كۆكيال دېگەن چىما ؟

بۇلسا ئابدىرىھىم ئۆتكۈر ئەپەندىنىڭ «شىئىر ۋە شائىر»دىگەن ئەسىرىنى ئەۋەتىۋەتكەن بۇلسىڭىزتىخىمۇ ياخشى چۈشەنچە ھاسىل بۇلاتتى. }j|YX&`p  
تىمىڭىزغا رەھمەت.

شېئىر ۋە شائىر bODyJ7=[  
MHAWnH8  
يازغۇچىسى : ئابدۇرېھىم تىلەشۇپ ئۆتكۈر !i?aRI/6  
yI_MYL[  
شېئىر _ مارجان ئەمەس، يىپقا تىزىپ قويسا تۇرىۋېرىدىغان ياكى ئەزان ئەمەس، قۇلاقنى تۇتۇپ ئېيتسا بولىۋېرىدىغان. ~`o%Y"p%rv  
شېئىر _ «ئايەت» ئەمەس، مەنىسىنى ئۇقماي ئوقۇسىلا بولىۋېرىدىغان ياكى ماتا ئەمەس، دۇكان قۇرۇپ توقۇسىلا چىقىۋېرىدىغان. BYWs\6vK  
شېئىر _ كەشتە ئەمەس، رەڭدار مەشۇت بىلەن لاتىغا تىكىپ قويىدىغان ياكى سۈرەت ئەمەس، قەغەزگە سىزىپ قويسىلا بولىۋېرىدىغان. td\'BV  
شېئىر ھەم ھۆسنى، ھەم پۇرىقى، ھەم تىكىنى، ھەم يوپۇرمىقى بار گۈلگە ئوخشىشىپ كېتىدۇكى، ھۆسنى بىلەن دىلنى ئۆزىگە مەپتۇن قىلار؛ پۇرىقى بىلەن جانغا راھەت ۋە ھۆزۈر بەخش ئېتەر؛ ئىشىق ئەھلى ئۇنى قۇلاققا قىسار ياكى گۈل دەستە ياساپ جانانغا تۇتار؛ ياۋا توڭگۇز تۇمشۇقىنى تەگكەزسە، تىكىنى ئۇنىڭ بورنىغا سانجىلار، ھەتتا بۇرنىنى قانىتار. PW GNUNc  
شېئىر _ ئاسماندىكى يۇلتۇز ئەمەس، كېچىسى پاقىرىپ كۆرۈنگەن بىلەن نە ئىسسىقى، نە يورۇقى تەگمەيدىغان، شېئىر _ خۇددى بىر مەشئەلدۇركى، كېچە زۈلمىتىدە ئىنسانغا يول كۆرسەتكۈچى ياكى بىر گۈلخانىدۇركى، پايانسىز دەشتىلەرنى يورۇتۇپ، سوغدىن تىترىگەن تەنلىرىگە ئارام بەرگۈچى.
#]FJx  
شېئىر _ چۆلدىكى ئالۋۇن(ۋىل -ۋىل) ئەمەس، گاھى كۆك، گاھى دەريا، گاھى شەھەر، گاھى گىياھ بولۇپ كۆرۈنگەن بىلەن قوغلاپ يەتكىلى بولمايدىغان. }tUr V  
شېئىر _ بىر قاينام بولاققا ئوخشىشىدۇركى، تەشنالارغا ئارام، دەردمەنلەرگە داۋا، بىمارلارغا شىپا، غەمكىنلەرگە شادلىق، ئاجىزلارغا ئۈمىد ۋە كۈچ بەخش ئەتكۈچى.  
شېئىر _ ھاپىزنىڭ ناخشىسى ئەمەسكى، ئاڭلىغانسېرى كېشىنى مۇگدەك باسىدىغان، شېئىر - بىر گۈلدۈرمامىدۇركى، ئۇنىڭ ئاۋازى جاھاننى تىترىتىپ، خامۇش كۆڭۈللەرنى ئويغاتقاي؛ كىشىنى سەگەك قىلىپ جەڭگە ئۈندىگەي، ئەبەدىي ھاياتقا چاقىرغاي! 3pI)  
شائىر _ قاغا ئەمەس، كۆرۈنگەن دەرەخقە قونۇۋېلىپ قاقىلدايدىغان. شائىر - خۇددى تاڭ توخۇسىدۇركى، كېچىچە تاڭنى تىللاپ تىنماس؛ تاڭ ئاتقاندا، ئەلنى ئىشقا، ھاياتقا، ئەمگەك ۋە ئىجاتقا ئۈندەر. شۇڭا، كىشىلەرنىڭ «ئالتۇن خوراز» ھەققىدە قىسسە - رىۋايەتلەر توقۇشى، شەھەر دەرۋازىلىرى بىلەن قەسىر- ئايۋان مۇنارلىرىنىڭ ئۈستىگە ئۇنىڭ ھەيكىلىنى ئورنىتىشى ھەرگىز تاسادىپىي ئەمەس، ھالبۇكى، جاھان - جاھان بولغاندىن بۇيان، ھېچكىم تېخى قاغىنىڭ ھەيكىلىنى ئورناتقىلى يوق. iVqXf;eB!5  
شائىر _ تۇتىقۇش ئەمەس، نېمىنى ئۈگەتسە شۇنى دورايدىغان ياكى ئۆمۈر بويى دوراشتىن بۆلەكنى بىلمەيدىغان. pQ9~^  
شائىر _ چىن مەنىسى بىلەن بۇلبۇلدۇر. بۇلبۇل ھېچقاچان باشقا قۇشلارنى دورىمايدۇ، باشقا قۇشلارمۇ بۇلبۇلنى ھەرگىز دورىيالمايدۇ. چۈنكى، بۇلبۇلنىڭ ئۆز تىلى، ئۆز سۆيگۈسى، ئۆز تەپەككۇرى ۋە ئۆز تۇيغۇسى بار. $JZ}=\n7  
شائىر _ كېپىنەك ئەمەس، كۆرۈنگەن گۈلنىڭ ھەممىسىگە پەرقسىز قونۇپ، ھۇزۇر - ھالاۋەت ئېلىشنىلا بىلىدىغان، شائىر - چىراغ پەرۋانىسىدۇركى، ھالاك بولۇشىنى بىلىپ تۇرۇپ ، ئۆزىنى ئوتقا ئۇرغۇچى..... Q'
K[?W|C  
شائىر _ شاھ ۋە سۇلتانلارنىڭ نازۇنېمەتكە تولغان داستىخانلىرى ئەتراپىدا چۆرگىلەپ يۈرىدىغان ياكى زاھىتلارنىڭ ئېتىكىدە خورۇلداپ ياتىدىغان مۈشۈك ئەمەس، بەلكى پايانسىز دەشتىلەردە ئەركىن كېزىپ يۈرىدىغان تەماسىز ئارسلاندۇركى، ئۇنىڭ بىر ھۆكۈرىشى بىلەن تاغۇ تاشلار زىلزىلىگە كېلىپ، تۈلكە بۆرىلەر ھوشىنى يىغماي، «پادىشاھ نېكۇلاي ئۈستەلگە بىر مۇشت ئۇرغاندا، پۈتۈن ئوردا ئىچى تىترەپ كېتەتتى؛ لىف تولىستۇي ئۈستەلگە بىر ئۇرسا، پۈتكۈل روسىيە زىلزىلىگە كېلەتتى» دېگەن رىۋايەت مۇبالىغە بولمىسا كېرەك. چۈنكى، لىف تولىستوي شېئىر يازمىغان بىلەن چىن شائىر ئىدى. UA}N  
شائىر پەقەت خەلق بىلەن، پەقەت خەلق بىلەنلا شائىردۇر ۋە مەڭگۇ ئۆلمەستۇر. مەسىلەن: چۈي يۈەن بىلەن ئەلىشىر ناۋايى؛ لىبەي بىلەن پوشكىن؛ بايرۇن بىلەن لۇتپۇللا مۇتەللىپكە ئوخشاش. hxx`f-#=  
AN 'L- E  
7/GL@H  
1980- يىلى 23- ئۆكتەبىر يېزىلغان .

رەھمەت  زۇلالكا .......... ]aTF0 R  
ئۇ  مەن .

مەن ئەۋەتەي دىگۈچە زۇلالكام يامان چىقىپ كىتىپتۇ 

سىزگىمۇ  بىر  كىشىلىك  رەھمەت

شېئىر يېزىلىپ تۇرۇشى كېرەك،لىكىن ئۆز قەلبىگە چوڭقۇر چۆكۈش تەقەززاسى تىخىمۇ مۇھىمدۇر،ھەقىقىي شائىر قوش بىسلىق شەمشەر بولالىشى،قىلغان نام-ئەمەلى بىلەن قەلبىدىن ئۇرغۇغان ئىلھامنىنىڭ سەمەرىسى بىردەك بولىشى،ئۆزىگە،يازغان شېئىرىغا يۈز كېلەلىشى،ئىنسانى پەزىلىتىنى دەپسەندە قىلىپ تۇرۇپ شېئىر يازماسلىقى كېرەك.قولىدىن كېلىشىچە ياخشى ئەمەللەرنى كۆپ قىلىشى،قەلبى ھەرزامان سەزگۈر تۇرۇشى،پەرۋاسىز بولماسلىقى،غەزەپلىنىشكە توغرا كەلگەندە چاقماق-چېقىندەك قەھرى بولۇشى،سىلە-رەھىم قىلىشقا توغرا كەلگەندە روسۇلىمىزدىن ئۆرنەك ئېلىشى كېرەك.لىكىن زورۇقۇپ تۇرۇپ<<قوشاقچى>>بولماسلىقى تەخىرسىزدۇر.

رەھمەت  سۇغۇز  سىزدەك  پىكىر  قىلىدىغانلار  كۆپرەك  چىقىپ  تۇرسىدى

شېئىر ۋە شائىر s
= bP@[Gj  
F T$x#>  
6R|^IPOGp  
m:)sUC0  
يازغۇچىسى : ئابدۇرېھىم تىلەشۇپ ئۆتكۈر o#QS: '|  
:zQNnq:|  
` 1vDp.  
شېئىر _ مارجان ئەمەس ، يىپقا تىزىپ قويسا تۇرۇۋېرىدىغان ياكى ئەزان ئەمەس ، قۇلاقنى تۇتۇپ ئېيتسا بولۇۋېرىدىغان . 4G'-"u^g  
شېئىر _ << ئايەت >> ئەمەس ، مەنىسىنى ئۇقماي ئوقۇسىلا بولۇۋېرىدىغان ياكى ماتا ئەمەس ، دۇكان قۇرۇپ توقۇسىلا چىقىۋېرىدىغان . YM&i  
شېئىر _ كەشتە ئەمەس ، رەڭلىك مەشۇت بىلەن لاتىغا تىكىپ قويىدىغان ياكى سۈرەت ئەمەس ، قەغەزگە سىزىپ قويسىلا بولۇۋېرىدىغان . srryVq
gS  
شېئىر ھەم ھۆسنى ، ھەم پۇرىقى ، ھەم تىكىنى ، ھەم يوپۇرمىقى بار گۈلگە ئوخشاپ كېتىدۇكى ، ھۆسنى بىلەن دىلنى ئۆزىگە مەپتۇن قىلار ؛ پۇرىقى بىلەن جانغا راھەت ۋە ھوزۇر بەخش ئېتەر ؛ ئىشق ئەھلى ئۇنى قۇلاققا قىسار ياكى گۈلدەستە ياساپ جانانىغا تۇتار ؛ ياۋا توڭغۇز تۇمشۇقىنى تەگكۈزسە ، تىكىنى ئۇنىڭ بۇرنىغا سانچىلار ، ھەتتا بۇرنىنى قانىتار . 4l@aga  
شېئىر _ ئاسماندىكى يۇلتۇز ئەمەس ، كېچىسى پارقىراپ كۆرۈنگەن بىلەن نە ئىسسىقى ، نە يورۇقى تەگمەيدىغان . شېئىر _ خۇددى بىر مەشەلدۇركى ، كېچە زۇلمىتىدە ئىنسانغا يول كۆرسەتكۈچى ياكى بىر گۈلخاندۇركى ، پايانسىز دەشتلەرنى يورۇتۇپ ، سوغدىن تىترىگەن تەنلەرگە ئارام بەرگۈچى . I_is3y0  
شېئىر _ چۆلدىكى ئالۋۇن ( ۋىل - ۋىل ) ئەمەس ، گاھى كۆل ، گاھى دەريا ، گاھى شەھەر ، گاھى گىيا بولۇپ كۆرۈنگەن بىلەن قوغلاپ يەتكىلى بولمايدىغان . 4k)0OQeW6  
شېئىر _ بىر قاينام بۇلاققا ئوخشايدۇكى ، تەشنالارغا ئارام ، دەرتمەنلەرگە داۋا ، بىمارلارغا شىپا ، غەمكىنلەرگە شادلىق ، ئاجىزلارغا ئۈمىد ۋە كۈچ بەخش ئەتكۈچى . br')%f}m  
شېئىر _ ھاپىزنىڭ ناخشىسى ئەمەسكى ، ئاڭلىغانسېرى ئۈگدەك باسىدىغان . شېئىر _ بىر گۈلدۈرمامادۇركى ، ئۇنىڭ ئاۋازى جاھاننى تىترىتىپ ، خامۇش كۆڭۈللەرنى ئويغاتقاي ؛ كىشىنى سەگەك قىلىپ جەڭگە ئۈندىگەي ، ئەبەدىي ھاياتقا چاقىرغاي ! sMcN[r  
شائىر _ قاغا ئەمەس ، كۆرۈنگەن دەرەخكە قونۇۋېلىپ قاقىلداۋېرىدىغان . شائىر _ خۇددى تاڭ توخۇسىدۇركى ، كېچىچە تاڭنى چىللاپ تىنماس ، تاڭ ئاتقاندا ، ئەلنى ئىشقا ، ھاياتقا ، ئەمگەك ۋە ئىجادقا ئۈندەر . شۇڭا ، كىشىلەرنىڭ << ئالتۇن خوراز >> ھەققىدە قىسسە - رىۋايەتلەر توقۇشى ، شەھەر - دەرۋازىلىرى بىلەن قەسىر - ئايۋان مۇنارلىرىنىڭ ئۈستىگە ئۇنىڭ ھەيكىلىنى ئورنىتىشى ھەرگىز تاسادىپى ئەمەس . ھالبۇكى ، جاھان _ جاھان بولغاندىن بۇيان ، ھېچكىم تېخى قاغىنىڭ ھەيكىلىنى ئورناتقىنى يوق . B:6VD /qC  
شائىر _ تۇتىقۇش ئەمەس ، نېمىنى ئۈگەتسە شۇنى دورايدىغان ياكى ئۆمۈر بويى دوراشتىن بۆلەكنى بىلمەيدىغان . بۇ يەردە ئۇلۇغ ئەزەربەيجان شائىرى فۇزۇلىنىڭ مۇنۇ بېيىتىنى ئەسلەپ ئۆتۈش ئورۇنسىز بولماس : ]Cp`qayct  
<< قارا تاشىن ئەگەر قان بىرلە رەڭگىن ئەيلىسەڭ ، .RPh#FI6J  
رەڭگى تەغيىر بولۇر ، ئەمما لەئلى بەدەخشان ئولماس . >2mV{i&  
تۇتىغا تەلىمى ئارايى كەلىمات ئەيلىسەڭ ، ~b})=7n.  
نۇتقى ئىنسان بولۇر ، ئەمما ئۆزى ئىنسان ئولماس . >> ,f$ftn\~j/  
شائىر _ چىن مەنىسى بىلەن بۇلبۇلدۇر . بۇلبۇل ھېچقاچان باشقا قۇشلارنى دورىمايدۇ ، باشقا قۇشلارمۇ بۇلبۇلنى ھەرگىز دورىيالمايدۇ . چۈنكى ، بۇلبۇلنىڭ ئۆز تىلى ، ئۆز سۆيگۈسى ، ئۆز تەپەككۇرى ۋە ئۆز تۇيغۇسى بار . vAzSpiv-  
شائىر _ كېپىنەك ئەمەس ، كۆرۈنگەن گۈلنىڭ ھەممىسىگە پەرقسىز قونۇپ ، ھوزۇر - ھالاۋەت ئېلىشنىلا بىلىدىغان . شائىر _ چىراق پەرۋانىسىدۇركى ، ھالاك بولۇشنى بىلىپ تۇرۇپ ، ئۆزىنى ئوتقا ئۇرغۇچى . . . is`~C  
شائىر _ شاھ ۋە سۇلتانلارنىڭ نازۇ - نىمەتكە تولغان داستىخانلىرى ئەتراپىدا چۆگىلەپ يۈرىدىغان ياكى زاھىتلارنىڭ ئېتىكىدە خورۇلداپ ياتىدىغان مۈشۈك ئەمەس ، بەلكى پايانسىز دەشتلەردە ئەركىن كېزىپ يۈرىدىغان تاماسىز ئارسلاندۇركى ، ئۇنىڭ بىر ھۆركىرىشى بىلەن تاغۇ - تاشلار زىلزىلىگە كېلىپ ، تۈلكە - بۆرىلەر ھۇشىنى يىغقاي ، << پادىشا نىكولاي ئۈستەلگە بىر مۇشت ئۇرغاندا ، پۈتۈن ئوردا ئىچى تىترەپ كېتەتتى ؛ لىف تولىستوي ئۈستەلگە بىر ئۇرسا ، پۈتكۈل روسىيە زىلزىلىگە كېلەتتى >> دېگەن رىۋايەت مۇبالىغە بولمىسا كېرەك . چۈنكى ، لىف تولىستوي شېئىر يازمىغان بىلەن چىن شائىر ئىدى . Hu"TEhW(2  
شائىر پەقەت خەلق بىلەن ، پەقەت خەلق بىلەنلا شائىردۇر ۋە مەڭگۈ ئۆلمەستۇر . مەسىلەن : چۈي يۈەن بىلەن ئەلىشىر ناۋايى ؛ لى بەي بىلەن پوشكىن ؛ بايرۇن بىلەن لۇتپۇللا مۇتەللىپكە ئوخشاش . _*n 4W^8  
s ?|Hw|j  
m:c .dei5  
1980- يىل 23 - ئۆكتەبىر ، ئۈرۈمچى EU.!/'<  
KdC'#$  
6!v$"u|[!'  
ئابدۇرەھىم ئۆتكۈر شىئىرلىرى ناملىق كىتاپتىن

مېنىڭچە ، شېئر - بۇ ئۇقۇم مەن جەھەتتىن ناھايىتى كەڭ جەرياننى ئۆز ئىچىگە ئالسىمۇ ، لىكىن شائېر - بۇ ئۇقۇم مەسئولىيەت دائىرىسىدىن ھالقىپ كېتەلمەيدۇ .