سىلۋىيە پلاس كىم؟

سىلۋىيە پلاس كىم؟

ئۇيغۇرزادە

سىلۋىيە پلاس-ئامېرىكىنىڭ مودېرنىستىك ئاڭغا ئىگە مەشھۇر شائىرەسى ھەم يازغۇچىسى. شېئىرنى ياخشى يازىدۇ، نەسرىي ئەسەرمۇ يازغان. ئۇنىڭ «قوڭغۇراق ئىدىش» ناملىق يېرىم بىئوگرافىيە خاراكېترلىك رومانىدا شائىرەنىڭ ئۆزى پروتوتىپ قىلىنغان  باش پېرسوناژ ئۆزىنى ئۆلتۈرۈۋالىدۇ. قىزىق يېرى، ئاپتور سىلۋىيە پلاسمۇ بۇ روماننى يېزىپ ئۇزۇن ئۆتمەي ئۆزىنى ئۆلتۈرۈۋالىدۇ. نېمىشقا؟

بىر نەچچە تۈرلۈك سەۋەب بار. بىرى، شائىرەنىڭ ئېرى خۇگمۇ شائىر بولۇپ، تويدىن كېيىن ئۇلارنىڭ ئارىسىدا ھېسسىيات كرىزىسى كۆرۈلىدۇ. يەنە كېلىپ، شائىرەنىڭ غايىسى بىلەن رېئاللىق ئوتتۇرىسىدا كېلىشتۈرگىلى بولمايدىغان زىددىيەت كۆرۈلىدۇ. شائىرە ئاخىرى تېخى بوۋاقلىق ھاياتىنى ئاخىرلاشتۇرمىغان ئىككى بالىسىنى تاشلاپ، ئاشخانىسىدىكى گاز ئوچىقىغا بېشىنى پۈركەپ ئۆزىنى ئۆلتۈرۈۋالىدۇ. ئۇنىڭدىن بۇرۇن شائىرغا روھىي كېسەل دەپ دېئاگنوز قويۇلغان. شائىر ئۆلۈۋېلشىتىن بۇرۇن پىسخىكىلىق كېسەللەر ئىچىدىكى بىرىنچى نومۇرلۇق قاتىل ـــ غەمكىنلىك كېسلى  (depression)گە گىرىپتار بولغان.

سەنئەت ساھەسىدە بىر تۈركۈم رېئاللىقتىن ئايرىلىپ قالغان سەنئەتكارلار بولىدۇ. ئۇلار ئۆز دۇنياسىغا چۆكۈۋېلىپ  ئاخىرى رېئاللىقتىن ئايرىلىپ قالىدۇ. بەزىلىرى ئۆلۈۋېلىش يولىنى تاللىۋالىدۇ ھەم «ئۆلۈۋېلىش ئۇنچە قورقۇنچلۇق ئەمەس، ئۇمۇ بىر سەنئەت» دېگەن قاراشنى تەرغىپ قىلىدۇ.

سىلۋىيە پلاس بىر شېئىرىدا ئۆلۈۋېلىش ھەققىدە مۇنداق يازىدۇ:

Dying

Is an art, like everything else
I do it exceptionally well
I do it so it feels like hell
I do it so it feels real

I guess you could say

I’ve a call

ئۇيغۇرچە تەرجىمىسى: (شېئىر تەرجىمسى ئاساسىي مەقسەت بولمىغاچقا، ئۇنىڭدىكى شېئىرىي مۇھىتقا چۆكۈش ئۈچۈن ۋاقىت سەرپ قىلمىدىم)

ئۆلۈش،

سەنئەتتۇر سەنئەت ھەممە نەرسىدەك.

مەن ئۆلۈۋېلىشنى قاملاشتۇرالايمەن.

ئۆلىمەن، ئۆلۈم دوزاخقا ئوخشايدۇ

ئۆلىمەن، ئۆلۈم چىنلىقتۇر.

بەلكىم سىز ئويلارسىز،

سىلۋىيەگە ۋەھىي كەلدى دەپ.

(سىلۋىيە پلاسنىڭ دوستى ئالۋارېزنىڭ «ئۆلۈۋېلىشنى چۈشىنىش» ناملىق كىتابىنىڭ كىرىش سۆزىدىن ئېلىندى)

بۇ مىسرالارنىڭ ئاپتورى، شائىر سىلۋىيە پلاس بايا دېگىنىمىزدەك ئۆمرىنىڭ ئاخىرىدا روھىي كېسەلگە گرپتار بولغان. سىلۋىيە پلاسنىڭ «قوڭغۇراق ئىدىش» (Bell Jar) ناملىق چەكسىز چۈشكۈنلۈك يېغىپ تۇرىدىغان رومانى شائىرەنىڭ ئۆلۈمىدىن 8 يىل كېيىن، يەنى 1971- يىلىلا ئامېرىكىدا نەشر قىلىنغان. 1963- يىلى باشقا دۆلەتتە نەشر قىلىنغان كىتاب ئامېرىكىدا چەكلىنىدۇ.

شائىرە سىلۋىيە پلاس ۋە ئۇنىڭ «قوڭغۇراق ئىدىش» ناملىق رومانىنىڭ رەسىمى

ئۇنىڭ «قوڭغۇراق ئىدىش» ناملىق رومانىنىڭ مۇقاۋىسى (بۇ رومان خەنزۇچىغا تەرجىمە قىلىنغان، مەن 2006- يىل قىشتا ئۈرۈمچى نەنمېن كىتابخانىسىدىن سېتۋالغان)

يازما ئاپتورى: پاساھەت

كىچىكىمدە مومامنىڭ كونا بىر ساندۇقى بولىدىغان ئېچىدىن ھەرخىل -تاتلىق تۈرۈملەر ئۈزۈلمەي چىقىپ تۇراتتى ،مېنىڭ ساندۇقۇم يوقكەن ، ئىچىدە ساقلانغان تاتلىقلىرىم تېخىمۇ يوقكەن ،كەڭ ئوقۇرمەنلەرگە ۋە پەرزەنتلىرىمگە مۇشۈ بلوگقا يىغىپ قويغان ھالال ئەمگىكىمنىڭ مېۋىسى بولغان تەرجىمىلىرىمنى سۇنالايدىكەنمەن.

يازما ھوقۇقى: پاساھەت ئەدەبىي تەرجىمە بلوگى
يازما ئادىرىسى: ?p=11311