پۇتبولنىڭ سىياسىغا ئارلىشىشى ( ئىنزاگى )

ئىنزاگى

            سىياسىي كۆز قاراش جەھەتتىكى ئوخشىماسلىق ، سىياسىي مۇئامىلدىكى پەرىقلەرنىڭ پۇتبول ھەركىتىگە سىڭىپ كىرىشىدىن ساقلانغىلى بولمىغانلىقتىن ، بۇ ئامىللار پۇتبول ھەركىتىنىڭ تەرەقىياتىغا چوڭقۇر تەسىر كۆرسىتىلىۋاتىدۇ .
دۆلەت بىلەن دۆلەت ئوتتۇرسىدىكى توقۇنۇشلار ياكى ئۇرۇشلار پۇتبول ھەركىتىنىڭ تەرەقىياتىنى بۇغۇپ قويىدۇ . مەسلەن :

        1996   - يىلى 12 ئايدا ئەرەب بىرلەشمە خەلىپلىكىدە ئۆتكۈزۈلگەن 11 - نۆۋەتلىك ئاسىيا لوڭقىسى پۇتبول مۇسابىقىسىدە ئېراق بىلەن كۇۋەيىت ئالدىنقى تۆت كۈچلۈك كوماندا قاتارىغا كىرگەن ئىدى . يېرىم ھەل قىلغۇچ مۇسابىقە داۋاملىشىپ ، مانا مۇشۇنداق ھەل قىلغۇچ باسقۇچچقا كىرگەندە ، كۇۋەيىت ئېراقنىڭ تاجاۋۇزچىلىق ئۇرۇشى قوزغاپ ، پارىس قولتۇقى ئۇرۇشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلىقىغا كۆڭلىدە ئۆچمەنلىك ساقلاپ  ، يېرىم ھەل قىلغۇچ مۇسابىقىدە ئېراق بىلەن ئۇچرۇشۇپ قالسا مۇسابىقىدىن چىكىنىپ چىقىدىغانلىقىنى جاكارلىدى .
لىكىن يېرىم ھەل قىلغۇچ مۇسابىقىدە كۇۋەيىت سەئۇدى ئەرەبىستاندىن يىڭىلىپ شاللىنىپ كەتكەنلىكى ئۈچۈن يۇقۇردا ئېيتىلغان ۋەزىيەت شەكىللەنمىدى . ئەگەر شۇ قىتىملىق مۇسابىقىدە كۇۋەيىت ئۇتقان بولسا ئاسىيا پۇتبول ھەركىتىنىڭ جۇش ئۇرىۋاتقان تەرەقىياتىدا يەنە بىر داغ پەيدا بۇلۇپ ، شۇ قېتىملىق داغدۇغۇلۇق پۇتبول ھەركىتى سىياسىي كۈرەشنىڭ قۇربانى بۇلۇپ كېتەتتى .

          1938 - يىلى 3 - نۆۋەتلىك دۇنيا لوڭقىسى پۇتبول مۇسابىقىسى ئۆتكۈزۈلۈپ بولغاندىن كىيىن ،  2 - دۇنيا ئۇرۇشى پارتىلاپ ، ئىككى نۆۋەتلىك دۇنيا لوڭقىسى پۇتبول مۇسابىقىسى ئۆتكۈزۈلمىدى . پەقەت 1950 - يىلىغا بارغاندىلا ئاندىن تۆتىنچى نۆۋەتلىك دۇنيا پۇتبول مۇسابىقىسىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈپ ئۆتكۈزدى .

         يۇگۇسلاۋىيە پۇتبول كوماندىسىنىڭ خەلقئارا پۇتبول سەھنىسىدىن بىر مەزگىل يوقاپ كىتىشى روشەنكى ، دۆلەت ئىچىدىكى مىللىي كۈرەش
ۋە بوسنىيە گرېتسىگوۋىنا ئۇرۇشى كەلتۈرۈپ چىقارغان .  1950 - يىللاردا سابىق سوۋىت ئىتتىپاقى بىلەن يۇگۇسلاۋىيە كوماندىسىنىڭ بىر مەيدان خەلىقئارا پۇتبول مۇسابىقىسى ئىستالىننىڭ قاتتىق دېققىتىنى قوزغىۋەتكەن . ئىستالىننىڭ قارىشىچە بۇ بىر مەيدان پۇتبول مۇسابىقىسى تېتو بىلەن ئۆزى ئولتۇرسىدىكى كۈچ سىلىشتۇرما كۆرىشى ئىدى .


  سىياسىي كۆپىنچە ئەھۋاللاردا پۇتبول ھەركىتىگە يىتەكچىلىك قىلىش ۋە ئۇنىڭغا ماسلىشىىش رولىنى ئوينايدۇ . پۇتبول ھەركىتىنىڭ خاراكتېرى ، ۋەزىپىسى ۋە مەقسىتىنى بەلگىلەيدۇ ۋە ئۇنىڭغا تەسىر كۆرسىتىدۇ . پۇتبول ھەركىتى سىياسىي ئۈچۈن خىزمەت قىلىدۇ ، لىكىن ئۇ سىياسىيغا پاسسىپ ھالدا بېقىنمايدۇ ۋە ئۆزىنىڭ پەۋقۇلادە ئۇسۇلى ئارقىلىق سىياسىيغا كۈچلۈك تەسىر كۆرسىتىدۇ . ئۇ دۆلەتلەر ئارا مۇناسىۋەتلەرنى ياخشىلاش ۋە ئىلگىرى سۈرۈشتىلا ئۆز تەسىرىنى كۆرسۈتۈپ قالماستىن ، بەلكى دۆلەتلەر ئارا توقۇنۇش ۋە ئۇرۇشنىمۇ كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن !


                                                

        پۇتبول ھەركىتىنىڭ ئىجيىمائىيلىشى دۆلەتلەر ئارا بېرىش - كىلىشتە مۇھىم ۋاستە بۇلۇپ قالدى. پۇتبول مۇسابىقىسى ئارقىلىق ئۆز ئارا ئۆگىنىش ۋە پىكىر ئالماشتۇرۇش ئارقىلىق ، دۆلەتلەر ئارا چۈشىنىش ۋە مۇناسىۋەت باغلاشقا شارائىت ھازىرلاشقا بولىدۇ . دۆلەتلەر ئارا يامان مۇناسىۋەتلەرنى ۋە تۇقۇنۇشلارنى يۇمشاتقىلى ۋە ئۇنى ئىزىغا سالغىلى بولىدۇ .
دۆلەت ۋە خەلقلەر ئولتۇرسىدىكى ئازارلىقنى ئازلىتىپ ۋە تۈگۈتىپ ، دۇنيا تىنىچلىقىنى قوغداشتا ئىنتايىن مۇھىم دېپلۇماتىيە رولىنى ئوينايدۇ . دۇنيا پۇتبول مۇسابىقىسىنى ئۆتكۈزۈشنىڭ دەسلەپكى ئارزۇسىمۇ شۇ ئىدى ...

                                   

         1969 - يىلى 9 - نۆۋەتلىك دۇنيا پۇتبول مۇسابىقىسىنىڭ ئولتۇرا ئامرىكىدا ئۆتكۈزۈلگەن بىر مەيدان تاللاش مۇسابىقىسىدە پۇتبول ھەركىتى ئۇرۇشقا دېرىژورلۇق قىلدى . 1969 - يىلى 6 - ئاينىڭ 8 - كۈنى ھوندۇراسنىڭ پايـتەختى تېگۇسىگالپا تەنتەربىيە مەيدانىغا سەۋدايى توپ مەستانىلىرى يىغىلىپ كەتتى .
ساھىپقان ھوندۇراس كوماندىسى بىلەن سالۋادور كوماندىسى مۇسابىقىگە چۈشۈش ئالدىدا ئىدى . شۇ كۈنى ھوندۇراسنىڭ سىياسىي ، ئىقتىسادىي پائالىيەتلىرى خۇددى توقتاپ قالغاندەك ھالاتكە كىلىپ ، كىشلەرنىڭ بارلىق دىققەت نەزىرى مۇشۇ بىر مەيدان مۇسابىقىگە مەركەزلىشىپ قالغان ئىدى . مۇسابىقە باشلىنىشىغىلا چىگلارادىن قانۇنسىز ئۆتكەن سالۋاردو پۇتبول مەستانىلىرى ئۆزىنىڭ پۇتبل كوماندىسى ئۈچۈن ھە ھۇ توۋلىشىپ چوقان كۆتىرىشكەن بولسىمۇ ، ھوندۇراس كوماندىسى ئۆزىگە تۇنۇشلۇق مۇھىت ، يەر شارائىتى ، ۋە ھە ھۇ چىلارنىڭ كۆپلىكى بىلەن ئۈستۈنلىكنى ئىگەللەپ ، ئۇزلۇكسىز ھۇجۇم قىلىش ئارقىلىق 2 : 0 نەتىجە بىلەن سالۋاردو كوماندىسىنى مەغلۇپ قىلدى . مۇسابىقە ئاخىرلاشقاندا باش رېبىردىن نارازى بولغان سالۋاردو پۇتبول مەستانىلىرى ئاچچىقىنى چىقىرۋىلىش ئۈچۈن مەيدانغا سەكرەپ چۈشتى لىكىن باش رېپىر ساقچىلارنىڭ ياردىمىدە ئاللىقاچان كېتىپ قالغان ئىدى .
بۇ چاغدا مەيدانغا توپلاشقان توپ مەستانىلىرى ھوندۇراس كوماندىسىنىڭ پۇتبولچىلىرىنى ھاقارەتلەپ ئۆچ ئىلىش ھەركىتى بىلەن شۇغۇللىنىشى ھەش پەش دىگۈچەئىككى كوماندا پۇتبول مەستانىلىرىنىڭ مۇشلىشىغا ئايلىنىپ كەتتى . ھوندۇراس ھۆكۈمىتى ئەۋەتكەن زورتۈركۈمدىكى ھەربىي ۋە ساقچىلار ئىككى تەرەپنىڭ توپ مەستانىلىرىنى تارقىتىۋەتكەن چاغدا ، ھوندۇراس كوماندىسىنىڭ ئەزالىرى باش كۆزى يېرىق ھالدا ئورنىدىن تۇرالماي يەردە ياتاتتى ...

                                                      

               ئىككى دۆلەتنىڭ پۇتبول ساھەسىدىكى مۇتەخەسسىسلىرى ۋە ئەربابلىرى بۇ ئىشقا ئۆزىنى تۇتىۋىلىش ۋە ھەمكارلىشىش پوزىتسىيىدە بۇلۇپ ، بىر ھەپتىدىن كىيىن سالۋاردو پايـتەختىدە قايتىدىن بىر مەيدان مۇسابىقە باشلاشنى قارار قىلدى .
بۇ چاغدا ئىككى تەرەپنىڭ پۇتبول كوماندا ئەزالىرى ۋە مەستانىلىرى ئارىسىدا ئۆچمەنلىك تۇيغۇسى تۇلۇپ تاشقان ئىدى . ئىككى دۆلەتنىڭ ئاخپارات ۋاستىلىرى بىر - بىرىگە ھۇجۇم قىلىپ ئۇچۇر تارقاتسا ، بىر - بىرىنى تىللاپ ھاقارەتلىشىۋاتقان ئىككى دۆلەت توپ مەستانىلىرى ھەر يەردە دوقىراپ قاتراپ ، ئۆزلىرىنىڭ پۇتبول كوماندىسىنىڭ غالىپ چىقىدىغانلىقى ھەققىدە چوقان سىلىپ داۋراڭ قىلىۋاتاتتى .
ھەر ئىككى دۆلەت پۇتبول كوماندىسى مەستانىلىرىنىڭ سانى مەملىكەت ئومۇمىي نوپۇسىدا سەل قارىغىلى بولمايدىغان نىسپەتنى ئىگەللىگەنلىكى ئۈچۈن ، ھەر ئىككى دۆلەت پارلامىتى بىرەر كۈتۈلمىگەن ئەھۋالنىڭ يۈز بېرىشىدىن ئېھتىيات قىلىپ ھۆكىمەتنى ئاگاھلاندۇردىشۇنىڭ بىلەن ئىككى دۆلەت ھۆكىمەتلىرى توپ مەستانىلىرىنىڭ چىگىردىن قانۇنسىز ئۈتىشىنى چەكلىمەكچى بۇلۇشۇپ ، ھوندۇراس - - سالۋادور چىگىرسىغا ئەسكەر يۆتكەشتى . لىكىن ئەسكەرلەرمۇ ئەسەبىي توپ مەستانىلىرى بولغانلىقى ئۈچۈن چىگىردا ھەربىي توقۇنۇش يۈز بېرىش ۋەزيىتى شەكىللەندى .

          شۇ يىلى 6 - ئاينىڭ 13 - كۈنى ھوندۇراس كوماندىسى سالۋادورنىڭ مەركىزىي شەھرىگە يىتىپ كەلدى ، سالۋاردونىڭ ساقچى دائىرلىرى سالۋاردودىكى بارلىق ساقچىلارنىڭ يېرىمىنى دىگۈدەك سەپەرۋەر قىلىپ ، سالۋاردو پۇتبول مەستانىلىرىنىڭ ھۇجۇمغا ئۇچراش ئېھتىماللىقى بولغان ھوندۇراس كوماندىسىنى قوغدىدى .
لىكىن 6 - ئاينىڭ 14 - كۈنى ئىلىپ بېرىلغان سالۋاردو پۇتبول مەستانىلىرىنىڭ ئۆز دۆلەت كوماندىسىغا مەدەت بېرىش نامايىشىدا يەنىلا ھوندۇراس كوماندىسىغا تۇيۇقسىز ھۇجۇم قىلىش ۋەقەسى يۈز بەردى . ھوندۇراس كوماندىسىنى قوغداشنى ئۆز ئۈستىگە ئالغان ھەربىي ۋە ساقچىلار غالجىرلاشقان شۇنچە كۆپ پۇتبول مەستانىلىرىنىڭ يامان ئەلپازىنى كۆرۈپ ، نەچچە پاي ئوق ئىتىپ قويۇپلا قىچىپ كەتتى . شۇنىڭ بىلەن ھوندۇراس پۇتبول كوماندىسى ئەلچىخانىغا كىرىپ پاناخلىق تىلەشكە مەجبۇر بولدى . ھوندۇراس ھۆكۈمىتى ئىشتىن خەۋەر تاپقاندىن كىيىن دەرھال سالۋادور ھۆكۈمىتىگە ئۇلتىماتوم تاپشۇرۇپ ، بۇ ۋەقەنى دەرھال تۇسۇشنى تەلەپ قىلدى ۋە ئەگەر ئۇلار توسىيالمىسا ھوندۇراس ھۆكۈمىتى زەربىدارلار ئەترەت تەشكىللەپ سالۋاردوغا كىرگۈزۈپ ، ئۆزلىرىنىڭ پۇتبول تەنھەركەتچىلىرىنى قۇتقۇزۇپ چىقىدىغانلىقىنى ئۇقتۇردى . شۇنىڭ بىلەن بىللە پۈتۈن مەملىكەتكە جىددىي ھالەتتە تۇرۇش بۇيرۇقى چۈشۈردى .

                                          

         6 - ئاينىڭ 16 - كۈنى سالۋاردونىڭ « ئاق گۈلدەستە » تەنتەربىيە مەيدانىدا مۇسابىقە ئىلىپ بېرىلىۋاتقاندا ، گەرچە سالۋاردودىكى شۇنچە كۆپ ساقچىلار مەيداننىڭ ئىچى - سىرتىغا شۇنچە زىچ ئورۇنلاشتۇرۇلۇپ ، ئامانلىقنى قوغداۋاتقان بولسىمۇ ، ئىككى تەرەپ توپ مەستانىلىرىنىڭ زوراۋانلىق ھەركىتىنى توسۇشقا ئامالسىز قىلىپ ، يەنە بىر قېتىم زور كۆلەمدىكى قالايمىقانچىلىق يۈز بەردى . ھوندۇراس ھۆكۈمىتى بۇ ئىشتىن ئۆچ ئىلىش ئۈچۈن 20 مىڭ سالۋادورلۇق مۇھاجىرىنى دەرھال چىگىردىن قوغلاپ چىقىردىغانلىقىنى جاكارلىدى . ھەمدە سالۋاردور ئەلچىخانىسىدىكى خادىملارنىمۇ قارشى ئىلىنمايدىغان كىشلەر دەپ بايانات ئېلان قىلدى . شۇنىڭ بىلەن بىللە سالۋادور پۇتبول مەستانىلىرىنىڭ ئۆچ ئىلىش ئۈچۈن ھوندۇراسقا بىسىپ كىرىشىنىڭ ئالدىنى ئىلىش ئۈچۈن ، ئولتۇرا ئامرىكا قىتئەسىنىڭ قاتناش تۇمۇرىنى قامال قىلىپ ، بارلىق قاتناشنى توختاتتى .

                                   

       بۇ ئىشتىن كىيىن ئىككى دۆلەت ۋەكىللىرى جىددىي سۆھپەت ئۆتكۈزۈپ ، كىرزىسنى ھەل قىلىش ئۈستىدە تېزدىن ئىزدەندى . لىكىن ھىچقانداق نەتىجە بولمىدى . شۇنىڭ بىلەن بۇ ئاران تەسلىكتە قولغا كەلگەن سۆھپەت پۇرسىتىمۇ قولدىن كەتتى .
6 - ئاينىڭ 27 - كۈنى ھەر ئىككى دۆلەت دېپلىماتىك مۇناسىۋەتنى ئۈزگەنلىكىنى خەلقئاراغا ئۇچۇق - ئاشكارا جاكاللىدى . 7 - ئاينىڭ 3 - كۈنى ئىكى دۆلەت چىگىرسىدا ئۇشتۇمتۇت تۇيۇقسىز قۇراللىق تۇقۇنۇش يۈز بەردى ... ھەر قانداق ئاماللارنى تەببىرلەرنى قىلىپمۇ بۇ تۇقۇنۇشنى ئاخىرلاشتۇرالمىدى ...

شۇ پۇتبول ئۇرۇشىدىكى ئۇرۇش قىلىش تەرەبتارلىرىنىڭ بىرى بولغان  ھوندۇراسىنىڭ شاڭ ۋېي دەرىجىلىك قۇماندانى : فېرنەندو

                                               

      14 - كۈنى بۇ تۇقۇنۇش بېسىقماي ئەكىسچە زورىيىشقا باشلىدى ، ئاخىرى كونتىرول قىلغىلى بولماي ، كەڭ كۆلەمدىكى ھەربىي ھالەتكە ئۆزگۈرۈپ ، نۇرغۇنلىغان ئادەمنىڭ بىشىغا چىقتى ...
بۇ ئۇرۇش ئاخىرى تارىختا بىر ئاي داۋاملاشقان « پۇتبول ئۇرۇشى » غا ئۆزگۈرۈپ كەتتى . بۇ بىر ئاي داۋاملاشقان ئۇرۇشتا ئىككى تەرەپنىڭ 10 مىڭدىن ئارتۇق ئادىمى ئۆلدى .
مال - مۈلۈك چىقىمى 50 مىليون ئامرىكا دوللىرىدىن ئىشىپ كەتتى . پىقەت بىرلەشكەن دۆلەت تەشكىلاتى بىلەن ئامرىكا ھۆكۈمىتى بۇ ئىشقا قول تىققاندىن كىيىنلا بۇ ئۇرۇش تەدرىجىي ئاخىرلاشتى ...
               بۇ ئەھۋاللار پۇتبول ھەركىتىنىڭ سىياسىيغا نەقەدەر زور تەسىر كۆرسىتىدىغانلىقىنى بىلدۈردۇ !

زېرەك

پۇتبولنىڭ سېھرى كۈچى كۈچلۈك .

فاتىخ 204

ھۇندىراس بىلەن سالۋادورنىڭ ھەقىقى مەنىدىكى سىياسىغا ئارلاشقان پوتپول بوپ كېتىپتۇ ،،،  ئون مىڭدىن ئارتۇق ئەدەم ئولەپتۇغۇ ،،،،     ئىنگىلاند بىلەن ئارگىنتىنا ئارسىدىمۇ شۇنداق ئىش بار ھە

intezar11

كۇۋەيىتمۇ ئاجايىپمۇ قانداق ؟ مۇسابىقىدە شاش ئويناپ ھەل قىلغۇچقا كېرىپ ئىراق بىلەن لوڭقا تالاشمامدۇ ماندا ؟ مۇسابىقىدىن چېكىنىپ چىقىمەن دېگىنى نېمىسى ؟

kalkun

يىشىل  چىملىقتىكى ئىس-تۈتەكسىز  جەڭنىڭ   رەسمى  قانلىق  جەڭگە  ئايلانغان  چاغلىرىمۇ  بولاپتىكەن......پۇتبول.........يەنە  شۇ  ئوتى  يامان  مەرى  ئىسسىق  پۇتبول.........
ياخشى  تىما  يوللاپسىز

مىراس

پۇتبولغا مەستانە بولساق بۇلىدۇ لىكىن ئاندا چەكتىن ئاشۇرۋەتمىسەك ئۇنداق ئىشلارمۇ بولماستى،ئۇتىۋالغان تەرەپكە ھۇجۇم قىپتۇ تېخى

بىزنىڭ تاش ئالمىنىڭ مەستانىللىردەك بولمامدۇ مەستانە دىگەن ئۇتتۇرسىمۇ ساما ئويناپ رىغبەتلەندۈرەلىسە

زەربىدار

ھوندىراس بىلەن سالۋادۇرنىڭ پۇتبول ئۇرۇشى تارىختىكى 10 چوڭ ئەخمىقانە ئۇرۇشنىڭ بىرسى بولۇپ قالغان

زەربىدار

شۇنداق قىلىپ كىيىن ئىككى دۆلەت دىپلوماتېك مۇناسىۋىتىنى ئەسلىگە كەلتۈردىمۇ يوق؟

رەڭۋاز

مىراس يوللىغان ۋاقتى  2013-1-16 12:53
پۇتبولغا مەستانە بولساق بۇلىدۇ لىكىن ئاندا چەكتىن ئاش ...

ئۇلارمۇ بۇرۇن بىزگە ئوخشاش ئوينىغان بولغىيتى...شۇنداق ئويناۋەرسە نەتىجە داۋاملىق ناچارلىشىۋەرسە  ئويناش ئاشۇنداق بىر نىمىلەرگە ئايلىنىدۇ ئەنە....كىم بىلىدۇ تاش ئالمىنىڭ تەغدىرى قانداق بولىدۇ...ھازىرغىچە بىرمۇ خەۋىرى يوق..ئۇ كۇلۇپ ھازىر بارمۇ يوق؟ ھىچقايسىمىز بىلمەيمىز... پەقەتلا شۇ ئۈمىدسىزلىك ئىچىدە يانا داۋاملىق مەۋجۇت بولۇپ تۇرىشىنى تىلەيمىز

زەربىدار

رەڭۋاز يوللىغان ۋاقتى  2013-1-16 14:36
ئۇلارمۇ بۇرۇن بىزگە ئوخشاش ئوينىغان بولغىيتى...شۇنداق ...

تاشئالما ھازىر بار... لېكىن بۇ توغرىسىدا يېڭى خەۋەر يوق....
4-ئايدىكى مەملىكەتلىك تەنھەرىكەت يىغىنىڭ پۇتبول تاللاش مۇسابقىسىىگە قاتنىشىىشقا جىددىي تەييارلىق قىلىۋاتىدۇ.. خۇدايىم بۇيرىسا بۇ تاللاشتىن ئۆتۈپ قالسا، لىياۋنىڭغا بېرىپ مەملىكەتلىك كوماندىلار بىلەن چىمپىئونلوقنى تاللىشىدۇ

ماتروس

پۇتپول ئۇرۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىپتۇدە

missi2

ئارگىنتىنا -ئەنگىلىيە ئوتتۇرىسىدا يۇز بەرگەن مالۋىناس تاقىم ئاراللىرى ئۇرۇشىدا ئەنگىلىيە ھەربىي كۇچىگە تايىنىپ ئارگىنتىنانى يەڭدى،2يىلدىن كىيىن  مارادونا باشچىلىقىدىكى ئارگىنتىنا كوماندىسى ئىنگىلانىد كوماندىسىنى1گە قارشى 2نەتىجە بىلەن يەڭدى (چىملىقتىكى ئىس-تۇتەكسىز جەڭدە)،  مارادونا 2توپ ئۇردى، شۇڭا ئۇ ئارگىنتىنا خەلقىنىڭ قەلبىدە بىر مىللى قەھرىمانغا ئايلاندى