رايۇنىمىز ھەققىدە قىسقىچە ئۇچۇرلار
شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇنى ( 新疆维吾尔自治区 )
شىنجاڭ دىگەن سۆزنىڭ مەنىسى : 新 xīn - new -- ئۇيغۇرچە يىڭى ، 疆 jiāng - territory -- ئۇيغۇرچە زىمىن ، تىرىتورىيە ، 新疆 -- يىڭى زىمىن دىگەن مەنىدە .
مەمۇرىيەت شەكلى -- ئاپتۇنۇم رايۇن .
مەركىزى -- ئۈرۈمچى شەھىرى .
ئاپتۇنۇم رايۇن رەئىسى -- نۇر بەكرى .
بۇرۇنقى رەئىسلىرى :
سەيپىدىن ئەزىز -- 1955 - 1967 - يىلىغىچە
لوڭ شۇجىن -- 1968 - 1972 - يىلىغىچە
سەيپىدىن ئەزىز -- 1972 - 1978 - يىلىغىچە
ۋاڭ فىڭ -- 1978 - 1979 - يىلىغىچە
ئىسمايىل ئەھمەد --1979 - 1985 - يىلىغىچە
تۆمۈر داۋامەت --1985 - 1993 - يىلىغىچە
ئابلەت ئابدىرشىت --1993 - 2003 - يىلىغىچە
ئىسمايىل تىلىۋالدى --2003- 2007 - يىلىغىچە
نۇر بەكرى -- 2007 -----
ئاپتۇنۇم رايۇننىڭ پارتىيە سىكرىتارى -- ۋاڭ لېچۇەن .
بۇرۇنقى سىكرىتارلار :
ۋاڭجىن -- 1949 - يىلىدىن 1952 - يىلىغىچە
ۋاڭ ئىنماۋ -- 1952 - يىلىدىن 1967 - يىلىغىچە
لوڭ شۇجىن -- 1970 - يىلىدىن 1972 - يىلىغىچە
سەيپىدىن ئەزىزى -- 1972 - يىلىدىن 1978 - يىلىغىچە
ۋاڭ فىڭ -- 1978 - يىلىدىن 1981 - يىلىغىچە
ۋاڭ ئىنماۋ -- 1981 - يىلىدىن 1985 - يىلىغىچە
سوڭ خەنلىياڭ -- 1985 - يىلىدىن 1994 - يىلىغىچە
ۋاڭ لېچۇەن - 1994 - يىلىدىن ھازىرغىچە
يەر مەيدانى -- km² 1660000 .
ئاھالىسى -- 19 مىليۇن 630 مىڭ ( 2004 - يىلىدىكى مەلۇمات )
ئاھالىنىڭ زىچلىغى -- ھەر km² يەرگە 11.8 كىشى . ( لېكىن رايۇنىمىزدىكى ئاران 70مىڭ 700 كۇئادىرات كىلومىتىر زىمىندا ئىنسانلار ياشاشقا ماس كىلىدۇ ، بۇ زىمىن رايۇن زىمىنىڭ 4.2% ئىگەللەيدۇ ) .
ئاھالىنىڭ تەركىۋى :
ئۇيغۇرلار -- 8،345،622 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ %45.21 ئىگەللەيدۇ .
خەنزۇلار -- 7،489،919 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ %40.58 ئىگەللەيدۇ .
قازاقلار -- 1,245,023 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ %6.74 ئىگەللەيدۇ .
خۇيزۇلار -- 839,837 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ %4.55 ئىگەللەيدۇ .
قىرغىزلار ---158,775 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ %0.86 ئىگەللەيدۇ .
موڭغۇللار-- 149,857 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.81 ئىگەللەيدۇ .
دوڭشىياڭ --55,841 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.30 ئىگەللەيدۇ .
تاجىكلار --39,493 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.21 ئىگەللەيدۇ .
شىۋەلەر-- 34,566 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.19 ئىگەللەيدۇ .
مانجۇلار --19,493 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.11 ئىگەللەيدۇ .
تۇجىيالار-- ( تۇجيالار ئېلىمىزنىڭ ئوتتۇرا جەنۇبىدا ياشىغۇچى ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ بىرى ) 15،787 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.086 ئىگەللەيدۇ .
ئۆزبىكلەر -- 12,096 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.066 ئىگەللەيدۇ .
روسلار -- 8935 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.048 ئىگەللەيدۇ .
مىياۋزۇ -- 7006 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.038 ئىگەللەيدۇ .
تىببەت -- 6153 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.033 ئىگەللەيدۇ .
جۇاڭزۇ --5642 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.031 ئىگەللەيدۇ .
داغۇر -- 5541 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.030 ئىگەللەيدۇ .
تاتار -- 4501 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.024 ئىگەللەيدۇ .
سالا -- 3762 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.020 ئىگەللەيدۇ .
توۋا-- 3260 بولۇپ پۇتۇن ئاھالىنىڭ%0.016 ئىگەللەيدۇ .
مەمۇرى رايۇنلارغا بولۇنىشى -- ئۈرۈمچى شەھىرى ، قاراماي شەھىرى ، شىخەنزە شەھىرى ، ۋۇجياچۈي شەھىرى ، ئارال شەھىرى ، تۇمشۇق شەھىرى ، تۇرپان ۋىلايىتى ، ئاقسۇ ۋىلايىتى ، قەشقەر ۋىلايىتى ، تارباغاتاي ۋىلايىتى ، ئالتاي ۋىلايىتى ، قۇمۇل ۋىلايىتى ، خوتەن ۋىلايىتى ، ئىلى قازاق ئاپتۇنۇم ئوبلاستى ، قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتۇنۇم ئوبلاستى ، بايىنغۇلۇن موڭغۇل ئاپتۇنۇم ئوبلاستى ، سانجى خۇيزۇ ئاپتۇنۇم ئوبلاستى ، بورتالا موڭغۇل ئاپتۇنۇم ئوبلاستى .
ھەرقايسۇ ئوبلاس ، ۋىلايەت ، شەھەرلەردىكى مىللەتلەر تەركىۋى
ئۇيغۇرلار خەنزۇلار قازاقلار باشقىلار
شىنجاڭ بويىچە 45.2% 40.6% 6.7% 7.5%
ئۈرۈمچى 12.8% 75.3% 2.3% 9.6%
قاراماي 13.8% 78.1% 3.7% 4.5%
تۇرپان ۋىلايىتى 70.0% 23.3% <0.1% 6.6%
قۇمۇل ۋىلايىتى 18.4% 68.9% 8.8% 3.9%
سانجى ئوبلاستى + ۋۇجياچۇي شەھىرى 3.9% 75.1% 8.0% 13.0%
بورتالا ئوبلاستى 12.5% 67.2% 9.1% 11.1%
بايىنغولىن ئوبلاستى 32.7% 57.5% <0.1% 9.7%
ئاقسۇ ۋىلايىتى + ئالار شەھىرى 71.9% 26.6% <0.1% 1.4%
قىزىلسۇ ئوبلاستى 64.0% 6.4% <0.1% 29.6%
قەشقەر ۋىلايىتى + تۇمشۇق شەھىرى 89.3% 9.2% <0.1% 1.5%
خوتەن ۋىلايىتى 96.4% 3.3% <0.1% 0.2%
ئىلى ئوبلاستى 16.1% 44.4% 25.6% 13.9%
كۇيتۇن شەھىرى 0.5% 94.6% 1.8% 3.1%
سابىق ئىلى ۋىلايىتى 27.2% 32.4% 22.6% 17.8%
تارباغاتاي ۋىلايىتى 4.1% 58.6% 24.2% 13.1%
ئالتاي ۋىلايىتى 1.8% 40.9% 51.4% 5.9%
شىخەنزە شەھىرى 1.2% 94.5% 0.6% 3.7%
