1934- يۈلۈ 10- ېايدا، « سولچۈل» لۇشەننۈڭ خاتا رەھبەرلۈكۈ تۈپەيلۈدۈن، مەركۈزۈي قۈزۈل ېارمۈيە بۈر يۈلدۈن ېارتۇق جاپالۈق كۈرەش قۈلغان بولسۈمۇ، دۈشمەننۈڭ 5- قېتۈملۈق” قورشاپ يوقۈتۈش“ ۈنۈ تارمار قۈلالماي، دۇنياغا مەشھۇر يۈگۈرمە بەش مۈڭ چاقۈرۈملۈق ېۇزۇن سەپەرگە ېاتلۈنۈشقا مەجبۇر بولدۈ. قۈزۈل ېارمۈيۈنۈڭ ېۇزۇن سەپەرگە ېاتلۈنۈشۈغا سەۋەپ بولغان ېامۈللار ناھايۈتۈ كۆپ بولسۈمۇ، لېكۈن، كۈشۈلەرگە ېانچە تونۇشلۇق بولمۈغۈنۈ، بۈر مۇتلەق مەخپۈي ېاخبارات ېەينۈ چاغدا ۋاقۈتلۈق مەركۈزۈي كومۈتۈتنۈڭ ېۈستۈراتۈگۈيۈلۈك چوڭ يۆتكۈلۈشنۈ قارار قۈلۈشۈغا تۈرتكە بولغان ېۈدۈ.
قۈزۈل ېارمۈيۈنۈڭ ېۇزۇن سەپەرگە ېاتلۈنۈشۈغا تۈرتكە بولغان مۇتلەق مەخپۈي ېاخبارات
ۋاڭ زوخۇا، ۋاڭ جۈنياڭ
” چۈلەك پۈلانۈ“
1934- يۈلۈ 9- ېاينۈڭ ېاخۈرۈدا، جياڭ جيېشۈ لۇشەندە مەخپۈي ھەربۈي ېۈشلار يۈغۈنۈ چاقۈردۈ، يۈغۈندا، 5- قېتۈملۈق « قورشاپ يوقۈتۈش» پۈلانۈ ېاساسۈدا، يېڭۈۋاشتۈن ھەربۈي ېورۇنلاشتۇرۇش ېېلۈپ بېرۈلدۈ. ېۇنۈڭ گېرمانۈيۈلۈك مەسلۈھەتچۈسۈ، گېنېرال ھانۈس. فون.سەيكۈتنۈڭ پۈلانۈ بويۈچە، مەركۈزۈي قۈزۈل ېارمۈيۈنۈ ېۈزۈل- كېسۈل يوقۈتۈشنۈ نۈشان قۈلغان ” چۈلەك پۈلانۈ“ تۈزۈپ چۈقۈلدۈ.
بۇ پۈلان بويۈچە، بۈر مۈليون بەش يۈز مۈڭ كۈشۈلۈك قوشۇن، 270 ېايۇرپۈلان، 200 زەمبۈرەكنۈ ېۈشقا سېلۈپ، ” بۆلۈنۈپ ېۈلگۈرلەپ، بۈرلۈشۈپ زەربە بېرۈش“، ”مۇستەھكەم قورشاۋ شەكۈللەندۈرۈش“ كە تەييارلاندۈ. بۇنۈڭدا: ھەرقايسۈ قۈسۈملار رۇيجۈننۈ نۈشان قۈلۈپ، مەركۈزۈ قۈسۈمغا ھۇجۇم قۈلۈش، رۇيجۈنغا 150 كۈلومېتۈر كېلۈدۈغان داېۈرۈدە چوڭ قورشاۋ شەكۈللەندۈرۈش پۈلانلاندۈ. ېۇندۈن كېيۈن، ھەر كۈنۈ بەش كۈلومېتۈر ېۈلگۈرلەپ بۈر ېۈستۈھكام قۇرۇش، كۈچلۈك ېوت كۈچۈ بۈلەن ماسلۈشۈش، رۇيجۈننۈڭ تۆت ېەتراپۈدا 30 تۆمۈر سۈم تور ۋە ېوت كۈچۈ قامال لۈنۈيۈسۈ شەكۈللەندۈرۈش، قاتناشنۈ ېۈزۈپ تاشلاش، قۈزۈل ېارمۈيۈنۈڭ بارلۈق ېۇچۇر ۋە ماددۈ ېەشيا ېالاقۈسۈنۈ قامال قۈلۈش، ېەڭ ېاخۈرۈدا قۈزۈل ېارمۈيۈنۈڭ ېاساسۈي كۈچۈنۈ تار داېۈرۈگە قۈستاپ ھەل قۈلغۇچ ېۇرۇش قۈلۈش، قۈزۈل ېارمۈيۈنۈڭ قورشاۋنۈ بۆسۈپ چۈقۈپ كېتۈشۈنۈڭ ېالدۈنۈ ېېلۈش ېۈچۈن، يەنە مۈڭ دانە ھەربۈي ماشۈنا بۈلەن قۈسۈملارنۈ تېزلۈكتە يۆتكەپ، ماتورلاشقان توسۇپ زەربە بېرۈشنۈ يولغا قويۇش، شۇ ېارقۈلۈق، بۈر ېاي ېۈچۈدە مەركۈزۈي سوۋېت رايونۈدۈكۈ قۈزۈل ېارمۈيۈنۈ ېۈزۈل- كېسۈل يوقۈتۈش. ېۇرۇش پۈلانۈنۈ يوشۇرۇش ېۈچۈن، جياڭ جيېشۈ 12 دۈۋۈزۈيە ېالدۈن يۈرەر قۈسۈمنۈ چوڭ قورشاۋ چەمبۈرۈكۈ شەكۈللۈنۈشتۈن ېۈلگرۈ پۈتۈن كۈچ بۈلەن سوۋېت رايونۈ ېەتراپۈدا زۈمۈن ېۈگۈلەشكە بۇيرۇپ، قۈزۈل ېارمۈيۈنۈ قايمۇقتۇردۈ.
جياڭ جيېشۈ ” چۈلەك پۈلانۈ “ غا ناھايۈتۈ زور ېۈمۈت باغلۈدۈ. ېۇ ېۆزۈگە قاتتۈق ېۈشەنگەن ھالدا سۆھبەت ېېلان قۈلۈپ: ”كومپارتۈيۈنۈ يوقۈتۈشتەك بۇ زور ېۈش مۇشۇ قېتۈملۈق جەڭدە غەلۈبە قۈلۈش بۈلەن تاماملۈنۈدۇ“، دۈدۈ.
بۇ پۈلاننۈڭ مەزمۇنۈ ناھايۈتۈ كۆپ بولۇپ، مۇناسۈۋەتلۈك ھۆججەتلەرنۈ قوشقاندا بۈرنەچە جۈڭ كېلەتتۈ. ېۇنڭدا گومۈنداڭ ېارمۈيۈسۈنۈڭ ” باندۈتلارنۈ تازۈلاش“ باش قوماندانلۈق شۈتابۈنۈڭ سەپەرۋەرلۈك بۇيرۇقۈ، ھەرقايسۈ قۈسۈملارنۈڭ ېۇرۇش قۈلۈش تەرتۈپۈ، ېەسكۈرۈي كۈچلەرنۈ ېورۇنلاشتۇرۇش، ھەربۈي يۈرۈش لۈنۈيۈسۈ، ېۇرۇش قۈلۈشنۈڭ ۋاقۈت چېكۈ، ېۇرۇش قۈلۈش خەرۈتۈسۈ ۋە جياڭ جيېشۈنۈڭ ” باندۈتلارنۈ تازۈلاش قوللانمۈسۈ“ قاتارلۈقلار بار ېۈدۈ. ھەر بۈر ھۆججەتنۈڭ ېۈستۈگە ”مۇتلەق مەخپۈي“ دۈگەن خەت يېزۈلغان ۋە تەرتۈپ نومۇرۈ تۇرغۇزۇلغان ېۈدۈ، بارلۈق ېەمەلدارلار ېۈمزا قويۇپ ېاندۈن بۇ ھۆججەتلەرنۈ ېالالايتتۈ، مەخپۈيەتلۈكنۈ ساقلاش تەدبۈرۈ ېۈنتايۈن قاتتۈق ېۈدۈ. لېكۈن، يۈغۈن ېاياقلاشقان كۈنۈ كەچتە، ” چۈلەك پۈلانۈ “ غا مۇناسۈۋەتلۈك بارلۈق ھۆججەتلەر كومپارتۈيۈنۈڭ قولۈغا چۈشتۈ.
تەۋەككۈلچۈلۈك بۈلەن ېاخبارات يەتكۈزۈش
جياڭ جيېشۈ ” چۈلەك پۈلانۈ“ نۈڭ شۇنچە تېزلۈكتە كومپارتۈيۈنۈڭ قولۈغا چۈشۈپ بولۇشۈنۈ چۈشۈدۈمۇ ېويلاپ باقمۈغان ېۈدۈ، يەنە كېلۈپ، بۇنۈ ” ېاسمان“ دۈگەن شەرتلۈك بەلگۈنۈ ېۈشلەتكەن مەخپۈيەتلۈكنۈ ساقلاش خادۈمۈ، ۋەزۈپۈگە تەيۈنلەنگۈنۈگە ېۇزۇن بولمۈغان گومۈنداڭنۈڭ شۈمالۈي جياڭشۈ 4- مەمۇرۈ مەھكۈمۈسۈنۈڭ ۋالۈسۈ، قوشۇمچە ېامانلۈق ساقلاش قوماندانۈ مو شيوڭنۈڭ قۈلغانلۈقۈنۈ خۈيالۈغۈمۇ كەلتۈرۈپ باقمۈغان ېۈدۈ.
مو شيوڭ ( 1891-1980) گۇاڭدوڭنۈڭ يۈڭدې ناھۈيۈسۈدۈن، ېەينۈ يۈللۈرۈ قۇرۇقلۇق ېارمۈيە مەكتۈپۈنۈ پۈتتۈرگەن، مەشھۇر خۇاڭخۇاگاڭ قوزغۈلۈڭۈغا قاتناشقان، يۈەن شۈكەيگە قارشۈ تۇرۇپ دۆلەتنۈ قوغداش ھەركۈتۈ، چېن جيوڭمۈڭغا جازا يۈرۈش قۈلۈش ېۇرۇشۈ ۋە شۈمالغا يۈرۈش قۈلۈش ېۇرۇشۈغا قاتناشقان، ھەققانۈيەت تۇيغۇسۈغا باي بولغاچقا، ھۆرمەتلۈنۈپ ” مو ېاكا “ دەپ ېاتالغان. شۈمالغا يۈرۈش ېۇرۇشۈ ېاياقلاشقاندۈن كېيۈن، جياڭ جيېشۈ ېۇنۈڭغا مايور دەرۈجۈلۈك مەسلۈھەتچۈ دۈگەن قۇرۇق ېۇنۋاننۈ بېرۈپ، ېۇنۈڭ قولۈدۈكۈ ھەربۈي ھوقۇقنۈ تارتۈۋالدۈ، ېۇنۈڭ قۈسۈملۈرۈمۇ قورالسۈزلاندۇرۇلۇپ تارقۈتۈۋېتۈلدۈ. بۇنۈڭدۈن قاتتۈق نارازۈ بولغان مو شيوڭ ېۈككۈ قېتۈم جاڭ فاكۇينۈڭ جياڭ جيېشۈغا قارشۈ ھەركۈتۈگە قاتناشتۈ. 1930- يۈلۈ، ېۇ سوڭ زۈۋېننۈڭ ياردۈمۈ ېارقۈلۈق مالۈيە مۈنۈستۈرلۈكۈدە خۈزمەت قۈلدۈ. شاڭخەيگە بارغاندا، سۈياسۈ بۆلۈم مۇدۈرۈ، جوڭگۇ كومپارتۈيۈسۈنۈڭ ېەزاسۈ ليۇ يافۇ بۈلەن ېۇچراشتۈ ۋە ېۇنۈڭ تونۇشتۇرۇشۈ بۈلەن كومپارتۈيە ېەزاسۈ شياڭ يۈنيەن ۋە جوڭگۇ كومپارتۈيۈسۈنۈڭ رەھبەرلۈرۈدۈن جۇ ېېنلەي، لۈ كېنوڭ قاتارلۈقلار بۈلەن ېالاقە ېورناتتۈ. ېۇ بۈرقانچە قېتۈم پارتۈيۈگە كۈرۈشنۈ ېۈلتۈماس قۈلغان بولسۈمۇ، پارتۈيە تەشكۈلاتۈ ېۇنۈ داۋاملۈق پارتۈيە سۈرتۈدا خۈزمەت قۈلۈشقا قايۈل قۈلدۈ.
1934- يۈلۈ 1- ېايدا مو شيوڭ گومۈنداڭنۈڭ 2- قۇرۇقلۇق ېارمۈيە باش قوماندانۈ شۈەن يۆنۈڭ تەكلۈپۈگە ېاساسەن، نەنچاڭغا بېرۈپ، ېۇنۈڭ خۈزمۈتۈگە ياردەملەشتۈ، يېقۈن دوستۈ، نەنچاڭ دالا شۈتابۈ باش كاتۈپۈ ياڭ يوڭتەينۈڭ كۆرسۈتۈشۈ بۈلەن، شۈمالۈي جياڭشۈ 4- مەمۇرۈ مەھكۈمۈسۈنۈڭ ۋالۈسۈ، قوشۇمچە ېامانلۈق ساقلاش قوماندانلۈقۈغا تەيۈنلەندۈ. ۋەزۈپۈگە ېولتۇرۇش ېالدۈدا، مو شيوڭ شاڭخەيگە بېرۈپ، ” يەڭ ېۈچۈدە ېورۇنلاشتۇرۇش “ قۈلۈپ، شياڭ يۈنيەن قاتارلۈق ېوندۈن ېارتۇق يەر ېاستۈ پارتۈيە ېەزاسۈنۈ ۋالۈ مەھكۈمۈسۈنۈڭ ېامانلۈق ساقلاش قوماندانلۈق شۈتابۈغا خۈزمەتكە ېورۇنلاشتۇردۈ. مۇشۇ ۋەزۈپۈنۈ ېۆتەۋاتقان مەزگۈلدە، مو شيوڭ جوڭگۇ ېۈنقۈلابۈنۈڭ تەقدۈرۈگە مۇناسۈۋەتلۈك بۈر زور ېۈشنۈ قۈلدۈ.
شۇ يۈلۈ 7- ېايدا، جياڭ جيېشۈنۈڭ ” چۈلەك پۈلانۈ“ قەپەزدۈن چۈقتۈ ، 9- ېايدا، لۇشەندۈكۈ گۇلۈڭدا ھەربۈي ېۈشلار يۈغۈنۈ چاقۈرۈلۈپ، ېۇنۈ يولغا قويۇشنۈڭ كونكۈرۈت لاھۈيۈسۈ ېورۇنلاشتۇرۇلدۈ، مو شيوڭمۇ بۇيرۇققا بۈناېەن يۈغۈنغا قاتناشتۈ، يۈغۈن ېاخۈرلۈشۈش بۈلەنلا، مو شيوڭ ” چۈلەك پۈلانۈ“ نۈڭ بارلۈق ھۆججەتلۈرۈنۈ ېېلۈپ، ۋالۈ مەھكۈمۈسۈنۈڭ ېامانلۈق ساقلاش قوماندانلۈق شۈتابۈغا قايتۈپ كەلدۈ، قايتا- قايتا ېويلانغاندۈن كېيۈن، مو شيوڭ ېۆزۈ ۋە ېاېۈلۈسۈنۈ ۋەيران قۈلۈدۈغان خەتەرگە تەۋەككۈل قۈلۈپ، ” چۈلەك پۈلانۈ“ نۈڭ بارلۈق ھۆججەتلۈرۈنۈ جوڭگۇ كومپارتۈيۈسۈنۈڭ ېالاقۈچۈسۈ، ېامانلۈق ساقلاش قوماندانلۈق شۈتابۈ مەخپۈيەتلۈكنۈ ساقلاش بۆلۈمۈنۈڭ كاتۈپۈ شياڭ يۈنيەنگە تاپشۇرۇپ بەردۈ، مو شيوڭ جۈددۈيلەشكەن ھالدا شياڭ يۈنيەنگە:
__ ــــ سۈز بۇنۈ تېزدۈن ېۆزەڭلارنۈڭ يۇقۇرۈ دەرۈجۈلۈك ېاپاراتۈڭلارغا تاپشۇرۇپ بېرۈڭ، زادۈ كېچۈكتۈرمەڭ!ــــ__ دۈدۈ.
شياڭ يۈنيەن پارتۈيە ۋە قۈزۈل ېارمۈيۈنۈڭ ھايات- ماماتۈ بۈلەن مۇناسۈۋەتلۈك بولغان بۇ مۇتلەق مەخپۈي ېاخباراتنۈ تاپشۇرۇۋېلۈپ، ېۈنتايۈن تەسۈرلەنگەن ھالدا مو شيوڭغا:
__ـــ مو ېاكا، رەھمەت سۈزگە! مەن كومپارتۈيۈگە ۋاكالۈتەن سۈزگە رەھمەت ېېيتۈمەن! قۈزۈل ېارمۈيە سۈزنۈ ېۇنتۇمايدۇ!ـــ__ دۈدۈ.
ھەربۈي ېاخباراتنۈ پەم بۈلەن يەتكۈزۈپ بېرۈش
شياڭ يۈنيەن ېاخباراتنۈ ېالغاندۈن كېيۈن، دەرھال يەر ېاستۈ پارتۈيە ېەزاسۈ ليۇ يافو، لۇ جۈيۈڭ قاتارلۈقلارنۈ تېپۈپ، ېۇلار بۈلەن مەسلۈھەتلەشتۈ، ېاخۈرۈدا، شياڭ يۈنيەننۈڭ ېاخباراتنۈ يەتكۈزۈپ بېرۈشۈنۈ قارار قۈلۈشتۈ، چۈنكۈ، شياڭ يۈنيەن كېجيا تۈلۈنۈ بۈلۈدۈغان بولۇپ، تۈرلۈك ېۆتكەللەردۈن بۈرقەدەر ېاسان ېۆتۈپ كېتەلەيتتۈ.
ېۈچەيلەن كېچۈلەپ دورا سۈيۈ بۈلەن ېاخباراتتۈكۈ دۈشمەن قوشۇنۈنۈڭ ېورۇنلۈشۈش ېەھۋالۈ، ېوت كۈچۈنۈڭ ېورۇنلۈشۈشۈ، ھۇجۇم قۈلۈش پۈلانۈ، قوماندانلۈق ېاپاراتۈنۈڭ لاھۈيۈلۈنۈشۈ قاتارلۈقلارنۈ مەخپۈي يېزۈق ېارقۈلۈق بۈر- بۈرلەپ تۆت دانە ېوقۇغۇچۈلار لۇغۈتۈگە يېزۈپ چۈقتۈ. ېۇرۇش قۈلۈش خەرۈتۈسۈنۈ سۈزۈك قەغەز ېارقۈلۈق سۈزۈپ چۈقتۈ، تاڭ سۈزۈلگەندە، پۈتۈن ” چۈلەك پۈلانۈ“ نۈ مەخپۈي يېزۈق ېارقۈلۈق كۆچۈرۈپ بولدۈ. ېۇندۈن كېيۈن، يول ېۈستۈدۈكۈ دۈشمەن ېەھۋالۈنۈ تەھلۈل قۈلۈپ، سوۋېت رايونۈغا بۈرقەدەر تېز ۋە بۈخەتەر بارغۈلۈ بولۈدۈغان بۈر يولنۈ تاللاپ چۈقتۈ: نەنچاڭدۈن ماشۈنۈغا ېولتۇرۇپ جۈېەنگە بېرۈپ، ېۇ يەردۈن تەيخېغا كۈرۈپ، يەنە تاغلۈق رايون ېارقۈلۈق ېۇدۇل شۈڭگو، يۈدۇلارغا كۈرۈپ رۈيجۈنغا بېرۈش. ېاخۈرۈ، شياڭ يۈنيەن ېوقۇتقۇچۈ قۈياپۈتۈدە ياسۈنۈپ يولغا چۈقتۈ.
بۇ يەردە شياڭ يۈنيەننۈ تونۇشتۇرۇپ ېۆتۈش زۆرۈر. ېۇنۈڭ ېەسلۈ ېۈسمۈ شياڭ تۈڭچۇن بولۇپ، فۇجيەننۈڭ ليەنچېڭ ناھۈيۈسۈدۈن. 1927- يۈلۈ شياڭ يۈنيەن مەركۈزۈي ېالاھۈدە خۈزمەت بۆلۈمۈ قارمۈقۈدۈكۈ ” قۈزۈل ېەترەت“ كە قاتناشقان. 1928- يۈلۈ 8- ېايدا، مەركۈزۈي ېۈنقۈلابۈي ھەربۈي كومۈتۈتنۈڭ كاتۈپۈ بەي شۈن ېاسۈيلۈق قۈلۈپ دۈشمەنگە تەسلۈم بولۇپ، جوڭگۇ كومپارتۈيۈسۈنۈڭ رەھبەرلۈرۈدۈن پېڭ بەي قاتارلۈق كۈشۈلەرنۈ سېتۈۋەتكەندۈن كېيۈن، ېۈزچۈل تۈردە گومۈنداڭنۈڭ ېاخبارات باشقارمۈسۈنۈڭ باشلۈقۈ فەن جېڭبونۈڭ ېۆيۈگە يوشۇرۈنۈۋالغان. شياڭ يۈنيەن تۆت نەپەر ېەزانۈ باشلاپ بېرۈپ، فەن جۈڭبونۈڭ ېۆيۈ ېەتراپۈدا كېچە- كۈندۈز يوشۇرۇن كۈزۈتۈپ، ېاخۈرۈ بەي شۈن ۋە فەن جېڭبونۈ ېېتۈپ ېۆلتۈرگەن. بۇ چاغدۈكۈ شياڭ يۈنيەن پۈشۈپ يېتۈلگەن بولۇپ، يەر ېاستۈ كۈرەش تەجرۈبۈسۈ ناھايۈتۈ مول ېۈدۈ.
تەيخې تاغلۈق رايونۈغا كۈرگەندۈن كېيۈن، شياڭ يۈنيەن دۈشمەن ېەھۋالۈنۈڭ ېەسلۈدە پەرەز قۈلغاندۈنمۇ ېېغۈر ېۈكەنلۈكۈنۈ بايقۈدۈ. ھەر بۈر كەنتكە دۈشمەن ېارمۈيۈسۈ ېورۇنلاشقان بولۇپ، سوۋېت رايونۈغا كۈرۈپ چۈقۈدۈغان بارلۈق يوللار قاتتۈق قامال قۈلۈنغان ېۈدۈ، گۇمانلۈق دەپ قارالغان ېادەملەرنۈڭ ھەممۈسۈ دەرھال قولغا ېېلۈناتتۈ. شياڭ يۈنيەن بۇ ېەھۋاللارنۈ كۆرگەندۈن كېيۈن، تاغ ېورمانلۈقۈ ېارۈسۈدا مېڭۈپ، ېاز مۈقداردۈكۈ قۇرۇق يۈمەكلۈك ۋە ياۋا مۈۋۈلەرنۈ يەپ، بۇلاق سۇلۈرۈنۈ ېۈچۈپ، ېاچلۈق ۋە ېۇسسۇزلۇقنۈ باستۈ. بۈرقانچە كۈنلۈك جاپالۈق يول يۈرۈشلەر نەتۈجۈسۈدە، ېۇنۈڭ ساقاللۈرۈ ېۆسۈپ، ېورۇقلاپ ياغاچتەك بولۇپ قالدۈ. ېۇ شۈڭگوغا يېتۈپ بارغاندۈن كېيۈن، دۈشمەننۈڭ قامال لۈنۈيۈسۈنۈڭ تېخۈمۇ زۈچ ېۈكەنلۈكۈنۈ، ھەر بۈر كەنتنۈڭ ھەممۈسۈدە دۈگۈدەك ېۈستۈھكام قۇرۇلغانلۈقۈنۈ، ھەرقايسۈ تاغ چوققۈلۈرۈ ۋە يول ېېغۈزلۈرۈدا قارالۋۇلخانا قۇرۇلغانلۈقۈنۈ، ياش كۈشۈلەر يېقۈنلاشسۈلا، ” قۈزۈل باندۈتلارنۈڭ رازۋېتچۈكۈ“ دەپ تۇتۇپ كېتۈۋاتقانلۈقۈنۈ بايقۈدۈ. شياڭ يۈنيەن ېاخۈرۈ يەنە تاققا قايتۈپ چۈقۈپ پۇرسەت كۈتۈشكە مەجبۇر بولدۈ. لېكۈن، ۋاقۈت ساقلاپ تۇرمايتتۈ. جۈددۈيلۈشۈپ كەتكەن شياڭ يۈنيەن ېاخۈرۈ بۈر چارۈنۈ ېويلاپ تاپتۈ: ېۇ بۈر تال تاشنۈ ېېلۈپ، تۆت تال ېۇتتۇر چۈشۈنۈ قاتۈرۈسۈغا ېۇرۇپ چۈشۈرۈۋەتتۈ.
ېەتۈسۈ ېۇنۈڭ ېۈككۈ قوۋۇزۈ قاتتۈق ېۈششۈپ كەتتۈ، يۈز قۈسمۈ كۈشۈنۈڭ قورققۈسۈنۈ كەلتۈرەتتۈ، چاچلۈرۈ پاخپۈيۈپ كەتكەن، كۈيۈملۈرۈ تۈتۈلۈپ ساڭگۈلاپ قالغان ېۈدۈ. شۇنۈڭ بۈلەن ېۇ چاچلۈرۈ پاخپۈيۈپ، يۈز- كۆزلۈرۈ مەينەتلۈشۈپ كەتكەن، ېادەمنۈ يۈرگەندۈرۈدۈغان بۈر قېرۈ قەلەندەرگە ېايلۈنۈپ قالغان ېۈدۈ. ېۇ ېاغرۈققا چۈداپ، مەخپۈي يېزۈق چۈشۈرۈلگەن تۆت لۇغەتنۈ مەينەت نەرسۈلەر بۈلەن توشقان يانچۇقۈغا سېلۈپ، ېۈستۈگە تۈلەپ كەلگەن، بۇزۇلۇپ پۇراپ كەتكەن يۈمەكلۈكلەرنۈ سېلۈپ، بەېەينۈ دۈۋانۈلاردەك تاغدۈن چۈشتۈ. شۇنداق قۈلۈپ شياڭ يۈنيەن ېاخۈرۈ دۈشمەننۈڭ قاتمۇ- قات قاراۋۇللۈرۈنۈ قايمۇقتۇرۇپ، 10- ېاينۈڭ 7- كۈنۈ رۈيجۈنغا يېتۈپ كەلدۈ ۋە شاجوبېيدا ۋاقۈتلۈق پارتۈيە مەركۈزۈي كومۈتۈتۈنۈ تاپتۈ.
جو ېېنلەي، لۈ كېنوڭلار شياڭ يۈنيەندۈن مۇتلەق مەخپۈي ېاخباراتنۈ تاپشۇرۇپ ېالغان چاغدا، كۆز ېالدۈدا تۇرغان بۇ قېرۈ قەلەندەرنۈڭ ېۆزلۈرۈگە تونۇش بولغان ېۆز ېادۈمۈ ېۈكەنلۈكۈنۈ تونۇيالمۈغۈلۈ تاسلا قالدۈ، ېۇلار تەسۈرلەنگەنلۈكۈدۈن نۈمە دۈيۈشنۈ بۈلەلمەي قالدۈ.
ېۇزۇن سەپەرگە ېاتلۈنۈش
” چۈلەك پۈلانۈ“ ۋاقۈتلۈق مەركۈزۈي كومۈتۈتۈتكۈ ” ېۈچ كۈشۈلۈك گۇرۇپپا“( لۈ دې ھەربۈي قوماندان، بوگۇ سۈياسۈ تەدبۈر بەلگۈلۈگۈچۈ، جو ېېنلەي ھەربۈي پۈلاننۈڭ ېۈجرا قۈلۈنۈشۈنۈ نازارەت قۈلغۇچۈ) نۈڭ كۆزدۈن كەچۈرۈشۈدۈن ېۆتكەندۈن كېيۈن، ېۇلار قاتتۈق چۆچۈگەن ھالدا مەركۈزۈي قۈزۈل ېارمۈيۈنۈڭ ېۈنتايۈن ېېغۈر خەتەر ېالدۈدا تۇرۇۋاتقانلۈقۈنۈ ھېس قۈلدۈ. ېەگەر جۈددۈ تەدبۈر قوللانمۈغاندا، ناھايۈتۈ تېزلا دۈشمەننۈڭ مۇھاسۈرۈسۈ ېۈچۈگە چۈشۈپ قالاتتۈ. بۇ چاغدا مەركۈزۈي ېۈنقۈلابۈي ھەربۈي كومۈتۈت يەنە ېالدۈنقۈ سەپنۈڭ ېۇرۇش دوكلاتۈنۈ تاپشۇرۇپ ېالدۈ، قۈزۈل ېارمۈيە ھەرقايسۈ يۆنۈلۈشلەردە خەۋپ ېۈچۈدە قالغان ېۈدۈ. بۇ ېەھۋال دۈشمەننۈڭ ”چۈلەك پۈلانۈ“نۈڭ قەدەممۇ- قەدەم يولغا قويۇلۈۋاتقانلۈقۈنۈ چۈشەندۈرەتتۈ.
ۋاقۈتلۈق مەركۈزۈي كومۈتۈتۈنۈڭ مەسېۇللۈرۈ ۋەزۈيەتنۈڭ جۈددۈيلۈكۈنۈ چوڭقۇر تونۇپ يېتۈپ، دۈشمەن تېخۈ ”چۈلەك پۈلانۈ“ نۈ ېومۇمۈيۈزلۈك يولغا قويۇشتۈن ېاۋال، دۈشمەننۈڭ مۇھاسۈرە چەمبۈرۈكۈدۈن تېزلۈكتە چۈقۈپ كېتۈشنۈ قارار قۈلۈشتۈ، ېۇنداق بولمايدۈكەن، ېاقۈۋۈتۈنۈ تەسەۋۋۇر قۈلغۈلۈ بولمايتتۈ. بۇنۈڭ ېالدۈدا، ۋاقۈتلۈق مەركۈزۈي كومۈتۈتۈمۇ قۈزۈل ېارمۈيۈنۈڭ ېۈچكۈ سەپتە دۈشمەننۈڭ ” قورشاپ يوقۈتۈش“ ۈنۈ تارمار قۈلالمايدۈغانلۈقۈنۈ تونۇپ يەتكەن بولغاچقا، مەركۈزۈي ېۈنقۈلابۈي ھەربۈي كومۈتۈت قۈزۈل 7- جۈنتۇەن، قۈزۈل 6- جۈنتۇەن ۋە قۈزۈل 25- جۈنگە ېالدۈ بۈلەن شۈمال ېارقۈلۈق غەرپكە يۈرۈش قۈلۈش توغرۈسۈدا بۇيرۇق چۈشۈرگەن ېۈدۈ،( بۇ، ېەڭ بۇرۇن ېۇزۇن سەپەرنۈ باشلۈغان قۈزۈل ېارمۈيە قۈسۈملۈرۈ ېۈدۈ) ېۇلار يەنە ” قۈزۈل ېارمۈيۈنۈ شۈددەت بۈلەن كېڭەيتۈپ ېوتتۇز مۈڭغا يەتكۈزۈش“ شوېارۈنۈ ېوتتۇرۈغا قويۇپ، ېاساسۈي كۈچ قۈسۈملارنۈ تولۇقلاپ، قۈزۈل ېارمۈيۈنۈڭ ېۈستۈراتۈگيۈلۈك يۆتكۈلۈشۈ ېۈچۈن تەييارلۈق قۈلغان ېۈدۈ. دۈشمەننۈڭ ”چۈلەك پۈلانۈ“ ۋە ېەينۈ ۋاقۈتتۈكۈ دۈشمەن بۈلەن ېۆزۈمۈزنۈڭ ېەھۋالۈنۈ تەھلۈل قۈلۈش ېارقۈلۈق، ۋاقۈتلۈق پارتۈيە مەركۈزۈي كومۈتۈتۈ ېالدۈراپ- تېنەپلا قارار چۈقۈرۈپ، مەركۈزۈي ېۈنقۈلابۈي ھەربۈي كومۈتۈتنۈڭ نامۈدا ېۈستۈراتۈگۈيۈلۈك يۆتكۈلۈشنۈڭ ھەركەت بۇيرۇقۈنۈ ېېلان قۈلدۈ.
10- ېاينۈڭ 8- كۈنۈ، قۈزۈل ېارمۈيۈنۈڭ يەرلۈك قۈسۈملۈرۈ بۇيرۇققا بۈناېەن ھەرقايسۈ سەپلەردۈكۈ مۇداپۈيە ېورۇنلۈرۈغا باردۈ، ېاساسۈي كۈچ قۈسۈملار شۈڭگۇ، يۈدو، رۈيجۈن رايونلۈرۈغا يۈغۈلدۈ. 11- كۈنۈ، قۈزۈل ېارمۈيە باش قوماندانلۈق شۈتابۈ ۋە ېۇنۈڭ بۈۋاستە قارمۈقۈدۈكۈ قۈسۈملار 1- دالا ېۇرۇشۈ كالوننۈسۈ قۈلۈپ ېۆزگەرتۈپ تەشكۈللەندۈ، مەركۈزۈي ېورگانلار 2- دالا ېۇرۇشۈ كالوننۈسۈ قۈلۈپ تەشكۈللەندۈ، شياڭيۈڭ، چېن يۈ باشچۈلۈقۈدۈكۈ مەركۈزۈي شۆبە بۈيورو قۇرۇلۇپ، ېۇنۈڭ يەرلۈك قۈسۈملارنۈ باشلاپ قېپقېلۈپ پارتۈزانلۈق ېۇرۇشنۈ داۋاملاشتۇرۇشۈنۈ قارار قۈلدۈ. جۇ ېېنلەي يەنە مۇناسۈۋۈتۈدۈن پايدۈلۈنۈپ، غەربۈي سەپتۈكۈ گومۈنداڭنۈڭ چېن جۈتاڭ قۈسۈملۈرۈ بۈلەن مەخپۈي ھالدا يول ېارۈيەت ېېلۈش كېلۈشۈمۈ تۈزدۈ. 10- ېاينۈڭ 16- كۈنۈدۈن 18- كۈنۈگچە، يۈدۇ چېگرۈسۈ ېۈچۈگە توپلانغان قۈزۈل ېارمۈيە 86 مۈڭغا يەتتۈ. ېۇلار بۆلۈنۈپ تۆت ېېغۈز ېارقۈلۈق يۈدۇ دەرياسۈدۈن ېۆتتۈ، 10- ېاينۈڭ 21- كۈنۈ قورشاۋدۈن بۆسۈپ چۈقۈش ېۇرۇشۈنۈ باشلاپ، غەرپكە يۈرۈش قۈلۈشقا __ كېيۈنكۈ ېۇزۇن سەپەرگە ېاتلاندۈ.
مەركۈزۈي قۈزۈل ېارمۈيە قورشاۋنۈ بۆسۈپ چۈقۈپ كەتكەندۈن كېيۈنكۈ 10- كۈنۈ،” چۈلەك پۈلانۈ“ غا ېاساسەن ېۈلگۈرلۈگەن دۈشمەن ېارمۈيۈسۈ ېۈلگرۈ- ېاخۈرۈ بولۇپ، نۈڭدۇ، چاڭدۈڭ، خۇيچاڭ قاتارلۈق جايلارنۈ ېۈگۈلۈدۈ، دۈشمەن قوشۇنۈ رۈيجۈنغا يېقۈنلاپ كەلگەندۈن كېيۈنلا ېاندۈن قۈزۈل ېارمۈيۈنۈڭ ېاساسۈي كۈچۈنۈڭ ېاللۈقاچان يۆتكۈلۈپ كەتكەنلۈكۈنۈ بۈلدۈ. بېيپۈڭدۈكۈ شيېخې دوختۇرخانۈسۈدا يېتۈپ داۋالۈنۈۋاتقان جياڭ جيېشۈ دوكلاتنۈ كۆرگەندۈن كېيۈن، غەزەپتۈن يېرۈلۈپ كەتكۈدەك بولۇپ كەتتۈ، بۈرەيلەننۈڭ چوقۇم ېاخباراتنۈ ېاشكارۈلاپ قويغانلۈقۈنۈ بۈلۈپ، يالغان چۈشلۈرۈنۈ سېلۈۋېلۈشنۈمۇ ېۇنتۇپ، دەرھال نەنچاڭغا قايتۈپ بېرۈپ بۇ ېۈشنۈ سۈرۈشتە قۈلدۈ. لېكۈن، ېۇ تاكۈ تەيۋەنگە قېچۈپ كەتكۈچە زادۈ كۈمنۈڭ كومپارتۈيۈنۈ ېاخبارات بۈلەن تەمۈنلۈگەنلۈكۈنۈ ېېنۈقلاپ چۈقالمۈدۈ.
ېەينۈ يۈللاردا، بۇ مۇتلەق مەخپۈي ېاخباراتنۈ پەقەت ۋاقۈتلۈق مەركۈزۈي كومۈتۈتۈكۈ ېاز ساندۈكۈ كۈشۈلەرلا بۈلگەنلۈكۈ، ېۇنۈڭ ېۈستۈگە ېالدۈراپ- تېنەپلا ېۈستۈراتۈگۈيۈلۈك يۆتكۈلۈشكە ېاتلانغانلۈقۈ، ماۋ زېدوڭ قاتارلۈق نۇرغۇن رەھبەرلەرمۇ ېۈشتۈن ېاۋال بۇنۈ بۈلمۈگەنلۈكۈ ېۈچۈن، كېيۈنكۈ پارتۈيە تارۈخۈ ھۆججەتلۈرۈدە بۇ ېۈش ناھايۈتۈ ېاز تۈلغا ېېلۈندۈ. لېكۈن، پارتۈيە ۋە خەلق مو شيوڭ ۋە شياڭ يۈنيەن ېۈككەيلەننۈڭ تۆھپۈسۈنۈ ېۇنتۇپ قالمۈدۈ. ماۋ زېدوڭ كېيۈن بۇ ېۈشنۈ بۈلگەن چاغدا، بۇ ” تۆت بۈرجەكلۈك نومۇرلۇق ېاخبارات“ نۈڭ تۆھپۈسۈنۈ يۇقۇرۈ باھالاپ مەدھۈيۈلۈدۈ. ېازاتلۈقتۈن كېيۈن، ماۋ زېدوڭ يەنە گۇاڭدوڭدۈكۈ يې جيەنيۈڭغا مو شيوڭنۈ ېۈزدەپ تېپۈپ ېۇنۈڭ خۈزمۈتۈنۈ ياخشۈ ېورۇنلاشتۇرۇشنۈ تاپۈلۈدۈ. 1956- يۈلۈدۈكۈ دۆلەت بايرۈمۈدا، ېازاتلۈق ېارمۈيۈنۈڭ مۇېاۋېن باش شۈتاپ باشلۈقۈ گېنېرال پولكوۋنۈك لۈ كېنوڭ شياڭ يۈنيەنگە مو شيوڭنۈ بېيجۈڭغا ېېلۈپ كېلۈپ دۆلەت بايرۈمۈغا قاتناشتۇرۇشنۈ ھاۋالە قۈلدۈ. مارشال يې جيەنيۈڭ پارتۈيە مەركۈزۈي كومۈتۈتۈغا ۋاكالۈتەن زۈياپەت ېۇيۇشتۇرۇپ، بۇ ېۈككۈ تۆھپۈكارنۈ كۈتۈۋالدۈ ۋە ېۇلارنۈڭ جوڭگۇ ېۈنقۈلابۈغا قوشقان زور تۆھپۈسۈنۈ مەدھۈيۈلۈدۈ. ېالدۈنقۈ ېەسۈرنۈڭ 90- يۈللۈرۈدا ېۈشلەنگەن «ېۈن- تۈنسۈز قەھرۈمانلار » ناملۈق كۈنودا مەخسۇس بۇ ېۈككەيلەننۈڭ ېاشۇ تارۈخۈي تۆھپۈلۈرۈ تەسۋۈرلەنگەن.
شۇ قېتۈمقۈ ېاخباراتنۈ قولغا چۈشۈرگەن باش قەھرۈمان مو شيوڭ 1935- يۈلۈ گۇيجۇدۈكۈ بۈجيېنۈڭ ۋالۈلۈقۈ، قوشۇمچە ېامانلۈق ساقلاش قوماندانلۈقۈغا يۆتكەلدۈ. كېيۈن، خې لوڭ باشچۈلۈقۈدۈكۈ قۈزۈل ېارمۈيە قۈسۈملۈرۈنۈڭ ېۆز تەۋەلۈكۈدۈكۈ رايوندۈن بۈخەتەر ېۆتۈپ كېتۈشۈگە ياردەم بەرگەنلۈكۈ ېۈچۈن، جياڭ جيېشۈ تەرۈپۈدۈن ” كومپارتۈيۈگە باغلانغان“ دۈگەن جۈنايەت بۈلەن تۈرمۈگە تاشلاندۈ، كېپۈللۈك بۈلەن تۈرمۈدۈن چۈققاندۈن كېين، گۇاڭدوڭ ېۆلكۈسۈدۈكۈ نەنشيوڭ ناھۈيۈسۈنۈڭ ھاكۈملۈقۈغا تەيۈنلەندۈ. كېيۈن يەنە قاماققا ېېلۈنغان يۈزگە يېقۈن كومپارتۈيە ېەزاسۈنۈ تۈرمۈدۈن قويۇپ بەردۈ. ياپونغا قارشۈ ېۇرۇش پارتلۈغاندۈن كېيۈن، 7- ېۇرۇش رايونۈ 2- زەربۈدار كالوننانۈڭ قوماندانۈ، شاۋگۇەننۈڭ ۋالۈسۈ قاتارلۈق ۋەزۈپۈلەرگە تەيۈنلەندۈ. ېازاتلۈقتۈن كېيۈن، گۇاڭدوڭ ېۆلكۈلۈك سۈياسۈ كېڭەشنۈڭ مۇېاۋېن رەېۈسۈ، مەملۈكەتلۈك سۈياسۈ كېڭەشنۈڭ ېەزاسۈ، خەلق ېۈنقۈلابۈي پارتۈيۈسۈ مەركۈزۈي كومۈتۈتۈنۈڭ ېەزاسۈ قاتارلۈق ۋەزۈپۈلەرنۈ ېۆتۈدۈ. 1980 يۈلۈ 2- ېايدا، كېسەل سەۋەبۈدۈن ېالەمدۈن ېۆتتۈ. شياڭ يۈنيەن كېيۈن قۈزۈل ېارمۈيە بۈلەن ېۇزۇن سەپەرگە قاتناشتۈ. يول ېۈستۈدە پارتۈيە تەرۈپۈدۈن شياڭگاڭ، شاڭخەيلەردە ېاخبارات خۈزمۈتۈ بۈلەن شۇغۇللنۈشۈقا ېەۋەتۈلدۈ. ياپونغا قارشۈ ېۇرۇش مەزگۈلۈدە يەنېەنگە قايتۈپ كەلدۈ، كېيۈن ھەر خۈل ېۇرۇش مەيدانلۈرۈدا جەڭ قۈلۈپ شەرقۈي شۈمالغا باردۈ. سوڭجياڭ ېۆلكۈلۈك قۇرۇلۇش نازارۈتۈنۈڭ نازۈرۈ، لياۋنۈڭ ېۆلكۈلۈك ساناېەت نازارۈتۈ، رۈۋۈزۈيە نازارۈتۈنۈڭ مۇېاۋېن نازۈرۈ، لياۋنۈڭ ېۆلكۈلۈك سۈياسۈ كېڭەشنۈڭ ېەزاسۈ قاتارلۈق ۋەزۈپۈلەرنۈ ېۆتۈدۈ. 1978- يۈلۈ 10- ېايدا كېسەل سەۋەبۈ بۈلەن 84 يېشۈدا ېالەمدۈن ېۆتتۈ.
(مەنبە: « جوڭگۇ، چەتېەل تەرمۈلۈرۈ» ژورنۈلۈنۈڭ 2007- يۈللۈق 2- سانۈدۈن تەرجۈمە قۈلۈندۈ)
