندە يىگىتلەردىن ئىككىسى مىس تاۋاقلارنى كۆتۈرۈپ،تاماشىنىبلارنى ئارىلاپ چىقتى.كىشلەر تاۋاقلارغا تەڭگىلەرنى تاشلايتتى. tUHS!8:%=  
_ئاپىرىن!ئاللا ئۆمرۈڭنى ئۇزۇن قىلسۇن!_دېدى مەھمۇد ئۆزىنىڭ ئالدىغا كەلگەن يىگىتىكە ۋە تاۋاققا بىر قاپچۇق تىللانى تۆكتى. A@:SQ.b  
كارۋان يولىنى داۋاملاشتۇرۇپ سۈلمى (ھازىرىقى قارا شەھەر ناھىيىسى ئەتراپى)شەھىرىگە يىتىپ كەلدى.بۇ يەردە پاشا كۆپ بولغانلىقتىن كەچ كىرگەندە خىزمەتكارلار ھويلىنىڭ ئوتتۇرىسىغا گۈلخان يىقىپ،چۆرىدەپ ئولتۇرۇشتى.مەھمۇدمۇ ئۇلارنىڭ قاتارىدىن ئورۇن ئالدى. Y{5cTN$ROF  
_ھەزرىتىم،سۈلمى توغرۇلۇق سۆزلەپ بەرسىڭىز ئىكەن،_دېدى تۇرۇمتاي مەھمۇدقا قاراپ. U[\K]9X  
_ئىسكەندەر زۇلقەرنەين،_دېدى مەھمۇد ئېغىز ئېچىپ،ئۇيغۇر يىرىگە تاجاۋۇز قىلىپ،ئالتۇنقان دېگەن يەردە مەغلۇپ بولدى.شۇندىن كېيىن زۇلقەرنەين ئۇرۇشنى توختىتىپ،مۇشۇ سۈلمى شەھىرىنى سالدۇردى.كېيىن تاجاۋۇزچىلار كەتكەندىن تارتىپ ھازىرغىچە بۇ شەھەردە ئۇيغۇرلار ياشاپ كېلىۋاتىدۇ. >!E@,)R  
ياز كۈنلىرىنىڭ بىرىدە مەھمۇد قەشقەرنىڭ كارۋىنى ئىدىقۇت ئۇيغۇر خانلىقىنىڭ ئاستانىسى قوچۇ شەھىرىگە كىرىپ كەلدى ۋە بۇ يەردە بىر مەزگىل تۇرۇپ قالدى. #r<7!_~3n;  
بىر كۈنى مەھمۇد بىر كىتابپۇرۇشلۇق دۇكىنىغا كىردى.كىتابپۇرۇش بوۋاي مەھمۇدقا تەكچىلەرگە تىزىلغان كىتابلارنى تونۇشتۇردى: )o: Vhqn  
_بۇ <<مايتىرى سىمىت>>،مانا بۇ<<ئالتۇن يارۇق>>،<<شۈەنجۇاڭنىڭ تەرجىمھالى>>،مانا بۇ خەنزۇچە_ئۇيغۇرچە لۇغەت... *[Fr~t2[  
مەھمۇد بىرمۇنچە كىتابلارنى تاللاپ سېتىۋالدى ۋە ئۆزى بىلەن كەلگەن خىزمەتكارلارغا كۆتۈرگۈزۈپ،كىتابپۇرۇش بىلەن خوشلاشتى. &)[W{)82  
ئارىدىن ئون كۈن ئۆتكەندە ھېلىقى كىتابپۇرۇش بوۋاي مەھمۇدنى مېھمانغا تەكلىپ قىلىپ كەلدى. ~9hnLre]{  
كىتابپۇرۇشنىڭ ئۆيىدە بىر پىشقەدەم ئوقۇتقۇچى ۋە ئۇنىڭ ئىككى سابىق شاگىرتى ئولتۇرۇشقانىدى.مەھمۇد ئۇلار بىلەن ئاسانلا چىقىشىپ كەتتى. 5>y:kfId-  
_قاراخانىيلار خەلقى مۇسۇلمان،ئىدىقۇت ئۇيغۇرلىرى بۇددا دىنىغا ئېتىقاد قىلىدىغان بولغاچقا،قەشقەردىكى نۇرغۇن كىشىلەر قوچۇنى تولۇق چۈشەنمەيدۇ،_دېدى مەھمۇد،_بۇندىن كېيىن بېرىش_كېلىشىنى قويۇقلاشتۇرۇپ،چۈشىنىشنى ئىلگىرى سۈرۈش زۆرۈر. GK2fu,_  
_ھەزرەتلىرى دانا گەپ قىلدى،_دېدى ئوقۇتقۇچى،_ھازىر دىنىمىز ئوخشىمايدىغان بولۇپ قالدى.لېكىن تېگى_تەكتىدىن ئېيتقاندا،بىز بىر ئۇرۇقتىن تۆرەلگەن قېرىنداشلار ئەمەسمۇ. 63qB4\  
مەھمۇد قەشقەرى ئىلى دەرياسى بويىدىكى مىڭلاق شەھىرىگە يىتىپ كەلدى.  @^D9t->  
مىڭلاق ھاكىمى دەريا بويىدا زىياپەت ئۆتكۈزۈپ،مەھمۇدنى كۈتۈۋالدى.مېھمانلارنىڭ تەلىپى بويىچە مەھمۇد تۈركىي تىل ئالاھىدىلىكىلىرىنى چۈشەندۈرۈپ بەردى: X|uoFE5  
_بارلىق تۈركىي قەبىلىلەر ئۇيغۇر،ئوغۇز،قىپچاقتىن ئىبارەت ئۈچ تۈركۈمگە ئايرىلىدۇ.ئۇيغۇرلارنىڭ تىلى ساپ تۈركچە،قىرغىز،قىپچاق،ئوغۇز،توخسى،ياغما،چىگىل،ئۇغراق،چارۇق قابىلىلىرىمۇ ساپ تۈركىي تىلدا سۆزلىشىدۇ.يەمەك ۋە باشقىرت تىللىرى ئۇلارغا يىقىن بۇلغار،سۇۋار،پەچەنەكلەرنىڭ(يۇقىرىقىلارنىڭ ھەممىسى 11_ئەسىردە بار بولغان تۈركىي قەبىلىلەر )تىللىرى سۆزلەرنىڭ ئاخىرى ئىخچاملاشتۇرۇلغان ئايرىم بىر خىل تۈركچىدۇر. p)2!R7{  
مەھمۇد قەشقەرىنىڭ كارۋىنى پايانسىز قىپچاق دالاسىدا كېتىۋاتاتتى.گۇگۇم چۈشۈشكە باشلىغان پەيىتتە تۇيۇقسىز بىر توپ قاراقچىلار ھۇجۇم قىلىپ كەلدى. VNw'do3  
_قوغلاڭلار ،تۆگىلەرگە يىقىن كەلتۈرمەڭلار!_دەپ ۋاقىرىدى مەھمۇد ئات ئۈستىدە قىلىچنى يالىڭاچلاپ ۋە شەخسەن ئۆزى چېرىكلەرنى باشلاپ قاراقچىلارغا ئېتىلدى. 4KV&~zw  
قاراقچىلار ئانچە_مۇنچە ئېلىشىپ بېقىپلا ئىشنىڭ چاتاقلىقىغا كۆزى يەتتى.ئۇلار بۇ كارۋان ئىگىلىرىنىڭ ئادەتتىكى سودىگەرلەر قېچىشقا يۈزلەندى.چېرىكلەر ئۇلارنى ئىلاجى بار يىراققا سۈرۋېتىش ئۈچۈن قوغلاپ كېتىۋەردى. MC|)/  
بىراق،شۇ ئارىدا كۈتۈلمىگەن ئەھۋال كېلىپ چىقتى.كارۋانغا ئانچە يىراق بولمىغان يەردە بىر كىچىكىرەك تاغ بار ئىدى.قاراقچىلارنىڭ بىر بۆلۈك ئادەملىرى شۇ تاغنىڭ كەينىدە مۆكۈنۈپ تۇرغانىدى.ئۇلار تۇيۇقسىز تاغ كەينىدىن ئاتلىرىنى ئۇچقاندەك چاپتۇرۇپ چىقىپ،تۆگىلەرگە تېگىش قىلدى.تۆگىچىلەر ۋە بۇ يەردە قالغان ئاز ساندىكى چېرىكلەر ئۇلارغا تەڭ كېلەلمەي قېچىشقا مەجبۇر بولدى.قاراقچىلار تۇشمۇ_تۇشتىن كېلىپ،تۆگىلەرنى تاغ كەينىگە ھەيدىگىلى تۇردى. RdYoX5lY  
مەھمۇد بۇ ئەھۋالنى كۆرۈپ قالدى_دە،ئارقىغا بۇرۇلۇپ،ئېتىنى قۇيۇندەك چاپتۇرغان پېتى تۆگىلەرنى ھەيدەۋاتقان قاراقچىلارغا ئېتىلدى.تۇرۇمتايمڭ بىر توپ چېرىكلەرنى ئەگەشتۈرۈپ ئۈلگۈرۈپ كەلدى.بىر مەيدان قىسقا،لېكىن شىددەتلىك ئۇ_يىقىت باشلىنىپ كەتتى.قالايمىقانچىلىقتا مەھمۇد مىنگەن توروق ئاتنىڭ ئاق قاشقىسى ئۈستىدىن بىر قىلىچ ئۇرىۋالدى .ئەجەللىك يارىلانغان ئات چېپىپ كېتىۋاتقان تېزلىكى بىلەن يەرگە<<گۈپ>>قىلىپ يىقىلدى.مەھمۇد ئىگەردىن قاڭقىپ چىقىپ،قويۇق ئوت_چۆپ ئۆسكەن يۇمشاق تۇپراقتا دومىلاپ كەتتى.ئۇ ئوڭ مۈرىسىنىڭ قاتتىق ئاغىرىغانلىقىنى سەزدى.ئۇنىڭ مۈرىسىگە نەيزە سانجىلغانىدى. ( -a.o`S  
شۇ ئەسنادا بوراندەك ئۇچۇپ كەلگەن تۇرۇمتاي جان_جەھلى بىلەن قىلىچىنى ئوڭ ۋە سولغا چېپىپ مەھمۇدنىڭ ئۈسىتگە باستۇرۇپ كېلىپ قالغان ئىككى قاراقچىنى جايلىۋەتتى ۋە ئىگەردىن سەكرەپ چۈشتى_دە،مەھمۇدنى يۆلەپ تۇرغۇزۇپ ئۆزىنىڭ جەدە ئېتىغا مىندۈردى ۋە ئۆزىمۇ ئارقىسغا مىنگەشتى.ھورى بېسىلماي تىپىرلاپ تۇرغان ئات يۇلغۇنۇپ چاپقان پېتى ئۇلارنى يىراققا ئېلىپ قاچتى.قاراقچىلار تىرى_پىرەن بولۇپ،قاراڭغۇلۇققا چۆكۈشكە باشلىغان دالاغا تارقىلىپ غايىپ بولۇشتى.چاكار ۋە چېرىكلەر يەنە خېلى ئاۋارە بولۇپ ھەر ياقلارغا چېچىلىپ كەتكەن تۆگىلەرنى يىغىپ كېلىشتى.تۇرۇمتاي بىلەن كارۋان بېشى دورا تەييارلاپ مەھمۇدنىڭ جاراھىتىنى تاڭدى. & !  C+mP  
_ھەزرەتلىرى،ئىككى قاراقچىنى تىرىك تۇتۇۋالدۇق،_دەپ مەلۇمات بەردى قورۇقچىلاردىن بىرى. Z">I`zJY  
_ئەكېلىڭلار،_دېدى مەھمۇد كىگىز ئۈستىدە چازانى قۇرۇپ ئولتۇرۇپ. "u3  5 
تۆت چېرىك ئىككى قاراقچىنى يالاپ ئەكېلىپ تىزلاندۇرۇشتى.مەھمۇد غەزەپلىك چىراي بىلەن ئۇلارغا ھومىيىپ قارىدى. +u(j65Vz  
_مۇشۇنداق ئاقىۋەتكە قېلىشىڭنى ئويلىمىغانمىدىڭ؟دېدى.ئۇ يىشى چوڭراق بولغان چاڭگا ساقاللىق قاراقچىغا_يىرتقۇچ ھايۋاندەك چۆللەردە قاتراپ گۇناھ قىلغۇچە ،ھالال ئەمگەك بىلەن كۈنۈڭنى ئالساڭ بولمامدۇ.خۇدادىن قورقمامسەن؟ ;'[O{%P"?  
چاڭگا ساقاللىق قاراقچى بولۇشىچە ۋاقىراپ ،مەھمۇدقا ھاقارەت ياغدۇرغىلى تۇردى. LyP%jtp  
_سەن مېنى گۇناھكار دەيسەن،ئۆزۈڭدە گۇناھ يوقمۇ_دەيتتى ئۇ. Z)* EK  
_ساڭا ئوخشاش بەگلەرنىڭ دەستىدىن كۈن ئالالماي قاراقچى بولدۇم،ئاچكۆز بەگلەر بىر_بىرى بىلەن سوقۇشۇپ ئەلگە تىنىچلىق بەرمىدى.بىزنىڭ بەگ مېنى چېرىكلىككە تۇتتى .باشقا بىر بەگنىڭ چېرىكلىرى بىلەن جەڭ قىلدۇق.بەگلەر ئۆزلىرىنىڭ نەپسى ئۈچۈن بىزنى ئادەم ئۆلتۈرۈشكە مەجبۇرلىدى.ئاخىرى مەن قېچىپ كەتتىم،يىزامغا قايتىپ كەلسەم ،خوتۇن _بالىلىرىم يوق،بالىلىرىم مالىمانچىلىقتا ئۆلۈپ كېتىپتۇ،خوتۇنۇمنى قۇل قىلىپ سېتىۋېتىپتۇ.ئۇنى ھېچ يەردىن تاپالمىدىم ،ماڭا يەنە قايسى يول قالدى؟مانا ئىككى يىل بولدى،قاراقچىلىق قىلىۋاتىمەن،ساڭا ئوخشاش باي_بەگلەرنىڭ ئەدىپىنى بېرىۋاتىمەن. XR&|Jm[4  
_بۇ مەلئۇنلارنىڭ قۇرۇق گېپىنى ئاڭلاپ ئولتۇرماي،ئۇلارنى چېپىپ تاشلايلى دېدى بىر قورۇقچى. D.$t)?  
مەھمۇد تۇرۇمتاينىڭ يۆلىشى بىلەن ئاستا ئورنىدىن تۇردى. Pyjy (\)(  
_ئۇلارنى قويۇۋېتىڭلار،_دېدى ئۇ ھېچكىمگە قارىماي. 1!}!a)Yj]  
قورۇقچىلار ھاڭ_تاڭ بولۇپ تۇرۇپ قالدى،چاڭگا ساقاللىق پۇرسەتنى غەنىيمەت بىلىپ شۇئان سەكرەپ قوپتى_دە: |WaWLA+K  
_ئېتىمنى قايتۇرۇپ بېرىڭلار!_دەپ ۋاقىرىدى. }{*h^nG  
_ئۇنىڭ ئېتىنى بېرىۋېتڭلار،_دېدى مەھمۇد. {CB  
يەنە بىر قاراقچىمۇ مەھمۇدقا يالۋۇردى. gVa9kuekP  
_مەنمۇ كەتسەم بولامدۇ؟بېگىم.... Mjx|hWW|]  
_يوقال؟_دېدى مەھمۇد. B C/Gln T  
قاراقچىلار ئاتلىرىغا مىنىپ كەتتى.كارۋان ئېدىل دەرياسى (ھازىرىقى ۋولگا دەرياسى) بويىغا بېرىپ كەينىگە ياندى.مەھمۇد ئوپالغا قايتىپ كەلگەندىن كېيىن ئۇزۇندىن بېرى كۆڭلىگە پۈكۈپ كەلگەن ئارزۇسى بويىچە ئىشقا كىرىشىپ كەتتى.ئۇ كۈندۈزلىرى ئوپال مەدىرىستە دەرس ئۆتسە،ئۇزۇن سەپەر جەريانىدا توپلانغان قوليازمىلىرىنى رەتلەيتتى-تۈزىتەتتى. &`\9l/#.  
ئۇنىڭ رەپىقىسى چولپانئاي ئۇنىڭغا ياردەملەشتى.تەييار بولغان قوليازمىلارنى چىرايلىق خۇشخەت قىلىپ كۆچۈرەتتى،كۆچۈرۈلۈپ بولغانلىرىنى كۆن_مۇقاۋىغا ئېلىپ تۈپلەيتتى. r/8@4lhk  
_بۇ بىر چوڭ بايلىق، چولپان_دەيتتى مەھمۇد قوليازمىلىرىنى كۆرسىتىپ،_بۇلارنى ئىلىمىي ئۇسۇلدا رەتلەپ_يىزىپ چىقسام قامۇس خىلىدىكى كاتتا دىۋان بولۇپ چىقىدۇ. rJ'{xu=}S9  
'1vMw4V+  
قانغا بويالغان ئوردا 2%3vl)ey  
|^4*b"#{%*  
قارا خانىيلارنىڭ خاقانى سۇلايمان ئارسىلانخان بىلەن ئۇنىڭ ئىنىسى مەھمۇد بۇغراخان (مەھمۇد قەشىقىرنىڭ بوۋىسى)ئوتتۇرىسدا ئۇرۇش باشلاندى. D i?9aE w  
مەھمۇد قەشقىرىگە ئۇزۇندىن بۇيان ئاداۋەت ساقلاپ كېلىۋاتقان ياۋلاق سارىخ بەگ پۇرسەت كەلدى دەپ بەش مىڭ كىشلىك قوشۇن بىلەن ئوپالغا ھۇجۇم قىلدى.ئازىق قەلئەسىنىڭ قورۇقچىلىرى مىڭغا يەتمەيتتى.مەھمۇد قەشقىرى قەلئە مۇداپىئەسىگە شەخسەن ئۆزى قوماندانلىق قىلدى.چولپانئاي ئايال جەڭچىلەرگە،تۇرۇمتاي قوراللىق قۇللارغا رەھبەرلىك قىلىدى.شىددەتلىك جەڭ بولدى ،ھالبۇكى ،ئىككى تەرەپنىڭ كۈچ پەرقى چوڭ ئىدى.ئازىق قەلئەسىدىكىلەر باتۇرانە جەڭ قىلىغان بولسىمۇ ،ئامالسىز قېلىۋاتاتتى.ئۆلگەن ۋە يارىدار بولغانلار كۆپەيدى. GM?)>5k(:  
مەھمۇد قەشقىرىنىڭ يىقىنلىرىدىن بىر قىسىم كىشلەر تەسلىم بولۇش پىكىرىنى ئوتتۇرغا قويۇشتى. "W*.M( tU  
_ياق _دېدى مەھمۇد_ھازىر قەشقەردە ھەسەن تېگىن (سۇلايمان ئارسىلانخاننىڭ چوڭ ئوغلى)ئىش باشقۇرۋاتىدۇ.ئۇ مەرىپەتپەرۋەرلىك ،بىلىملىك زات ،گۇناھسىز پۇقرالارنى باستۇرۇشتەك بۇنداق ياۋۇزلۇققا ئۇ يول قويمايدۇ. AYhA,U3  
دېگەندەك ،قاش قارايغان مەھەللىدە قەشقەر تەرەپتىن بىر توپ ئاتلىقلار چاڭ توزۇتۇپ چېپىپ كەلدى. LjN[Z2;t  
_ھەزرىتى ھەسەن تېگىنندىن پەرمان_دەپ ۋاقىرىدى ئۇلاردىن بىرى ئېتىدىن چۈشمەي تۇرۇپ. F2BK|qKg  
ياۋلاق سارىخ پەرمان يىزىلغان قەغەزنى ئېلىپ ئوقۇدى ۋە جىمىپ كەتتى،ئاخىرى تەخىت ۋارىسىنىڭ پەرمانىغا نائىلاج بويسۇنۇپ،روھىي چۈشكەن ھالدا ،قوشۇننى چېكىندۈرۈپ كەتتى. t:7Mp .  
ئارسلانخان قوشۇنى بىلەن بۇغراخان قوشۇنى ئوتتۇرىسدا جەڭ بولدى.مۇھەممەد بۇغراخان غەلىبە قىلدى.سۇلايمان ئارسلانخان يات ئىسىتىلاچىلار تەرىپىدىن ئەمەس ،بەلكى ئۆز قېرىندىشى تەرىپدىن ئەسىرگە ئېلىندى.، v06eW/>(E  
مۇھەممەد بۇغراخان تالاس ۋە ئىسپىجاپ قوشۇنلىرىنى بىرلەشتۈرۈپ يول بويىدىكى بەگ ۋە تارخانلارنى ئۆزىگە بويسۇندۇرۇپ ،مىلادىيە1057_يىلى سوغۇق شامال گۈركىرەپ تۇرغان كەچكۈز كۈنلىرىنىڭ بىرىدە قاراخانىيلار سۇلالىسنىڭ ئاساسلىق ئاستانىسى بولغان قەشقەر شەھىرىگە غەلىبە تەنتەنىسى بىلەن كىرىپ كەلدى.ئۇ خانلىق تەختىنى قورال كۈچى بىلەن تارتىۋېلىپ ئۆزىنى<<بۈيۈك خاقان>>،_دەپ ئېلان قىلدى. .i;8<  
مۇھەممەد بۇغراخان ئالتۇن تەخىتتە ئولتۇرۇپ ۋەزىرلىرىنىڭ مەلۇماتلىرىنى ئاڭلىماقتا ئىدى.غەزىنە ۋەزىرى تەخىت ئالدىغا كېلىپ تەزىم قىلىدى. )h0; #  
_شەۋكەتلىك بۇغراخان ئالىيلىرىغا مەلۇم بولغايكى ،ئوردا خەزىنىسىدىكى ئالتۇن_كۈمۈشلەرنى ھەسەن تېگىن خوتەنگە يۆتكەپ كېتىپتۇ.ئەمەلدرار بىلەن قوشۇنلارنىڭ تەمىناتىنى ھەل قىلىش تەس بولىۋاتىدۇ.كۆل ئېركىن ئۇنىۋانلىق ۋەزىرى مۇنداق دېدى: %'Z1wDd[  
_قوشنا ئەللەر سودىگەرلىرى نۆۋەتتىكى ۋەزىيەتنىڭ مۇقىملىقىغا ئىشنەلمەي بىز تەرەپكە مال چىقىرىشنى توختتىپ قويۇشۇپتۇ. q_y\Vu  
ۋەزىر بىردىن بىر كۆڭۈلسىز مەلۇماتلارنى يەتكۈزمەكتە ئىدى.بۇغراخاننىڭ بېشى ساڭگىلاپ كەتتى .مۇھەممەد بۇغراخان ئۆزىنىڭ كونا ئۈلپىتى ساچىيە مەدەررىسىنىڭ باش مۇدەررىسى ھۈسەيىن خەلىپنى چاقىرتتى.ھۈسەيىن خەلىپە كەلدى.بۇغراخان مەدەررىسنىڭ قولىنى ئىككى قولى بىلەن چىڭ قىسىىپ كۆرۈشكەندىن كېيىن ئۇنى ئايرىمخانىغا باشلاپ كىردى. vR K::   
ئۇلار گىلەم ئۈستىگە سېلىنغان تۆت قات كىمخاپ كۆرپىدە ئولتۇرۇشتى. M[J]Dq9  
بۇغراخان ھۈسەيىن خەلىپنى ئورىدىدا مەنسەپ تۇتۇشقا تەكلىپ قىلدى: k^d#,Kl3  
_ئىلتىپاتلىرىغا تەشەككۈر_دېدى مۇدەررىس لېكىن مەن قېرىدىم ،تەن ساقلىقىم ياخشى ئەمەس،ساراي ئىچىدىكى مۈشكۈل ۋەزىپىلەرنىڭ ھۆددىسىدىن چىقالىشىم تەس. \IYlv&S  
بۇغراخان كونا ئۈلپىتىنىڭ ئۆزى بىلەن ھەمكارلىشىشنى خالىمىغانلىقىنى كۆرۈپ تېخىمۇ غېرىپلىق ھېس قىلدى.پەرىشانلىققا چۆمگەن بۇغراخان نەۋرىسى مەھمۇدنى كۆرۈش ئۈچۈن ئوپالغا كەلدى. #a1 
_مۇشۇ كۈنلەردە بىرەر مەنسەپنى ئۈستۈڭگە ئېلىپ _دېدى بۇغراخان بىلىمىڭ بىلەن غەيرىتىڭنى جارى قىلدۇرغان بولساڭ ماڭا تاغدەك يۆلەك بولاتتىڭ .بۇ ھەقتە نەچچە قېتىم ئېغىز ئاچقان بولساممۇ ئۇنىماي كېلىۋاتىسەن،مەھمۇد بوۋىسىنى رەنجىتىپ قويماسلىق ئۈچۈن مۇمكىن قەدەر سلىق سۆزلەشكە تىرىشىتى. T){L`|q  
_بوۋا،سىز مېنى تەربىيلەپ ئۆستۈردىڭىز،ئۆمرۈم بويى خىزمىتىڭىزنى قىلساممۇ ئەجىرىڭىزنى ياندۇرالمايمەن،مەن ئۆزۈمنى ئىلمىي ئىشلارغا بېغىشلىدىم ،قوليازمىلىرىمنى رەتلەپ بىر دىۋان يىزىشقا تۇتۇش قىلدىم،مەنسەپ تۇتسام بۇ ئىشلىرىمغا تەسىر يىتىدۇ. zI] 
مەھمۇد بوۋىسىنى نورۇز بۇلاق تۆپىلىككىگە باشلاپ چىقتى .بۇ يەردە خېلى چوڭ بىر بىنا قەد كۆتۈرۈپ تۇراتتى. ?2kVCs&>5  
_بۇ يىڭى سېلىنغان مەدەررس،_قىش كىرگۈچە كونا مەدررىستىكى تالىپلارنى مۇشۇ يەرگە يۆتكەپ كەلمەكچىمەن. PG>d7X{   
_كۆركەم ئىمارەت بولۇپتۇ،_دېدى بۇغراخان رازىمەنلىك بىلەن بېشىنى لىڭشىتىپ.ياخشى لايىھىلىنىپتۇ. P~vqE-iby  
قۇرۇلۇشنىڭ چىقىمى ئۈچۈن سېلىق يىغىدىڭمۇ؟سورىدى بۇغراخان . "X>;3},1  
_ياق ،دەپ جاۋاپ بەردى مەھمۇد ئۆز يىنىمىدىن چىقاردىم.بۇغراخان يەنە بېشىنى ئىرغىتتى. 4 f B 9D  
ساۋابلىق ئىش قىپىسەن بالام 8Tc&C$o#C  
ئۇلار مەدىرىسنىڭ ئىچىگە كىرىپ كەتتى.ئۇلار ئازىق قەلئەسىگە قايتىپ كەلگەندىن كېيىن،مەھمۇد بوۋىسىغا مۇنداق بىر ئىلتىماسنى ئېيتتى 'R+D*&%,  
_<<بوۋا،تۇرۇمتاينى ھۆرلۈككە چىقارسام دەيمەن،مەن ئۇنى قۇلدەك ئەمەس،ئائىلىمىزنىڭ ئەزاسىدەكلا كۆرىمەن.كارۋان بىلەن يۇرت ئارىلىغان سەپىرىمىدە ئۇ قولۇمغا قول ،پۇتۇمغا پۇت بولدى،قىپچاق چۆلىدە قاراقچىلارنىڭ ھۇجۇمىغا ئۇچىرىغاندا،ئۇ مېنى ئۆلۈمدىن قۇتۇلدۇرۇپ قالدى.خان بوۋا،شۇ قۇلنى ھۆرلۈككە چىقىرىش ھەققىدە ھۈججەت يىزىپ بەرسىڭىز تەلىپىم ئىجازەت بولاتتى. Z3 NJ}K\  
بۇغراخان باشتا بۇ پىكىرگە ئانچە قوشۇلمىغان بولسىمۇ،كېيىن مەھمۇدنىڭ چىڭ تۇرۇشى بىلەن ماقۇل بولدى ۋە تۇرۇمتاينى قۇللۇقتىن ئازاد قىلىش ھەققىدە ھۈججەت يىزىپ بەردى. abQ{Qw&  
ھۈججەت يىزىلىپ بولغاندىن كېيىن بۇغراخان گەپنىڭ ماۋزۇسىنى باشقا تەرەپكە بۇرىدى. yWpu#^(\!  
_بولدى،بۇ گەپنى قويايلى،_دېدى ئۇ،_مەن ئاتاڭنى چاقىرتىپ بارىسغانغا يارلىق ئەۋەتتىم.خاقانلىق تەختىنى ئاتاڭغا ئۆتكۈزۈپ بەرمەكچىمەن.مەن قېرىپتىمەن،بالام،قىيىنچىلىقلار كۈندىن _كۈنگە تاغدەك دۆۋلىنىپ كېتىۋاتىدۇ.مەن بەرداشلىق بېرەلىمىدىم.ئەمدى بۇ ئشلارنى ھۈسەيىن كېلىپ قولىغا ئالسۇن.ئۇ ساغلام ،ئىقتىدارلىق ئادەم.ئۇ مەن قىلالمىغان ئىشلارنى قىلالايدۇ. w-q,1ru2  
_ئاتام خاقان بولغاندىن كېيىن سىز قانداق قىلىسز؟_مەھمۇد ئېھتىيات بىلەن سوراپ باقتى. ': +@n  
_مەن يەنە تالاسقا كېتىمەن،بۇ يەرنىڭ ماجراسىدىن جاق تويدۇم،_دېدى بۇغراخان. cZ>8HeKDx  
مۇھەممەد بۇغراخاننىڭ چوڭ خانىشى ئۇزۇن ئۆمۈر كۆرەلمىگەنىدى.ئۇ ئوغلى ھۈسەيىن تېخى بالاغەتكە يەتمىگەن چاغدىلا ئالەمدىن ئۆتكەنىدى.ھازىر بۇغراخاننىڭ ئۆزىدىن كىچىك بولغان بىر خانىشى بار ئىدى. I[ELwFt {W  
بۇغراخان ئورۇنباسار خان بولغاندىن كېيىن بۇ خانىش <<ئۇلۇق ئالتۇن تارىم>>دېگەن نام بىلەن ئاتىلىدىغان بولغانىدى. RT)oh{0l;w  
ئەنە شۇ ئۇلۇغ ئالتۇن تارىم ئاخىرقى كۈنلەردىن بېرى بۇغراخانغا ئارام بەرمەيدىغان بولۇپ قالغانىدى.ئۇ بۇغراخاننىڭ خاقانلىق تەختىنى ھۈسەيىنگە ئۆتكۈزۈپ بېرىش قارارىنى ئۇققاندىن كېيىن خۇددى كۆكۈيۈن چاققان بايتالدەك تىپىرلاپ كەتتى.ھۈسەيىن ئۇلۇغ ئالتۇن تارىمغا ئۆگەي.ھالبۇكى،ئۇلۇغ ئالتۇن تارىمنىڭ ئىبىراھىم ئىسىملىك ئۆز ئوغلى بار ئىدى. '2'$z_{jz  
ئۇلۇغ ئالتۇن تارىم ئەنە شۇ ئوغلى ئىبىراھىمنى تەخىت ۋارىسى قىلىش كويىدا بارچە ئامالىنى ئىشقا سېلىپ،جىددىي ھەرىكەتلىنىشكە باشلىدى. 7/q:Or{  
_ئىبىراھىم ئۆز ئوغلىڭىزمۇ ،_دەيتتى ئۇ بۇغراخانغا ،_ئۇنىڭمۇ ئىستىقبالىنى ئويلىسىڭىز بولمامدۇ.ھۈسەيىن سىزنىڭ دۆلىتىڭىزدە ئىلىك خان بولدى.لېكىن ئىبىراھىم ھازىرغىچە نام_ئاتاقسىز بوينىنى قىسىپ يۈرىدۇ. %LHVd^?  
بۇغراخان دەرغەزەپ بولۇپ،ئۇنىڭ كوتۇلداشلىرىنى بۆلۈۋەتتى: o/&ESf  
_تولا كاپشىما!بۇ سېنىڭ باش قاتۇرىدىغان ئىشىڭ ئەمەس،ھۈسەيىن بىلەن ئىبىراھىم بىرئاتىدىن بولغان قېرىنداشلار،ئۇلارنى ئورۇنلاشتۇرۇش مېنىڭ ئىشىم ھۈسەيىن خاقان بولىدۇ،ئىبىراھىم ۋەزىر بولۇپ ئۇنىڭغا ياردەملىشىدۇ. Z9#,uy  
ئۇلۇغ ئالتۇن تارىم بۇغراخانغا يەنە بۇ ھەقتە سۆزلىسە دەككىسىنى يەيدىغانلىقىنى چۈشەندى.لېكىن ئۇ نىيىتىدىن يانمىدى.بۇغراخان ئوپالغا كەتكەن كۈنى بۇ تىنىم تاپمايدىغان خانىش ئوغلى ئىبىراھىمنى ھوزۇرىغا چاقىرتتى.ئىبىراھىم كىرىپ ئانىسىغا تزىم قىلدى.ئانا_بالا ئىككەيلەن بىر ئاز پاراڭلاشقاندىن كېيىن ئۇلۇغ ئالتۇن تارىم مۇنداق دېدى: `x:Y s^\  
_ئىككى_ئۈچ كۈندىن كېيىن ھۈسەيىن كېلىدۇ،بۇنى ئويلاپ قويدۇڭمۇ؟ A_:i\ES  
_ئاكام كەلسە كەلمەمدۇ،بۇنىڭ ئويلايدىغان نېمىسى بار؟_دېدى ئىبىراھىم. lNXvK#m  
ئالتۇن تارىمنىڭ ئىچى تىت_تىت بولۇپ كەتتى. sS>v%`_  
_يائاللا،ئىبىراھىم ،قاچانم ئەقلىڭنى تاپارسەن؟دېدى ئۇ ،_بولدى،چىق ،ئىشىڭنى قىل. T'(MTLg}  
ئىبىراھىم ھاپىلا_شاپىلا ئورنىدىن تۇرۇپ چىقىپ كەتتى. 2" c ;T7x  
قەھىرىتان قىش كۈنلىرىنىڭ بىرىدە ھۈسەيىن قەدىناس خانىشى بۇبى رابىيە بىلەن قەشقەرگە يىتىپ كەلدى.ھۈسەيىن ئاتىسى بىلەن كۆرۈشۈپ بولۇپ،خۇش تەبەسسۇم بىلەن ئۆگەي ئانىسىغا تەزىم قىلدى. 2 z6 IB  
_تىنىچ تۇرىدىڭىزمۇ ،ھۆرمەتلىك ئانا؟ N8X!1G  
ئۇلۇغ تارىمنىڭ رەڭگى ئۆڭۈپ كەتتى.شۇنداقتىمۇ ،ئۇ دەرھال چىرايىغا كۈلكە يۈگۈرتتى. P$w9fU YS  
_خۇش كېلىپسىز... Dg!i|PeU(  
بۇبى رابىيە ئۇنىڭ ئۇنىڭ بىلەن قۇچاقلىشىشقا تەمشەلدى،لېكىن ئۇلۇغ تارىم ئانىلاردەك ئىش قىلمىدى.ئۇنى قۇچاقلىمىدى،سۆيمىدى. F?4 c6 /Z  
ھۈسەيىن ئىبىراھىمنى قۇچاقلىدى.ئىبىراھىم ھودۇققاندەك بىر قىسما بولۇپ ھەرىكەت قىلمىدى،بىرنېمە دېيىشكە ئۆملىتىپ،ئاغىزىنى ئاچقان بولسىمۇ،زۇۋان چىقمىدى. ^ Y-B?\1  
ھۈسەيىن ئاتسى بىلەن سۆزلىشىپ بولغاندىن كېيىن ئوغلى مەھمۇد قەشقەرىنى يىنىغا چاقىردى. n5R G&mpQ  
_ئەھۋال ئاتام ئويلىغاندىنمۇ مۇرەككەپ ئىكەن،_دېدى ھۈسەيىن ،_ئۇلۇغ ئالتۇن تارىمنىڭ تۇغقانلىرى ۋە بىر قىسىم قوماندانلار ئىسىيان كۆتۈرۈشنى قەستلەۋېتىپتۇ.سەن دەرھال ئاتلىنىپ چىقىپ،ئوپال بىلەن ئاتۇشنىڭ ئارىلىقىدىكى ئۇرۇق_ئايماقلارنى قوراللاندۇرۇپ،سەپەرۋەر قىل.ئاندىن ئاتۇشتىكى مۇنتىزىم قوشۇن بىلەن بىرلىشىپ،شۇ سۇيىقەستچى بەگلەرنىڭ يولىنى توسۇپ تۇر.ئەگەر ،ياخشى كۈننىڭ يامىنى بولۇپ قالسا،ئىلاھىم،ئۇنداق كۈنلەرنى ھارام قىلسۇن،ئەگەر شۇنداق بولۇپ قالسا بارسىغانغا كەتكىن.ئۇ يەرگە كۈيئوغلىمىز ئىنال تېگىننى ھاكىم قىلىپ قويدۇم. x_}JRcny^  
_ماقۇل،_دېدى مەھمۇد. [ P W\{  
مەھمۇد ئوپالغا قايتتى.ئۇ يول تەييارلىقىنى قىلىپ،قول ئاستىدىكلەرگە بۇيرۇق قىلىپ،ئۇياقتىن_بۇياققا ئالدىراش مېڭىپ يۈرگەندە ئۇشتۇمتۇت ئۆي ئىچىدىن باربىت ساداسى ئاڭلاندى.مەھمۇد ھەيران بولۇپ ئۆيگە كىردى.قارىسا،ئۇنىڭ رەپىقىسى چولپانئاي ھەسىرەتلىك قىياپەتتە ئولتۇرۇپ،بېرىلىپ باربىت چېلىۋاتاتتى. 42SV}2K  
_نېمە بولدۇڭ؟_مەھمۇد مۇلايىملىق بىلەن سورىدى. 5`#>^\p9  
_بولۇۋاتقان ئىشلارغا قاراپ ئىچىم سىقىلىپ كېتىۋاتىدۇ،_دېدى چولپانئاي،_بۇ ئىشلارنىڭ كەينىدىن قانداقتۇر شۇملۇق پۇراپ تۇرىدۇ،كۆڭلۈم سېزىۋاتىدۇ،خوجام ،ئۆزىڭىزگە پەخەس بولۇڭ.... 7*i":(<  
_ھېچ گەپ يوق،بىھۇدە غەم قىلمىغىن،_دېدى مەھمۇد ۋە چولپانئاينىڭ ئىككى قولىنى مەھكەم قىسىپ قويۇپ چىقىپ كەتتى. d6TcNRE  
قەشقەر سارىيىدا ۋەزىرلەر ۋە قوماندانلار جەم بولدى.خاقان ئالمىشىدىغان يىغىن ئېچىلدى.مۇھەممەد بۇغراخان يىغىن ئىشتىراكچىلىرىغا نۇتۇق سۆزلەپ،ئاخىرىدا مۇنداق دېدى: hpO9.9 ~$  
_خاقانىيىنىڭ تاج ۋە تەختىنى ئۆز ئىختىيارىم بىلەن چوڭ ئوغلۇم ھۈسەيىنگە تاپشۇردۇم.بۈگۈندىن ئىتىبارەن ئوغلۇم ھۈسەيىن تەخىت ساھىبى بولسۇن.شەۋكەتلىك ۋەزىرلەر ،باھادىر قوماندانلار،ئەمدى ھۈسەيىن بۇغراخاننىڭ ئەمىرىنى ۋاجىپ دەپ بىلگەيسىلەر. m9F $S3  
ھۈسەيىن تەخىتكە ئولتۇردى.مۇراسىم ئىشتىراكچىلىرى تەخىتنىڭ ئالدىغا كېلىپ بەيئەت قىلدى: `j:#~~W  
_ھۈسەيىن بۇغراخانغا مۇبارەك بولغاي! u< U`'j  
ھۈسەيىن ئورنىدىن تۇردى ۋە ئەلنى ئادالەت بىلەن سورايدىغانلىقىن بىلدۈرۈپ،قۇرئان تۇتۇپ قەسەمىيات قىلىدى. aN l2r  
مۇراسىم ئاياغلاشقاندىن كديىن ھەممەيلەن زىياپەت ھازىرلانغان خانىغا كۆچۈپ،داستىخاننى چۆرىدەپ ئولتۇردى.بۇ چاغدا ياندىكى ئىشك قىيا ئېچىلىپ،ئۇلۇغ ئالتۇن تارىم كۆرۈندى .ئۇ ئىبىراھىمنى ئىشارەت بىلەن يىنىغا چاقىرىۋالدى. q;Ip! +&  
_ئەمدى ئۇ ئۆيگە چىقما ،_دېدى ئالتۇن تارىم،_غەيرەتلىك بول،ئىبىراھىم.ھازىر سەن خاقان بولىسەن. Z FT#o\.6`  
شۇ گەپ بىلەن ئۇ قوينىدىن بىر كىچىك قۇتىنى چىقاردى ۋە شىرە ئۈستىدىكى شەربەت قويۇلغان چىنىلەرگە قانداقتۇر سۇيۇقلۇقنى ئاز_ئازدىن قۇيدى. N+2{n@XBU  
_ياق،ئۇنداق قىلماڭ،جېنىم ئانا!_دەپ ۋاقىراپ تاشلىدى قورقۇپ كەتكەن ئىبىراھىم. p2oKw5@_J  
ئانىسى ئۇنىڭغا پەرۋا قىلمىدى.ئۇنىڭ ئىشارىتى بىلەن ئىككى قۇل چىنىلەرنى ئىككى لېگەنگە بۆلۈپ تىزدى_دە،زىياپەت سورۇنىغا ئاچىقىپ كەتتى. wtL8KQ1~  
زىياپەت سورۇنىدىكىلەر ئانار شەربىتى قۇيۇلغان چىنىلەرنى ئېلىشىتى ۋە پاراڭ بىلەن ئولتۇرۇپ ئىچىشتى.ئۇشتۇمتۇت مۇھەممەد بۇغراخان ئىككى قولى بىلەن مەيدىسىنى چىڭ بېسىۋېلىپ ئاغىزىنى يوغان ئاچتى_دە،بىر يانغا قىيسىيىپ يىقىلغىنىچە يىتىپ قالدى.ھۈسەيىن ئورنىدىن ئىرغىپ تۇردى ۋە نېمىنىدۇر تۇتماقچى بولغاندەك بىر قولىنى ئالدىغا سوزۇپ: M9&*A.6  
_زەھەر_...دەپ خىرقىرغان ئاۋازدا ۋاقىرىدى ۋە شۇئان داستىخان ئۈستىگە <<گۈپ>>قىلىپ يىقىلىدى. gb:0D_^KMn  
داستىخان ئەتىراپىدا ئولتۇرغانلاردىن يەنە بىر نەچچە كىسىمۇ ئىلگىرى_كېيىن بولۇپ ھەر يانغا يىقىلىشتى. h&{!OcH  
خانىش ياندىكى خانىغا ئورۇنلاشتۇرۇپ قويغان نۆكەرلەر قىلىچلىرىنى يالىڭاچلاپ،پاجىئە يۈز بەرگەن سورۇنغا ئېتىلىپ كىردى. xQ7Wm vF  
ساراي ئىچىدە ئىسيانچىلارنىڭ چېرىكلىرى توشۇپ كەتتى.مۇھەممەد بۇغراخانغا سادىق بولغان نۆكەرلەرنىڭ قارشلىقى ئاسانلا باستۇرۇلدى. I.u;&DH  
خانىش ئۇلۇغ ئالتۇن تارىم قورقۇپ،تېڭىرقاپ قالغان ئىبىراھىمنى قولىدىن تارتىپ سۆرەشتۈرگەن ھالدا تەخىت سۇپىسىغا چىقتى.ئۇ بۇيەردە توپلانغان ئۆزىنىڭ قوللىغۇچىلىرىغا گوياكى دوزاخ ئوتىنى چېچىپ تۇرغان كۆزلىرى بىلەن بىر قۇر قاراپ چىقتى. ئاندىن ئۆزىنىڭ كۈچلۈك ۋە قورقۇنچلۇق ئاۋازى بىلەن ئېلان قىلدى: `oM|M8yp7  
_ئاللانىڭ ئىرادىسى بىلەن ھازىرىدىن باشلاپ ئوغلۇم ئىبىراھىم خاقان بولدى!ئەمدى ئۇ ئىبراھىم بۇغرقاراخان دېگەن ئاتاق بىلەن ئۇلۇغلىنىدۇ. FQ9*mT7@  
ئىبىراھىم تەخىتكە ئولتۇردى.ئىسىيانكارلار تەزىم قىلىپ،ئۇنىڭغا ئىتائەت بىلدۈردى. _`}2 ,aK  
پاجىئە يۈز بەرگەندە ھۈسەيىنىنىڭ خانىشى بۇبى رابىيە ئالتۇن تارىم ئاياللار ئۈچۈن ھازىرلانغان ئايرىم خانىدا ئىدى.ئۇشتۇمتۇت ،بارىسىغاندىن ئۇلار بىلەن بىللە كەلگەن بىر تارخان (بىر خىل ھەربىي ئۇنۋان)بىر توپ چېرىكلەر بىلەن يۈگۈرۈپ كىردى_دە: - G]ul0  
_تېز بولۇڭ،ئالتۇن تارىم ئىسىيان!_دەپ ۋاقىرىدى ۋە بۇبى رابىيە ئېسىنى يىغىۋالغۇچە ئۇنىڭ قولىدىن تارتىپ تاشقىرىغا ئاچقىتى.زىياپەتتىكى ئاياللار قورقۇپ كەتكەنلىكتىن قالايمىقان چىرقىراپ ئۆينى باشلىرىغا كېيىشىتى.بارسىغانلىق نۆكەرلەر بۇبى رابىيەنى ئوتتۇرىغا ئېلىپ ،ئىسىيانچى چېرىكلەرنىڭ ھۇجۇمىدىن چىكىندۈرگەچ ئوردا دەرۋازىسىدىن سىرتقا چىقتى. ?z tq3$G  
ئۇلار ئودىدىن چىقىپ بىر ھازا يول يۈرگەندىن كېيىن نىزامىدىن ئىسىراپىل توغان تېگىن باشچىلىقىدىكى قوشۇن بىلەن ئۇچراشتى. Y(R>.zi  
بۇبى رابىيەھېلىقى تارخاننىڭ يارىدىمىدە ئاتتىن چۈشتى ۋەتوغان تېگىنگە ئېسىلىپ،<<مەھمۇد بالامنىڭ جان دوستى سەن>>دەپ يىغلاپ كەتتى. W`ZniWP?  
_ئەلھۈكمىلىلا،ئالتۇن تارىم،_دېدى توغان تېگىن ئۇنىڭغا تەسەللى بېرىپ،_ئۆلگەننىڭ كەينىدىن ئۆلمەكلىك يوق.ئەمدى تىرىكلەرنىڭ غېمىنى قىلايلى،سىلەر دەرھال مۇق يولى ئارقىلىق كۆكئارت تاغلىرىدىن ئۆتۈپ بارسىغانغا كېتىڭلار. A6Sg)Zgi  
_مەھمۇدچۇ؟سىزچۇ؟ zGUZ&Bq  
_مەھمۇدقا خەۋەر يوللىدىم،_دېدى توغان تېگىن ،_ئۇمۇ ئاتۇشتىن ئوپالغا كېلىپ،مۇق يولغا چىقىدۇ.مەن قوشۇنۇم بىلەن ئىسىيانچىلارنى توسۇپ تۇرىمەن. E:Yypq\  
نامەلۇم بىر ئاتلىق قوشۇن ئازىق قەلئەسىنىڭ ئالدىغا كەلدى.ئۇلارنىڭ ئۈچ ۋەكىلى قەلئە ئىچىگە كىرىپ تۇرۇمتايغا: ?\/A9r9v  
_ئوردا قانغا بويالدى،بۇغراخان بىلەن ھۈسەيىن زەھەرلەپ ئۆلتۈرۈلدى.ئەمدى مەھمۇد قەشقەرىنى قۇتۇلدۇرۇش كېرەك.تېز بولۇڭلار!بىزنى مەھمۇد قەشقەرى بىلەن كۆرۈشتۈرۈڭلار،_دېدى. \0rv\c_  
_راسىت گەپ قىل! T\) 8=~  
_راسىت... %G~ o%;  
شۇنىڭ بىلەن ،ئۇ ئۈچ ۋەكىل ئارتۇق گەپ قىلماستىن،ئارقىسىغا بۇرۇلۇشتى_دە،ئالدىراپ چىقىپ كېتىشتى.نامەلۇم قوشۇن ئاتۇش يولىغا چۈشۈپ،ئاتلىرىنى بولۇشىغا چاپتۇرغان پېتى ئۇزاپ كەتتى. 1<# edH  
ئارىدىن ئۇزۇن ئۆتمەي شۇ قوشۇن كەتكەن تەرەپتىن بىر ئادەم ئېتىنى چاپتۇرۇپ ئازىق قەلئەسىگە كىردى_دە ،تۇرۇمتايغا ئالدىراپ سۆزلەپ كەتتى: +}<EdUD  
_مەن كارۋان بېشى،ئەھۋال چاتاق.بۇ يۋلاق سارىغنىڭ قوشۇنى ،مەھمۇد قەشقەرىنى تۇتۇش ئۈچۈن ئاتۇشقا كېتىۋاتىدۇ.مەنمۇ شۇ قوشۇندا ئىدىم،مېنى مەجبۇرىي چېرىكلىككە تۇتقانىدى.ئوغرىلىقچە ئۇلاردىن ئايرىلىپ قېچىپ كەلدىم. ft > Ic  
تۇرۇمتاي خۇددى جېنى چىقىپ كېتىۋاتقاندەك بولۇپ،ئىككى مۇشتى بىلەن ئۆزىنىڭ بېشىغا قاتتىق ئۇردى.چىرايىدا قان قالمىدى. s]4nHE  
_يۈر،_دېدى ئۇ كارۋان بېشىنىڭ بىلىكىدىن تارتىپ ،_بۇ گەپلەرنى چولپانئاي ئالتۇن تارىمغا ئېيتمىساق بولمايدۇ. X ]^am2t]  
چولپانئاي كارۋان بېشىنىڭ ئېيتقانلىرىنى ئاڭلىغاندىن كېيىن ئۆزىنى ئۇنتۇغان ھالدا ئورنىدىن دەس تۇردى. K ]7saX  
_ماڭايلى!_دەپ خىتاپ قىلىدى ئۇ ،_تۇرۇمتاي بارلىق چېرىكلەرنى،قۇللارنى قورال تۇتالايدىغانلىكى ئادەمنىڭ ھەممىسىنى يىغ،ئاتلىنايلى.ياۋلاغ سارىغنىڭ كەينىدىن قوغلاپ يىتىش كېرەك .ئۇلارنىڭ ھىيلىسىگە يول قويمايلى.مەھمۇدنى ئەمدى پەقەت بىزلا قۇتۇلدۇرالىشىمىز مۇمكىن. I, .;tv\Z  
ئۇ بۇلغۇن تېرسىدىن تىكىلگەن كالتە جۇۋسىنى كىيىپ،بېلىگە قىلىچ ئاستى. MRv yS::(  
شۇنداق قىلىپ،ئوپال چېرىكلىرىگە چولپانئاي ئالتۇن تارىم ئۆزى قوماندانلىق بولۇپ،سەپ ئالدىغا ئۆتتى.ئۇلار كارۋان بېشىنىڭ يول باشلىشى بىلەن قار باسقان دالىدا شىددەتلىك ئىلگىرىلىدى. ^BWj/Ty'  
يىراقتا ياۋلاق سارىغىنى قوشۇنى كۆرۈندى.چولپانئاي قىلىچنى قىنىدىن سۇغۇرۇپ ئېلىپ ،بولۇشىغا قويۇۋەتتى. >iW.W S  
_ئەي_ھەي!_دەپ ۋاقىرىدى ئۇ ياۋلاق سارىغ قوشۇنىغا يىقىنلاپ كەلگەندە ،_توختاڭلار!مەھمۇد قەشقەرى سىلەرنى چاقىرۋاتىدۇ! y]yP!H  
_ھوي!بۇ نېمە گەپ؟مەھمۇد قەشقەرى قېنى؟_دېدى ياۋلاغ سارىغ ئۇلارغا قاراپ. 1p6fL][ H  
ئۇنىڭ ئاۋازى تېخى بېسىقماي تۇرۇپلا چولپانئاينىڭ قولىدىكى ئەگرى قىلچ كۆزنى يۇمۇپ_ئاچقۇچە ئۇنىڭ بېشىغا ئۇرۇلدى.باش يېرىلدى،گۇناھكار تەندىن ئامانەت جان ئۇچۇپ چىقىپ كەتتى. !r  |2  
ئوپال چېرىكلىرى قىلىچ،نەيزىلىرنى ئىشقا سالدى.چولپانئاي قىلىچۋازلىق بابىدىكى ماھارىتىنى راسا ۋايىغا يەتكۈزۈپ نامايەن قىلىدى.قالايمىقان گىرەلىشىپ كەتكەن كىشلەرنىڭ ئارىسىدىن بىر چاڭگا ساقاللىق ياۋ چېرىكى چىقىپ كېلىپ،چولپانئاينىڭ كۆكسىگە نەيزە ئۇردى.چولپانئاي ئىگەردىن سىيرىلىپ چۈشۈپ كەتتى.  
ئانچە يىراق بولمىغان جايدا دۈشمەننىڭ ئەدىپىنى بېرىۋاتقان تۇرۇمتاي بۇنى كۆرۈپ،ئېتىدىن سەكرەپ چۈشتى_دە،قىمىر قىلماستىن ياتقان چولپانئاينى كۆتۈرۈپ جەڭگاھتىن ئاچىقتى. '5T#1p?k  
شۇ ئەسنادا بۇ قىسىقىغىنا جەڭمۇ ئاياغلاشتى.سەركەردىسىدىن ئايرىلغان ياۋ قوشۇنى تەرەپ_تەرەپكە پىتىراپ تارقىلىپ كەتتى.تۇرۇمتاي چولپانئاينى ئات تۇياقلىرى تەگمىگەن ئاپئاق قارنىڭ ئۈستىگە ئاۋايلاپ ياتقۇزۇپ قويدى. W]]-NWk  
تۇرۇمتاي ئوال چېرىكلىرىنى باشلاپ تۈن نىسپىدىن ئاشقاندا ئاتۇشقا يىتىپ كەلدى ۋە بولۇپ ئۆتكەن پاجىئەنى مەھمۇد قەشقەرىگە ئۇقتۇردى.مەھمۇدنىڭ نەقەدەر غەيرەتلىك ،ئىرادىلىك ئەر ئىكەنلىكى كىشلەرنى ھەيرەتتە قالدۇردى.ئۇ بىركۈننىڭ ئىچىدىلا تۆپە_تۆپىلەپ بېشىغا چۈشكەن كۆتۈرگۈسىز دەرد_ھەسىرەتتىن كۆزلىرى قاراڭغۇلىشىپ ،سەنتۈرلۈپ كەتتى،يىقىلىپ چۈشمەسلىك ئۈچۈن تۇرۇمتاينىڭ يەلكىسىنى تۇتۇۋالدى.ئاغزىدىن ئەمەس،يۈرەك باغرىدىن يىغلىغانغا ئوخشاش بوغۇق سادا چىقتى.لېكىن ئۇ يىغلىمىدى.ھايال ئۆتمەي ئېسىنى يىغىۋالدى.ئايەت ئوقۇپ،دۇئا قىلدى.ئاندىن تامامەن ئۆزگىرىپ كەتكەن،ئىنسان قەلبىنى لەرزىگە كەلتۈرىدىغان ئاۋازدا بۇيرۇق بەردى: LrOc V-  
_چېرىكلەر تۇرغۇزۇلسۇن!ئاتلىنايلى! Q)2-.bpe  
مەھمۇد ئازىق قەلئەسىگە قايتىپ كېلىپ،دەرھال ئۆزىنىڭ كۈتۈپخانىسىغا كىردى ۋە قول يازمىلىرى سېلىنغان ساندۇقنىڭ ئاغزى ئوچۇق تۇرغانلىقىنى،قول يازمىلارنىڭ يوقالغانلىقىنى كۆرۈپ تاتىرىپ كەتتى.بۇ چاغدا ئىككى تالىپ ئۇنىڭ ئۇستازى ھۈسەيىن خەلەپنى يۆلەپ كىرىپ كەلدى. L0\Aw@8a  
_قول يازمىلىرىڭنى بۇلاڭچىلارنىڭ قولىغا چۈشۈپ كەتمىسۇن دەپ مەن ئەكەتكەنىدىم،_دېدى ئۇستازى ،_ئەمدى ئۆزۈڭگە قايتۇرۇپ بېرەي. zbJ*(p[l  
مەھمۇد يوغان قاپنى كۆتۈرۈپ بوسۇغىدا تۇرغان چاكارنى ئەمدىلا كۆردى.چاكار قاپنى مەھمۇدنىڭ ئالدىغا ئەكېلىپ قويدى.قاپقا ئۇنىڭ قول يازمىلىرى رەتلىك تىزىلىپ قاچىلانغانىدى. S\h"yu4X  
_ئەمدى تېزىرەك جابدۇنغىن بالام ،_دېدى ئۇستازى،_قازا قىلغانلارنىڭ ئاخىرەتلىك ئىشلىرىنى مەن ئورۇنلاشتۇرىمەن. 1oe C&se  
مەھمۇد قول يازمىلار سېلىنغان قاپنى بىر ئاتقا تاڭدۇردى ۋە ئۆز ئادەملىرىنى باشلاپ مۇق يولىغا راۋان بولدى.ئۇ يول بويى ئانىسى بۇبى رابىيەنىڭ ئىز_دېرىكىنى قىلىپ ماڭدى.ئۇچرىغان كىشىلەرنىڭ بەزىلىرى بىر توپ ئاتلىقلارنىڭ مۇق يولى تەرەپكە ئۆتۈپ كەتكەنلىكىنى ئېيتىشىتى.يەنە بەزىلەر شۇ ئاتلىقلار ئىچىدە ياشانغان بىر ئايالنىمۇ كۆرگەنلىكىنى يادىغا ئېلىشتى. !0Z fNq  
مەھمۇد شۇ ئاتلىقلارغا يىتىشۋېلىش ئۈچۈن ئاتلىرىنى ئايىماي چاپتۇردى.ھېچكىم ئۇچىرىمىدى.لېكىن تاغ يوللىرىدا نۇرغۇن ئاتلىقلارنىڭ تۇياق ئىزلىرى كۆرۈنەتتى.شۇنىڭغا قاراپ،ئۇلارنى بۇ يەردىن ئۆتۈپ كەتتى دەپ قىياس قىلشقا بولاتتى. #} os%r6  
مەھمۇد ۋە ئۇنىڭ ئادەملىرى تۇياق ئىزلىرىنى يىتتۈرۈپ قويماسلىققا تىرىشپ كېتىۋەردى. )&*_49bJ  
مەھمۇد بارىسىغان شەھىرىگە يىتىپ كەلدى.لېكىن ئۇنىڭ ئانىسى بۇبى رابىيە بۇ يەرگە كەلمىگەنىدى.كېيىن قەشقەردىن قېچىپ كەلگەنلەردىن مەلۇم بولدىكى، بۇبى رابىيە ۋە ئۇنى قوغدىغۇچىلار مۇق يولىدا كېتىۋاتقاندا ئىسىيانچىلار قوغلاپ كېلىپ،ئۇلارنىڭ ھەممىسىنى قەتل قىلغانىدى. y$?b,6~#  
مەھمۇد بۇ خەۋەرنى ئاڭلىغاندىن كېيىن ئېغىر كېسەل بولۇپ يىتىپ قالدى.ئۇنىڭ ھامما ئاچىسى بۇبى سەلىمە ۋە ئۇنىڭ ئېرى ،يەنى بارسىغان ھاكىمى ئىنال تېگىن ئۇنى ئۆز ئۆيىدە ئۇنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئېلىپ،ئۇستا تېۋىپلارنى چاقىرىپ داۋالاتتى.تۇرۇمتاي ئەتىگەندىن كەچكىچە ئۇنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئېلىپ،ئۇنىڭ يىنىدىن كەتمەي خىزمىتىنى قىلدى.ئىنال تېگىن بىلەن بۇبى سەلىمەمۇ ھەر كۈنى كېلىپ ئۇنى يوقلاپ تۇردى. Ooii`   
تىۋىپنىڭ كۆڭۈل قويۇپ داۋالىشى نەتىجىسىدە مەھمۇد ئاستا_ئاستا ساقىيىپ قالدى. |%P$Bn  
مۇھەممەد بۇغراخاننىڭ كىچىك ئوغلى ئىبىراھىم تەخىتكە چىقىپ ئۆز بەختىنى تاپمىدى.ھە دېسىلا ئاتىسى بىلەن ئاكىسى كۆز ئالدىغا كېلىۋالاتتى،ئۇنى قورقۇنچ باستى. yulKGcP  
ئۇلۇغ ئالتۇن تارىم ئۇنى يەنە قۇتراتقىلى تۇردى: *_dYj@?h"  
_ئەتراپىڭدا دۈشمەنلىرىڭ تولۇپ ياتىدۇ،ئىبىراھىم . LBcP2~>.  
_قايسى دۈشمەنلەر؟_سورىدى ئىبىراھىم. j s%+ggJW  
خۇن دەۋاسىنى قىلىدىغان مەھمۇدچۇ،ھەسەن تېگىنچۇ،ئۇلارنى يوقىتىشىڭ كېرەك! r\6^-_^f  
_ئۇلارنى... P__/_r{UY  
_شۇنداق،ئاۋۋال مەھمۇدنى يوقات.ئاندىن قەشقەر بىلەن بارىسىغان قوشۇنلىرىنى بىرلەشتۈرۈپ ئۇدۇنغا بارىسەن. g#_h x 
ئاخىرى،ئىبىراھىم زور قوشۇننى باشلاپ بارىسغان تەرەپكە ئاتلاندى. fR>we;Eti:  
ئىبىراھمنىڭ قوشۇنى بارسىغان شەھىرىنى قامال قىلدى.ئۇلارنىڭ ئۈچ ئەلچىسى ئاتلىرىنى يورغىلىتىپ،سېپىل دەرۋازىسىنىڭ ئالدىغا كەلدى. p^6qlmS  
_ئەلچىگە ئۆلۈم يوق!_دەپ ۋاقىردى ئۇلاردىن بىرى،_ئىبىراھىم بۇغراخاننىڭ مەكتۇپىنى ئەكەلدۇق.ئىنال تېگىن بىلەن كۆرۈشىمىز. I%CjpJNy>2  
دەرۋازا ئېچىلدى،ئەلچىلەر كىردى،ئىنال تېگىن ئىبىراھىمنىڭ مەكتۈپىنى ئېلىپ ئوقىدى.ئاندىن مەكتۇپنى يىنىدا تۇرغان مەھمۇد قەشقەرىگە بەردى.<<ئىنال تېگىننىڭ ھاكىملىق مەرتىۋىسىگە دەخلى_تەرۇز يەتمەيدۇ...مەھمۇد قەشقەرىنى ئوردىنىڭ بىر تەرەپ قىلىشىغا تاپشۇرۇپ بەرسىلا ،ئىش تامام.>> P47.{=}  
ئىبىراھىمنىڭ ئاساسلىق دېمەكچى بولغىنى ئەنە شۇنىڭدىن ئىبارەت ئىدى. ~`fOP Q  
ئىنال تېگىن مەكتۇپنى مەھمۇدنىڭ قولىدىن ئېلىپ،تۆت پارچە قىلىپ يىرتىۋەتتى.ئاندىن شۇ يىرتىلىغان مەكتۇپنى ئەلچىنىڭ قولىغا تۇتقۇزۇپ قويدى. x^ L`5@  
_ئىبىراھىم ھايۋان ھەزرەتلىرىگە مېنىڭ بېرىدىغان جاۋابىم شۇ،_دېدى ئۇ چىرايىنى قىلچە ئۆزگەرتمەستىن تەمكىنلىك بىلەن. ~(4(  
يىرتىلغان مەكتۇپنى قولىغا ئالغان ئەلچىنىڭ رەڭگى ئۆڭۈپ كەتتى،لېكىن ئۈن_تىن چىقارماي ئېگىلدى. t$c!Uo:\  
ئۈچ ئەلچى سېپىل دەرۋازىسىدىن چىقىپ،يەنە ئاتلىرىغا مىنىشتى ۋە ئىبىراھىمنىڭ بارگاھىغا قايتىپ كەلدى. #9 ;-]"  
ئىبىراھىم قوراللىق قىسىملارنىڭ ئارقا تەرىپىدە قۇرۇلغان زەر گۈللۈك قىزىل كىمخاپ چېدىردا ئۆزىنىڭ ئەلچىلىرىنى كۈتۈپ ئولتۇرغانىدى. o\ :sh-  
ئىبىراھىم ئەلچىلەرنىڭ قولىدىن يىرتىلغان مەكتۇپنى ئالدى_دە،خۇددى چاپاننى تۇتىۋالغاندەك چۆرۈپ تاشلىدى ۋە سوئال نەزەرى بىلەن باش قوماندانغا قارىدى. Q\>+DE%:  
_ئەمدى قەلەمنى قويۇ]،ئەلەمنى ئىشقا سالايلى،_دېدى باش قوماندان. 7?B>uM>  
ئۇلار سىرتقا چىقتى .قويۇق ئوت_چۆپ ئۆسۈپ كەتكەن دۆڭگە گىلەم سېلىندى.چۆرىسىگە مەشۇتتىن چۇچىلا تۇتۇلغان قىزىل كىمخاپ كۈنلۈك تىكلەندى. m1%Q  
ئىبراھىم خاقانلىق ئىززىتىنىڭ سىموۋلى بولغان كۈنلۈكنىڭ تۈۋىگە كېلىپ ئولتۇردى. $,'xh^,<  
_ھۇجۇمنى باشلاڭلار،_دېدى ئۇ يىنىدىكى قوماندانلارغا قولى بىلەن سېپىلىنى كۆرسىتىپ،_ھۇجۇم!_دەپ ۋاقىرىدى باش قوماندان قىلىچىنى ئېگىز كۆتۈرۈپ. ,AhB !(  
پالاقمانچىلار سېپىلغا قارىتىپ تاش ياغدۇرۇشقا باشلىدى.ئاتلىق ۋە پىيادە قىسىملار ئالغا ئىلگىرىلىدى. @SKjhi  
بارسىغانلىقلار سېپىلنىڭ كەينىدە جەڭگە چۈشۈشنى قارار قىلدى.سېپىل دەرۋازلىرى كەڭ ئېچىۋېتلىدى.ئىنال تېگىننىڭ ئاتلىق قوشۇنلىرى ۋە ئۇلارنىڭ كەينىدىن پىيادە قوشۇنلىرى دالىغا چىقتى. tn6$Px  
مەھمۇد قەشقەرىنىڭ ئىچىگە پاتماي كەتكەن دەرد ۋە ھەسىرەتلىرى ،ئەمدى غەزەپ ۋە كۈچكە ئايلاندى.ئۇ بىر بۆلۈك ئاتلىق قوشۇننى باشلاپ سېپىل دەرۋازىسىدىن چىقتى ۋە قىلىچىنى يالىڭاچلاپ: 3${~sYr  
_ئاللاھۇئەكبەر!_دەپ خىتاپ قىلدى_دە،ئېتىنى ئۇچقاندەك چاپتۇرۇپ ھۇجۇمغا ئۆتتى. DJv$lK`  
تۇرۇمتاي بىلەن ھېلىقى كارۋان بېشىمۇ ئۇنى ئىككى يىنىدىن قورۇقداپ ئات سالدى. #SimGn=KU  
ئىنال تېگىن ئۆز قوشۇنىنى باشلاپ،جەڭ مەيدانىنى ئېنىق كۆزەتكىلى بولىدىغان ئېگىز تۆپىلىككە چىقتى ۋە شۇ يەردە تۇرۇپ،ھەر قايسى سەپلەردىكى قوشۇنلارنىڭ ھەرىكىتىگە قوماندانلىق قىلىشقا ھازىرىلاندى. th'g23uBB7  
ھالبۇكى،بۇ قېتىمقى جەڭدە بەخىت قۇشى كىمنىڭ بېشىغا قونىدىغانلىقى ناھايىتى تېزلا ئايان بولدى.ئىككى تەرەپنىڭ سەپلىرى توقۇنۇشماي تۇرۇپلا ئىبىراھىمنىڭ بىر نەچچە قوماندانلىرى ئۆز قوشۇنلىرىنى باشلاپ ئىنال تېگىن تەرەپكە قېچىپ ئۆتتى. %  
_بىز ئىبىراھىمىنى قانۇنىي تاجدار دەپ ئېتىراپ قىلمايمىز،_دېدى بۇ قوماندانلاردىن بىرى ئىنال تېگىنىنىڭ ئالدىغا كېلىپ. <30rB6Glo  
_قاچانكى قانۇنلۇق خان تەخىتكە چىققۇچە ئىنال تېگىن ھەزرەتلىرىنىڭ رەھبەرلىكىدە تۇرۇشنى خالايمىز،_دېدى يەنە بىر قوماندان. -.S-.a}C`  
ئىبىراھىم ئۆز قوشۇنىنىڭ خۇددى كەچ كۈزدىكى خازاندەك چېچىلىپ كەتكەنلىكىنى كۆرۈپ قورقۇپ كەتتى.چىرايىدا قان قالىمىدى.ئۇ ئەس_ھوشىنى يوقاتقان ھالدا يۈگۈرۈپ بېرىپ ئاتقا مىندى ۋە خاقانلىق ئىززىتىنىڭ سىموۋلى بولغان كىمخاپ كۈنلۈكىنى شۇ پېتىچە قالدۇرۇپ،ئارقا_ئالدىغا قارىماي قاچتى.پەقەت،ئاز ساندىكى نۆكەرلەرلا ئۇنىڭغا ئەگەشتى.بۇ نۆكەرلەر جېنىنى قولىغا ئېلىپ قويغاندەكلا كۆرۈنەتتى.ئۇلار قېچىپ كېتىۋېتىپ،قوغلىغۇچىلارنى يىقىن كەلتۈرمەسلىك ئۈچۈن ئارقىسىغا قارىتىپ ئوقيادىن ئوق ئۈزگىلى تۇردى. >hk]( L  
مەھمۇد قەشقەرىنىڭ قوماندانلىقى ئاستىدىكى چېرىكلەر ئۇلارنى قوغلاپ كېلىۋاتاتتى.يا ئوقلىرى ئۇلارنىڭ قاتارىدىن بىر نەچچە ئادەمنى يىقىتتى. )Z)% OXQ  
تۇرۇمتاي ئېتىنى قامچىلاپ ،،مەھمۇدقا يىقىنلاشتى. MQ_ =:G?  
_ھەزرىتىم،ئوق تېگىپ كەتمىسۇن ،مۇنۇ قالقاننى ئېلىۋېلىڭ!_دەپ ۋاقىردى ئۇ ۋە مەھمۇدقا ئۆزىنىڭ قالقىنىنى سۇنۇپ بەردى.لېكىن ئۇنىڭ قالقىنى مەھمۇدنىڭ قولىغا يەتمەي تۇرۇپ چۈشۈپ كەتتى.تۇرۇمتاي خۇددى چۆچۆپ كەتكەندەك بىر سىلكىندى_دە،ئېگەردىن سېرىلىپ چۈشۈپ،يەردە يىتىپ قالدى. KaTI>+  
_تۇرۇمتاي!_دەپ خىتاب قىلدى مەھمۇد ئېتىدىن سەكرەپ چۈشۈپ ،تۇرۇمتاينىڭ كۆكىرىكىدە يا ئوقى سانجىلىپ تۇراتتى. Q!_{*::  
مەھمۇدئۇنىڭ يىنىغا تىزلاندى،ئۇنىڭ تىنىقىنى ،يۈرىكىنى تەكشۈرۈپ كۆردى .تۇرۇمتاينىڭ تىنىقىمۇ،يۈرىكىنىڭ سوقۇشىمۇ توختىغانىدى.مەھمۇد ئۇنىڭ يىنىدىن تۇرماي بېشىنى ساڭگىلىتىپ ئولتۇرۇۋەردى.ئۇ خۇددى باياۋاندىكى تىكەنگە ئوخشاش يالغۇزلۇق ھېس قىلدى. s]o o~DX  
پۈتۈن ئەتراپتا ئىنال تېگننىڭ چېرىكلىرى غەلىبە تەنتەنىسى بىلەن چۇقان سالماقتا ئىدى.جەڭ ئاياقلاشتى.بەكرەك چۇقان سېلىشىپ كەتكەن بىرتوپ چېرىكلەر مەھمۇدنىڭ دىققىتىنى قوزغىدى.ياش بىر چەۋەنداز ئىككى قولى ئارقان بىلەن باغلانغان بىر كىشىنى ئېتىغا سۆرىتىپ كېتىۋاتاتتى.بۇ تۇتقۇننى ھەر ياندىن قورشاپ كېلىۋاتقان ئاتلىق ۋە پىيادە چېرىكلەر خوشال بولۇپ ۋاقىرىشاتتى: ^YLH}`-^5  
_ئەڭ چوڭىنى تۇتتۇق.ئىنال تېگىن سۆيۈنچە ئالىمىز. WuFZmIPOE  
مەھمۇد ئورنىدىن تۇرۇپ تۇتقۇنغا قارىدى.بۇ تۇتقۇن ئىبىراھىم ئىدى.ئۇنىڭ زەرباپ تونى توپىغا مىلەنگەن ۋە يىرتىلغان،ئاق يىپەك سەللىسى چۇۋۇلۇپ مۈرسىگە چۈشۈپ قالغانىدى.ئۇنىڭ ئىككى قولى ئارقان بىلەن باغلانغان،ئارقاننىڭ بىر ئۇچى ئالدىدا كېتىۋاتقان ئاتنىڭ ئېگىرىگە چېتىلغانىدى. 5o#5vavw\  
مەھمۇد ئۇنىڭ كەينىدىن قاراپ تۇرۇپ قالدى.ئاسىي تاغىسىنىڭ بۇ ھالىتى ئۇنىڭدا ھېچقانداق تەسرات قالدۇرمىدى.ئۇ يا غەزەپلەنمىدى ،يا ئېچىنمىدى.شۇ تاپتا ئۇنىڭ گوياكى قاراڭغۇ بوشلۇققا ئوخشاپ قالغان قەلبىدە يىتىملىك تۇيغۇسىدىن باشقا ھېچنىمە يوق ئىدى. !Ip_947w  
ئىككى كۈندىن كېيىن ئىنال تېگىن قىزى ۋە مۇپتىلارنىڭ ھەمراھلىقىدا دىۋان مەھكىمىسىنىڭ ئالدىدىكى مەيدانغا چىقىپ،بۇ يەرگە يىغىلغان جامائەت ئالدىدا ئىبىراھىمنىڭ ئۈستىدىن ھۆكۈم چىقاردى: ;z[I;c%  
_كاللىسى ئېلىنسۇن! 5*==  
شۇنداق قىلىپ،ئىبىراھىم ئىبىن مۇھەممەد ئۆز ئاتىسى ۋە ئاكىسىنىڭ خۇنى بەدىلىگە كەلگەن تەخىتكە چىقىپ توپتوغرا ئالتە ئاي ئۆتكەندە ياش جېنىدىن ئايرىلىدى. +Ybtv&JG#  
قەشقەر ئوردىسىدا قالغان ئۇلۇغ ئالتۇن تارىم بارسىغاندىن قېچىپ كەلگەن ئادەملىرىنى كۆرگەندىن كېيىن ئۇدا بىر نەچچە كۈنگىچە ئۆز ھۇجىرسىغا سولىنىۋالدى. sANi\BL  
<<ئىبىراھىم ئۆلمەيدۇ>>دەيتتى ئۇ ئۆزىگە ئۆزى،<<ئىبىراھىم ئۆلمەيدۇ،ئۆلسە بولمايدۇ!>> {"nZeu^A  
ئۇنىڭ كۆزلىرى،شۇنچە كۆپ كىشلەرنىڭ ئۆلۈشىگە پەرۋاسىزلىق بىلەن قارىغان كۆزلىرى خۇددى چاناقلىرىدىن چىقىپ كېتىۋاتقاندەك يوغان ئېچىلىپ كەتتى.شىرە ئۈستىدە ئاق قاشتېشىدىن قاپاق شەكىلىدە ئويۇپ ئىشلەنگەن نەپىس بىر قۇتا تۇراتتى.ئۇلۇغ ئالتۇن تارىم يوغان ئېچلىغان كۆزلىرى بىلەن شۇ قۇتىغا تىكىلىپ قارىدى.ئۇ قۇتىنى ئېلىپ،ئاغىزىنى ئاچتى.ئۇنىڭ قوللىرى تىتىرىمىدى،بېشىنى كەينىگە تاشلاپ،قۇتىدىكىنىڭ ھەممىسىنى ئىچىۋەتتى. x!Nc_F  
مەھمۇد ئارسلان تېگىن بىلەن ھەسەن تېگىن خوتەندىن قەشقەرگە قايتىپ كەلدى.جەڭ بولمىدى،پاراكەندىچىلىكمۇ يۈز بەرمىدى.ئەزىزانە قەشقەر گويا ماتەم تۇتىۋاتقاندەك جىمجىت ئىدى. ueTVQN\  
مۇھەممەد بۇغراخان تەختنى تارتىۋالغاندا خان جەمەتىنىڭ ئەزالىرى بۇ يەرگە قەدەم باسىمىغانىدى،ئەمدى ئارسلان تېگىنىڭ چاقىرىقى بويىچە ھەرقايسى يۇرتلاردىكى خان جەمەتىنىڭ يىغىنى ئېچلىپ،تەخىت ساھىبى ئېلان قىلىندى. مەھمۇد ئارسلان تېگىن خاقان بولدى ۋە ئۇ <<توغرۇل قاراخان>>دېگەن ئۇنۋان بىلەن ئۇلۇغلاندى.ھەسەن تېگىن ئورۇنباسار خان بولدى ۋە ئۇ <<بۇغراخان>>ئۇنۋانى بىلەن ئۇلۇغلاندى. ],$q\9+yK  
مەھمۇد قەشقەرى ياز ۋە كۈز پەسىللىرىنى بارسىغاندا ئۆتكۈزۈپ،مىلادىيە 1061_يىلى باھاردا سەپەرگە جابدۇندى.غەربىي قاراخانىيلارنىڭ ئالىي ھۆكۈمدارى ئىبىراھىم تابغاچخان ئۇنى سەمەرقەندىكە تەكلىپ قىلغانىدى. ?RSWH=lI,_  
شۇنداق قىلىپ،قارا قىسمەتنىڭ شەپقەتسىزلەرچە سىقىشلىرى ئىچىدە يۈرەك_باغرى زەرداپ بولغان ياش ئالىم كۆكلەم پەسىلىدىكى قۇياشلىق كۈنلەرنىڭ بىرىدە سەمەرقەندىنى پاناھ تارتىپ يولغا چىقتى. OiKjX  
_خۇدايىمغا ئامانەت ،جېنىم بالام،_دېدى ئىنال تېگىن مەھمۇدنى قۇچاقلاپ. \G@3-P%04$  
مەھمۇد قەشقەرنىڭ كارۋىنى چۆل تەرەپكە سوزۇلغان كارۋان يولىغا چۈشۈپ، ئاستا_ئاستا يىراقلىشىپ كەتتى. Z9H=o'Hp  
_خۇش كېلىپسىز ،مەۋلانى مەھمۇد،_دېدى ئىبىراھىم تابغاچخان دەرۋازا ئالدىدا ئاتتىن چۈشكەن مەھمۇدنى قۇچاقلاپ،_قېنى ئىچىكىرى كىرەيلى.بۇ يەرنى ئۆز ئۆيىڭىزدەك كۆرگەيسىز،قەدىرلىكىم. ~-a83]jzK  
_ئىلتىپاتلىرىغا كۆپ تەشەككۈر ،تابغاچخان ئالىيلىرى ،_دېدى مەھمۇد ئۇنىڭغا تەزىم قىلىپ. u/J,"=|  
_پېقىرنى ئىبىراھىم تاغا دەپلا ئاتاۋېرىڭ،قەدىرلىكىم.بىز ئۇرۇق_تۇققان ئادەملەر ئەمەسمۇ. @Gsu}nk=.  
شۇ گەپ بىلەن ئىبىراھىم تابغاچخان مەھمۇدنى شەخسەن ئۆزى ئوردا دەرۋازىسىدىن باشلاپ كىرىپ كەتتى.شۇنداق قىلىپ،ئۆز ئانا يۇرتى ئەزىزانە قەشقەرى تەرك ئېتىپ مۇساپىر بولغان دەردمەن ئالىم سەمەرقەند ئوردىسىدىكى تۇغقانلىرىنىڭ ئىللىق مېھىر_مۇھاببەتكە تولغان خانىسىدا تۇرۇپ قالدى. X9w_X,  
ئارىدىن ئىككى يىلغا يىقىن ۋاقىت ئۆتتى.بىر كۈنى مەھمۇد ئىبىراھىم تابغاچخاننىڭ يىنىغا كىردى. G<#>;$+}y  
__ئالىيلىرىغا بىر ئىلتماسىم بار،_دېدى ئۇ سالامدىن كېيىن ،_ساخاۋەت يالقۇنىنىڭ ئۇچقۇنىنى پېقىرغا مەرھەممەت قىلسىلا،ئاللانىڭ نەزىرى چۈشكەن بۇخارائى ئەزىمگە بارسام دەيمەن.شۇ ئەزىم شەھەردىكى ئىلىمىي مۇئەسسەسەلەرنىڭ بىرىدە خىزمەت قىلسام دېگەن ئارزۇيۇم بار. wyqAC f|  
تابغاچخان ماقۇل بولدى. pXX8@Yt  
مۇنەججىم ۋە قۇرئاندازلار تاللىغان خاسىيەتلىك كۈنلەرنىڭ بىرىدە مەھمۇد قەشقەرى ماۋارائۇننەھىر ھۆكۈمدارى ئىبىراھىم تابغاچ قاراخاننىڭ بۇخارا ھاكىمغا ئۆز قولى بىلەن يازغان مەكتۇپىنى قوينىغا سېلىپ،سەمەرقەند ئوردىسىدىن ھەدىيە قىلىنغان قىرىق تۆگىنى كارۋان قىلىپ بۇخارا يولىغا راۋان بولدى. 1Kj3J0w  
A@M &ah :  
Npl)^ <  
قان_تەر سىڭگەن <<دىۋانۇلۇغاتىت تۈرك>> X'hqRg`:Z  
n`/gWTyH.  
مەھمۇد بۇخارادىكى مەدىرىسلەرنىڭ بىرىدە مۇدەررىسلىك قىلىۋاتقىنىغا تۆت يىلدىن ئاشتى.بىر كۈنى ئۇ مەدرىستىن چىقىپ كېلىۋاتاتتى.بازار مەيدانىدا ئوتتۇرا ياشلىق بىر بىر كىشى خالايىققا بىر نېمىلەرنى دەۋاتاتتى.مەھمۇد يىقىن كەلدى.ھېلىقى كىشى ئۆزىنىڭ يىنىدا تۇرغان توققۇز_ئون ياشلاردىكى بىر ئوغۇل بالىنى قولى بىلەن كۆرسىتىپ،يۇقىرى ئدۋازدا سۆزلەيتتى: p $zIXQ( g  
_ئەي مۇسۇلمانلار ،بۇ يىتىم بالىغا ئىچىڭلار ئاغىرسۇن !بېقىپ قويساڭلار چوڭ بولغاندائىشىڭلارغا ياراپ قالىدۇ.ئاللا ھەققىدە شۇ يىتىم بالىنى بېقىۋېلىڭلار.بۇ بالىدىن يانمىسا ئاللادىن يانىدۇ،ئەي مۆمىنلەر .... 6R A.?w#  
_سالام سىزگە،ئەي ئاق كۆڭۈل ئادەم ،_دېدى مەسمۇد ،_پېقىرنىڭ ئكيىدە بىر چىنە چاي ئىچىشكەچ پاراڭلاشساق،قانداق قارايىسزكىن؟  2ryy!(U  
_ياخشى گەپ. )-HrZl  
مەھمۇدنىڭ ئۆيىگە كەلگەندىن كېيىن ھېلىقى كىشى يىتىم بالىنى تونۇشتۇردى.بۇ كىشى ئەسلىي ئىلىدىن چىققان سودىگەر بولۇپ،بۇخاراغا يىقىن بىر يىزىغا كەلگەندە بۇ بالىنى ئاچلىقتىن ھالسىزلىنىپ يول بويىدا ياتقان ھالەتتە كۆرگەن ۋە ئىچى ئاغىرىپ،ئۇنى ئۆزى بىلەن ئېلىپ كەتكەنىكەن.بۇ بالا باسمىل قەبىلىسىدىن بولۇپ،ئاتا_ئانسى بىلەن مۇساپىر بولۇپ بۇ ياقلارغا كېلىپ قالغانىكەن .كېيىن ئاتا_ئانسى زېمىندارنىڭ ئېغىر زۇلۇمى ئاستىدا ۋاپات بولۇپتۇ. !Ye!, R  
گەپ شۇ يەرگە يەتكەندە يىتىم بالا ئۆزىنى بېسىۋالالماي ئېسەدەپ يىغلاپ كەتتى. HNiM$r3 jJ  
_يىغلىما ،بالام،يىغلىما،_دېدى مەھمۇد ئۇنىڭ بېشىنى سىلاپ،_ئەمدى سېنىڭ ئۆيۈڭ بولىدۇ. o s|q,9u{"  
سودىگەر قايتىپ كەتتى. Xq M1 "C  
_ئېتىڭ نېمە ئوغلۇم؟_دەپ سورىدى مەھمۇد يىتىم بالىنىڭ يىنىغا ئولتۇرۇپ. YE77Dp~  
_ئىلەمتۇر. x?Lb#aX]  
_ماڭا قارا ئىلەمتۇر،ئەمدى مۇشۇ ئۆينىڭ ئادىمى بولدۇڭ.مەن سېنى باقىمەن،ئوقۇتىمەن بولامدۇ؟ wz3g%Tz  
ئىلەمتۇر ئۈنچىقماستىن بېشىنى ئىرغىتىپ قويدى.  B6m)}  
مەھمۇد شۇ كۈنىلا ئۇنى يۇيۇندۇردى ۋە يىڭى كېيىملەرنى سېتىۋېلىپ،كېيىندۈردى. o1?BY v  
بىر نەچچە كۈندىن كېيىن مەھمۇد ئىلەمتۇرنى شىرەنىڭ يىنىغا ئولتۇرغۇزۇپ،ئالدىغا دەپتەرنى قويدى،قولىغا قەلەمنى تۇتقۇزدى. i7=(LiKm  
_بۈگۈن بىرىنچى دەرسنى باشلايمىز،_دېدى ئۇ،_قارا<<ئەلىف>>مۇنداق يىزىلىدۇ،<<بە>>مۇنداق . 5T k||o8fU  
_خو پ ئۇستازىم. _KkxN  
مىلادىيە 1068_يىلى يىتىپ كەلدى. YIR av'  
مەھمۇدنىڭ بۇخارا ھاكىمى مەھكىمىسىدە ئىشلەيدىغان بىر يىقىن بۇرادىرى كىرىپ كەلدى.ئۇ مەھمۇد بىلەن سالاملاشقاندىن كېيىن تۆۋەندىكى خەۋەرنى يەتكۈزدى. 4^s6X f  
_سەمەرقەنددە ئىبىراھىم تابغاچخان ئالىيلىرى ئەجەل شارابىنى ئىچىپتۇ.چوڭ خانزادە تەخىتكە ئولتۇرۇپ ،ئۆزىنىڭ تولۇق نامىنى شەمسۈلمۈلۈك تابغاچخان دەپ ئېلان قىلىپتۇ.لېكىن ،ئۇنىڭغا بۇخارا ھاكىمى بولۇپ تۇرغۇچى كىچىك خانزادە ئۆكتە قوپتى. %9pi[35  
مەھمۇد سۆھبەتدىشىغا جىددىيلەشكەن سوئال نەزىرى بىلەن قاراپ قالدى. 5 X?hOzG  
_شۇنىڭ بىلەن،_دەپ سۆزىنى داۋاملاشتۇردى ،مېھمان ،_ب ئىككى ھۆكۈمران ھازىر پەيلىنى بۇزۇپ ئۆز ئارا ئۇرۇش قىلىش ھالىتىدە تۇرماقتا. *7z!v[hDD  
دەرۋەقە مەھمۇد قەشقىرى بىلەن مەھىكىمە ئەمەلدارى ئوتتۇرىسىدا شۇ سۆھبەت بولۇپ ئىككى كۈن ئۆتكەندە بۇخارا خەلقى ئۇرۇش ۋەھىمىسى ئىچىدە قالدى.سەمەرقەند ۋە بۇخارا قوشۇنلىرى بىر _بىرىگە قارشى ئاتلىنىپ چىقتى .جەڭدە سەمەرقەند قوشۇنى غەلىبە قازاندى ،.شۇنىڭ بىلەن شەمسۈلمۈلۈك پۈتۈن ماۋارا ئۇننەھىرىنىڭ ھۆكۈمرانى بولۇپ قالدى.بۇخارا مەھكىمىسىدىكى بىرمۇنچە ئەمەلدارلار شەمسۈلمۈلۈكىنىڭ جازاسىغا ئۇچراشتىن قورقۇپ بىر قىسىمى قەشقەر خوتەن تەرەپلەرگە ،بىر قىسىمى سالجۇقىلار تەۋەسىگە قېچىپ كەتتى.مەھمۇد قەشقىرى گەرچە بۇ جەڭگە قاتناشمغان بولسىمۇ ،شەمسۈلمۈلۈك بىلەن تازا چىقىشىپ كېتەلمەيتتى.سالجۇقىلار خانلىقنىڭ سابىق ئاستانىسى بولغان نېشاپۇر شەھىرىگە كۆچۈپ كەتتى.مىلادىيە1071_يىلى كىرەي دەپ قالغان ئىدى.نىشاپۇر سالجۇقىلار خانلىقىنىڭ بۈيۈك سۇلتانى ئالىپ ئارسلان مەھمۇد قەشقەرنى دەرگاھىغا چاقىرىپ سۆھبەتلەشتى. lWxrr=  
_باغدادتقا بېرىپ خىزمەت قىلىشقا رايىڭىز قانداقكىن؟مەۋلانى مەھمۇد قەشىقىرى؟سوردىدى ئالىپ ئارسىلان. v} 6eo3X$B  
_بۇ مېنىڭ ئۇزۇندىن بېرى كۆڭلۈمگە پۈكۈپ كېلىۋاتقان ئارزۇيۇم ،سۇلتانۇ ئەزەم ،_دېدى مەھمۇد j%1Uk*Z  
ئالىپ ئارىسلان يەنە مۇنداق دېدى : sxzrJ1g`  
_ھازىر ئەرەپلەر ئىچىدە تۈركىي تىلىنى ئۆگىنىش قىزغىنلىقى ئەۋج ئالماقتا.شۇڭا ھەزرەتلىرى باغدادتقا بېرىپ ئابباسىيلار سۇلالىسىنىڭ مۆتىۋەرلىرىگە تۈركىي تىلىدىن دەرس ئۆتسىڭىز كۆڭۈلىدىكىدەك ئىش بولاتتى. 3Qe^{Lk  
_باش ئۈستىگە سۇلتانۇ ئەزەم . _P 
ئالىپ ئارىسلان ئۆزىنىڭ قول ئاستىدىكى بىر ئەمەلدارنى مەھمۇدقا قوشۇپ بەردى.شۇ ئەمەلدار مەھمۇدنى باغدادتقا ئېلىپ باردى.ۋە ئۇ يەردىكى نىزامىيە مەدررسىنىڭ باش مۇدەررىسى غەزاللىي مەھمۇدنى خەلىپە ئوردىسغا باشلاپ كىردى.ئوردىنىڭ قوبۇللىخانىسىنىڭ يۇمشاق كۆرپە ۋە ياستۇقلار قويۇلغان سۇپىدا خەلىپە قايىم ئولتۇراتتى.ياش ئىككى قۇل تۆگە قۇشنىڭ پەيلىرىدىن ياسالغان ئىككى يەلپۈگۈچنىڭ ئۇزۇن ساپلىرىنى تۇتۇپ ئۇنى ئىككى ياندىن يەلپۈپ تۇراتتى. b{k!K+*k  
مەھمۇد چوڭقۇر ئىگىلىپ تەزىم قىلدى. $zz;pgA  
_مۆمنىلەرنىڭ ئەمرى خەلىپە قايىم ھەزرەتلىرىگە ئاللاھ ئۆزى رەھمەت قىلغاي !ئەبەدي ئېسەنلىك بەرگەي !دەپ سالام بەردى ئۇ. x|]4%E6uA*  
خەلىپە قايىم سالامىلىىشپ بولغاندىن كېيىن سۆزلەپ كېلىپ مۇنداق دېدى: _sf 'Z7,  
_بۇ يەردىكى تۈركىي تىلىنى ئۆگىنىشكە بولغان ئېھتىياج يىلدىن_يىلغا ئېشىۋاتىدۇ.ئەمەلدارلار ھەر قايسى ساھەدىكى ئەربابلار تۈركىي تىلىنى ئۆگىنىشنى تەلەپ قىلىۋاتىدۇ.ھازىر بىر قىسىم تۈركىىي تىل ئوقۇتقۇچىلىرى شەھىرىمىزدىكى مەدىرىسلەرگە ئورۇنلاشتۇرۇلىدى.سىزمۇ شۇ مەدىرىسلىرىمىزنىڭ بىر ىدە دەرس ئۆتسىڭىز قانداق بولار مەۋلانە؟ fS@iNpZG>  
_خەلىپە ھەزرەتلىرى ،_دېدى مەھمۇد،_ئوقۇتقۇچىلىق خىزمىتى مېنىڭ تاللىۋالغان خىزمىتىم ئىدى،ھالبۇكى ،كەمىنىلىرىنىڭ ئۇزۇندىن بېرى كۆڭلىگە پۈكۈپ كېلىۋاتقان يەنە باشقا ئارزۇيۇم بارئىدى،بىلمىدىم،بۇنىڭغا ھەزرەتلىرى بۇنىڭغا نېمە دەيدىكىن؟ }/?RQ%%   
_ھە،سۆزلەڭ مەۋلانە؟ =4EASL)n  
_ئۇزۇندىن بېرى يىغلىغان قول يازمىلىرىمنى رەتلەپ تۈركىي خەلىقلەرنىڭ شېۋىلىرىنى سېلىشتۇرۇش ئاساسىدا بىر دىۋان يازماقچى بولۇۋاتىمەن.،_دېدى مەھمۇد،_تىل مەسىللىردىن باشقا يەنە تۈركىي قەبىللەرنىڭ تارىخىغا دائىر مەلۇماتلار، ئۇلار ياشايدىغان جايلار،قوشاقلار،ماقال_تەمسىللەر،مۇنەججىملىك ،دورىگەرلىك قاتارلىق مەزمۇنلارنىمۇ كىرگۈزمەكچىمەن. ,10(u4C   
بۇ ئەرەپلەرنىڭ تۈركىي خەلىقلەرنى كۆپرەل چۈشىنىش ئۈچۈن،ياخشى قوللانما بولغۇدەك دېدى خەلىپە_مەۋلانە،ئەرەپچىنى خۇددى ئەرەپلەردەك سۆزلەيدىكەنسىز ،بۇ ئەسەرنى ئەرەپ تىلىدا يازسىڭىز ياخشى بولاتتى. |Jmi% 
_شۇنداق ئەرەپ تىلىدا يىزىشنى ئويلاۋاتىمەن. ,Q|`J@f  
_ياخشى،ئەمىسە شۇ ئىشقا تۇتۇش قىلغايسىز . *b_+@I  
مەھمۇد خەلىپىنىڭ يىنىدىن قايتىپ چىققاندىن كېيىن ،شۇ كۈنىلا غەززالنىڭ تونۇشتۇرۇشى بىلەن بىر ئوقۇتقۇچىغا ئىلتەرمۇنى ئوقۇشقا بەردى. 0" &dq#[!  
_نىزامىيە مەدررىسىدە ئوقۇغۇم بار _دېدى ئىلتەرمۇمۇ دومسىيىپ. !]EC`]zYj  
مەھمۇد كۈلۈپ تۇرۇپ ئۇنىڭ بېشىنى سىلىدى: <nvYR~R~  
_سەن تېخى كىچىك، ئىلتەرمۇ،_دېدى ئۇ ،نىزامىيە مەدىرىسىدە مەخسۇس مۇتەخەسسىلەر ۋە دۆلەت خادىملىرى تەربىيلىنىدۇ ،سەن ھازىر ئوقۇتقۇچۇڭ ئۆتكەن دەرسلەرنى تىرىشىپ ئۆگەن ،يىشىڭ سەل چوڭ بولغاندا مەن سېنى نىزامىيە مەدررىسىگە كىرگۈزۈپ قويىمەن،مانا ماۋۇ جىلىتكە ،ماۋۇ كىتاپ_دەپتەرلىرىڭىنى سال ،ئوقۇتقۇچۇڭنىڭ ئۆيىگە بارىمىز. "*;RVVH/  
_ماقۇل. U,jbYS`  
مەھمۇد قول يازمىلىرى سېلىنغان ساندۇقنى ئاچتى ۋە كۆڭلى بۇزۇلغان ھالدا قەشقەرنى ئوپالنى ئەسلىدى.بوۋىسى،ئاتىسى ،ئانىسى،چولپانئاي،تۇرۇمتاي بىر_بىرلەپ كۆز ئالدىغا كەلگىلى تۇردى.مەھمۇدنىڭ كۆزلىرىدىن ياش ئەگىدى،لېكىن ئۇ شۇ ھامان ئورنىدىن دەس تۇردى<<ياق>>دېدى ئۇ ئۆز_ئۆزىگە.<<ھېسىياتقا بۇنداق ئاسان بېرىلىپ كېتىشكە بولمايدۇ،مەن يەنە تېخى نۇرغۇن ئىشلارنى قىلىشىم كېرەك>> Zo%)%(7 8Z  
ئۇ يىڭىدىن غەيرەتكە كېلىپ ساندۇقتىكى قول يازمىلىرىنى ئاۋايلاپ ئېلىپ شىرەگە ۋە شىرە ئەتىراپىغا تىزىۋەتتى.ئۇ قەغەزلەرنى ئالدىرىماي ۋاراقلىدى ،ۋاراقلار ئارسىدىن قەشقەر،خوتەن ،بالاساغۇن،بارسىغاننىڭ مېۋىلىك باغلىرى ،تاغ ۋە دالالىرى نامايەن بولىۋاتقاندەك تۇيۇلۇپ كەتتى.مەھمۇد شىرەنىڭ يىنىغا ئولتۇردى.مەھمۇد قول يازمىلارنى شىرەنىڭ ئىككى يىنىغا دەستلەپ قويۇپ،شىرەگە قەغەزلەرنى قويدى ۋە ئەرەپچە ھۆسىن خەت بىلەن :<<دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك>>دەپ يازىدى،ئاندىن ئىككنچى بەتنى ئېچىپ باش قۇرغا<<بىسىمىللاھىررەھمانۇرەھىم>>دەپ يازىدى.شۇنىڭدىن كېيىن مۇسۇلمان مۇئەللىپلەرنىڭ يىزىش ئۇسلۇبى بويىچە <<ئاللاھ ۋە مۇھەممەد ئەلەيھسالامغا ئالقىش مەدىيھە سۆزلىرى ئىزھار قىلىدى.>> *+.T%W  
<<ئەمدى مۇھەممەد ئوغلى ھۈسەيىننىڭ پەرزەنتى مەھمۇدنىڭ سۆزىنى ئاڭلىغايسىز>> ]tiP. u  
شۇ سۆزلەريىزىلىپ بولغاندىن كېيىن قەلەمنى قويۇپ ،بىر بەلگىسىز نۇقتىغا تىكىلىپ خىيال سۈرۈپ ئولتۇردى .بىر ئەسنادىن كېيىن ئۇ ئۆز كۈچىگە تولۇق ئىشەنگەن كىشلەرگە خاس قەتئيلىك بىلەن قەلەمنى يەنە ئالدى_دە،يىزشىقا كىرىشىپ كەتتى.سالجۇقىلار خانلىقىنىڭ سۇلتانى ئالىپ ئارسلان مىلادىيە1072_يىلى كۈزدە زور قوشۇن بىلەن ماۋارا ئۇننەھىرىگە يۈرۈش قىلدى.جەيھۇن دەرياسى بويىدىكى بىر قورغاننىڭ قوماندانى ئۇلارغا قارشلىق كۆرسەتتى .بىر مەيدان جەڭ بولدى.جەڭدە قورغان مۇھاپىزەتچلىرى مەغلۇپ بولدى ۋە ئۇلارنىڭ قوماندانى ئەسىرگە چۈشتى.سالجوقى ئەسكەرلىرى ئۇنى ئالىپ ئارسلاننىڭ ئالدىغا سۆرەشتۈرۈپ ئەكەلدى،بۇ چاغدا ئەسىرگە چۈشكەن قومانداق قوينىغا يوشۇرۇپ قويغان خەنجىرىنى چىقاردى_دە،ئالىپ ئارسلاننىڭ ئالدىغا ئېتلىپ باردى.كۈچ بىلەن ئۇرۇلغان خەنجەر سۇلتاننىڭ قورسىقىنى يىرىۋەتتى.سالجۇقى ئەسكەرلىرى خەنجەر تۇتقان ئەسىرنى ھەر تەرەپتىن قىلىچلاپ قىيما_چىما قىلىۋەتتى.سۇلتان ئالىپ ئارسلان شىېھىت بولدى. qCRRYTXS!@  
چوڭ خانزادە جالالىدىن مەلىك شاھ تەختكە ۋارسلىق قىلىدى.ھەر تەرەپكە ئات چاپتۇرۇپ كەتكەن چاپارمەنلەر سالجۇقىلار ھۆكۈمرانلىقىدىكى ھاكىملارغا يۇقىرىقى خەۋەرلەرنى يەتكۈزدى.باغداتنىڭ كوچا ۋە رەستىلىرىدە نۆۋەتتىكى ۋەزىيەت ئۈسىتىدە مۇلاھىزە يۈرگۈزەتتى.  [ rLC@3a  
_مەلىك شاھنى ياش يىگىت دېيىشىدۇ،دۆلەت ئىشلىرىنى ياخشى باشقۇرۇپ كېتەلەرمۇ؟ (.DFMh6\V  
_باش ۋەزىر نىزامىلمۈلۈك ئىش باشقۇرىدۇ ئەمەسمۇ.ئۇ ناھايىتى قابىل ئادەم . m1T%\_n  
_شۇنداق ئۇ مەرھۇم ئالىپ ئارسلان تەخىتكە چىققاندىن باشلاپ باش ۋەزىر بولۇپ كېلىۋاتىدۇ. XkIC  
_توغرا،ئۇ باش ۋەزىر بولسا ھەممە ئىشلار بۇرۇنقىدەكلا ياخشى بولۇپ كېتىۋېرىدۇ. 2F s7tf j  
مەھمۇدنىڭ يازغان قەغەزلىرى دەستە_دەستە بولۇپ تىزىلىپ كەتتى.ئۇ ئاخىرقى بابنى تاماملىغاندىن كېيىن تۆۋەندىكى قۇرلانى يازدى: _fy'J.~f  
<<كىتابىنى ھىجىرىي 464_يىلى،جامادىيەلئەۋۋەلنىڭ باشلىرىدا يىزىشقا كىرىشكەنىدىم،تۆت قېتىم قايتا يىزىپ تۈزىتىپ ۋە تەھىرلەپ ھىجىرىي 466_يىلى جامادىيلەلئاخىرنىڭ 10_كۈنى دۇشەنبە تۈگەتتىم>> R-L8d*  
شۇنداق قىلىپ مەھمۇد قەشقىرىنىڭ مىلادىيە 1072_يىلىدىن 1074_يىلى 2_ئايغىچەبولغان جەرياندا كۈنلەر ۋە تۈنلەرنىڭ چېكىنى ئايرىماي يازغان ئەسىرى <<تۈركىي تىللار دىۋانى>>ئاخىرقى ھېسابتا پۈتۈپ چىقتى .مەھمۇد شىرە يىنىدىن تۇرۇپ قەددىنى رۇسلىدى،شۇ تاپتا ئۇ خۇددى چوڭ ئۇرۇشتا غەلىبە قازانغان سەركەردىدەك جەسۇر ۋە مەغرۇر كۆرۈنەتتى. e\5M W?-  
_بارىكاللا،مەۋلانە،ئەسىرىڭىزنى يىزىپ بوپسىز ،سىزنى تەبىرىكلەيمەن.غەززالىي خوشاللىقىدا مەھمۇدنىڭ قولىنى چىڭ قىسىتى. : *3Sl\X  
تەشەككۈر _دېدى مەھمۇد . ;i}{5fW5  
بىردەم پاراڭلاشقاندىن كېيىن ،مەھمۇد سورىدى: *=rugbw  
_ئىلىتەرمۇ مەكتەپنى پۈتتۈردى ،ئۇنى نىزامىيە مەدررىسىگە ئورۇنلاشتۇرغىلى بولارمۇ؟ 2%103fyJT  
_بولمايدىغان نېمىسى بار_دېدى غەززالىي ،_بۇ ئىشنى ماڭا قويۇپ بېرىڭ. P J9O  
ئىلتەرمۇ دەپ توۋلىدى ،مەھمۇد ئىشىكنى ئېچىپ ئىلتەرمۇ بۇ ياققا كەل . 4lK_f K  
ئىلتەرمۇ كىرىپ ئىشىك ئالدىدا توختىدى. ^&e 
_ھەزرىتى غەززالىغا سالام بەر ،_دېدى مەھمۇد،_بۇ زات ئەمدى سېنىڭ ئۇستازىڭ بولىدۇ. N7%2_h:nj  
ئىلتەرمۇ چوڭقۇر ئىگىلىپ تەزىم قىلدى. TGp1{+ 2o  
ئابباسىيلار خەلىپىسنىڭ سارىيى بۈگۈن ئالاھىدە تۈس ئالغانىدى،تۆردىكى ئالتۇن تەخىتتە خەلىپپە مۇختەددى بىئەمىرىلا ئولتۇراتتى.تەختىنىڭ ئارقا تەرىپىدە ئىككى دېدەك قىز يەلپۈگۈچ بىلەن ئۇنى يەلپۈپ تۇراتتى.تەختىنىڭ ئىككى يىنىدىن پەگاغىچە ئەمەلدارلار ۋە ئالىملار گىلەم ئۈستىدە ئولتۇرغانىدى.مۇراسىم رەئىسى ئوتتۇرىغا چىقىپ ئېلان قىلىدى: 1{IwC]Z@  
_ھازىر ھەزىرىتى مەھمۇد قەشقىرى ئۆزىنىڭ <<دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك>>ناملىق ئەسىرىنى خەلىپىگە تەقدىم قىلىدۇ. CTQQ oS  
مەھمۇد ئورنىدىن تۇرۇپ تەخىتنىڭ ئالدىغا كەلدى: ; 835p{  
_قوبۇل قىلغايسىز ،خەلىپە ھەزرەتلىرى دېدى ئۇ ۋە كىتابنى قوش قوللاپ ئالدىغا ئۇزاتتى ۋە خەلىپىمۇ قوش قوللاپ قوبۇل قىلىدى !|scfnrl  
كىندىك قېنى تۆكۈلگەن تۇپراق w*Luy,bN  
1078_يىلى كۈزدە پۈتۈن باغداد خەلقى تەۋرەپ كەتتى.چوڭ يولنىڭ ئىككى تەرىپىدە ئادەملەر سانجاق_سانجاق بولۇپ كەتكەنىدى.سالجۇقىيلار سۇلتانى مەلىك شاھ ئۆز قوشۇنى بىلەن باغداد شەھەرىگە كىرىۋاتاتتى. 0, C)l4  
قاسىراقسىمان ساۋۇت سەپ تارتىپ ئۆتمەكتە ئىدى.ئاق بوز ئاتقا مىنگەن مەلىك شاھ دۇبۇلغىسى ئۈستىدىن ناۋات رەڭ يىپەك سەللە ئورىغان،ئۇچىىسىغا زەرباپ تون كېيىپ،بېلىگە قىلىچ ئاسقانىدى.ئۇنىڭ كەينىدىن چار ساقاللىق باش ۋەزىر نىزامىملمۈلۈك ئاق قاشقىلىق تورۇق ئاتقا مىنىپ كېلىۋاتاتتى. v, Qw*15  
مەھمۇد قەشقەرى،غەززالى ۋە ئىلتەرمۇ قارشى ئالغۇچىلار قاتارىدا تۇرۇپ،مەلىك شاھنىڭ باغدادتىكى سالجۇقىيلار قەسىرىگە كىرىپ كەتكەنلىكىنى كۆردى.  r`X%  
بىر نەچچە كۈندىن كېيىن مەھمۇد قەشقەرىنى سۇلتان مەلىك شاھ ۋە باش ۋەزىر نىزمىلمۈلۈك قوبۇل قىلدى.يەنە بىر مەزگىل ئۆتكەندىن كېيىن باش ۋەزىر مەھمۇدنى دىۋانبېگى بولۇشقا تەكلىپ قىلىدى. X`H<~+$  
مەھمۇد دەسلەپتە بۇ مەنسەپكە ئانچە قىزىقمىغانىدى. b j"9vXO<[  
ئەمما ،كېيىن بۇ خىزمەتكە كىرىشىپ كەتتى.ئۇنىڭ ۋاقتى ئالدىراشلىق بىلەن ئۆتىدىغان بولۇپ كەتتى.ئۇ قول ئاستىدىكىلەر بىلەن سۆھبەتلىشەتتى،پۇقرالارنىڭ ئەرز_شىكايەتلىرىنى ئاڭلايتتى،بازار ۋە باج ئىشلىرىنى تەكشۈرەتتى،ئوقۇش_ئوقۇتۇش ساھەسىدىكى ئەھۋاللارنى سۈرۈشتۈرەتتى...ئىشقىلىپ،ئۇنىڭ جاپالىق ئەجىر سىڭدۈرۈشى بىلەن سالجۇقىيلارنىڭ باغدادتىكى مەمۇرىي باشقۇرۇش ئىشلىرىدا باشقىچە جانلىنىش مەنزىرسى كۆرۈلۈشكە باشلىدى. v[(Mz  
مەلىك شاھنىڭ كىچىك خانىشى جەلالىيە تۈركەن خاتۇن غەربىي قاراخانىيلار خاقانى شەمسۇلمۈلۈكنىڭ تاغىسىنىڭ قىزى ئىدى .بۇ سەمەرقەندلىك مەلىكە سالجۇقىيلار سۇلتانىغا ياتلىق قىلغاندىن كېيىن ئۆزىنى ئەقىللىق ۋە قابىليەتلىك خانىش سۈپىتىدە كۆرسىتىشكە باشلىدى.مەلىك شاھمۇ ئۇنىڭغا بەك ئامراق ئىدى.شۇڭا ئۇ بۇ قېتىم باغدادقىمۇ شۇ خانىشنى بىللە ئېلىپ كەلگەنىدى. 17Yzeyo  
سۇلتان مەلىك شاھنىڭ ئۆيى .گىلەم ئۈستىگە كىمخاپ يىكەندازلار،يولۋاس يىلپىز تېرىلىرى سېلىنغان،ئۇنىڭ ئۈستىگە كەشتىلەنگەن تەكىيلەر قويۇلغان.مەلىك شاھ بىلەن تۈركەن خاتۇن ناز_نېمەتلەر تىزىلغان داستىخان يىنىدا پاراڭلىشىپ ئولتۇراتتى.ئاي يۈزلۈك ئىككى قۇل قىز ئۇلارنىڭ كەينىدە تۇرۇپ،نېپىز قىزىل تاۋاردىن ياسالغان يوغان يەلپۈگۈچىلەر بىلەن ئۇلارنى يەلپۈپ سالقىندىتاتتى. |6 i@V  
بۇ چاغدا باش ۋەزىر نىزمىلمۈلۈك كىردى.سالامدىن كېيىن ئۇ سۇلتانغا مۇنداق دېدى: zN71f]hWC  
_سۇلتانۇل ئەزەمگە مەلۇم بولسۇنكى،ھەرقايسى مەھكىمىلەردە ئىش بېجىرىدىغان ئەمەلدارلىرىمىز يىتشمەيۋاتىدۇ.سۇلتانۇل ئەزەمگە شۇنداق تەكلىپ بېرىمەنكى،ھەربىي قىسىملاردا ۋەزىپە ئۆتەۋەتقان بىر قىسىم ئوقۇمۇشلۇق زاتلارنى ئادەم كەمچىل بولىۋاتقان تارماقلارغا يۆتكەش لازىم. .@UiS2#  
_ئۇنداق قىلىشقا بولماسمىكىن،_دېدى سۇلتان بېشىنى چايقاپ. X]T;  
نىزمىلمۈلۈك ئەھۋالنى چۈشەندۈردى: ^_WYL  
_خىزمەتلەرنى تەرتىپكە سېلىشتا بىر تۈركۈم لايەقەتسىز كىشلەر قىسقارتىۋېتىلدى.ئۇلارنىڭ ئورنىنى تولدۇرۇش ئۈچۈن قابىل كىشىلەرنى تېپىش تەس بولىۋاتىدۇ. qxp 
شۇ چاغقىچە ئۈن چىقارماستىن بىر چەتتەئولتۇرغان تۈركەن خاتۇن سۆزگە ئارىلاشتى: ( lxfeWM  
_ئۇلۇغلىرىم  ئەيىبكە بۇيرۇمىسا،بۇ ھەقتە مەنمۇ پىكىر يۈرگۈزۈپ باقسام،_دېدى ئۇ. ;kl<3v(P0  
_سۆزلەڭ،_دېدى مەلىك شاھ . Q|z$e7v  
_سەركەردىلەرنى قوشۇندىن ئايرىلماي،باشقا جايلاردىن ئادەم يۆتكىسەك بولماسمۇ؟_دېدى خانىش،_مەسلەن ،سەمەرقەندىن ،قەشقەردىن،ئومۇمەن قاراخانىيلار تەۋەلىكىدىكى جايلاردىن ئادەم يۆتكەشكە بولىدۇغۇ.ئۇ يەرلەردە بىلىملىك ئادەملەر ناھايىتى كۆپ. ,$!,"  
مەلىك شاھ نىزامىلىمۈلۈككە قاراپ سورىدى: >g*TFfG  
_سىزچە قانداق،باش ۋەزىر ھەزرەتلىرى؟ v#qzr)  
باش ۋەزىر بۇ پىكىرنى رەت قىلىشقا ئاساس تاپالمىدى. K90 
باش ۋەزىر چىقىپ كەتكەندىن كېيىن تۈركەن خاتۇن مەھمۇد قەشقەرى توغىرسىدا سۆز ئاچتى. AwcYwr4Q  
_مەن مەھمۇد قەشقەرىگە بىر گۈزەل قۇل قىزنى سوۋغات قىلىپ بېرەيمىكىن دەپ ئويلاۋاتىمەن.بىلمىدىم،سۇلتانىم قوشۇلامىسىزكىن؟_دېدى تۈركەن خاتۇن. Y1%DlC"#  
_قوشۇلمايدىغان نېمىسى بار؟_مەلىك شاھ دەرھال رازىلىق بەردى،شۇنداق قىلىشنى مۇۋاپىق تاپقان بولسىىڭىز ئىختىيار ئۆزىڭىزدە. <[N/TsP  
_ئاڭلىسام،ئۇ تالا_تۈزگە كۆپ چىقمايدىكەن،دەپ سۆزىنى داۋاملاشتۇردى تۈركەن خاتۇن ،_دائىم غەمكىن،خىيالچان يۈرىدىكەن.مەن ئۇنىڭغا شۇنداق بىر گۈزەل قىزنى تەقدىم قىلايكى،كۆڭلى خۇش بولۇپ قالسۇن،بويتاقلىق ئازابىدىن قۇتۇلسۇن. % ?p.g:' n  
تۈركەن خاتۇن مەھمۇدقا سوۋغات قىلغان قۇل قىز ھەقىقەتەنمۇ كىشىنى تاڭ قالدۇرغۇدەك گۈزەل قىز ئىدى.ئوردا ئەمەلدارى ئۇنى ھارۋىغا ئولتۇرغۇزۇپ،مەھمۇدنىڭ ھويلىسىغا ئەكىرىپ بەردى. E4v?trK0  
قۇل قىز ئۈن چىقارماستىن مەھمۇدنىڭ كەينىدىن مېڭىپ ئۆيگە كىردى. 2b&oFqp#$  
_يىشىنىپ ئولتۇرۇڭ،_دېدى مەھمۇد ،_بۇ ئۆي ئەمدى سىزنىڭ ئۆيىڭىز . 59>hZ)=  
قۇل قىز ئۇزۇن تونىنى سېلىپ،چۈمبەلنى بېشىدىن ئالدى. Dr%Zj8h"]  
<<نېمىدىگەن چىرايلىق قىز!>>دېگەن خىيال مەھمۇدنىڭ مېڭىسىدىن غىل_پال ئۆتۈپ كەتتى. * s;f%  
_ئىسمىڭىز نېمە؟_دەپ سورىدى ئۇ. Ush_hz\/B  
_گۈلپەرى ،_دەپ جاۋاپ بەردى قۇل قىز. -: w<:!  
_نەچچە ياشقا كىرىدىڭىز؟_سورىدى مەھمۇد : - Vqqm&g  
_ئون سەككىز،_دېدى گۈلپەرى كۆزلىرىنى يەردىن ئالماي. TI 1J98c  
مەھمۇد ئارتۇق گەپ قىلىمىدى،چۈنكى شۇ تاپتا گۈلپەرىنىڭ پىشانىسىدىن مۇنچاق_مۇنچاق تەر چىقىپ،چىرايى تاتىرىپ كەتكەنىدى.ئۇ مەھمۇدنىڭ ھەر بىر سۆزى،ھەر بىر ھەرىكىتىدىن چۆچۆپ تىتىرەپ تۇراتتى. N0 t+,i?G  
_ماقۇل ،ئارام ئېلىڭ،_دېدى مەھمۇد،_مۇشۇ بۆلمە سىزنىڭ ھۇجرىڭىز بولسۇن.نېمە لازىم بولسا تارتىنماي ئېيتىڭ. _"Xga>   
گۈلپەرىنىڭ قورقۇش ۋە ھاياجاندىن گەپ قىلغۇدەك مادارى قالمىغانىدى.ئۇ پەقەت<<ماقۇل>>دېگەننى ئىپادىلەپ،بوستان چاچلىق بېشىنى ئىتتىك_ئىتتىك لىڭشىتىپ قويدى.مەھمۇد ئۇنى ئۆز ھالىغا قويۇشنى مۇۋاپىق كۆرۈپ،گەپ قىلماي چىقىپ كەتتى. 2mM\SQ5  
ئەتىسى ناشتىدىن كېيىن مەھمۇد ئاشپەزلىك ۋەزىپىسىنى ئۆتەۋاتقان قېرى خىزمەتكاردىن سورىدى: "r7\Pwb[ @  
_گۈلپەرى بىر نەرسە يىدىمۇ؟تۈنۈگۈن تامىقىنى يىمەيلا يىتىپ قاپتىكەنغۇ. df*+fdJ  
_شۇنداق،ھەزرىتىم،_دېدى خىزمەتكار ،ئۇ بۈگۈنمۇ ھېچنىمىگە ئېغىز تەگكۈزمەي ئولتۇرىدۇ. y!iK5JS*  
_ئۆيىمىزدە قۇل قىزنى ساقلاپ نېمە قىلىمىز؟دېدى ئىلتەمۇر،_مەن قۇل ئىشلىتىشنى ياخشى كۆرمەيمەن. TY(|r0.  
_مەنمۇ ياخشى كۆرمەيمەن،ئوغلۇم،_دېدى مەھمۇد،_ئادەملەرنى ھايۋاننىڭ ئورنىدا خارلاشنى ياخشى كۆرمەيمەن.بىراق،بۇ قىزنى تۈركەن خاتۇن شەخسەن ئۆزى سوۋغا قىلىىپ بەرگەن تۇرسا،قوبۇل قىلماسلىققا بولمايدۇ_دە. o=#;2&5  
ئىلتەمۇر بېشىنى چايقاپ قويۇپ ،گەپ قىلمىدى . Y?V&~4  
گۈلپەرى دەسلەپتە مەھمۇد قەشقەردىن قورقۇپ ياتسىراپ يۈرگەنىدى.كېيىنچە مەھمۇدنىڭ ئاق كۆڭۈل،ياخشى نىيەتلىك ئادەم ئىكەنلىكىنى چۈشىنىشكە باشلىدى. KV^K^  
_قىزىم،_دېدى مەھمۇد بىر كۈنى ئشتىن قايتىپ كېلىپ گۈلپەرىگە ،_سىز بۈگۈندىن باشلاپ قۇل ئەمەس.تۈركەن خاتۇنغا سىزنى ھۆرلۈككە چىقىرىدىغانلىقىمنى ئېيتتىم.تۈركەن خاتۇنمۇ بۇ تەلىپىمگە رازى بولدى.ئەمدى سىز ماڭا بالا بولۇڭ ،مەن سىزگە دادا بولاي. *j`8WtZ2  
_ھە،قىزىم،دادا دەپ بېقىڭا،_دېدى يەنە مەھمۇد. "{uZcz*j7  
_دادا...،_دېدى گۈلپەرى بوش ئاۋازدا. ]^jex  
بىردەمدىن كېيىن ئۇ ئېتىلىپ بېرىپ،مەھمۇدنىڭ يىنىغا ئولتۇردى ۋە توسىۋالغىلى بولمايدىغان ئىنتىلىش بىلەن ئۇنىڭ بىلىكىگە يېپىشتى. i^ 4->qc  
_دادا! 7VCI2  
ئىلتەمۇر تارىخچى بولۇپ يىتىشىپ چىقتى.ئۇ دائىم ئۆز ھۇجىرسىدا تارىخىي خاتىرىلەرنى يازاتتى.بىر كۈنى ئۇ قەلەمنى قولىغا ئېلىپ ئەمدىلا يىزىشقا باشلىغانىدى،تىرىڭلىغان باربىت ساداسى ئاڭلاندى.ئىلتەمۇر يىزىشنى توختىتىپ،قۇلاق سالدى.باربىت ساداسى گۈلپەرىنىڭ ھۇجىرىسى تەرەپتىن كېلۋاتاتتى.ئىلتەرمۇ پەرۋا قىلماي يىزشقا ئۇرۇنۇپ باقتى،لېكىن ئەپلەشمىدى،پىكىرىنى مەركەزلەشتۈرەلمىدى.ئۇ تېرىكتى ۋە قوپۇپ،گۈلپەرىنىڭ ھۇجىرسىنى كۆزلەپ ماڭدى.ئۇ گۈلپەرىگە <<باربىتنى چالماڭ،ئىش قىلىشىمغا دەخلى يەتكۈزۋاتىسز>>دېمەكچىدى.لېكىن قىزنىڭ ھۇجىرىسى ئالدىغا كەلگەندە ئىختىيارىسز توختاپ قالدى.بىردەم ئويلاپ تۇرۇپ بېشىنى چايقىدى_دە،كەينىگە ياندى.<<ئۇنى رەنجىتىپ قويماي،ئەدەپسىزلىك بولۇپ قالمىسۇن>>دېدى ئۇ ئۆز ئىچىدە . %M/ UAY  
گۈلپەرى ئىلتەمۇرنىڭ تېرىكىشىدىن بىخەۋەر ئۆز ھۇجىرسىدا يالغۇز ئولتۇرۇپ باربىتنى چېلىۋەردى.شۇ ئەسنادا مەھمۇد قەشقەرى كېلىپ قالدى.گۈلپەرى بېشىنى كۆتۈرۈپ مەھمۇدنى كۆردى_دە،دەرھال باربىتنى گىلەمگە قويۇپ ئورنىدىن تۇردى. #OC!cDW  
_ئولتۇرۇڭ قىزىم،_دېدى مەھمۇد ۋە ئۆزىمۇ كىرىپ گىلەمگە ئولتۇردى. =k^"`;{  
_باربىتىڭىزنى سورىماي ئېلىپ قويدۇم،دادا،_دېدى گۈلپەرى ئۇنىڭ يىنىغا يۈكۈنۈپ. f8BmyIy-  
_كېرەك يوق،قىزىم.مەن سىزنىڭ باربىت چالىدىغانلىقىڭىزنى بىلمەپتىمەن.ئەمدى بۇ باربىت سىزنىڭ بولسۇن. -B |MF{Lk  
گۈلپەرى خوشال بولدى. C.d ;QC  
_راستىما؟رەھمەت سىزگە ،دادا. `2Sf"{f  
ئارىدىن يەنە بىريىلدىن كۆپرەك ۋاقىت ئۆتتى.كۈنلەرنىڭ بىرىدە مەھمۇد دىۋاندىن قايتىپ باربىتنىڭ ساداسىنى ئاڭلىدى_دە،يىڭىچە بىر ئەھۋالنى بايقاپ توختاپ قالدى.باربىت ساداسىغا قوشۇلۇپ،ئىلتەمۇر بىلەن گۈلپەرى بىرلىكتە ناخشا ئېيتىۋاتاتتى. N-LdF  
مەھمۇد بۇ يىڭىچە ئەھۋالغا قىزىقىپ،گۈلپەرىنىڭ ھۇجىرىسى ئالدىغا كەلدى.قارىسا،ئۇلار ئىككىسى بىر_بىرىگە يىقىن ئولتۇراتتى.كۆزلىرىدىن ئوتلۇق ھېسىيات ئۇرغۇپ تۇراتتى.شۇ تەرىقىدە ئۇلار پۈتۈن دۇنيانى ئۇنتۇغان ھالدا زوق_ھەۋەس بىلەن ناخشا ئېيتىماقتا ئىدى.مەھمۇد پۇتىنىڭ ئۇچىدا دەسسەپ ئۆز ھۇجىرسىغا چىقىپ كەتتى. Ygre{m  
<<ئىلتەرمۇ يىگىت بولدى،گۈلپەرىمۇ بويىغا يەتكەن قىز>>دەپ ئويلىدى ئۇ ئۇلارنىڭ تويىنى قىلىپ قوياي.>> /i6ySW  
مەھمۇد قەشقەرى ئىلتەمۇر بىلەن گۈلپەرىنىڭ تويىنى ئۆتكۈزدى.مېھمانلار مەھمۇدقا سالام بەردى. qk}B&1  
_تويغا مۇبارەك،ھەزرەتلىرى. <3&Tj^N  
_چوڭ ساۋابلىق ئىش قىلدىڭىز،ھەزرىتىم. gLJ$pM  
خانىش تۈركەن خاتۇننىڭ قەدەم تەشىرىپ قىلىغانلىقى توينىڭ تەنتەنىسىگە يىڭى تەنتەنە قوشتى. J7:MXg;g=  
_كېلىن قېنى؟گۈلپەرى سىڭلىمنى كۆرەي،دېدى تۈركەن خاتۇن خۇش تەبەسسۇم بىلەن. H"O>1ig$  
ئۇ گۈلپەرىگە مەرۋايىتىلار بىلەن بېزەلگەن ئالتۇن تۈگمىلىك يىپەك كۆڭلەكنى بەردى. _)p9y  
_بۇنى ھازىرلا كېيىۋېلىڭ،_دېدى ئۇ. Q0f[<]1oN  
ئاندىن ئۇ يەنە ئىككى تىزىق گۆھەرنى گۈلپەرىنىڭ بوينىغا ئۆز قولى بىلەن ئېسىپ قويدى. {|Wt<u  
نەغمە_ناۋا راسا قىزىپ كەتتى،كۈلكە_چاقچاقلار ئەۋجىگە چىقتى. v(RFxY,$^  
مەھمۇدنىڭ ئۇيقۇسى قاچقانىدى.ئېچىۋېتىلگەن كۆپكۈك ئاسماندىكى سان_ساناقسىز  يۇلتۇزلار چىمىرلاپ كۆرۈنۈپ تۇراتتى.تۈندىكى جىمىجىتلىقتا تۇيۇقسىزدىن بىر يىڭى جاننىڭ،بىر بوۋاقنىڭ<<ئىڭە،ئىڭە>>قىلىپ يىغلىغىنى ئاڭلاندى،ھايال بولماي بوۋاقنىڭ يىغىسى يەنە بېسىقتى. IRb *0s7g  
<<گۈلپەرى بالىسىنى ئېمىتىۋاتىدۇ>>،مەھمۇد ئىختىيارسىز تۈردە ئۆزلىكىدىن چۈشىنىشلىك بولغان بۇ ئىشنى كۆڭلىدىن ئۆتكۈزدى. 2wQ1_m`J  
<<ئىلتەرمۇ ئاتابولدى دەپ يەنە ئويلىدى مەھمۇد،ئۇ مېنىڭ ئالدىمغا كەلگەندە ئۆسمۈر بالا ئىدى،مانا ئەمدى ئۇنىڭمۇ بالىسى بولدى>> [20?CZ  
ھەممە ئادەم،ھەممە جانلىقلار ئۇيقۇغا كەتكەن،پەقەت مەھمۇدلا ئۇخلىيالمايۋاتاتتى. YfbjHP+Z>N  
مەھمۇد گىلەمگە سېلىنغان تۆشەك ئۈستىدە خىيال سۈرۈپ ئولتۇراتتى. '+ Nm{>]e  
<<قەشقەردىكى تۇغقانلاردىن ھازىر كىملەر ھايات،كىملەر يوق؟>،ئويلىدى ئۇ <<ئادەم قېرىغانچە تۇغقانلارنى سېغىنىدىغان بولۇپ قالىدىكەن .بۇ يەردە غەززالى بىلەن تۇغقاندەك بولۇپ قالغانىدۇق،ئۇمۇ ۋاپات بولدى.>> `&`"v>P  
مەھمۇد يىتىپ ئۇخلاشقا ئۇرۇنۇپ باقتى.ياق،ئۇخلىيالمىدى.ئاخىرقى ۋاقىتلاردىن بۇيان  ئۇ يالغۇز قالسىلا ئىچى پۇشۇپ،پەرىشانلىقتا تولىدىغان بولۇپ قالغانىدى.ھەدېسىلا قەشقەرنىڭ ئانارلىق باغلىرى،ساچىيە مەدرىسىنىڭ نەقىشلىك تاملىرى ،ئوپال ۋە ئازىقتىكى ئاللىقاچان ئالەمدىن ئۆتكەن سۆيۈملۈك كىشىلىرىنىڭ ئۇنتۇلماس چىرايلىرى ئالدىغا كېلىۋالاتتى. ah Se?K zu  
ئىلتەمۇر نىزامىيە مەدرىسىنى تاماملىغاندىن كېيىن ،شۇ مەدرىستە مۇئەللىم بولدى .بىر كۈنى مەھمۇد ئىلتەمۇر بىلەن گۈلپەرىنىڭ ھۇجىرسىغا كىردى.ئۇ ئۆزىگە ھۆرمەت بىلدۈرۈپ تۇرۇشقان بۇ بىر جۈپ ياش ئەر_ئايالغا كۈلۈمسىرەپ قارىدى. cGg)C](!  
_ئولتۇرۇڭلار،قوزغالماڭلار،_دېدى ئۇ ۋە يۆگەكتىكى بوۋاقنى كۆتۈرۈپ تۇرغان گۈلپەرىنىڭ ئالدىغا كەلدى. `S_!9E<I  
_ئەكېلە،كىچىك يۈسۈپنى ماڭا بەرگىنە،_دېدى ئۇ ۋە بوۋاقنى كۆتۈرۈپ ئەركىلەتتى. ` rAX*kB@  
بۇ ئۆينىڭ يىڭىدىن دۇنياغا كەلگەن بۇ كىچىك ئەزاسىغا مەھمۇد ئۆزى <<يۈسۈپ>>دەپ ئىسىم قويغانىدى.<<يۈسۈپ خاس ھاجىپتەك دانىشمەن بولسۇن>>دېگەنىدى ئۇ. $&,rYa_?  
كىچىك يۈسۈپ <<ئىڭە>>لەپ يىغلاپ كەتتى. 0aq|+xt  
_قورسىقى ئاچتى ئۇنىڭ،_دېدى گۈلپەرى ۋە بوۋاقنى ئېلىپ ياندىكى بۆلمگە چىقىپ كەتتى. i@*zN%"H  
_بىر گېپىم بار،ئىلتەمۇر،_دېدى مەھمۇد،_ئۆزۈڭ بىلىسەن،بالام،مەن ئەسلى قەشقەرلىك.ھازىر قەشقەردە ئاتام بىلەن بوۋام قارشلاشقان تەرەپنىڭ ئەۋلادلىرى ھۆكۈم سۈرۋاتقان بولغاچقا ،مەن قايتىپ كېتەلمىدىم.لېكىن،يىشىم چوڭايغانسېرى ئاسان كۆڭلۈم بۇزۇلىدىغان بولۇپ قالدى.ئەمدى قايتىپ كېتىمەن.ھەسەن بۇغراخان كاللامنى ئالسىمۇ مەيلى.كىندىك كېنىم تۆكۈلگەن تۇپراققا يەنە قان تۆكۈشكە رازىمەن. vr38 4tz1'  
_ئۇنچىلىكمۇ بولۇپ كەتمەس،_دېدى ئۇ _ھەسەن بۇغراخاننىڭ ئادىللىق ۋە ئالىيجاناپلىقتا نامى بار. pM.)to>  
_سىلەرچۇ،ئىلتەمۇر؟سىلەرمۇ مەن بىلەن كېتەمسىلەر؟_دەپ سورىدى مەھمۇد.  .Znl8HM  
ئەمدى ئۇنىڭ كۆزلىرى ئۈمىد ۋە ئىلتىجا مەنىسىنى ئىپادىلەپ چاقناپ كەتتى. dhJfa/6;  
_بىزمۇ ،ئەلۋەتتە،سىز بىلەن كېتىمىز،دېدى ئىلتەرمۇ. Ipnr e4>|  
_بۇ نېمە دېگىنىڭىز ؟دادا! ,`0H>  
مەھمۇد بىلەن ئىلتەرمۇ چۆچۈپ ئىشىك تەرەپكە قاراشتى.گۈلپەرى يۈگۈرۈپ كېلىپ مەھمۇدنىڭ يىنىغا ئولتۇردى_دە،ئۇنىڭ قولىنى چىڭ قىسىپ تۇتتى.ئۇ ئوغلى يۈسۈپنى ئۇخلىتىپ قويۇپ چىققانىدى. 1&Qto.d~  
_بىز سىز بىلەن كەتمەي نەگە باراتتۇق؟_دېدى ئۇ،بۇنداق دېگۈچە ،<<قەشقەرگە كېتىمىز،بالىلىرىم،يۈرۈڭلار>>دەپلا بىزنى باشلاپ ماڭسىڭىز بولمىدىمۇ! 95O }yp  
مەھمۇدنىڭ كۆزلىرىگە ياش كەلدى.ئۇ ئىلتەمۇر بىلەن گۈلپەرىنى ئىككى يىنىغا تارتىپ قۇچاقلىدى،ئۇلارنىڭ باشلىرىنى سىلىدى. ~#5 
_ماقۇل ،ئەمىسە،_دېدى ئۇ _سۇلتان ئىسپاھانغا كەتكىنىچە تېخى قايتىپ كەلمىدى .مەن تۈركەن خاتۇندىن  قەشقەرگە كېتىشىمىزگە رۇخسەت سوراي. #LP>tSJ;  
_بولمايدۇ!_دېدى تۈركەن خاتۇن كەسكىن تەلەپپۇزدا!_باغدادتىكى ئىشلىرىمىز سىزدەك ئادەملەرگە ئېھتىياجلىق.سىز كەتسىڭىز بولمايدۇ! z74KF} v  
بۇ ئايال ھوقۇقدار دەسلەپتە مەھمۇد قەشقەرىنى ئىنتايىن خۇش مۇئامىلە بىلەن ئىززەت_ھۆرمىتىنى قىلىپ قارشى ئالغانىدى.ئەمما،ئاتاقلىق تىلشۇناسنىڭ قەشقەرگە كېتىش توغىرىسىدىكى ئىلتىماسىنى ئاڭلىغاندىن كېيىن بىراقلا چىرايى ئۆڭدى ۋە يۇقىرىقىدەك كەسكىن تەلەپپۇز بىلەن ئىنكاس قايتۇردى. `*_A[ E  
مەھمۇد ئەلەم بىلەن بېشىنى تۆۋەن سالدى.ئۇ تۈركەن خاتۇننىڭ خۇلق_مىجەزىنى خېلى ئوبدان چۈشنەتتى.<<ئۇ ئاغزىدىن چىققان گېپىدىن يانمايدۇ،قىلىمەن دېگىنىنى قىلماي قالمايدۇ>>دەپ ئويلىدى مەھمۇد ئۈمىدىسىزلەنگەن ھالدا. X}.~sX*k  
_ھازىرىقى خىزمەت ئورنىڭزدىن رازى ئەمەسمۇ ياسىز؟_دەپ سورىدى تۈركەن خاتۇن. #1 uH*HM  
_يوقسۇ،ئۇنداق ئەمەس،_دېدى مەھمۇد،_پېقىر مەنسەپ دەۋاسىنى قىلىپ كەلمىدىم. =)6\u  
_بولدى!خىزمىتىڭىزنى يۆتكەيمەن_دېدى تۈركەن خاتۇن ،_ئەتىدىن باشلاپ ئوردىدا خىزمەت قىلىسىز.ئوردىدا مەسلھەتچى بولۇڭ.سۇلتان مەلىك شاھمۇ سىزنى بۇرۇنلا مەسلھەتچىلىككە تەكلىپ قىلماقچىدى. \L]l51]  
مەھمۇد بۇ خانىشنىڭ سۆزمەن ۋە تەدىبىرلىك ئىكەنلىكىنى بىلەتتى.لېكىن،بۇنچلىك كەسكىنلىك بىلەن ئىش بېجىرىدىغانلىقىنى ئويلىمىغانىدى.ئۇ ئەمدى بۇ قۇدىرەتلىك ئايال ھۆكۈمدارنىڭ قولىدىن چىقىپ،تەڭىرىتاغ ئېتەكلىرىگە كېتەلمەيدىغانلىقىنى چۈشەندى. T@.lx  
_ئېھ!يۇرتۇمنى بىر كۆرۋالسام ئارمىنىم يوق ئىدى!_دەپ ھەسىرەتلىك خىتاپ قىلدى ئۇ. \P]V$7  
ئوردا ئىچى ئۆرىتۆپە بولۇپ كەتتى. yN{@acO  
_سۇلتان كېسەل بولۇپ يىتىپ قاپتۇ،_ئوردا ئەھلى ئۆز ئارا خەۋەر يەتكۈزۈشتى. nXbM`R8  
باش ۋەزىر نىزامىلمۈلۈك ئەتىدىن كەچكىچە تىنىم تاپماي،ئەمەلدار ۋە خىزمەتكارلارنى تەرەپ _تەرەپكە چاپتۇرۇپ ھالىنى قويمىدى. +zh DkMSso  
_ئاتاقلىق تېۋىپلارنىڭ ھەممىسىنى يىغىپ كېلىڭلار! MAg4a  
مەلىك شاھنىڭ كېسىلى سوزۇلۇپ كەتتى.تۈركەن خاتۇن كېچە_كۈندۈز ئۇنىڭ يىنىدىن كەتمىدى.ئۇ ئاش_تاماقنىمۇ،ئۇيقۇنىمۇ ئۇنتۇدى. WD[|+r#,+  
كېنىزەكلەر ئۇنى ئارام ئېلىشقا ئۈندەيتتى. ,A#ja {iGt  
_تۈركەن خاتۇن ئالىيلىرى،_دەيتتى ئۇلار بىردەم ئۇخلىۋالغايسىز.تىۋىپلار بار،بىزمۇ بار.سۇلتانۇل ئەزەمنىڭ ھالىدىن ئوبدان خەۋەر ئالىمىز. '0'3IkJQ  
تۈركەن خاتۇن ئۇنىمايتتى،ھېچكىمنىڭ گېپىگە كىرمەيتتى.بەندىلەرنىڭ مۇھەببىتى ۋە تىرشچانلىقى مەلىك شاھقا شىپالىق بەخش ئېتەلمىدى.1092_يىلى ئۇ ۋاپات بولدى. &W4- b a  
شۇندىن كېيىن ئوردىدا پاراكەندىچىلىك يۈز بەردى.تۈركەن خاتۇن ئۆزىنىڭ بەش ياشلىق ئوغلى مەھمۇدنى تەخىتكە چىقارماقچى بولدى.باش ۋەزىر ئۇنىڭغا قارشى تۇرۇپ،چوڭ شاھزادە بېركيارۇق تەخىتكە چىقىشى كېرەك دېدى.شۇنىڭ بىلەن ئوردىدا قوراللىق توقۇنۇش كېلىپ چىقتى.تۈركەن خاتۇن دۇبۇلغا،ساۋۇت كېيىپ،نازۇك قوللىرىنى كەسكىن شىلتىپ،قوشۇنلارنى ھەرىكەتكە كەلتۈردى.بىر كۈننىڭ ئىچىدىلا پۈتۈن باغداد تۈركەن خاتۇننىڭ قولىغا ئۆتتى.توقۇنۇشتا باش ۋەزىر نىزامىلمۈلۈك قازا تاپتى.بىر مەيدان پاجىئە باش ۋەزىرىنىڭ ئۆلۈمى بىلەن تېزلا ئاياقلاشتى.تۈركەن خاتۇنغا قارشى تۇرغۇچىلار باغدادتىن چېكىنىپ چىقىپ كەتتى. 3"K{U n  
ئاردىن ئۈچ ئاي ئۆتكەندە سالجۇقىيلارنىڭ پايتەختى ئىسپاھاندىن كەلگەن قوشۇن باغدادنى مۇھاسىرىگە ئالدى.شەھەر ئىچى ئەنسىزلىككە چۆمدى.بەزىلەر ئىشك_دەرىزىلىرىنى مەھكەم تاقىماقتا،بەزىلەر قاياقلارغىدۇ قاچماقتا ئىدى.نۇرغۇن كىشلەر ئوردا چېرىكلىرىگە قوشۇلۇپ،شەھەر مۇداپىئەسىگە قاتناشتى. I:t~P92Lb  
_ئۇلارنى شەھەرگە كىرگۈزمەيلى !دەپ ۋاقىرايتتى ،_ئۇلار شەھەرگە كىرسە ھەمىمىزنى ۋەيران قىلىدۇ. zvNE1k$Cq  
ئىلتەرمۇ ئوپۇر_توپۇر بولۇشۇپ كەتكەن پىدائىيلار توپى ئىچىدە ئىتتىرىلىپ،سوقۇلۇپ يۈرۈپ سېپىل ئۈستىگە چىقىپ قالدى. :@`%< 
ئىسپاھان قوشۇنى ھۇجۇم باشلىدى.باغداد مۇداپىئەچىلىرى ئۇلارنىڭ ئۈستىگە ئوقيادىن ئوق ياغدۇردى،يوغان_يوغان تاشلارنى ئىرغىتىپ ئېتىشتى،قايناق سۇ ۋە قىزىتلىغان ياغلارنى تۆكۈشتى. i2 _~ao7  
ئىسپاھانلىقلار شەھەرگە بېسىپ كىردى.ئىلتەمۇر تەمتىرەپ قالدى.ئۇياق_بۇياققا قالايمىقان يۈگۈرۈپ قېچىشۋاتقان چېرىكلەر ۋە پىدائىيلار ئۇنى ئىتتىرىپ يىقىتىۋەتتى.ئۇ كېيىم _كېچەكلەرنى قېقىشتۇرۋېتىشكىمۇ ئۈلگۈرمەي سېپل پەلەمپىيدىن پەسكە چۈشتى. DiW lE  
ئىسپاھاندىن كەلگەن ئاتلىق ۋە پىيادە چېرىكلەر كوچا _كويلارغا تارقىلىپ ئىلگىرلىمەكتە ئىدى. ئىلتەمۇر سېپىلدىن چۈشۈشىگىلا بىر توپ چېرىكلەرگە دۇچ كەلدى.ئىسپاھانلىق چېرىكلەر ئۇنى تۇتۇۋالدى ۋە ئىتتىرىپ ،دۈشكەللەپ،يىگىرمە_ئوتتۇزچە ئەسىرنى ئوتتۇرىغا ئېلىپ<<تېز ماڭ>>دەپ قامچىلىرى بىلەن ساۋاب كېتىۋاتقان ئاتلىق چېرىكلەرنى كۆردى.ئىلتەرمۇ شۇ ئەسىرلەر توپىغا قوشۇلۇپ قالدى. yr#SaG  
زاۋال ۋاقتى يىقىنلىشىپ قالدى.مەھمۇد قەشقەرى بىلەن گۈلپەرى ئىلتەرمۇرنىڭ يولىغا قاراپ،كۆزلىرى تېشىلگۈدەك بولدى. q9~d;J  
_مەن ئوردىغا بېرىپ،ئىلتەرمۇرنىڭ ئىستەك_سورىقىنى قىلىپ باقاي،_دېدى مەھمۇد.  
ئۇ ئوردىنىڭ ئالدىدىكى كەڭ مەيدانغا كەلگەندە بىر توپ چېرىكلەر ئۇنى توسىۋالدى.چېرىكلەر مەھمۇدنى بىردەم سوراق قىلىشقاندىن كېيىن ئۇلارنىڭ باشلىقى بۇيرۇق قىلىدى: ` v6+3c!  
_تۇتۇڭلار،ئۇنى ،ئاپىرىپ گۈندىخانىغا سولاڭلار ،كېيىن بەگ خۇجۇلىرىمىز سۈرۈشتۈرىۋالسۇن . :n'J%RHGSF  
نەيزە تۇتقان تۆت چېرىك مەھمۇدنى ئىتتىرىپ ماڭدى .<<گۈلپەرى يالغۇز قالدى>،-دەپ يۈرىكى ئېچىشقان ھالدا ئويلىدى مەھمۇد ،لېكىن گەپ قىلمىدى . 7#vsZT\  
گۈلپەرى كېچىچە ئۇخلىماي يىغلاپ چىقتى .ئەتىسى سەھەردىلا گۈلپەرى پۈركەنجىسىنى يېپىنىپ ئۆيدىن چىقتى . 1bj H`W  
-دادام بىلەن ئىلتەرمۇنى ئىزدەيمەن ،-دەپ قىسقىلا چۈشەنچە بەردى ئۇ قېرى خىزمەتكارغا . "QJ2#RP  
شۇ كۈنى ۋە ئەتىسى بولۇپ ،ئىككى كۈن گۈلپەرى كوچىمۇ كوچا يۈرۈپ دىۋان،قازىخانا ۋە تۈرلۈك مەھكىمىلەرنى ئارىلاپ چىقتى .بەزى يەرلەرگە كىرەلىدى ،بەزى يەرلەرگە كىرەلمىدى .كىرگەن يەرلىرىدە ساپلا يېڭى ئەمەلدارلار بولغاچقا ،ئۇلار ئىلتەرمۇنى تونىمايىتتى ،مەھمۇد قەشقەرىنىڭ نامىنى ئاڭلىغان بولسىمۇ ،ئۆزىنى كۆرۈپ باقمىغانىدى .ئۇنىڭ ئۈستىگە ،ئۇلار بۇ ئىككەيلەننىڭ نېمە بولغانلىقىنى ،ھازىر قەيەردە ئىكەنلىكىنى بىلمەيىتتى .ئۆسمۈر سۇلتان بېركىياروق ۋەزىرلىرى بىلەن ئوردىغا كىردى.تۈركەن خاتون ۋە ئۇنىڭ ئوغلى مەھمۇد قەتلى قىلىندى . /B ]6pZzb  
خالايىق گۈلپەرىنى ئارىغا ئېلىپ ،ئوردا ئالدىغا توپلاشتى ۋە مەھمۇد قەشقەرىنى گۈندىخانىدىن چىقىرۋېتىشنى تەلەپ قىلدى .يېڭى باش ۋەزىر مەھمۇدنىڭ قامالغانلىقنى ئۇقۇپ خاپا بولدى ۋە مەھمۇد قەشقەرىنى ئازاد قىلىش توغرىسىدا بۇيرۇق بەردى .  Hb(~0  
مەھمۇد قەشقەرى تۈرمىدىن چىقىپ ،دەرۋاز ئالدىدا توختاپ قالدى .سانجاق-سانجاق بولۇپ توپلانغان خالايىق ئۇنى كۈتۈپ تۇراتتى .گۈلپەتى يىغلىغن پېتى كىشىلەر ئارسىدىن ئېتىلىپ چىقىپ ،ئۆزىنى مەھمۇدنىڭ قۇچىقىغا ئاتتى . S EF-I<`  
-دادا. ..جېنىم دادا! wc?JCsID  
مەھمۇد ئىلتەرمۇ يازغان خەتلەرنى ئېلىپ،ئوردىدا موھىم خىزمەت قىلىۋاتقان مەۋسۇلىغا بەردى . @U4gw_iK  
-بۇ ئەسەرنىڭ مۇئەللىپى كىم ؟-سورىدى مەۋسولى . fUc!;*K9  
-پېقىرنىڭ بىر يىتىم شاگىرتى ،-دېدى مەھمۇد . ?s=#2aTg  
ئارىدىن بەش كۈن ئۆتكەندە باش ۋەزىر ئۆزى مەھمۇد قەشقەرىنى ھوزۇرىغا چاقىرىتتى . ojy-+>'L  
-سىز تەقدىم قىلغان ئەسەرنى زور قىزىقىش بىلەن ئوقۇپ چىقتىم –دېدى ئۇ،-سىزنىڭ ئۇ شاگىرتىڭىز ھازىر قەيەردە ؟ 0%/B49.P  
مەھمۇد ئىلتەرمۇنىڭ ئەھۋالىنى سۆزلەپ بەردى . xg%2_ 7\9  
-بۇنداق ئادەملەر بىزگە كېرەكلىك ،-دېدى باش ۋەزىر ،-ئۇنى گۈندىخانىدىن ئازاد قىلىمىز .ئۇ يەنە ئوردىدا تارىخچى بولسۇن .ئىلتەرمۇ شۇ كۈنىلا گۈندىخانىدىن بوشىتىلدى . #)jc 4D  
 $\~WF$.  
~5c<  
قايتا قەد كۆتۈرگەن " مەدرىسەئى مەھمۇدىيە" E>t PQp:  
2pd?!)w  
1105_يىلى باغداد خەلىپىسىنىڭ ئوردىسىغا قەشقەردىن ئەلچىلەر كەلدى.باش ئەلچى خەلپىنىڭ قوبۇلخانىسدا مەھمۇد قەشقىرى بىلەن كۆرۈشتى ۋە ئۇنىڭغا ھازىرىقى خاقاننى ئارسلان خاننىڭ مەكتۇپىنى تاپشۇردى. ud*~+ 5 R  
_ئەھمەد ئارسلان خان ئالىيلىرى سىزگە سالام ئېيتتى دېدى ئۇ.قارا خاقانىمىز سىزنىڭ قەشقەرگە قايتىپ بېرىشىڭىزنى ئارزۇ قىلىدۇ.مانا بۇ ئارسلانخاننىڭ مەۋلانى ھەزرەتلىرىنى قەشقەرگە تەكلىپ قىلىپ ئۆز قولى بىلەن يازغان خېتى. 3 (PD:Rq  
مەھمۇد خەتنى شۇيەردىلا ئوقۇپ كۆرىدۇ ad7A xK  
_يۇرتۇمنى بەك سېغىندىم ،ئەمدى كېتىمەن،قەشقەرگە كېتىمەن.كەتمىسەم بولمايدۇ،_ئۇنىڭ ئاۋازى تىتىرەپ چىقتى . >CvET(6  
قەشقەر ئەلچىلىرىنىڭ كارۋىنى باغداتىن چىقىپ كۈن چىقىش تەرەپكە قاراپ يول ئالدى.قاتار تىزىلغان تۆگىلەر ۋە ئاتلىق مۇھاپىزەتچىلەر ئۇزۇن سوزۇلۇپ پايانسىز چۆلگە ئىچىكىرلەپ كېتىۋاتاتتى.مەھمۇد قەشقىرى ئوتتۇرىدىكى بىر تۆگىنىڭ ئىككى لوكىسىغا بېكىتىلگەن سايىۋەنلىك ئورۇندۇقتا ئولتۇراتتى.  2+u)0  
ئىلگىرى مەھمۇد قەشقەرگە كېتىشنىلا ئويلايتتى.مانا ئەمدى كارۋان قەشقەر يولىغا ئىلگىلىرلىگەنسېرى خۇددى باغداتا ئۇنىڭ ئىنتايىن مۇھىم ،قەدىرلىك بىر نېمىسى قېلىۋاتقاندەك تۇيۇلۇپ كەتتى.بۇ شەھەردە ئۆتكەن كۈنلەردە گوياكى دات باسماس پولاتتەك تاۋلىنىپ چىقتى ،خەلىقنىڭ ھۆرمىتگە سازاۋەر ئۇلۇغ ئالىم بولۇپ يىتىلپ چىقتى.ئۆزىنىڭ نادىر ئەسىرى <<تۈركىي تىللار دىۋانى>>نى تارىخنىڭ مەدەنىيەت خەزىنىسىگە تەقدىم قىلىدى. lr\:(0B V  
قەشقەردە ئەخمەت ئارسلانخان پەرشتە سۈپەت ئاق ساقاللىق ئالىمنى قىزغىن قارشى ئالدى.بۇ پەرشتە سۈپەت بوۋاي مەھمۇد قەشقىرى ھاسىغا تايىنپ ئوردا دەرۋازىسى ئالدىدا بىر ئەسناغىچە شۈك بولۇپ تۇرۇپ كەتتى.ئۇ دەرۋازىدىكى رەڭدار سىرلانغان ئويما نەقىشلەرگە ،كۈنگۈرلىك سېپىلەرگە ،سېپىللەر ئۈستدىكى نەيزە تۇتقان چېرىكلەرگە يىنىش_يىنىشلاپ قارايتتى.ئۇنىڭ كۆز ئالدىدا يىراق ئۆتمۈشنىڭ خاتىرىلىرى سۈرەتلىنىشكە باشلىدى.ئۇ بالىلىق ۋە ياشلىق چاغلىرىدا ئۆزىنىڭ ئۆيىگە كىرگەندەك كىرىپ_چىقىپ يۈرەتتى.بوۋىسى مۇھەممەد بۇغراخان ئاتىسى ھۈسەيىن ئارسلان ئىلىك خان ئانسى بۇبى رابىيە مۇشۇ ئوردىدا تۇرغان.... "N46uA n  
ئالىم دەرۋازا ئالدىدا تۇرۇپ نۇرغۇن ئەسلىمىلەرنى ئەسلىدى .مەھمۇد خان سارىيىدا تۇرۇپ بىر نەچچە كۈن تۇرۇپ ئارام ئالغاندىن كېيىن ئوپالغا كەتتى.ئوپال خەلىقى قەشقەر يولىغا چىقىپ ئالىمنى ئىسىىق مېھىرى بىلەن كۈتۈۋالدى مەھمۇت سايىۋەنلىك ھارۋىدا ئولتۇرۇپ ئەتراپقا تويماي قارايتتى.ئازىق قەلئەسى كۆرۈندى .ئۇنىڭ نەپسى بۇغۇلۇپ،يۈرىكى ئېغىپ كېتىۋاتقاندەك بولدى. (= FLK]1L  
توختاڭلار ،مەن چۈشۈپ ماڭاي دېدى ئۇ. UN\~z<4t!  
ھارۋا توختىدى .ئىلتەرمۇ بىلەن گۈلپەرى مەھمۇدنى يۆلەشتۈرۈپ ھارۋىدىن چۈشۈردى. E/k& 50   
مەن مۇشۇ يەردە تۇغۇلغان دېدى مەھمۇد قولى بىلەن قەلئەنى كۆرسىتىپ. ge?|~4`DY  
ئىلتەرمۇ گۈلپەرى ۋە ئۇلارنىڭ ئوغلى يۈسۈپ ئۇلۇغ ئالىمنىڭ تۇغۇلغان كەنىتىگە ھاياجانلانغان ھالەتتە كىرىپ كەلدى. ELY'>Bfn3  
مەھمۇد ئىلتەرمۇ بىلەن يۈسۈپنى باشلاپ چىقىپ يول بويىدىكى بىر خارابىنى كۆرسەتتى. a[;l[F7:  
_قاراڭلار،_دېدى ئۇ ،_بۇ ئەسلى مەدررىس ئىدى ،بۇنى مەن سالدۇرغان<<مەدىرسەئىي مەھمۇدىيە>>دەپ ئاتىغان ئىدىم.قەشقەردىن كەتكەندىن كېيىن مۇتەسسىپ كۈچلەر ئىلىم_مەرىپەتكە بولغان ئۆچمەنلىكى بىلەن بۇ مەدررسىنى ۋەيران قىلىپ تاشلاپتۇ. =pj5{3}hM  
_بالام ئىلتەرمۇ بىز بۇ خارابىلىك ئۈسىتىگە يەنە يىڭىدىن مەدررس قۇرىمىز ،مەن قېرىدىم بۇ ئىشنى ئاخىرىغا يەتكۈزەلمەي قالسام ،سەن داۋاملاشتۇرغىن. .>%G28T  
_چوقۇم شۇنداق قىلمەن ئاتا،_دېدى ئىلتەرمۇ ئۇنىڭ قولىنى مەھكەم قىسىپ تۇرۇپ. /1d$/-a$6  
_مەنمۇ بار بوۋا ،_دېدى يۈسۈپ ،نېمىشقا ماڭا ئىش بۇيرۇمايسىز،بۇ مەدىرىسنى سېلىشقا مەنمۇ ياردەملىشىمەن. !>9GZ2I  
خارابىلىك ئورنىغا يىڭى مەدررىس قەد كۆتۈردى .چوڭ ئىشىكىنىڭ باش تەرىپگە قىزىل سىردا<< مەدررىسەئىي مەھمۇدىئە>>دېگەن ھۆسىن خەت يىزىلغانىدى. aN],^h~ x  
دەرسخانىدا مەھمۇد قەشقىرى قاتار تىزىلغان تالىپلارغا دەرس ئۆتمەكتە ئىدى.مەن سىلەرگەتىل_ئەدەبىيات ۋە تارىختىن دەرس ئۆتىۋاتىمەن.سىلەر يەنە باشقا پەنلەرنىمۇ ئۆگىنىڭلار ،باشقا ئەللەرنىڭ ھۈنەر_سەنئەتتىكى ئارتۇقچىلىقلىرىنى ئۆزلەشتۈرۈڭلار.بۇنىڭدىن كېيىن بارلىققا كېلىدىغان يىڭى پەن ،يىڭى كەسىپلەرنى تېخىمۇ تىرىشىپ ئۆگىنىڭلار،شۇنداق قىلساڭلار ،ئۆزۈڭلارمۇ خار بولمايسىلەر،ئېلىمىز داۋاملىق گۈللەپ ياشنايدۇ. k&,X"'TB &  
ياشلارغا كۆيۈنۈش ھېسياتى بىلەن ئېيتىلىۋاتقان نەسىھەتلەر ئىجتھاتلىق تالىپلارنىڭ قەلبىگە ئەبەددىي ئۆڭمەس نەقىشلەردەك چېكىلمەكتە ئىدى. DkDKk~Y C&  
مەھمۇد تالىپلار بىلەن بىللە مەدىرىسىتىن چىقىتى . ?kN/5~%e9  
يان كوچىدىن بىر بوۋاي ناخشا ئېيتىپ چىقتى .بىر ئۆسمۈر بالا ناخىشغا تەڭكەش قىلىپ ساپائي چالماقتا ئىدى. F*wsw/Eq  
_بۇ قايسى ناخشا؟دەپ سورىدى مەھمۇد بوۋايدىن _مەن بۇرۇن ئاڭلىماپتىكەنمەن. tks|CoWb+  
قارىغاندا سىز باشقا يۇرتتىن كەلگەن ئوخشايسىز دېدى بوۋاي ،_بۇ ناخشا<<قەشقەر ناخشىسى>>دەپ ئاتىلىدۇ._ئەزىزانە قەشقەردىن مەھمۇد قەشقىرى ناملىق ئۇلۇغ ئالىم چىقتى ،بۇ ناخشىدا شۇ ئالىمغا مەدىيھە ئوقۇلىدۇ. (X rp Z  
_سىز مەھمۇد قەشقىرىنى كۆرگەنمۇ؟_دېدى تالىپلاردىن بىرى. _]|gw.j9  
_ياق،كۆرمىگەن دېدى بوۋاي ،لېكىن بۇ زات مېنىڭ ۋە كۈرمىڭلىغان قەلبىدىن ئورۇن ئالغان . ? ]FIw W  
نورۇز بايرىمى مەھمۇد قەشقىرى كۆپچلىك بىلەن بىرلىكتە نورۇز بۇلاق بېشىغا راسلانغان سورۇنغا كېلىپ ئولتۇردى. {YvXUT  
_مۆھتەرەم ھەزرەتلىرى ،دېدى بىر مەۋلانە مەھمۇد قەشقەرىگە قاراپ .كۆپچىلىككە بىر تەلىپى بار ،سىز ئىلىم_پەننىڭ يۇقىرى پەللىسىگە چىقىشتىكى تەجىرىبە_ساۋاقلىرىڭىزنى سۆزلەپ بەرگەن بولسىڭىزكەن. c0^h]zz  
_ماقۇل_دېدى مەھمۇد ،مېنىڭ تەجىرىبە_ساۋاقلىرىم بەك ئاددىي ،ھەممىسىنى يىغىنچاقلىغاندا پەقەت<<ئۆگىنىش >>دېگەن بىر سۆزگە مەركەزلىشىدۇ.نەتىجە يارىتىمەن دېگەن ئادەم ئۆزلۈكىدىن قېتىرقىنىپ داۋاملىق ئۆگىنىش كېرەك.ئۆگەنگەنسېرى ،كىتاپ ئوقۇغانسېرى ئۆزىمىزنىڭ بىلىدىغانلىرىمىز تېخى ناھايتتى ئاز ئىكەنلىكىنى بىلىشكە،ئۆگىنىشكە تېگىشلىك نەرسىلەرنىڭ ناھايتتى كۆپ ئىكەنلىكىنى ھېس قىلىمىز. 2(\,+RLFp  
<<ھەزرىتى مەۋلانە مەھمۇد قەشقىرى باغداتىن قايتىپ كېلىپ ئوپالدىكى ئۆزى سالدۇرغان مەھمۇدىيە مەدررىسىدە سەككىز يىل مۇدەرىسلىك قىلدى ۋە 97يىشىدا بۇ ئۆتنە ئالەمدىن مەڭگۈلۈك ئالەمگە كۆچتى.ئاللاھ ئۇنىڭ بۇ روھىنى قۇتلۇق قىلغاي>> 8(b3n"=Y6V  
ئىلتەرمۇ يىزىۋاتقان خاتىرىسىنى يۇقىرىقىدەك سۆزلەر بىلەن تاماملىدى.ماتەملىك كېيىملىرىنى كېيگەن گۈلپەرى كىردى !x^cj'"w3  
_يىزىپ بولىدىڭىزمۇ؟دېدى ئۇ تولا يىغلاپ قىزىرىپ كەتكەن كۆزلىرى بىلەن ئېرىگە قاراپ. fa e|\s  
_يىزىپ بولدۇم،_دېدى ئىلتەرمۇ ، A+_gGj3  
_ئۇ ئادەملەرنىڭ ئىچىدىكى ياخشىلارنىڭ ياخشىسى ئىدى.گۈلپەرى شۇ سۆزلەرنى ئېيتقاندا يەنە ئېختيارسىز تۈردە كۆزلىرىدىن ئىسسىق ياشلىرى تۆكۈلۈپ كەتتى. -&Nuf3WW  
ئىلتەرمۇنىڭ ئوغلى يۈسۈپ مەھمۇد قەشقەرىنىڭ شىرەسى ئۈسىتگە قەغەزلەرنى قويۇپ ،تۆۋەندىكىلەرنى يازىدى: oZQ&GJW}d  
<<بىز مەھمۇد قەشقەرىدەك ،يۈسۈپ خاس ھاجىپ ،بالاساغۇندەك مۇتەپپەككۇرلەرنىڭ ئىزىنى بېسىشىمىز كېرەك .بۇنداق دېگەنلىك ھەممىز تىلشۇناس ياكى ئەدەبىياتچى بولۇشىمىز كېرەك دېگەنلىك ئەمەس ئەلۋەتتە .بىز ئۇلارنىڭ ئىنسانىيەت تەرەققىياتى ئۈچۈن ھارماي_تالماي كۈرەش قىلىش،ئىزدىنىش ،دادىللىق بىلەن يىڭىلىق يارىتىش روھىغا ۋارسلىق قىلىشمىز كېرەك.بوۋام مەھمۇدنىڭ ئارزۇسى ،ئۈمىدى ھەم ۋەسىيتى ئەنە شۇنداق.،بىز ئۆزىمىزدىن بۇرۇنقى ئىلغار پىكىرلىك ئادەملەرنىڭ ئىزىدىن مېڭىپ،ئۇلار يىتىپ بارالمىغان مەنزىلەرگە بېرىشىمىز،ئۇلارنىڭ يولىنى داۋاملاشتۇرۇپ،ئۇلارنىڭ قەدەملىرى يەتمىگەن يىڭى يوللارنى ئېچىشىمىز كېرەك.>>
]pO& :$p  
مەنبەسى : پەرھاد جىلاننىڭ "مەھمۇد قەشقەرى " ناملىق تارىخى شەخىسلەر ھىكايىلىرى يۈرۈشلىك كىتابىدىن ئېلىندى ، ئاپتۇرغا كۆپ تەشەككۈر.  سەلكىن تورى كەڭ تورداشلارنىڭ پايدىلىنىشى ئۈچۈن سۇندى ، ئەمگىكىمىزنى ھۆرمەتلىگەيسىز.
salkin mtv
سەن كۈلسەڭ پۈتۈن دۇنيا كۈلىدۇ، سەن يىغلىساڭ دۇنيادا بىر سەنلا يىغلايسەن . ئۆزىمىزنى ئۆزىمىز قۇتقۇزايلى !!
چوققا [باش يازما] ۋاقتى : 2008-02-11 00:52 |
تېنچلىق قۇشى
دەرىجىسى : *


UID نۇمۇرى :
نادىر تېما : *
يازما سانى : *
شۆھرەت: * كىشىلىك
پۇل : * سوم
تۆھپە: * ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 3675 نۇمۇر
قوللاش: 3322 نومۇر
ئالقىش: 2871 كىشلىك
توردىكى ۋاقتى : (سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:*
ئاخىرقى كىرگىنى:*
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 تولۇقلىما

چۈشەندۈرىلىشى:ھاي ھاي تېرەك ئاستىدىكى تېنچ تۇرغان بۇلاق سۇيى مازارلىقتىكى شەيىخ كېلىپ دۇرۇت ئوقىغاندىن كېيىن شۇ ھامان قايناپ چىققان ۋاقتى . ھەقىقەتەن ئىشەنگۇسىز مۆجىزە ! شەمشەر فوتوسى
رەسىم:
چۈشەندۈرىلىشى:شەمشەر فوتوسى
رەسىم:
چۈشەندۈرىلىشى:مازار ئىچىدىكى تامغا چاپلاقلىق رەسىم ۋە نەسىھەتلەر ~شەمشەر فوتوسى
رەسىم:
چۈشەندۈرىلىشى:مازار ئىچىدىكى تامغا چاپلاقلىق رەسىم ۋە نەسىھەتلەر ~شەمشەر فوتوسى
رەسىم:
چۈشەندۈرىلىشى:مازار ئەتىراپى ~شەمشەر فوتوسى
رەسىم:
چۈشەندۈرىلىشى:ئالىمنىڭ تۇرغۇزۇلغان ھەيكىلنىڭ كەينى تەرىپى ~شەمشەر فوتوسى
رەسىم:
چۈشەندۈرىلىشى:ئالىمنىڭ ھەيكىلى ~~شەمشەر فوتوسى
رەسىم:
چۈشەندۈرىلىشى:كىرىش ئىشىكى ~شەمشەر فوتوسى
رەسىم:
چۈشەندۈرىلىشى:يالماۋۇز غارى ! نۇرغۇن سۇرەت بار ئىدى ~ لېكىن خىزمەتداشلىرىمنىڭ سۇرىتى بولغاچقا ئامالسىز چىقىرالمىدىم ! كەچۇرگەيسىلەر !
رەسىم:
"ھاي-ھاي تېرەك" Eas,m3GT<  
مەھمۇد قەشقىرى ئەينى چاغدا مەدىرسەئىنى پۈتكۈزۇپ ئۇستازىدىن دۇئا ئالغاندا :"ئۇستازىم،مېنىڭ تۇپرىقىم قەيەردە بولار؟" دەپ سوراپتىكەن.ئۇستازى :"بىر ئۆمۈر ساڭا ھەمرا بولغان ھاسساڭ كۆكلىگەن جايدا بولۇر" دەپتىكەن. w5Y}5 a2  
مەھمۇد قەشقىرىنىڭ يېشى ئۇلغايغانسېرى سالامەتلىكى ياخشى بولماي قاپتۇ.كۈنلەردىن بىر كۈنى مەھمۇد قەشقىرى ھاسسىسىغا تايىنىپ تۇرۇپ تاھارەت ئۈچۈن "مارجان بۇلاق"تىن سۇ ئالغان ئىكەن، ھاسسىسى بۇلاق بويىغا سانجىلىپ قاپتۇ. ھاسسىسى سانجىلىپ قالغان يەردە قويۇپ،ئېۋرىقنى ئېلىپ تاھارەت ئاپتۇ،ئۇ تاھارەتنى ئېلىپ بولۇپ،ئارقىسىغا ئۆرۈلۈپ قارىسا ھاسسا كۆكلەپ كېتىپتۇ.بۇنى كۆرگەن مەھمۇد قەشقىرى :" ھاي-ھاي، ئەجەپ كۆكلەپ كېتىپسەنغۇ؟" دەپتۇ. شۇنىڭ بىلەن كېيىنكىلەر بۇ ھاسسىدىن كۆكلەپ چىققان بۇ تېرەكنى "ھاي-ھاي تېرەك" دەيدىغان بوپتۇ. Y#T5gJ7  
مەھمۇد قەشقىرى ئۆزىنىڭ ئىخلاسمەنلىرى ۋە تالىپلىرى،ئۇرۇق-تۇققان،دوست-يار،ئەقرىبالىرىغا ئۆزى ئالەمدىن ئۆتكەندە "ھاي-ھاي تېرەك" نىڭ چوڭ شېخى كۆرسىتىپ تۇرغان دۆڭگە دەپنە قىلىشنى ۋەسىيەت قىپتۇ. بۇ تېرەك ھازىرمۇ "مارجان بۇلاق" بېشىدا كۆكلەپ تۇرماقتا. JP j1My  
[ بۇ يازما تېنچىلىق قۇشى تەرپىدىن 2008-02-11 17:19 د ]
ئىزدەش تورى
چوققا [1 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-11 01:04 | 新疆
erk uzun
$$$ecw$$$
دەرىجىسى : يېڭى ئەزا


UID نۇمۇرى : 9242
نادىر تېما : 0
يازما سانى : 15
شۆھرەت: 21 كىشىلىك
پۇل : 386 سوم
تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 49 نۇمۇر
قوللاش: 32 نومۇر
ئالقىش: 93 كىشلىك
توردىكى ۋاقتى : 8(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-02-02
ئاخىرقى كىرگىنى:2008-02-13
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 

يوللانمىڭىزغا رەخمەت ،ھەقىقەتەنمۇ  نېگىزلىك چۇشەندۈرۈپسىز  6l+[7lznp)  
بىز ئۇيغۇرلار ئىچىدە تارىخنى بىلمەيدىغانلار ناھايتىمۇ كۆپ......مەسلەن مەن  6LC@`ICX  
بىز ئۇيغۇرلار مەكتەپكە كىرىشىمىزگە خەنلەرنىڭ تارىخىنىلا سۆزلەيدۇ ..... ~J" ]K[R  
مەن ھەيران نىمىشقا ئۆزىمىزنىڭ تارىخى دەرىسلىككە كىرگۈزىلمەيدۇ...........
سۈمەييە
چوققا [2 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-11 01:31 |
زۇلال
زۇللاجىم
ئۆمۈرلۈك شەرەپ
دەرىجىسى : قىزىققۇچى


UID نۇمۇرى : 696
نادىر تېما : 4
يازما سانى : 285
شۆھرەت: 4893 كىشىلىك
پۇل : 586 سوم
تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 425 نۇمۇر
قوللاش: 363 نومۇر
ئالقىش: 513 كىشلىك
توردىكى ۋاقتى : 7(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2007-06-15
ئاخىرقى كىرگىنى:2009-03-23
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 

سەلكىن ئەپەندى ، سىز يوللىدىڭىزما بۇنى تورغا ؟ j~Twq  
مەن قاتتىق تەييارلىق قىلىپ قويغانتىم مۇشۇنى تورغا يوللايمەن دەپ ، كېچىكىپ قاپتىمەن  /Y 1 /0/Q  
قوللىرىڭىز دەرد كۆرمىسۇن !
بىزنىڭمۇ ئامىتىمىز ئۆملۈكتە !!! ___ سەلكىن تورى ئۈچۈن
تىلەكلىرىڭنىڭ سەۋەبكارى_ئاجىزلىقىڭدۇر. __ ئا . مۇھەممەدئىمىن
مەن يىغلىمايمەن، پۈتۈن زېمىن مەن ئۈچۈن يىغلايدۇ._ ئا.مۇھەممەدئىمىن
چوققا [3 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-11 01:57 |
بولاق ئۇزۇن
ئۇچقۇرلاچىن007
دەرىجىسى : قىزىققۇچى


UID نۇمۇرى : 8914
نادىر تېما : 0
يازما سانى : 141
شۆھرەت: 11 كىشىلىك
پۇل : 3222 سوم
تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 0 نۇمۇر
قوللاش: 0 نومۇر
ئالقىش: 257 كىشلىك
توردىكى ۋاقتى : 72(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-01-23
ئاخىرقى كىرگىنى:2009-04-18
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 

مەن ئاخشام مەخمۇد قەشقەرى نىڭ  قەبرىسىنى زىيارەت قىلىپ چۈشەپ قاپتىكەنمەن. ئەمدى ۋاڭباغا كىرسەممۇ  بۇ  تىمىنى كۆرۋاتىمەن بۇ بىر ياخشىلىقنىڭ ئالامىتىمۇ نىمە  بىلىدىغانلارنىڭ چۇشۈمگە تەدبىر بىرىپ بىرىشىنى سورايمەن
salkin mtv
ئئئئئئئ
چوققا [4 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-11 14:37 |
www.nixan.cn
يۇرتۇم0999
دەرىجىسى : سەلكىنداش


UID نۇمۇرى : 312
نادىر تېما : 0
يازما سانى : 329
شۆھرەت: 390 كىشىلىك
پۇل : 2903 سوم
تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 375 نۇمۇر
قوللاش: 350 نومۇر
ئالقىش: 438 كىشلىك
توردىكى ۋاقتى : 1050(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2007-06-13
ئاخىرقى كىرگىنى:2009-05-04
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 

رەھمەت سەلكىن ئەپەندىم ،بىز ئۈچۈن نۇرغۇن  ياخشى تىمىلارنى يوللاپ بىرىۋاتىسىز جۇمۇ . تىما دەپ مۇشۇنداق تىمىلارنى دىسە بولىدۇ ،مۇشۇنداق تىمىلار نادىرلانسا بولىدۇ،يەنە بىر قىتىم سىزگە رەخمەت.
http://idc.xj88.cn
تۇغۇلدۇق ئانىدىن ئانا تۇپراققا،
ئەل بىقىپ چوڭ قىلدى،ئەلنىڭ ئوغلىبىز.
ئىزدەنگىن دوسلىرىم مىللىتىڭ ئۈچۈن،
چاقنىسۇن دۇنيادا شۆھرەت تۇغىمىز

سىرىمنى دەي ساڭا دىمە كىشىگە،
دىگەندىن ئەلۋەتتە سۈكۈت ياخشىراق.
ئەي ساپدىل باشتىن توس بۇلاق  سۈيىنى،
ئۆستەڭلەپ ئاققاندا تەس بولار توسماق.
چوققا [5 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-11 15:05 |
www.nixan.cn
ئەلئارا
ئۆمۈرلۈك شەرەپ ئالاھىدە باشقۇرغۇچى سەلكىننىڭ سادىق ئەزاسى ( يىگىت ) ئىلغار باشقۇرغۇچى مۇنبەر باشقۇرغۇچى
دەرىجىسى : مۇنبەر باشلىقى


UID نۇمۇرى : 6311
نادىر تېما : 12
يازما سانى : 3951
شۆھرەت: 528 كىشىلىك
پۇل : 5032003 سوم
تۆھپە: 38400 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 36 نۇمۇر
قوللاش: 2869 نومۇر
ئالقىش: 5634 كىشلىك
دوستلۇق توپى: مۇسۇلمان
توردىكى ۋاقتى : 2177(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2007-10-13
ئاخىرقى كىرگىنى:2009-05-05
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 

مەن بۇ ئەسەرنى بىرقېتىم ئوقۇپ بولغان بولساممۇ ، يەنىلا بەزى يەرلىرىنى قايتا ئوقۇغۇم كىلىپ قالدى ..... gojltAw(%  
      سەلكىن ئەپەندىنىڭ ئەمگىكىگە رەھمەت ...
salkin mtv
كۆز يېشىغا چىلىنىپ چىققان كۈلكە شىرىن بولىدۇ ،
قايغۇدىن كىيىن ئېيتىلغان ناخشا مۇڭلۇق بولىدۇ ،
تېڭىرقاشتىن يۇلىنىپ چىققان روھ سەگەك بولىدۇ ،
يالغۇزلىقتىن قۇتۇلغان قەلب كۆتىرەڭگۈ بولىدۇ .
چوققا [6 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-11 15:24 |
xjalexa.cn
شارۇلخان
دەرىجىسى : يېڭى ئەزا


UID نۇمۇرى : 8016
نادىر تېما : 0
يازما سانى : 193
شۆھرەت: 213 كىشىلىك
پۇل : 1685 سوم
تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 225 نۇمۇر
قوللاش: 215 نومۇر
ئالقىش: 250 كىشلىك
توردىكى ۋاقتى : 30(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2007-12-24
ئاخىرقى كىرگىنى:2009-01-29
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 

سەلكىن ئەپەندىنىڭ ئەمگىكىگە رەھمەت 8YCq*5ED  
d@5 IUF  
ھارمىغاي سىز  رەھمەت
salkin mtv
ئەگەر ئۇلۇغ ئاللا ئىنسانلارنى ئولگەندىن كىيىن بۇدۇنياغا يەنە بىرقىتىم

تۆرەلدۇرسە مەن يەنىلا سىزنى مەڭگۈ ياخشى كۆرىمەن !!!!!!!!!!!!!!!!!!
چوققا [7 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-11 16:17 |
پەخىركام
تۇغۇلۇش ئۈچۈن ئۆلۈش  !!!
ئىجاتچان ئەزا ئۆمۈرلۈك شەرەپ ئالاھىدە تۆھپە سەلكىننىڭ سادىق ئەزاسى ( يىگىت )
دەرىجىسى : ئالىي ئەزا


UID نۇمۇرى : 151
نادىر تېما : 20
يازما سانى : 5757
شۆھرەت: 9609 كىشىلىك
پۇل : 212292814 سوم
تۆھپە: 4681 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 8900 نۇمۇر
قوللاش: 6241 نومۇر
ئالقىش: 7220 كىشلىك
دوستلۇق توپى: ئىسيانكار
توردىكى ۋاقتى : 1880(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2007-06-13
ئاخىرقى كىرگىنى:2009-04-24
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 

بەزىدە ئويلاپ قالىمەن ... ئەگەر مەھمۇت قەشقىرى بىلەن يۈسۈپ خاس ھاجىپ بولمىغان بولسا  نىمىمىزنىمۇ ماختار ئىدۇق ...
salkin mtv
ئادەمنىڭ نەفسى ئىمىۋاتقان بوۋاققا ئوخشايدۇ .
ئۇنى ئەمچەكتىن ئايرىساڭ، يىغلاپ-قاخشىغان بىلەن ئىمەلمەيدۇ ...
ئۆتمۈش ...كەلگۈسىنىڭ ۋەكىلى ئەمەس !!!
تۆنۈگۈنكى«مەن» بۈگۈنكى مەن ئەمەس ...
زۇلمەتنى مىڭ يىل تىللىغاندىن بىرتال سەرەڭگە ياققان ئەۋزەل !!!
چوققا [8 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-11 17:08 |
خەيىر-مـ
دەرىجىسى : كۆنگەن ئەزا


UID نۇمۇرى : 7257
نادىر تېما : 0
يازما سانى : 204
شۆھرەت: 169 كىشىلىك
پۇل : 628 سوم
تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 171 نۇمۇر
قوللاش: 155 نومۇر
ئالقىش: 211 كىشلىك
توردىكى ۋاقتى : 264(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2007-11-16
ئاخىرقى كىرگىنى:2009-05-05
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 

Tff fG\  
سەلكىنگە كۈندە كىرىپ رەسىمدىكى كىشىنىڭ كىم؟ كىم؟  ئىكەنلىكىنى KM#,DD5T  
بىلمەيدىغانلار مۇ يوق ئەمەس: تېما ئىگىسىگە رەخمەت  كۆپ نەرسىلەرنى بىلىۋالدىم /T`.:(8V  
يالغان دىمىدىم !~
salkin mtv
http://yasin801.qzone.qq.com
چوققا [9 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-11 20:43 |
ئىخلاسمەن
دەرىجىسى : يېڭى ئەزا


UID نۇمۇرى : 3243
نادىر تېما : 0
يازما سانى : 43
شۆھرەت: 63 كىشىلىك
پۇل : 1571 سوم
تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 93 نۇمۇر
قوللاش: 71 نومۇر
ئالقىش: 139 كىشلىك
توردىكى ۋاقتى : 47(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2007-07-16
ئاخىرقى كىرگىنى:2009-04-25
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 

ئەسسەلامۇ ئەلەيكۇم ترداشلار مەن يېڭى ئۈگەنگۈچى بولغاچتورغا رەسىمنى قاندا يوللاشننى بىلەلمىدىم ياردەم قىلساڭلار مېنىڭ چ چ نومۇرىم 782508611
salkin mtv
KONGUL KONGULDIN SUIQAR
چوققا [10 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-11 22:40 |
مەڭگۈتاش
كومپيۇتېر رېمۇنتچىلىقى
دەرىجىسى : يېڭى ئەزا


UID نۇمۇرى : 6429
نادىر تېما : 0
يازما سانى : 262
شۆھرەت: 288 كىشىلىك
پۇل : 2121 سوم
تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 362 نۇمۇر
قوللاش: 319 نومۇر
ئالقىش: 471 كىشلىك
توردىكى ۋاقتى : 60(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2007-10-17
ئاخىرقى كىرگىنى:2008-05-30
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 

يوللانمىڭىزغا كۆپ رەھمەت ، ھەقىقەتەنمۇ  نېگىزلىك چۇشەندۈرۈپسىز... P 4-MoK<;  
بىز ئۇيغۇرلار ئىچىدە تارىخنى بىلمەيدىغانلار ناھايتىمۇ كۆپ...
salkin mtv
ياخشى ئادەم بىر ئۆمۈر تېنىچ ئۆتىدۇ!
چوققا [11 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-12 00:15 |
ئادىل0997
دەرىجىسى : يېڭى ئەزا


UID نۇمۇرى : 9615
نادىر تېما : 0
يازما سانى : 28
شۆھرەت: 27 كىشىلىك
پۇل : 392 سوم
تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 26 نۇمۇر
قوللاش: 26 نومۇر
ئالقىش: 32 كىشلىك
توردىكى ۋاقتى : 2(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-02-13
ئاخىرقى كىرگىنى:2008-05-06
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 

رەھمەت سىزگە مەن بىزنىڭ ئەدەبىيات دەرىسلىگىمىزدىكى مەھمۇد قەشقىرى توغۇرلۇق ئازغىنە ساۋاتىن باشقىنى بىلمەيتىم ....بۇنى كۇرۇپ خېلە نەرسلەرننى بىلۋادىم....دېمىسىمۇ بىزمۇ خەنلەرگە ئوخشاش ئوزتارىخمىزنى ئۇقۇساق نىمە دىگەن ياخشى بۇلاتتى ھە؟
salkin mtv
چوققا [12 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-15 16:23 |
مەنزىرە
دەرىجىسى : يېڭى ئەزا


UID نۇمۇرى : 9232
نادىر تېما : 0
يازما سانى : 25
شۆھرەت: 27 كىشىلىك
پۇل : 130 سوم
تۆھپە: 0 ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 26 نۇمۇر
قوللاش: 26 نومۇر
ئالقىش: 26 كىشلىك
توردىكى ۋاقتى : 3(سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:2008-02-02
ئاخىرقى كىرگىنى:2008-02-20
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 

بۇ ماقالىنى ئۇقىغاندىن كىيىن ناھيىتى يۇقىرى سەۋىىگە ئىگە بولدوم .
salkin mtv
چوققا [13 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-20 21:52 |
تېنچلىق قۇشى
دەرىجىسى : *


UID نۇمۇرى :
نادىر تېما : *
يازما سانى : *
شۆھرەت: * كىشىلىك
پۇل : * سوم
تۆھپە: * ھەسسىلىك
ياخشى باھا: 3675 نۇمۇر
قوللاش: 3322 نومۇر
ئالقىش: 2871 كىشلىك
توردىكى ۋاقتى : (سائەت)
تىزىملاتقان ۋاقىت:*
ئاخىرقى كىرگىنى:*
خەت چوڭلىقى : كىچىك نورمال چوڭ

 

نەقىل
بۇ مەزمون13قەۋەتتىكىمەنزىرەنىڭ2008-02-20 21:52دە يوللىغان يازمىسى  : @+V`q;G>  
بۇ ماقالىنى ئۇقىغاندىن كىيىن ناھيىتى يۇقىرى سەۋىىگە ئىگە بولدوم .
O%WA-/i[  
مۇشۇ سۆزىڭىزدىلا خېلى سەۋىيگە يەتكەنلىكىڭىزنى ھېس قىلىدىم ~~ نۇرغۇن ياخشى تېمىلار بار توپا بېسىپ ياتقان ~~ شۇلارنىمۇ بىر كۆرۇپ چىقىسىڭىز بولاتتى ~~
salkin mtv
چوققا [14 - قەۋەت] ۋاقتى : 2008-02-20 21:56 | 新疆
كۆرۈلگەن تېما خاتىرىسى كۆرۈلگەن سەھىپە خاتىرىسى
  • «
  • 1
  • 2
  • »
  • Pages: 1/2     Go
سەلكىن مۇنبىرى » ئۇيغۇر شەخسلىرى