ئۇيغۇرلار ھەققىدە بىر قىسىم ماتېرىياللار
تۆۋەندە ئۆزۈم توپلىغان بىرقىسىم ماتىرىياللارنى تورداشلارنىڭ ھوزۇرىغا سۇندۇم. كەم تەرەپلەر بولسا
كۆپچىلىكنىڭ تولۇقلىما بىرىشىنى ئۈمۈد قىلىمەن.


ئۇيغۇركىلاسسك ئەدەبىياتىدىكى مەشﻬۇر شەخسلەر
سىڭقۇ سەلى تۇتۇڭ ، بۈيۈك پەيلاسوپ،شائىر ئەبۇنەسىر فارابى ،ئاتاقلىق تىلشۇناس مەﻫمۇد قەشقىرى ، بۈيۈك مۇتەپەككۇر،شائىرۋە جامائەت ئەربابى يۈسۈپ خاس ﻫاجىپ،ئەدىب ئەﻫمەد يۈكنەكى ،نەسىردىنبۇرﻫانىدىن رابغۇزى،ئۇيغۇرپوئېزىيىسىنىڭ مەشﻬۇر نامايەندىلىرىدىن ئاتايى،سەككاكى،مەۋلانى ئەبەيدۇللا لۇتفى ،ئەلشىر ناۋائىي،ﻫېرقىتى،
مۇﻫەممەت سىدىق زەلىلى، نۆبىتى، گۇمنام، ئابدۇرېﻬىم نىزارى، تۇردىشاخۇن غېرىبى، موللابىلال نازىمى...قاتارلىقلار.

ئۇيغۇركىلاسسىك ئەدەبىياتىدىكى نادىر ئەسەرلەر
«ئوغۇزنامە»،«ئېرىق بىتىك»(تەبىرنامە)،«ئالتۇن يارۇق»،«تۈركىي تىللار دىۋانى»،
«قۇتادغۇبىلىك»،«قىسسەسۇل ئەنبىيا»،«ئەتەبەتۇل ﻫەقايىق»،«خەمسە نەۋائېي»...
قاتارلىقلار.

ئۇيغۇرلار تارىختا ئىشلەتكەن يېزىقلار
سوغدى يىزىقى، قارۇشتى يىزىقى، مانىي يىزىقى، بىراﻫمى يىزىقى، ئورقۇن- يىنسەي يىزىقى،
توخرى يىزىقى، ساك يىزىقى، تۈبۈت يىزىقى، قەدىمكى ئۇيغۇر يىزىقى، ئەرەب يىزىقى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يىزىقى، چاغاتاي يىزىقى، لاتىن ﻫەرىپلىرى ئاساسىدىكى ئۇيغۇريىزىقى،
ﻫازىرقى زامان ئۇيغۇر يىزىقى قاتارلىقلار.

ئۇيغۇرلار تارىخىدىكى مەشﻬۇر مەڭگۈ تاشلار
چورىن مەڭگۈ تېشى، تۇنيۇقۇق مەڭگۈ تېشى، كۆلتېگىن مەڭگۈ تېشى، بىلگە قاغان مەڭگۈ تېشى، كۇلچۇر مەڭگۈ تېشى، مويۇنچۇر مەڭگۈ تېشى، توققۇز ئوغۇز قاغان مەڭگۈ تېشى، سۇجى مەڭگۈ تېشى، تېرخىن مەڭگۈ تېشى،
تەس مەڭگۈ تېشى ... قاتارلىقلار.

ئۇيغۇر دوپپىلىرى
بادام دوپپا، چىمەن دوپپا، مامپۇ دوپپا، گىلەم دوپپا، راۋاب دوپپا، كېپىنەك دوپپا، پاختا دوپپا، ئۈنچە دوپپا، ئالماگۈل دوپپا،ياپراق دوپپا، ئۈزۈم دوپپا، كالۋىتۇن دوپپا، مەزەڭگە دوپپا، ئىلمە دوپپا، چاچما دوپپا، زەر دوپپا، بەش تالا دوپپا، چەكمەن دوپپا، يۈرەك دوپپا، شەيدائىي دوپپا، ئەگىم قاش دوپپا، كۆز دوپپا، شاپاق دوپپا، بۆك، پوچى دوپپا، كۈلگۈنچەك
دوپپا، گۈلخان دوپپا، يا دوپپا، قىلىچ دوپپا، بايتامغا،يۇلتۇزتامغا، غۇلجا، تۇرپان، تاشكەنت دوپپا.

ئۇيغۇر مۇقاملىرى
راك مۇقامى، چەبىيات مۇقامى، مۇشاۋىرەك مۇقامى، چارىگاﻫ مۇقامى، پەنجىگاﻫ مۇقامى،
ئۆزﻫال مۇقامى، ئەجەم مۇقامى، ئوشاق مۇقامى، بايات مۇقامى، ناۋا مۇقامى، سىگاﻫ مۇقامى،
ئىراق مۇقامى.

ئۇيغۇر چالغۇ-ئەسۋابلىرى
ساتار، دۇتتار، تەمبۇر، غېجەك، راۋاب، بۇرغا، قوشۇق، جۈپ تاش، قالۇن، چاڭ، نەي، داپ، ناغرا، سۇناي، ساپايە، ئۇد، ئەرخۇ، غوڭقاس، خۇشتار.

ئۇيغۇر تائاملىرى
لەغمەن، پولو، مانتا، گۆشنان، چۆچۈرە، شورپا، گۆشگىردە، سامسا، پەرمۇدە، سامبۇسا، يۇتازا، ئۈگرە، مەنپەر، تونۇركاۋاب، زىخ كاۋاب، نان، ساڭزا، ئۆپكە-ﻫېسىپ، پوشكال، شويلا، قۇيماق، پۆرە، نارىن چۆپ، ئەتكەن چاي،


ئۇيغۇر ﻫازىرقى ۋە بۈگۈنكى زامان ئەدەبىياتىدىكى يازغۇچى-شائىرلار
ﻫۈسەيىنخان تەجەللى، ساۋىراخۇن بىننى ئابدۇقادىر يېڭىسارى(ناقىس)، ئابدۇقادىر داموللا ۋارىسى، قۇتلۇق شەۋقى، لۇتپۇللا مۇتەللىپ، ئابدۇخالىق ئۇيغۇر، مەمتىلى توختاجى(تەۋپىق)،
قاسىمجان قەمبىرى، نىمشىﻬىت، زۇنۇن قادىرى، ئەنۋەر ناسىرى، نۇربۇساقۇف، تېيىپجان ئېلىيوف، ئابدۇكېرىم خوجا، سەيپىدىن ئەزىزى، ئابدۇرېﻬىم ئۆتكۈر، زوردۇن سابىر، ئەلقەم ئەختەم، ئەرشىدىن تاتلىق، ئابلىمىت مەسئۇدى، ئابدۇشۈكۈر مۇﻫەممەتئېمىن، روزى سايىت، ئەﻫمەت زىيائىي، مۇﻫەممەتجان سادىق، رەﻫىم قاسىم، مىركامىل ياقۇپ، مىرزاﻫىس كېرىم، قەييۇم تۇردى، مۇﻫەممەتئېلى زۇنۇن، مۇﻫەممەت رېﻬىم، قۇربان بارات، ئەخەت تۇردى، ئابلىمىت ناسىر، موللا مۇسا سايرامى، يالقۇن روزى، بۇغدا ئابدۇللا، شىرىپ خۇشتار، مۇﻫەممەتجان راشىدىن، توختى باقى ئارتىشى، مۇﻫەممەت ئوسمان ﻫاجىم، خېۋىر تۆمۈر، ئازاد سۇلتان، سەمەت دۇگايلى، مۇﻫەممەت باغراش، مەمتئىمىن ﻫوشۇر، ئايشەم ئەﻫمەد، تۇردى سامساق، ئەختەم ئۆمەر، ئابلەت ئابدۇللا، ياسىنجان سادىق چوغلان، ياسىن زىلال، خالىدە ئىسرائىل، ئەخمەت ئىمىن، جالالىدىن بەﻫرام، ئابدۇراخمان قاﻫار، قادىر ئارسىلان، ئەبەيدۇللا ئىبراﻫىم، ئۆمەر مۇﻫەممەتئىمىن، يارمۇﻫەممەت تاﻫىر تۇغلۇق، ئابدۇرېﻬىم زۇنۇن، ئادىل تۇنىياز، ئابدۇقادىرجالالىدىن،ئابدۇرېﻬىم دۆلەت،ئادىل ئابدۇقادىر، ئەسئەت سۇلايمان، مۇختار سۈپۈرگى، ئۆمەر مۇﻫەممەت كىروران، جىلىل خىلىل ... قاتارلىقلار

ئەگەر ئۆزىڭىز يازمىغان بولسىڭىز، مەنبەسى ۋەئەسلى يوللىغۇچىسىنى ئەسكەرتىڭ.

ئەرخۇ دەپ ئۇيغۇر چالغۇسى يوقتۇ؟مەن باشقىلارنىڭ دەپ ئاڭلىغان .....................

پاھ ! نىمە دىگەن ياخشى تىما بۇ ؟ ساخلىۋالاي .

[quote]2 - قەۋەتتىكى ghalip1 2008-03-03 16:47 دە يوللىغان  نى نەقىل كەلتۈرۈش :
ئەرخۇئەمەس  ---  قۇمۇل غجكى بولسا كىرەك .

يەنە....پەخىردىن موسا،ئەسقەر ياسىن،ئومەرجان ھەسەن بوزقىر،ئادىل ئابدۇللا بەگيار،