قەدىمكى كىرورەنلىقلار ئۇيغۇرمۇ؟ئۇلار نېمە سەۋەبتىن غايىب بولغان؟

oylirim

	قەدىمكى كىرورەنلىقلار ئۇيغۇرمۇ؟ئۇلار نېمە سەۋەبتىن غايىب بولغان؟ （http://bbs.oylirim.cn）. B: w/ G% ]8 ~ （http://bbs.oylirim.cn）% l& g6 E& ^6 wكىرورەن قەدىمىي شەھىرى يىپەك يولىدىكى كىچىك دۆلەت بولۇپ، لوپنۇر كۆلىنىڭ غەربىي قىسمىغا، غەربىي يۇرتنىڭ تۈگۈنىگە جايلاشقان ھەمدە قەدىمىي يىپەك يولىدا ناھايىتى مۇھىم ئورۇننى ئىگىلىگەن. 800 يىلدىن كۆپ تارىخقا ئىگە كىرورەن قەدىمىي شەھىرى مىلادىدىن ئىلگىرىكى 176-يىلى قۇرۇلۇپ، مىلادى 630-يىلى سىرلىق ھالدا تۇيۇقسىز غايىب بولغان. كىرورەن دۆلىتىنىڭ دائىرىسى شەرقتە قەدىمكى ياڭگۈەن قوۋۇقى ئەتراپىدىكى جايلاردىن، غەربتە نىيە قەدىمىي شەھىرىگىچە، جەنۇبتا ئالتۇنتاغدىن شىمالدا قۇمۇلغىچە بولغان جايلارنى ئۆز ئىچىگە ئالاتتى. ئەمما ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشىگە ئەگىشىپ بۇ دۆلەت سىرلىق ھالدا بۇ دۇنيادىن غايىب بولدى. كىرورەننىڭ زادى نېمە سەۋەبتىن غايىب بولغانلىقى ھازىرغا كەلگىچە يەنىلا بىر سىر بولۇپ كەلمەكتە. كىرورەن قەدىمىي شەھىرى جايلاشقان لوپنۇر كۆلى جۇڭگونىڭ غەربىي شىمالىدىكى ئەڭ چوڭ كۆل بولۇپ، كۆل يۈزى دائىرىسى 12 مىڭ كىۋادرات مېتىرغا يېتەتتى. 20-ئەسىرنىڭ باشلىرىدە يەنىلا 500 كىۋادرات مېتىرغا يېتىدىغان بولۇپ، ئەينى يىللىرى كىرورەنلىقلار لوپنۇر كۆلى ئەتراپىدا 100 مىڭ كىۋادرات مېتىردىن ئاشىدىغان كىرورەن قەدىمى دۆلىتىنى قۇرۇپ چىققان ئىدى. ئەمما 1972-يىلىغا كەلگەندە لوپنۇر كۆلى قۇرۇپ كەتتى. سۈيى ئەلۋەك، بېلىقلىرى مول لوپنۇر كۆلى زادى نېمە سەۋەبتىن پايانسىز قۇملۇققا قوشۇلۇپ كەتتى؟ ئەينى يىللىرى يىپەك يولىدىكى مۇھىم ئۆتەڭ كىرورەن دۆلىتى نېمە ئۈچۈن كىشىنىڭ ئايىغى باسماس چۆل جەزىرىلەرگە ئايلىنىپ كەتتى؟ بۇمۇ كىرورەن قەدىمىي دۆلىتىنىڭ يوقىلىپ كېتىشىگە ئوخشاش يېشىلمىگەن سىرلارنىڭ بىرى بولۇپ قالدى. （http://bbs.oylirim.cn）. U/ ?0 H" Z6 a! F （http://bbs.oylirim.cn）+ Y* _  b" [1 m0 X5 G4 f9 r; U2 k （http://bbs.oylirim.cn）( s- K: v; ]( q3 [كىرورەن قەدىمىي شەھىرىنى تىلغا ئالغىنىمىزدا كىرورەن كىشىلەرگە ناھايىتى سىرلىق تۇيۇلىدۇ. 1979-يىلى شىنجاڭ ئارخېئولوگىيە خىزمەتچىلىرى لوپنۇر كۆلىدە زور تۈركۈمدىكى قىممەتلىك ئاسار-ئەتىقىلەرنى قېزىپ چىقتى، بۇنىڭ ئىچىدە 3800 يىلدىن ئاشقان بىر ئايالنىڭ قۇرۇق جەسىتى بار بولۇپ، بۇ جەسەت شۇ ھامان دۆلەت ئىچى سىرتىنى زىلزىلىگە سالدى. بۇ جەسەت كىرورەن خارابىسىدىن چىققان، جۇڭگودىكى قېزىۋېلىنغان ۋاقتى ئەڭ بالدۇر، ساقلىنىش ئەھۋالى بىر قەدەر ياخشى جەسەت ئىدى. كىرورەندىن چىققان ئايال جەسەتنىڭ يېشى ئانچە چوڭ ئەمەس بولۇپ، كىچىك يۈزى ، قاڭشارلىق بۇرۇنى، چوڭ كۆزى ، سانىۋالغۇدەك ئۇزۇن كىرپىكلىرى، قويۇق ھەم ئازراق بۈدۈرە چاچلىرى ئۇنىڭ ھايات چېغىدا بىر ساھىبجامال ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىپ بېرەتتى. （http://bbs.oylirim.cn）' I+ D* A! ]2 Q# n: |2 N كىرورەن ئىلگىرى يىپەك يولىدىكى بىر مەھەل دەۋر سۈرگەن قەدىمىي دۆلەت بولۇپ، 1500 يىللار ئىلگىرى لوپنۇر كۆلى ئەتراپىدىكى قۇملۇق ئىچىدە تۇيۇقسىز غايىب بولغان. 100 يىللار ئىلگىرى سىۋىن ھىدىن ۋە لوپنۇرلۇق ئۆردك كىرورەننى بايقىغان ۋاقتىدا كىرورەن ئاللىقاچان چۆل-باياۋانغا ئايلىنىپ كەتكەن بولۇپ، پەقەت ياغاچ پارچىلىرى ۋە بىر نەچچە جايدىكى خارابە ئىزى قالغان. كىرورەنلىقلار قانداق بولۇپ غايىب بولغان؟ كىرورەنلىقلارنىڭ تىلى، يېزىقى، ئۆرپ-ئادەتلىرى قانداق ئىدى؟ دۆلىتى ھالاك بولغاندىن كېيىن كىرورەنلىقلار قەيەرگە كەتتى؟ يوقىلىپ كەتكەن مەدەنىيەتنى تېپىپ، كىرورەننىڭ سىرىنى يېشىش ئارخېئولوگلار، تارىخشۇناسلارنىڭ 100 يىلدىن بۇيانقى ھەرگىز ئەستىن چىقارمايدىغان ئارزۇسىغا ئايلاندى. مىلادىدىن ئىلگىرىكى 77 يىلى غەربىي خەن سۇلالىسى يىپەك يولىنىڭ راۋانلىقىغا كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن ئادەم ئەۋەتىپ ھونلارغا مايىل كىرورەن پادىشاھىنى سۇيىقەست بىلەن ئۆلتۈرۈۋېتىپ يېڭىدىن پادىشاھ تەيىنلىدى ھەمدە كىرورەننىڭ دۆلەت نامىنى پىچانغا ئۆزگەرتتى. شۇنىڭدىن كېيىنكى نەچچە يۈز يىل ئىچىدە پىچان ئۈزلۈكسىز ھالدا كىرورەننىڭ دۆلەت نامىغا ئايلاندى. بۈگۈنكى كۈنلۈكتە بىز تىلغا ئالغان كىرورەن ئەمەلىيەتتە پىچان پادىشاھلىقىنىڭ مۇھىم بىر شەھىرى ئىدى. （http://bbs.oylirim.cn）0 L) b3 w7 ~9 |; x$ h «ۋېينامە پىچان تەزكىرىسى» قاتارلىق تارىخ كىتابلىرىدا خاتىرىلىنىشىچە، مىلادى 422-يىلى پىچان پادىشاھى بىلوڭ شىزى 4000 دىن ئارتۇق خەلقىنى باشلاپ شىمالىي لياڭ سۇلالىسىدىكى ھون پادىشاھ جۈچۈ ئەنجوغا ئەل بولغان ھەمدە ئۇنىڭغا ئەگىشىپ ئىدىقۇتقا كۆچۈپ كەلگەن. ئىدىقۇتقا كەلگەندىن كېيىن بۇ كىرورەنلىق كىشىلەر قۇمتاغ قۇملۇقىنىڭ شىمالىي قىرغىقىدىكى بوستانلىقلارغا ئورۇنلاشتۇرۇلغان. كىرورەنلىقلار بۇ بوستانلىقنى پىچان (خەنزۇچە پۇچاڭ) دەپ ئاتاپ لوپنۇردىكى كۆلىدىكى يۇرتى پىچاننى خاتىرىلىگەن. ھازىرغا قەدەر ئۇيغۇرلار پىچاننى يەنىلا پىچان دەپ ئاتايدۇ. （http://bbs.oylirim.cn）( k+ }/ b: Z" g. s （http://bbs.oylirim.cn）/ T: B) T7 d( B （http://bbs.oylirim.cn）! ?% Q7 P. B8 t كىرورەنلىقلارنىڭ تۇرپان ئويمانلىقىغا كۆچۈش ھەرىكىتى ئاستانە قەدىمىي قەبرىستانلىقىدىن قېزىۋېلىنغان تاڭ سۇلالىسى دەۋرىدىكى مەكتۇپلاردىمۇ ئىسپاتلانغان. يەنە قىسمەن كىرورەنلىقلار چەرچەن، چاقىلىق، لوپ، قاراشەھەر، قۇمۇل قاتارلىق جايلارغا كۆچكەن، ھەتتا بەزىلىرى يىراققا سەپەر قىلىپ ئوتتۇرا تۈزلەڭلىككە بارغان. （http://bbs.oylirim.cn）: @/ G) b! b% `4 n （http://bbs.oylirim.cn）; K& s, q2 `! M3 q8 p5 Uمىلادى 5-ئەسىرنىڭ ئاخىرىدا جەنۇبىي چى سۇلالىسىنىڭ ئەلچىسى جياڭ جىڭشۈەن بۇيرۇققا بىنائەن غەربىي يۇرتقا زىيارەتكە چىقىپ، پىچاندىن ئىبارەت (كىرورەن) بۇ مۇنبەت بوستانلىق دۆلەتنىڭ قاڭقىللار تەرىپىدىن ۋەيران قىلىنغانلىقىنى، خەلقنىڭ ھەر تەرەپكە قېچىپ، پۈتۈن شەھەرنىڭ قۇرۇق قالغانلىقىنى بايقىغان. （http://bbs.oylirim.cn）  q( {/ ?) _- |, P9 u بۇ قەدىمكى زامان تارىخىدىكى كىرورەنگە مۇناسىۋەتلىك ئەڭ ئاخىرقى خاتىرە بولۇپ، بۇنىڭدىن كېيىنكى 1500 يىلدا كىرورەن توغرىسىدا ھېچقانداق ئۇچۇر بولمىغان، ئىلگىرى يىراق يىراقلارغا نامى تارالغان بۇ دۆلەت پايانسىز قۇملۇق ئىچىدە غايىب بولغان. 1901-يىلى شىۋېتسىيەلىك ئېكسپېدىتسىيەچى سىۋىن ھىدىننىڭ كىرورەننى تاپقانلىق ئۇچۇرى پۈتۈن دۇنيانى تىترەتكەن. （http://bbs.oylirim.cn）% @- y) ~) M% B （http://bbs.oylirim.cn）# A0 n& X5 `: @% ^# [, c1 R' q ئەڭ يېڭى ماتېرىياللارغا ئاساسلانغاندا، كىرورەن دۆلىتى يوقالغاندىن كېيىن شۇ يەرلىك خەلقنىڭ ھەممىسى باشقا جايلارغا كەتمىگەن، ئۇلار لوپنۇر كۆلىنى ساقلاپ سۇ قوغلاپ ئولتۇراقلاشقان، ئەڭ ئاخىرىدا سۇ پۈتۈنلەي پارغا ئايلىنىپ كەتكەندە، ئۇلار داۋاملىق كۆچۈشكە مەجبۇر بولغان. كىرورەنلىقلارنىڭ كۆچۈش دەۋرى 1500 يىلدىن ئۇزۇن داۋاملاشقان، ئەڭ ئاخىرقى كىرورەنلىقلارنىڭ ئەۋلادلىرى ئالدىنقى ئەسىرنىڭ 60-يىللىرىدا ئاندىن ھازىرقى پىچاننىڭ دىغار كەنتىگە كۆچۈپ بارغان. 2005-يىلى 10-ئاينىڭ 26-كۈنى پىچان ناھىيەلىك ھۆكۈمەت، مەركىزىي تېلېۋىزىيە ئىستانسىسى، شاڭخەي شەرق سۈنئىي ھەمراھ قانىلى بىرلىكتە پىلانلىغان «پىچان، كىرورەنلىقلارنىڭ ئەۋلادلىرىنى ئىزدەش سەپىرى» پائالىيىتى قەدىمىي كىرورەنلىقلارنىڭ كۆچۈش يولىنى بويلاپ، كىرورەن ئەۋلادلىرىنىڭ جاپا-مۇشەققەتلىك سەپىرىنى باشلىغان. （http://bbs.oylirim.cn）/ G+ E3 p: O7 a$ Y5 g2 f( \" E （http://bbs.oylirim.cn）+ ]2 f0 t) g1 ~6 b  P  o شىۋېتسىيەلىك ئېكسپېدىتسىيەچى سىۋىن ھىدىن （http://bbs.oylirim.cn）$ ?. I3 \) {, i كىرورەن قەدىمىي شەھىرىنىڭ قايتىدىن يورۇقلۇققا چىقىشىدا لوپنۇرلۇق يولباشچى ئۆردەكنىڭ تۆھپىسى ئەڭ چوڭ. سىۋىن ھىدىن ئەينى ۋاقىتتىكى ئەھۋاللارنى ئەسلەپ مۇنداق دەپ يازىدۇ :«ئۆردەكنىڭ گۈرجەكنى ئۇنتۇپ قېلىشى نېمىدېگەن تەلەي ھە! ئۇنداق بولمىغان بولسا مەن ھەرگىزمۇ بۇ قەدىمىي شەھەرگە قايتالمايتتىم، ئوتتۇرا ئاسىيانىڭ قەدىمكى زامان تارىخىغا نۇر ئېلىپ كەلگەن بۇ زور بايقاشنى ھازىرغىچە تاماملىيالماسلىقىم مۇمكىن ئىدى». （http://bbs.oylirim.cn）5 I. z5 r" g: x. I/ Lئۆردەك زادى كىم؟ ئۆردەك بىر ئۇيغۇر بوۋاي بولۇپ، 100 يىللار ئىلگىرى يەرلىك يولباشچى سالاھىيىتىدە نەچچە قېتىملىق غەربىي يۇرت ئېكسپېدىتسىيەسى، ئارخېئولوگىيە پائالىيىتىگە قاتناشقان. شۇنىڭ ئۈچۈن ئۇنىڭ ئىسمى كىرورەن قەدىمىي شەھىرى، قۇم دەريا قەدىمىي قەبرىستانلىقى ۋە چەتئەللىك ئېكسپېدىتسىيەچى سىۋىن ھىدىن قاتارلىقلار بىلەن باغلىنىپ، جۇڭگو مەدەنىيەت تارىخىدىكى مۇھىم ھەم چەتتە قالغان ئالاھىدە شەخسكە ئايلانغان، كىرورەننى بايقاشتا ئۆردەك بۇ نەچچە مىڭ يىللىق قەدىمىي شەھەرنىڭ دەرۋازىسىنى چەككەن تۇنجى ئادەم ئىدى. （http://bbs.oylirim.cn）& d! J& T% ]/ {1 i4 i; `- W7 X( @$ A( u （http://bbs.oylirim.cn）) w; i2 T# j+ K2 h( \ زادى قانداق كۈچ كىرورەن قەدىمىي شەھىرىنى زاۋاللىققا يۈزلەندۈردى؟ ئىچكى كۈچنىڭ خورىشىمۇ ياكى تاشقى كۈچنىڭ تاجاۋۇز قىلىشىمۇ؟ قەدىمىي كىرورەنلىقلار زادى قەيەرگە كەتتى؟ كىرورەن شەھىرىنىڭ غايىب بولۇشىغا قارىتا ئوخشىمىغان تەتقىقاتچىلار ئۆزلىرىنىڭ كۆز قارىشىدىن چىقىش قىلىپ يېشىلمىگەن بۇ سىرنى چۈشەندۈرىدۇ: （http://bbs.oylirim.cn）) K7 f: F) n) M1 c) ~3 F: W3 D1-خىل كۆز قاراش: كىرورەن ئۇرۇش ئوتىدا غايىب بولغان. مىلادى 5-ئەسىردىن كېيىن كىرورەن دۆلىتى ئاجىزلىشىشقا باشلىغان، شىمالدىكى كۈچلۈك دۆلەتلەرنىڭ تاجاۋۇز قىلىپ كىرىشى بىلەن، كىرورەن خارابلىشىپ ئەڭ ئاخىردا تاشلىۋېتىلگەن. （http://bbs.oylirim.cn）! a8 u1 s0 A! A' } 2-خىل كۆز قاراش: كىرورەن قۇرغاقچىلىق، سۇ كەمچىل بولۇش، ئېكولوگىيەلىك مۇھىت بۇزۇلۇش، ئۈستۈنكى ئېقىمدىكى دەريا سۈيى بۆلۈنۈپ يول ئۆزگەرتىش سەۋەبىدىن زاۋاللىققا يۈزلەنگەن بولۇپ، كىشىلەر كىرورەننى تاشلاپ كېتىشكە مەجبۇر بولغان. كىرورەن ئىلگىرى دۇنيادىكى ھازىرغىچە بايقالغان ئەڭ بۇرۇنقى مۇھىت ئاسراش قانۇنىنى ئېلان قىلغان. （http://bbs.oylirim.cn）9 s/ c, C# t# R; O3-خىل كۆز قاراش: كىرورەننىڭ غايىب بولۇشى لوپنۇر كۆلىنىڭ جەنۇب، شىمالغا يۆتكىلىشى بىلەن مۇناسىۋەتلىك. سىۋىن ھىدىننىڭ قارىشىچە، لوپنۇر كۆلىنىڭ جەنۇب شىمالغا يۆتكىلىش دەۋرى 1500 يىل ئەتراپىدا ئىكەن. （http://bbs.oylirim.cn）% |3 z7 J3 ]. `: r4-خىل كۆز قاراش: كىرورەننىڭ غايىب بولۇشى يىپەك يولى شىمالىي لىنىيەسىنىڭ ئېچىلىشى بىلەن مۇناسىۋەتلىك. قۇمۇل (ئىۋىرغول)، تۇرپاندىن ئۆتىدىغان يىپەك يولى شىمالىي لىنىيەسى ئېچىلغاندىن كېيىن، كىرورەندىن ئۆتىدىغان يىپەك يولى قۇملۇق يولى تاشلىۋېتىلگەن، شۇنىڭغا ئەگىشىپ كىرورەنمۇ ئىلگىرىكى شان-شۆھرىتىنى يوقاتقان. （http://bbs.oylirim.cn）- [2 i* l. ^  i3 ?2 ~ （http://bbs.oylirim.cn）! G/ h8 G& D/ s （http://bbs.oylirim.cn）9 P* j" L4 E+ |; {! B% `5 u 5-خىل كۆز قاراش: كىرورەن ۋابا كېسىلى سەۋەبىدىن ھالاك بولغان. سىرتتىن تارقىلىپ كەلگەن ۋابا كىرورەن شەھىرىدىكى %80~%90 ئاھالىنى ھاياتىدىن ئايرىغان، ۋابادىن ساق قالغانلار بەس بەستە كىرورەندىن ئايرىلىپ ياقا-يۇرتلارغا كەتكەن. （http://bbs.oylirim.cn）* ^6 R1 G. B! C' q7 t6-خىل كۆز قاراش: كىرورەن غەلىتە جانلىقلارنىڭ ھۇجۇم قىلىشى بىلەن ھالاك بولغان. ئىككى دەريا ۋادىسىدىن تارقىلىپ كەلگەن موزايبېشى ئائىلىسىدىكى ھاشاراتنىڭ كىرورەندە كۈشەندىسى يوق بولۇپ توپا ئىچىدە ياشايدىكەن، كىرورەنلىقلار توپىدا سېلىنغان ئۆيلەردە تۇرىدىغان بولۇپ، بۇ خىل ھاشارات توپ توپ ھالدا ئاھالىلەرنىڭ ئۆيىگە كىرگەن، كىشىلەر بۇ ھاشاراتنى يوقىتىشقا ئامالسىز قېلىپ يۇرتىنى تاشلاپ كېتىشكە مەجبۇر بولغان. كىرورەن يوقىلىپ كېتىشنىڭ ئېنىق سەۋەبىگە قارىتا تېخىمۇ ئىلگىرىلىگەن ھالدا تەتقىق قىلىپ ئىزدىنىش كېرەك. （http://bbs.oylirim.cn）3 c3 n9 G& J5 E" r1 W- T كىرورەن قەدىمىي شەھىرى 1988-يىلى گوۋۇيۈەن تەرىپىدىن مەملىكەت بويىچە نۇقتىلىق قوغدىلىدىغان مەدەنىيەت يادىكارلىق ئورنى دەپ بېكىتىلدى، كىرورەن ئالاھىدە جۇغراپىيەلىك ئورنى ۋە ئادەملەر تەرىپىدىن بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىشىدىن ساقلىنىش ئۈچۈن ۋاقتىنچە ساياھەتچىلەرگە ئېچىۋېتىلمىدى، بۇنىڭغا يولنىڭ ئەگرى توقايلىقى قوشۇلۇپ، كىرورەننىڭ ھەقىقىي قىياپىتىنى كۆرىدىغانلار ناھايىتى ئاز بولماقتا. http://www.uycnr.com/wyzl/201608/t20160803_1057585.html