1955- يىللىق نوبېل مۇكاپاتى ساھىبى: خالدور كىليان لاكسىنىس

1955- يىللىق نوبېل  مۇكاپاتى ساھىبى: خالدور كىليان لاكسىنىس

(ئىسلاندىيە)

ھەزرىتى ئەلى بارات تەرجىمىسى

خالدور كىليان لاكسىنىس ئىسلاندىيىنىڭ ھازىرقى زامان مەشھۇر يازغۇچىسى، درامماتورگى، ئۇ 1902- يىلى ئىسلاندىيە پايتەختى رېيكياۋك شەھرى ئەتراپىدا بىر دېھقان ئائىلىسىدە دۇنياغا كەلگەن. ئائىلىسى بەك نامرات بولغانلىقتىن، مەكتەپتە ئوقۇش پۇرسىتىگە ئېرىشەلمىگەن. كىچىكىدىن تارتىپ كىشىلەرنىڭ سىيىرىنى سېغىپ بېرىش بەدىلىگە جېنىنى باققان. ئۆسمۈرلۈك چېغىدىن تارتىپلا ئەدەبىياتقا كۈچلۈك ئىشتىياق باغلاپ، ئۆزلۈكىدىن ئۆگەنگەن. 17 يېشىدىن باشلاپ ئىجادىيەتكە كىرىشكەن. 19 يېشىدا تۇنجى ئەسىرى – «تەبىئەت ئوغلى» ئېلان قىلىنغان. بۇ بىبلىئوگرافىيىلىك ھېكايىدە ئۇ بالىلىق دەۋرىدە ھېس قىلغان تەبىئەتنىڭو گۈزەللىكى ئەكس ئەتتۈرۈلگەن بولۇپ، لاكسىنىسنىڭ بەدىئي ماھارىتى دەسلەپكى قەدەمدە نامايان قىلىنغان. ئۇ مۇشۇ ھېكايىسى بىلەن كەلگۈسىدىكى ئەدەبىي ئىجادىيىتى ئۈچۈن يول ئاچقان. ئۇ مۇشۇ ئەسىرى ئېلان قىلىنىپ 10 يىلدىن كېيىن ياۋروپا ۋە ئامېرىكىغا بارغان. گىرمانىيە، فىرانىسيە قاتارلىق دۆلەتلەردە ئىپادىچىلىك، ھالقىما رېئالىزمنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىغان. 1- دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىن كاپىتالىستىك دۆلەتلەردە يۈز بەرگەن قالايمىقانچىلىق ۋە جاھابگىرلىكنىڭ تەھدىتى ئۇنىڭ ئىدىيىسىدە ئۆزگىرىش ھاسىل قىلغان. ئۇ 1927- يىلى يازغان «كېسمىدىكى توقۇمىچىلىق ئىشچىلىرى» ناملىق ھېكايىسىدە بۇرژۇئا ئېتقادىغا بولغان ئۈمىدسىزلىكىنى ئىپادىلىگەن ۋە ئۇنى تەنقىد قىلغان. 30- يىللاردىن 40- يىللارغىچە بولغان ۋاقىت ئۇنىڭ ئىجادىيىتىنىڭ گۈللەنگەن دەۋرى بولۇپ ھېسابلىنىدۇ. 1931- يىلىدىن 1932- يىلىغىچە بولغان بىر يىل ۋاقىت ئىچىدە ئىسلاندىيە بېلىقچىلىرىنىڭ تۇرمۇشى ئەكس ئەتتۈرۈلگەن رومان «سالكا ۋالكا» نى يېزىپ چىقىدۇ. 1934-، 1935- يىلىلىرى نامرات دېھقانلارنىڭ يەر ئۈچۈن كۈرەش قىلغانلىقى تەسۋىرلەنگەن مەشھۇر رومانى «مۇستەقىل خەلق» نى مۇۋەپپەقىيەتلىك تاماملايدۇ. 1937-، 1940- يىللىرى كىشىنى ھەيران قالدۇرىدىغان سۈرئەت بىلەن يىلدا بىر پارچە رومان يېزىپ چىقىدۇ. زوراۋانلىققا قارشى تۇرغان بىر شائىرنىڭ ئەگرى- توقاي ھايات كەچۈرمىشى تەسۋىرلەنگەن تېترالوگىيە (تۆت قىسىملىق رومان) «دۇنيانىڭ نۇرى»، «سۇمرالانت قەلئەسى»، «شائىرنىڭ ئۆيى» ۋە «ئاسمان گۈزەللىكى» نى ئېلان قىلىدۇ. بۇ ئەسەردە ئۇ كاپىتالىستىك تۈزۈمنىڭ رەزىللىكىنى رەھىمسىزلەرچە ئېچىپ تاشلايدۇ. 2- دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىن ئۇ تارىخىي رومان يېزىشقا باشلايدۇ. ئۇ دانىيە پادىشاھلىقىنىڭ ئىسلاندىيەنى 17- ئەسىردىن 18- ئەسىرگىچە ئىشغال قىلىۋالغانلىق تارىخىي پاكىتقا ئاساسەن «ئىسلاندىيە سېگنالى»(1943- يىل)، «قىسقا چاچلىق ئايال»(1944)، «كوپىنھاگىندىكى ئوت ئاپىتى خاتىرىسى»(1945- يىل) قاتارلىق ئۈچ تارىخىي روماننى يېزىپ چىقىدۇ. 1948- يىلى ئۇنىڭ ساتېرىك رومانى «ئاتوم پونكىتى» ئېلان قىلىنىدۇ. ئۇ بۇ روماندا ئۇگرا ئىسىملىك ئاددىي بىر ئايال خىزمەتكارنىڭ ئۆسۈپ- يېتىلىش جەريانىىنى تەسۋىرلەش ئارقىلىق ئىسلاندىيە خەلقىنى ئويغىنىشقا، ئورنىدىن دەس تۇرۇپ دۇنيا تىنچىلىقىنى ۋە مىللىي مۇستەقىللىقنى قوغداش ئۈچۈن بوشاشماي جىڭ قىلىشقا چاقىرق قىلىدۇ. 1952- يىلى دۇنيا تىنچلىق كېڭىشى جەمئىيىتى ئۇنىڭغا خەلقئارا تىنچلىق مۇكاپاتى بردىۇ. بۇ كۆپ مەھسۇلاتلىق يازغۇچى 30 دىن ئارتوق كىتاب يازغان. ئۇنىڭ ئەسەرلىرى ئىسلاندىيەنىڭ قەدىمكى دەۋردىكى قەھرىمانلىق ئېپوسىنىڭ بەدىئىي ئەنئەنىسىگە تەنقىدىي ۋارسلىق قىلىش ئۇسلۇبىدا يېزىلغان بولۇپ، ئۇلۇغۋار روھ، قىزغىن ھېسسىيات ئۇرغۇپ تۇرىدۇ. ئۇ ئەسەرلىرىدە لىرىك ھېسسىيات بىلەن يۇمۇرنى ئۆزئارا يۇغۇرۇۋەتكەن، ئەسەرلىرى ئاچچىق مەسخىرە بىلەن تولغان بولۇپ، ئەسەرلىرىدىن ئۆزىگە خاس ئۇسلۇبى نامايان بولۇپ تۇرىدۇ. «ئەسەرلىرىدە ئېپوسلارغا خاس جۇشقۇن روھ ئىسلاندىيەنىڭ بۈيۈك بايانچىلىق سەنئىتىنى قايتا گۈللەندۈرگەنلىكى» ئۈچۈن 1955- يىلى شەرەپ بىلەن نوبېل ئەدەبىيات مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن.

يازما ئاپتورى: پاساھەت

كىچىكىمدە مومامنىڭ كونا بىر ساندۇقى بولىدىغان ئېچىدىن ھەرخىل -تاتلىق تۈرۈملەر ئۈزۈلمەي چىقىپ تۇراتتى ،مېنىڭ ساندۇقۇم يوقكەن ، ئىچىدە ساقلانغان تاتلىقلىرىم تېخىمۇ يوقكەن ،كەڭ ئوقۇرمەنلەرگە ۋە پەرزەنتلىرىمگە مۇشۈ بلوگقا يىغىپ قويغان ھالال ئەمگىكىمنىڭ مېۋىسى بولغان تەرجىمىلىرىمنى سۇنالايدىكەنمەن.

يازما ھوقۇقى: پاساھەت ئەدەبىي تەرجىمە بلوگى
يازما ئادىرىسى: ?p=11601