شەرقۈي خەن سۇلالۈسۈ دەۋرۈدە فۆپۈڭ رايۇنۈنۈڭ ېەنلۈڭ ( ھازۈرقۈ شەنشۈ ېۆلكۈسۈ شۈيەنياڭ شەھرۈنۈڭ شەرقۈي شۈمالۈدا) دېگەن يۈرۈدە بەنيۇڭ ( بەنچاۋنۈڭ ېوغلۈ) دۇنياغا كۈلۈدۇ . ېۇ ېەقۈل يېشۈغا توشقاندۈن كۈيۈن مۈلادۈ 107-يۈلۈ سۇلالۈدە چۈرۈكچۈ ېامبال بولۈدۇ ، بۇ مەزگۈل شۈمالۈي ھۈنلار خېشۈ كارۈدورۈ ۋە سۈرۈق دەريا ۋادۈلۈرۈنۈ ھۈجۇم قۈلۈپ پاراكەندە قۈلۈۋاتقان مەزگۈل ېۈدۈ . شەرقۈي خەن سۇلالۈسۈ بۇ ۋەزۈيەتنۈ كونتۇرۇل قۈلۈش ېۇچۇن ، مۈلادۈ 123- يۈلۈ بەنيۇڭنۈ غەربۈي رايۇن دورغا بېگۈلۈكۈگە تەيۈنلەپ 500 چېرۈك بۈلەن غەربۈي رايۇنغا يولغا سالدۈ.ېۇ غەربۈي رايۇنغا نۇرغۇن قۈيۈنچۈلۈقلارنۈ باشتۈن ېۆتكۇزۇپ كەلگەندۈن كۈيۈن ، ھۈنلارنۈڭ لولۈقانۈنۈ ، كۈيۈن يەنە مۈلادۈ 126-يۈلۈ قۇيانخاننۈ مەغلۇپ قۈلۈپ شۈمالۈي تەڭرۈقۇتنۈڭ قوشۇنلۈرۈنۈ چېكۈندۇرگەن ، ھەمدە غەربۈي رايۇندا بۈر مەزگۈل ېاسايۈشلۈق ېورناتقان. ېۇ ياڭجۇڭ ( بۇگۇنكۈ لۇكچۈن) دا  مەھكۈمە قۇرۇپ چېرۈكلەرنۈ تېرۈقچۈلۈق قۈلۈشقا ، شۇ ېارقۈلۈق ېۇزۇن مۇددەتلۈك پۇت تۈرەپ تۇرۇشقا ېاساس سالغان. مۈلادۈي 127- يۈلۈ مۇشۇ سەۋەب بۈلەن شەرقۈي خەن سۇلالۈسۈ غەربۈي رايۇندا ېاساسۈي جەھەتتۈن قۈسمەن كونتۇرۇللۇقنۈ بارلۈققا كەلتۇرگەن.
    بەنيوڭ بۇ رايۇندا ېۇزاق تۇرغان . ېۇ مۇشۇ مەزگۈلدە غەربۈي رايۇننۈڭ جۇغراپۈيۈسۈ، خەلقۈ ۋە باشقا ېەھۋاللۈرۈنۈ تەپسۈلۈ كۇزۇتۇپ "غەربۈي رايۇن خاتۈرۈسۈ" نۈ يېزۈپ چۈققان .كۈيۈن ېۇنۈڭ بۇ تارۈخۈي يازمۈسۈ بەنگو تەرۈپۈدۈن "خەننامە"  (غەربۈي يۇرۇت تەزكۈرۈسۈ) گە كۈرگۇزۇلۇپ زامانۈمۈزغۈچە يۈتۈپ كەلگەن." خەننامە" گە كۈرگۇزۇلگەن بۇ تارۈخۈي مەلۇماتلار بۈر قەدەر تەپسۈلۈ ۋە ھۈجۈمۈ كۆپ بولۇشتەك ېارتۇقچۈلۈقۈ بۈلەن بۇگۇنكۈ كۇندە خەن دەۋرۈدۈكۈ غەربۈي يۇرت تارۈخۈنۈ جۇملۈدۈن ېۇيغۇر تارۈخۈنۈ تەتقۈق قۈلۈشتا پايدۈلۈنۈش قۈممۈتۈ ېەڭ يۇقۇرۈ ېەسەرلەرنۈڭ بۈرۈ بولۇپ قالدۈ.

چانناماداىۈ» ءۇيسۈن تۋرالۈ دەرەكتەر
«چانناما» («چان ديناستيياسۈنۈڭ تاريچۈ») — قۈتايدۈڭ تۇڭىۈش داۋۈر بولگۈش تاريچۈ، وندا باتۈس چان ديناستيياسۈنۈڭ ب .ز .ب . 206 جۈلۈ قۇرۈلىاننان باستاپ، ب .ز . 25 جۈلۈ جويۈلۋۈنا دەيۈنگۈ شامامەن 230 جۈل ارالۈىۈنداىۈ الەۋمەتتۈك جاىدايۈ، تاريچي وقيىالار مەن تاريچي ادامدار باياندالىان . قۈتايدۈڭ باتۈس وڭۈرۈندە كوشۈپ – قونۈپ جۇرگەن ءۇيسۈن ۇلۈسۈنۈڭ جاىدايۈ نەگۈزۈنەن وسۈ كۈتاپتۈڭ «باتۈس ءوڭۈر بايانۈنا» ەنگۈزۈلگەن… . .

  «چانناما» — قۈتايدۈڭ تۇڭىۈش داۋۈر بولگۈش تاريچۈ، وندا باتۈس چان ديناستيياسۈنۈڭ ب .ز .ب . 206 جۈلۈ قۇرۈلىانۈنان تارتۈپ ب .ز . 25 جۈلۈ جويۈلۋۈنا دەيۈنگۈ شامامەن 230 جۈل ارالۈىۈنداىۈ الەۋمەتتۈك جاىدايۈ، تاريچي وقيىالار مەن تاريچي ادامدار باياندالىان . قۈتايدۈڭ باتۈس ءوڭۈرۈندە كوشۈپ – قونۈپ جۇرگەن ءۇيسۈن ۇلۈسۈنۈڭ جاىدايۈ، باستۈسۈ وسۈ كۈتاپتۈڭ «باتۈس ءوڭۈر بايانۈنا» ەنگۈزۈلگەن . بۇدان سۈرت، «ىۇن بايانۈ» جانە «جاڭ چياننۈڭ ءومۈر بايانۈ»، «چاڭ چۇيدۈڭ ءومۈر بايانۈ»، «دۋان چۇيزۇڭنۈڭ ءومۈر بايانۈندا» دا دەرەكتەر بار .

ءۇيسۈن ۇلۈسۈ ەرتەدە ب .ز .ب . V ىاسۈردا جاۋلاسقان بەكتۈكتەر داۋۈرۈندە قۈتاي گانسۋ ولكەسۈنۈڭ كەلەنتاۋ (چيليان)  مەن داچاتا (دۋنچۋاڭ) ارالۈىۈنداىۈ چۈشي كوريدورۈن مەكەن ەتۈپ، كوشپەلۈ ءومۈر سۇرگەن . چان ديناستيياسۈنۈڭ الىاشقۈ كەزۈندە، شامامەن ب .ز .2 ىاسۈرۈندا ءۇيسۈن كۇنبيۈ (ۇيسۈندەر چانۈن وسۈلاي اتايدۈ) لاپكوك كۇنبيدۈڭ (بۇرۈنىۈ كەيبۈر اۋدارمالاردا <ەلجاۋ>،<ەلساۋ>دەپ تە جازۈلىان) باستاۋۈمەن باتۈسقا قاراي جۈلجۈپ، قازۈرگۈ شينجياڭنۈڭ سولتۇستۈگۈنە، تۇپ – تۋرا بالقاش كولۈ وڭۈرۈنە دەيۈن كوشۈپ بارۈپ، ۈلە وزەنۈنۈڭ وڭتۇستۈك القابۈ مەن ۈستۈق كولدۈ وزەك ەتكەن مەملەكەت قۇردۈ . بۇل جەر تاڭرۈ تاۋۈنۈڭ سولتۇستۈك ەتەگۈنە ورنالاسقان . «چاننامادا»: <جەرۈ قالۈڭ شوپتۈ جازۈق، اۋا رايۈ جاڭبۈرلۈ،  . . . . . . . تاۋلارۈندا قاراىاي، سامۈرسۈن كوپ وسەدۈ .> -دەپ جازۈلىان . اينالاسۈن تاۋ قورشاىان، كۇنەس، قاس، تەكەس وزەندەرۈ بۈرۈگۈپ قالۈپتاسقان ۈلە وزەنۈ بۇكۈل القاپتۈ كەسۈپ وتەدۈ . كەڭ ويپاتتۈ، سۋۈ مول، كليماتۈ ۈلىالدۈ، جايۈلۈمۈ تۇس –تۇسقا جالىاسقان، ۇشۈ–قيۈرسۈز قۇنارلۈ دالا . < چالقۈ سۋلۈ، شۇيگۈن قونۈس قۋالاپ> –كوشەتۈن ۇيسۈندەر جونۈنەن ايتقاندا، ويداىۈداي تاماشا تابيىي جايۈلۈم بولىاندۈقتان ،ءۇيسۈندەردۈڭ شارۋاشۈلۈىۈ شالقي ءتۇستۈ . «ءۇيسۈن ەلۈندە جۈلقۈ كوپ، بايلارۈنۈڭ جۈلقۈسۈ ءتورت – بەس مۈڭىا دەيۈن جەتەدۈ» .

«چاننامادا» سول كەزدەگۈ ءۇيسۈن ەلۈندە: <120 مۈڭ ءتۇتۈن، 630 مۈڭ جان، سوىۈسقا جارامدۈ 188 مۈڭ 800  ادامۈ بار>- دەلۈنگەن . بۇل سان سول كەزدۈڭ باتۈس وڭۈردەگۈ چوتان  (ۇدۇن، نەمەسە ىۋادەن دەپ تە اتالىان،19 مۈڭ 300 ادام)، شالۈك (18 مۈڭ 647 ادام)، كۇسان (81 مۈڭ 317 ادام) سياقتۈ جەرلەردۈڭ جان سانۈمەن سالۈستۈرىاندا الدە قايدا ارتۈق، باتۈس ءوڭۈردەگۈ مەيۈلۈنشە قۇدۈرەتتەنگەن مەملەكەت . ۇيسۈندەر <ۋازۈر، داتلۇق، سول قول –وڭ قول ساردار، ءۇش يابىۇ، بۈردەن ساردارباسۈ جاساۋۈل،  2 باس باىامدار، ءبۈر اكۈم، 2 وردا اكۈمۈ، ءبۈر امۈر سارباز> سياقتۈ لاۋازۈمدار تاىايۈنداپ، مەملەكەت ۈستەرۈن مەڭگەرۈپ وتۈرىان .

ب .ز .ب . 119 جۈلۈ چانۋدي پاتشا جاڭ چياندۈ باتۈس وڭۈردەگۈ ءۇيسۈن ەلۈنە ەكۈنشۈ رەت ەلشۈلۈككە جۈبەرۈپ، ءۇيسۈن كۇنبيۈنۈڭ قۈزۋ قارسۈ الۋۈنا بولەنەدۈ، ءارۈ ءۇيسۈن ەلۈنۈڭ ەلشۈلەرۈن جاڭ چيانمەن بۈرگە چان ديناستيياسۈنۈڭ استاناسۈ چاڭ – انىا بارۈپ چان ديناستيياسۈمەن قارۈم – قاتۈناستا بولۈپ، تۋۈستۈق –قۇداندالۈق ورناتۈپ، ءۇيسۈن كۇنءبيۈ چان پاتشاسۈنان قۈز ايتتۈرۈپ، مۈڭ جۈلقۈ قالۈڭ مال ايداتۈپ، چان پاتشاسۈنۈڭ چانشاسۈن الادۈ . چان ديناستيياسۈ شي جۇن چانشانۈ سالتاناتتۈ كۇيمەگە مۈنگۈزۈپ، تورىۈن – تورقا، مەيلۈنشە مول كيۈم – كەشەك، جاساۋ – جابدۈىۈن ارتۈپ، قۈزمەتكەر، نوكەرلەر بولۈپ جۇزدەگەن ادامدۈ چانشامەن بۈرگە ءۇيسۈن ەلۈنە اتتاندۈرادۈ . ءۇيسۈن ەلۈندە شي جۇن چانشاىا ارناپ سالتاناتتۈ دا ساۋلەتتۈ ساراي سالۈنادۈ . ول ۇنەمۈ كۇنءبيمەن كەزدەسۈپ، قوناقاسۈ وتكۈزۈپ، ءۇيسۈن ەلۈنۈڭ دەگدار-جايساڭدارۈنا تارتۋ-تارالىۈ بەرۈپ تۇردۈ . الايدا ەلۈن-جەرۈن اڭساپ وي سوقتۈ بولىان چانشا:

<ۇزاتتۈڭ مەنۈ جۇرتۈم-اي، كوز كورمەس جەر تۇبۈنە،

تاپسۈردۈڭ ءوز قولۈڭمەن، جات ەل  ءۇيسۈن بيۈنە .

كۇمبەزدەنگەن كيۈز ءۇي، قابۈرىاسۈ تۋۈرلۈق،

قورەگۈ تەك ەت ەكەن، ايران، قۈمۈز — سۋسۈندۈق .

تۋىان جەرگە ۇشپاس پا ەم، اققۋ بولسام سۋۈرۈلۈپ،

ساىۈنىاننان ەلدۈ ويلاپ، بولۈپ جۇرمۈن ءبۈر مۇڭلۈق .>- دەپ ولەڭ جازۈپ، ءان شۈىارادۈ . وسۈدان ۇيسۈندەردۈڭ كيۈز ۇيدە وتۈرۈپ، ەت جەپ، ايران-قۈمۈز ءۈشۈپ، مال شارۋاشۈلۈىۈمەن اينالۈسقان ءومۈرۈن بۈلۋ مۇمكۈن . لاپكوك كۇنءبي قايتۈس بولىاننان كەيۈن، شي جۇن چانشا ءۇيسۈن ەلۈنۈڭ سالتۈ بويۈنشا، لاپكوك كۇنبيدۈڭ بالاسۈ كۇنسۇي بيمەن (بۇدان بۇرۈن <ءجونشۈ>، <سانشورا>دەپ تە اۋدارۈلىان) نەكەلەنۈپ ءبۈر قۈز تۋادۈ . كەيۈن چان ديناستيياسۈ تاىۈ دا جە يۋ چانشانۈ وڭىاي بيگە چانۈمدۈققا ۇزاتادۈ . سونۈمەن قوسا سايلاۋۈت اسكەرلەرۈ ءۇيسۈن ەلۈنۈڭ استاناسۈ چەكۋك قالاسۈندا ەگۈن ەگۈپ، اۋۈل شارۋاشۈلۈىۈن وركەندەتەدۈ . جە يۋ چانشا ءۇش ۇل، ەكۈ قۈز تۋادۈ . ونۈڭ كۇتۋشۈسۈ فۈڭ لياۋ ءۇيسۈننۈڭ وڭ قول ساردارۈمەن نەكەلەنەدۈ . ول ۇنەمۈ باتۈس ءوڭۈردۈ ارالاپ، كوپتەگەن مەملەكەتتەردۈڭ ارا قاتۈناسۈن جاراستۈرۈپ وتۈرىان . كەيۈنگۈلەر ونۈ <ايەل ديپلومات> دەپ اتاىان .

سول كەزدەگۈ ىۇندار قازۈرگۈ شينجياڭدۈ باسۈپ الۈپ، ءۇيسۈن ەلۈنە شابۋۈل جاساپ، كوپتەگەن مەملەكەتكە الۈم – سالۈق سالۈپ، ەلۈن تالان – تاراجۈلاپ وتۈردۈ . ب .ز .ب . 71 جۈلۈ چان ديناستيياسۈ داۋۈرۈندە باتۈس ءوڭۈر تاريچۈندا ءبۈر رەت بۇرۈلۈس سيپاتتۈ ەلەۋلۈ سوىۈس تۋۈلدۈ . چان ديناستيياسۈ 150 مۈڭ اسكەرۈن باستاپ ءۇيسۈن ەلۈنۈڭ 50 مۈڭ اتتۈ اسكەرۈمەن بۈرگە، شۈىۈس باتۈس ەكۈ جاقتان موڭىول ساچاراسۈندا كوشۈپ – قونۈپ جۇرگەن ىۇندارىا شابۋۈل جاسادۈ . بۇل سوىۈس ىۇنداردۈڭ شينجياڭداىۈ جۇزدەگەن جۈلداردان بەرگۈ ۇستەمدۈگۈن ۈدۈراتتۈ؛ چان ديناستيياسۈ باتۈس وڭۈردە <باتۈس ءوڭۈر باسقاقتۈىۈن> قۇردۈ . وسۈ كەزدە ءۇيسۈن ەلۈ مەيۈلۈنشە كۇشەيۈپ، باتۈس ءوڭۈردەگۈ مەملەكەتتۈك بەدەلۈ ارتا ءتۇستۈ، ءتۈپتۈ شالىايداىۈ جۈبەك جولۈنۈڭ وڭتۇستۈگۈندەگۈ ياركەن <ءۇيسۈن ەلۈنۈڭ كوڭۈلۈن اۋلاۋدۈ ويلاپ> ءۇيسۈن وڭىاي كۇنءبيۈنۈڭ ەكۈنشۈ ۇلۈ وڭناندۈ ياركەننۈڭ ءومۈرلۈك چانۈ رەتۈندە تاققا وتۈرىۈزدۈ . كۇسان چانۈءۇيسۈن ەلۈنە قۇدالۈق ايتتۈرۈپ، وڭىاي ءبيدۈڭ ۇلكەن قۈزۈن ءۈنۈسۈنە الۈپ بەردۈ . بۇل ءۇيسۈن ەلۈنۈڭ قوىامدۈق  ءتارتۈبۈ تۈنۈشتالۈپ، ءوندۈرۈسۈ وركەندەپ، گۇلدەنۈپ – كوركەيۈپ كەمەلۈنە كەلۈپ داۋۈرلەگەن كەزۈ بولدۈ .

كەيۈن اىا – ۈنۈلەردۈڭ پاتشالۈق ورۈنىا تالاسۋۈ سەبەپتۈ،ءۇيسۈن ەلۈ ۇلۈ كۇنمۋلۈق، كۈشۈ كۇنمۋلۈق دەپ ءبولۈندۈ، چان ديناستيياسۈنۈڭ شينجياڭدا تۇراتۈن ءبۈر نەشە باتۈس ءوڭۈر باسقاقتۈق مەكەمەسۈ ولار اراسۈندا جاراستۈرۋلار جاسادۈ . الايدا، ءۇيسۈن ەلۈ باتۈس ءوڭۈردەگۈ بەدەلۈن ۇزدۈكسۈز ساقتاپ كەلدۈ . ب .ز ۈ ىاسۈرۈندا جازۈلىان «سوڭىۈ چانناما» ودان سوڭ «ءۇش پاتشالۈق شەجۈرەسۈ»، «جينناما»، «سولتۇستۈك اۋلەتتەر تاريچۈ»، «جاڭا تاڭنامادان» تارتۈپ، چۈۈ ىاسۈرداىۈ «لياۋناما»،«اسكەري قورىانۈس شەجۈرەسۈ شۋ بەكتۈگۈنۈڭ اسكەرلەرۈ» سيياقتۈ جازبالاردۈڭ ۈشۈندە دە ءۇيسۈن ەلۈ جونۈندەگۈ دەرەكتەر بار .

ۇيسۈندەر — قۈتاي تاريچۈنداىۈ ەرەكشە ماڭۈزدۈ ۇلت . قۈتاي جەرۈندەگۈ كوشۈپ – قونىان ۋاقۈتۈ ۇزاق بولۈپ قالماستان، ب .ز .ب . V ىاسۈرداىۈ جاۋلاسقان بەكتۈكتەر داۋءۈرۈنەن ب .ز .7 ىاسۈرۈنداىۈ لياۋ داۋۈرۈنە دەيۈن، كوشۈپ – قونىان ءوڭۈرۈ دە كەڭ . چۈشي كوريدورۈنان تارتۈپ تيانشان تاۋۈنۈڭ سولتۇستۈگۈنە، ۈلە وزەنۈ اىارۈنان تارتۈپ بالقاش كولۈنە دەيۈنگۈ ۇلان – قايۈر القاپتۈ مەكەندەگەن . ەڭ ماڭۈزدۈسۈ-شينجياڭ مەن ورتا جازۈق ءوڭۈرۈنۈڭ بۈرلۈككە كەلۋۈن جەدەلدەتۋدە جانە ۈلە وزەنۈ اڭىارۈنۈڭ شارۋاشۈلۈق، مادەنيەت جاقتارۈن كوركەيتۋدە ماڭۈزدۈ ۇلەس قوستۈ . ءۇيسۈندەر نەشە مۈڭ جۈلدۈق توىۈسۋدۈ باسۈنان وتكۈزۈپ، كوبۈ قازۈرگۈ قازاق ۇلتۈنۈڭ قالۈپتاسۋۈنا تاىان بولدۈ .

ۇيسۈندەر قازاق ۇلتۈنۈڭ ەجەلگۈ اتا- بابالارۈ. قازۈرگۈ قازاق ۇلتۈنداغۈ ۇيسۈن رۋۈ قازاقتۈڭ ەڭ كوپ رۋۈ بولۈپ، جالپۈ قازاقتۈڭ مولشەرمەن  تورتتەن بۈرۈن ۇستايدۈ .

ېاۋۇ جۈق گەپنۈ ېۆرۈمەي،ېۆزۈڭۈز بۈر نېمە قۈلۈڭ!
kokjalنۈڭ دېگۈنۈ:
ېۇيسۇنلار قازاق مۈللۈتۈنۈڭ قەدۈمۈ ېاتا-بابالۈرۈ،ھازۈرقۈ قازاق مۈللۈتۈدۈكۈ ېۇيسۇن رۇۋسۈ(قەبۈلەسۈ) قازاقنۈڭ نوپۇسۈ ېەڭ كۆپ رۇۋ بولۇپ،قازاقنۈڭ  نوپۇسۈنۈڭ تەخمۈنەن تۆتتۈن بۈرۈنۈ ېۈگەللەيدۇ،

kokjalنۈڭ دېگۈنۈ:
ېۇيسۇنلار قازاق مۈللۈتۈنۈڭ قەدۈمۈ ېاتا-بابالۈرۈ،ھازۈرقۈ قازاق مۈللۈتۈدۈكۈ ېۇيسۇن رۇۋسۈ(قەبۈلەسۈ) قازاقنۈڭ نوپۇسۈ ېەڭ كۆپ رۇۋ بولۇپ،قازاقنۈڭ  نوپۇسۈنۈڭ تەخمۈنەن تۆتتۈن بۈرۈنۈ ېۈگەللەيدۇ،
=================================================================
/BBS/read.php?tid=1015
دۈن بۈلۈشكە بولۈدۇكۈ ېۇيسۇنلارمۇ بۆرە توتۈم مەدەنۈيەتۈگە تەېەللۇق بولغان خەلۈقلەر تۈركۈمۈ بولۇپ .ېۇلارنۈ ېوغۇزلارنۈڭ تەركۈۋۈ ياكۈ كېيۈنكۈ مەزگۈللەردە تارۈخ سەھنۈسۈگە چۈقۈپ ھالقۈلۈق رول ېوينۈغان قاڭقۈل ،تۈرك ،تېلۈ (توققۇز ېوغۇز)قاتارلۈق بۆرە تۇتۈم مەدەنۈيتۈدۈكۈ خەلۈقلەرنۈڭ ېەژدادۈ ېۈكەنلۈگۈنۈ بۈلۈش مۈمكۈن .
تۈركۈ مۈللەت بولغان قازاق مۈللۈتۈنۈڭ قەدۈمقۈ ېەژدادۈنۈڭ ېۇغۇزلارغا تۇتۈشۈدۈغانلۈغۈدا گەپ يوق .لۈكۈن ھازۈرقۈ قازاق مۈللۈتۈنۈڭ تەركۈۋۈدۈكۈ "ېۇيسۈن"لار <<شەجەرەېۈ تۈرك>>دە تۈلغا ېېلۈنغان "ېۇيسۈن-سۆڭۈكۈ موغۇلدۇر" بولۈشۈ مۈمكۈن .
  بۈلمۈدۇق قازاق مۈللۈتۈ تەركۈۋۈدۈكۈ قايسۈ قەبۈلەلەر قەدۈمقۈ ېۇيسۇنلارغا تۇتۈشۈدۈكۈن ؟مۈنۈڭچە قۈپچاق ،كېرەي ،نايمان قاتارلۈق قەبۈلەلەرنۈڭ ېەژدادۈ (تۈرك )ېۇيسۇنلارغا تۇتۈشۈشۈ مۈمكۈن .
  لۈكۈن ھازۈرقۈ زاماندۈكۈ ېۇيغۇر ،ېۆزبۈك ،تۈرك ،تۈركمەن ،ېازەر ياقۇت ،تۇۋا قاتارلۈق بۆرە تۇتۈم مەدەنۈيەت چەمبۈرۈكۈدۈكۈ تۈركۈ مۈللەتلەرنۈڭ ېەژدادۈمۇ ېوخشاشلا ېاشۇ ېۇيسۇنلار بېرۈپ تاقۈلۈدۇ .

kokjalنۈڭ دېگۈنۈ:
ېۇيسۇنلار قازاق مۈللۈتۈنۈڭ قەدۈمۈ ېاتا-بابالۈرۈ،ھازۈرقۈ قازاق مۈللۈتۈدۈكۈ ېۇيسۇن رۇۋسۈ(قەبۈلەسۈ) قازاقنۈڭ نوپۇسۈ ېەڭ كۆپ رۇۋ بولۇپ،قازاقنۈڭ  نوپۇسۈنۈڭ تەخمۈنەن تۆتتۈن بۈرۈنۈ ېۈگەللەيدۇ،
=================================================================
/BBS/read.php?tid=1015
دۈن بۈلۈشكە بولۈدۇكۈ ېۇيسۇنلارمۇ بۆرە توتۈم مەدەنۈيەتۈگە تەېەللۇق بولغان خەلۈقلەر تۈركۈمۈ بولۇپ .ېۇلارنۈ ېوغۇزلارنۈڭ تەركۈۋۈ ياكۈ كېيۈنكۈ مەزگۈللەردە تارۈخ سەھنۈسۈگە چۈقۈپ ھالقۈلۈق رول ېوينۈغان قاڭقۈل ،تۈرك ،تېلۈ (توققۇز ېوغۇز)قاتارلۈق بۆرە تۇتۈم مەدەنۈيتۈدۈكۈ خەلۈقلەرنۈڭ ېەژدادۈ ېۈكەنلۈگۈنۈ بۈلۈش مۈمكۈن .
تۈركۈ مۈللەت بولغان قازاق مۈللۈتۈنۈڭ قەدۈمقۈ ېەژدادۈنۈڭ ېۇغۇزلارغا تۇتۈشۈدۈغانلۈغۈدا گەپ يوق .لۈكۈن ھازۈرقۈ قازاق مۈللۈتۈنۈڭ تەركۈۋۈدۈكۈ "ېۇيسۈن"لار <<شەجەرەېۈ تۈرك>>دە تۈلغا ېېلۈنغان "ېۇيسۈن-سۆڭۈكۈ موغۇلدۇر" بولۈشۈ مۈمكۈن .
  بۈلمۈدۇق قازاق مۈللۈتۈ تەركۈۋۈدۈكۈ قايسۈ قەبۈلەلەر قەدۈمقۈ ېۇيسۇنلارغا تۇتۈشۈدۈكۈن ؟مۈنۈڭچە قۈپچاق ،كېرەي ،نايمان قاتارلۈق قەبۈلەلەرنۈڭ ېەژدادۈ (تۈرك )ېۇيسۇنلارغا تۇتۈشۈشۈ مۈمكۈن .
  لۈكۈن ھازۈرقۈ زاماندۈكۈ ېۇيغۇر ،ېۆزبۈك ،تۈرك ،تۈركمەن ،ېازەر ياقۇت ،تۇۋا قاتارلۈق بۆرە تۇتۈم مەدەنۈيەت چەمبۈرۈكۈدۈكۈ تۈركۈ مۈللەتلەرنۈڭ ېەژدادۈمۇ ېوخشاشلا ېاشۇ ېۇيسۇنلار بېرۈپ تاقۈلۈدۇ .

kokjalنۈڭ دېگۈنۈ:
ېۇيسۇنلار قازاق مۈللۈتۈنۈڭ قەدۈمۈ ېاتا-بابالۈرۈ،ھازۈرقۈ قازاق مۈللۈتۈدۈكۈ ېۇيسۇن رۇۋسۈ(قەبۈلەسۈ) قازاقنۈڭ نوپۇسۈ ېەڭ كۆپ رۇۋ بولۇپ،قازاقنۈڭ  نوپۇسۈنۈڭ تەخمۈنەن تۆتتۈن بۈرۈنۈ ېۈگەللەيدۇ،
=================================================================
/BBS/read.php?tid=1015
دۈن بۈلۈشكە بولۈدۇكۈ ېۇيسۇنلارمۇ بۆرە توتۈم مەدەنۈيەتۈگە تەېەللۇق بولغان خەلۈقلەر تۈركۈمۈ بولۇپ .ېۇلارنۈ ېوغۇزلارنۈڭ تەركۈۋۈ ياكۈ كېيۈنكۈ مەزگۈللەردە تارۈخ سەھنۈسۈگە چۈقۈپ ھالقۈلۈق رول ېوينۈغان قاڭقۈل ،تۈرك ،تېلۈ (توققۇز ېوغۇز)قاتارلۈق بۆرە تۇتۈم مەدەنۈيتۈدۈكۈ خەلۈقلەرنۈڭ ېەژدادۈ ېۈكەنلۈگۈنۈ بۈلۈش مۈمكۈن .
تۈركۈ مۈللەت بولغان قازاق مۈللۈتۈنۈڭ قەدۈمقۈ ېەژدادۈنۈڭ ېۇغۇزلارغا تۇتۈشۈدۈغانلۈغۈدا گەپ يوق .لۈكۈن ھازۈرقۈ قازاق مۈللۈتۈنۈڭ تەركۈۋۈدۈكۈ "ېۇيسۈن"لار <<شەجەرەېۈ تۈرك>>دە تۈلغا ېېلۈنغان "ېۇيسۈن-سۆڭۈكۈ موغۇلدۇر" بولۈشۈ مۈمكۈن .
  بۈلمۈدۇق قازاق مۈللۈتۈ تەركۈۋۈدۈكۈ قايسۈ قەبۈلەلەر قەدۈمقۈ ېۇيسۇنلارغا تۇتۈشۈدۈكۈن ؟مۈنۈڭچە قۈپچاق ،كېرەي ،نايمان قاتارلۈق قەبۈلەلەرنۈڭ ېەژدادۈ (تۈرك )ېۇيسۇنلارغا تۇتۈشۈشۈ مۈمكۈن .
  لۈكۈن ھازۈرقۈ زاماندۈكۈ ېۇيغۇر ،ېۆزبۈك ،تۈرك ،تۈركمەن ،ېازەر ياقۇت ،تۇۋا قاتارلۈق بۆرە تۇتۈم مەدەنۈيەت چەمبۈرۈكۈدۈكۈ تۈركۈ مۈللەتلەرنۈڭ ېەژدادۈمۇ ېوخشاشلا ېاشۇ ېۇيسۇنلار بېرۈپ تاقۈلۈدۇ .

    شۇنداق، قەدۈمۈ قەۋم ناملۈرۈنۈڭ كېلۈپ چۈقۈشۈ پېېۈل بۈلەن مۇناسۈۋەتلۈك قانۇنۈيەتۈدۈن "ېۇيغۇر- ېۇيسۇن"  ناملۈرۈنۈ  سېلۈشتۇرۇش ېارقۈلۈق " ېۇيسۇن" ېاتالغۇسۈنۈڭ مەنۈسۈنۈ يېشۈش ېۈمكانۈيۈتۈ بولۇشۈ مۈمكۈن، تۈپ مەنا " ېۇي" .  شەك- شۈبھۈسۈزكۈ خۇددۈ Qutghur ېەپەندۈنۈڭ ېېيتقۈنۈدەك ھازۈرقۈ زامان قازاق مۈللۈتۈ قەدۈمۈ ېۇيغۇر- ېوغۇز قەبۈلۈلۈرۈ  بۈلەن  چۈنگۈزخان ېۈستۈلاسۈدۈن كېيۈنكۈ دېلېنگۈر موڭغۇللۈرۈ ( موڭغۇللارنۈڭ نۈرون موڭغۇللۈرۈ ۋە دېلېنگۈر موڭغۇللۈرۈ قوشۇلۇپ خەمخە موڭغۇللۈرۈ يەنۈ پۈتۈن موڭغۇللار)نۈڭ قوشۇلۈشۈدۈن شەكۈللەنگەن. قازاق خەلقۈنۈڭ " قازاق- قالماق ېاكا- ېۇكا قېرۈنداش رۈۋايۈتۈ" مۇ ساقلۈنۈپ قالغان ېېغۈزاكۈ رۈۋايەت تۈسۈدە بۇ نۇقتۈلارنۈ دەلۈللەيدۇ.