يەر ناملىرىمىزنى ئىنكار قىلىش ئۇچىغا چىققان مەسئۇلىيەتسىزلىك

sayhan

	يەر ناملىرىمىزنى ئىنكار قىلىش ئۇچىغا چىققان مەسئۇلىيەتسىزلىك ئاپتۇرى : سۇلتان مامۇت ئىبىراھىم (يەكەن ناھيىلىك 1- ئوتتۇرا مەكتەپنىڭ پىنسىيۇنىرى ) قەشقەر ئۇيغۇر نەشىياتى تەرپىدىن 2010- يىلى 4- ئايدا نەشىر قىلىنغان << قەشقەر يەر ناملىرى >> دىگەن كىتابنى تۇزگۈچى ئادىل مۇھەممەت تۇران ئەپەندى مەزكۇر كىتابنىڭ 180-380- بەتلىردە تارىخى مەلۇماتلارغا قارغۇلارچە كۆز يۇمغان ھالدا ئەجداتلىرىمىز قوللىنىپ كەلگەن << يەكەن دەرياسى >> دىگەن تەۋەرۈك نامنى پۈتۈنلەي ئىنكار قىلىپ << بۇ دەريانىڭ يەكەنگە كىرگۈچە بولغان ئارلىقتىكى  قىسمى يەرلىك كىشىلەر تەرپىدىن << زەرەپشان دەرياسى >> دىيىلسە ، مەكىت، مارالبىشى قاتارلىق دولانلار توپلۇشۇپ ئولتۇراقلاشقان جايلاردىن ئۆتكەن قىسمى << دولان دەرياسى دەپ ئاتىلىدۇ >> دەپ ئىزاھلىغان . ھەتتا بۇ خىيالى قاراشنى ئىسپاتلاش ئۈچۈن ئاتالمىش << زەرەپشان دەرياسى ھەققىدە رىۋايەت>> نى توقۇپ چىققان . بۇ دەريانىڭ (يەكەن دەرياسىنىڭ ) بىشىدىن ئايىغىغىچە قەدىمدىن تارتىپ ئەجداتلىرىمىز قوللىنىپ كەلگەن ، شۇ سەۋەپتىن ھۆججەت خارەكتىرلىك تارىخى كىتابلار ۋە خەرىتىلەردە خاتىرلەنگەن ھەقىقى نامغا شۇنداقلا ئۆتكەن ئەسىرنىڭ 80- يىللىردا تۈزۈلگەن << قەشقەر ۋىلايىتىنىڭ يەر ناملىرى خەرىتىلىك تەزكىرسى >> دىكى مەلۇماتلارغا پۈتۈنلەي زىت كىلىدىغان يۇقارقىدەك خاتا ئىزاھلاشلار بىزنى يەنە بىر قىتى ھەيران قالدۇردى ۋە قاتتىق ئەپسۇسلاندۇردى . بىز ئالدى بىلەن يۇقارقىدەك غەلتە ئىزاھلاشلارغا ئوخشىمايدىغان ھەقىقى پاكىتلارنى بىر بىرلەپ كۆرۈپ باقايلى: ئەجداتلىرىمىز بۇ دەريانىڭ بىشىدىن ئايغىغىچە بىردەك << ياركەند دەرياسى >> دەپ قوللىنىپ كەلگەن بولغاچقا ،16- ئەسىرنىڭ 40- يىللىردا يەنى بۇنىڭدىن 500 يىل ئىلگىرى يىزىلغان << تارىخى رەشىد >> دىمۇ باشتىن - ئاياغ << ياركەند دەرياسى >> دەپ خاتىرلەنگەن (2- قىسىم 636- بەت بىلەن 933- بەتكە قاراڭ ) . شۇنداقلا << تارىخى رەشىد >>  دىن بىر ئەسىر كىيىن يەنى 17- ئەسىردە يىزىلغان << سەئىدىيە خاندانلىقىنىڭ تارىخغا دائىر ماتىرياللار (تارىخى رەشىد زەيلى ) دە بولسۇن ۋە ياكى ئۇنىڭدىن كىيىنكى دەۋىرلەردە يىزىلغان << چىڭگىز نامە >> (تەۋارىخى كاشغەر )، << تەۋارىخى مۇسقىيۇن >>، << تارىخى ھەمىدى >>قاتارلىق ئەسەرلەردە بولسۇن ، ئۇلارنىڭ ھىچقايسىدا ئانا يۇرتىمىزدىكى بىرەر جاي بىرەر دەريا ياكى بىرەر تارماق ئىقىننىڭ << زەرەپشان >> نامى بىلەن ئاتالغانلىقىغا دائىر ھىچقانداق مەلۇمات يوق . بەلكى يۇقاقى ئەسەرنىڭ ھەممىسىدە بىردەك ئۇيغۇرچە << ياركەند >> دىگەن يەر (شەھەر) نامى خاتىرلەنگەن . پەقەت كىيىنكى ۋاقىتلاردا كىشىلەر ئەسلىدىكى << ياركەند >> دىگەن يەر نامىنى << يەكەن >> دەپ تەللەپپۇز قىلىشقا باشلىغان بولغاچقا ، دۆلتىمىزدە نەشىر قىلىنىۋاتقان خەرىتىلەردىمۇ بۇ دەريانىڭ نامى باشتىن - ئاياغ (يەكەن دەرياسى ) دەپ ئىلىنىپ كەلدى ۋە كەلمەكتە . مەسلەن : شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق كارتوگرافىيە ئىدارىسى تۈزگەن ، شەندۇڭ ئۆلكىلىك خەرىتە نەشىرياتى تەرپىدىن 1985- يىلى 9- ئايدا نەشىر قىلىپ تارقىتىلغان << شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇننىڭ خەرىتىسى >> دە ئاپتۇنۇم رايۇنىمىزدىكى چوڭ دەريالاردىن تارماق ئىقىنلارغىچە ،شەھەر ۋە ناھىيە مەركەزلىرىدىن ، يىزا- بازار مەركەزلىرىگىچە تەپسىلىي كۆرسىتىلگەن بولۇپ ، بۇ خەرىتىدىمۇ ئوخشاشلا ئاپتۇنۇم رايۇنىمىزدىكى ھەر قانداق بىر دەريا ياكى تارماق ئىقىننىڭ << زەرەپشان >> نامى بىلەن ئاتالغانلىقى پەقەت كۆرسىتىلمىگەن بەلكى بۇ دەريانىڭ قارا قۇرۇم تىغىدىكى باشلىنىش نوقتىسىدىن تارتىپ ، ئاۋات ناھىيسىنىڭ شورچاقتى دىگەن يىرىدە تارىم دەرياسىغا قوشۇلدىغان قىسمىغىچە بىردەك << يەكەن دەرياسى >> دەپ ئىلىنغان ، << زەرەپشان >> خۇمارلىرى چوڭايتقۇچى ئەينەك (لوپا) بىلەن ئاختۇرۇپمۇ ئۆزلىرىگە يىقىپ قالغان << زەرەپشان >> دىگەن غەيرى نامنى بۇ تەپسىلى خەرىتىدىن ھەگىز تاپالمايدۇ ، شۇنداقلا 1985- يىلى 12- ئايدا نەشىر قىلىنغان << قەشقەر يىلنامىسى >> بىلەن 1988- يىلى 7- ئايدا نەشىر قىلىنغان << قەشقەر ۋىلايىتىنىڭ يەرناملىرى خەرىتىلىك تەزكىرسى >> دىمۇ باشتىن - ئاياغ << يەكەن دەرياسى >> دەپ ئىلىنغان بولۇپ ، ئەكسىچە بىرەر ئىقىن ياكى بىرەر جاينىڭ << زەرەپشان >>  نامى بىلەن ئاتالغانلىقى پەقەت كۆرسىتىلمىگەن .بەلكى بۇ تەزكىرنىڭ 531- بىتىدە ئىنىق قىلىپ << يەكەن دەرياسى راسكوم ، ئاقتىكەن دەريالىرنىڭ قارا قۇرۇم تاغ ئىغىزىدىكى قارا بۇلۇڭ كۆلىدە قوشىلىشىدىن شەكىللىنىدۇ ، ئومومى ئۇزۇنلىقى 996 كىلومىتىر بولۇپ ۋىلايىتىمىزدىكى تاشقۇرغان ، قاغىلىق ، پوسكام ، يەكەن ، مەكىت ، مارالبىشى قاتارلىق ئالتە ناھىيە ۋە يىزا ئىگىلىك 3- دىۋىزىيەسىدىن ، ئون پولك - مەيداندىن كىسىپ ئۆتىدۇ.... يەكەن دەرياسىنىڭ تارماق ئىقىنلىرى كۆپ بولۇپ ئەڭ چوڭ تارماق ئىقىنىدىن ئولچىن دەرياسى بار >> دەپ كۆرسىتىلگەن . يەكەن دەرياسىنىڭ نامى توغۇرسىدىكى تارىخى مەلۇماتلار ۋە كىيىنكى ھۆججەت - ماتىرياللار گەرچە يۇقارقىدەك بولسىمۇ ، ئەمما بەزى كىشىلەر نىمە ئۈچۈن ئەجداتلىرىمىزدىن قالغان بۇ تەۋەررۈك نامنى تاشلىۋىتىپ ، ئۇنىڭ ئورنىغا << زەرەپشان دەرياسى >> دىگەن پارىسچە نامنى قوللىنىشقا مەھلىيا بولۇپ كىتىدۇ ؟ گەپنىڭ راستىنى ئىيتقاندا بۇنىڭ سەۋەبى ناھايىتى ئاددى ، ئۇ بولسىمۇ بەزى كىشىلەر يەر ناملىرىمىزنىڭ ھۆججەت خارەكتىرلىك ئەھمىيتىگە قارىتا توغرا تونۇشقا ئىگە ئەمەس . << يەكەن دەرياسى >> دىگەن تەۋەررۇك نامنىڭ ئورنىغا << زەرەپشان دەرياسى >> دىگەن نامنى قوللىنىشنى ئەسلىدە ئۆتكەن ئەسىرنىڭ 70- يىللىردا نەشىر قىلىنغان << قىزىلتاغ باتۇرلىرى >> دىگەن روماننىڭ ئاپتۇررى ھۆرمەتلىك يازغۇچىمىز قەييۇم تۇردى ئۆز كىتابى ئارقىلىق تۇنجى بولۇپ تەرغىپ قىلغان ئىدى . شۇنىڭدىن كىيىن بۇ غەيرى نامنى يەنە بەزى شائىر ، ئەدىپلەرمۇ زوق - شوخ بىلەن قەلەمگە ئىلىشتى . ناتىقلار نۇتۇقلىردا تەكرالاشتى ، بەزى ناتىقلارمۇ ئۇنى قوللىنىشقا باشلىدى . ھەتتا 1964- يىلى يەكەن دەرياسىغا سىلىنغان كۆۋرۈكنىڭ نام تىشىغا ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق قاتناش نازارىتنىڭ نامىدا يىزىلغان << يەكەن دەريا كۆۋرۈكى >> دىگەن خەتنىڭ يىنىغا 90- يىللارغا كەلگەندە << زەرەپشان دەريا كۆۋرۈكى دىگەن قوشۇمچە ۋىۋىسكا ئىسىلدى . ھەمدە << يەكەن دەريا باشقارمىسى >> دىگەن ئىدارىمۇ نامىنى << زەرەپشان دەريا ئىقىن باشقۇرۇش ئىدارىسى >> دەپ ئۆزگەرتتى ، شۇنداقلا 1995- يىلى 11- ئايدا نەشىر قىلىنغان << يەكەن ناھىيسنىڭ يەر ناملىرى خەرىتىلىك تەزكىرسى >> دىمۇ ، تارىخى پاكىتلارغا ۋە يۇقاردا كۆرسىتىپ ئۆتكەن << قەشقەر ۋىلايتىنىڭ يەر ناملىرى خەرىتىلىك تەزكىرسى >> دىكى مەلۇماتلارغا جۈملىدىن ئۇنىڭ << كىرىش سۆز >> قىسمىدىكى << بۇ پەرمان خارەكترلىك قۇرال كىتاب بولۇپ ، ھەر قايسى تارماقلار بىردەك مۇشۇنى ئاساس قىلىشى ، ئۆز مەيلىچە ئۆزگەرتمەسلىكى لازىم >> دىگەن بەلگۈلىمىگە خىلاپلىق قىلىنىپ << بۇ دەريانىڭ يەكەنگىچە بولغان قىسمى (زەرەپشان دەرياسى ) ئۇنىڭدىن كىيىنكى قىسمى (يەكەن دەرياسى ) دەپ ئاتالدى . دىگەن بىر خىل خىيالى قارا ئوتتۇرغا قويۇلدى ، نەتىجىدە بىزنىڭ بەزى فروفېسولىرمىزمۇ بۇنداق خاتا مەلۇماتلارنى تەكشۈرۈپ كۆرمەيلا ئۇنى ئۆز ئەسىرگە ئەشۇ خاتا پىتى كىرگۈزۈپ قويدى . مەسلەن : 2002- يىلى 3- ئايدا نەشىر قىلىنغان ئابدۇشۇكۇر مۇھەممەتئىمىن ئاپتۇرلىغىدىكى << قەدىمكى مەركىزى ئاسىيا >> دىگەن كىتابنىڭ 256- بىتىدە يۇقارقى خاتا قاراش ئەينەن تەكرارلاندى . بۇنىڭدىن قارغاندا خۇددى << قىزىلتاغ باتۇرلىرى >> روماننىڭ ئاپتۇرى قەييۇم تۇردىغا ئوخشاش بىلىملىك ياكى ئەدىب ھىساپلانغان بەزى كىشىلەرنىڭ خاتا قاراشلىرىنىڭ باشقىلارنى قايمۇقتۇرۇش جەھەتتىكى رولىنىڭ خىلى زور بولدىغانلىقىنى ، شۇڭا بۇنداق كىشىلەر تارقاتقان خاتا ئۇقۇملارنىڭ باشقىلار تەرپىدىن ئۇنىڭ سەپسەتىلىك ماھىيتى پەرق ئىتىلمەي ، بەلكى ھەقىقەت  سۈپىتىدە قوبۇل قىلىنىپ قالدىغانلىقىنىمۇ بىلگىلى بولدۇ . يۇقىردا كۆرۈپ ئۆتكۈنىمىزدەك  ئاتالمىش<< زەرەپشان دەرياسى >> دىگەن نامنىڭ ئەجداتلىرىمىزدىن مىراس قالغان << يەكەن دەرياسى >> دىگەن تەۋەررۈك نامنىڭ ئورنىنى ئىگەللەپ كىلىۋاتقانلىقى بىر قىسىم سەزگۈر كىشىلىرىمىزنىڭ دىققىتىنى قوزغاپ ، سورۇنلاردا بۇ توغۇرسىدا غۇلغۇلا قىلىشىدىغان بولدى . نەتىجىدە تۇنجى قىتىم << قەشقەر گىزىتى >> نىڭ 2000- يىللىق 1- مارت ساندا << زەرەپشان دەرياسى دىگەن نام توغۇرسىدا >> دىگەن ماقالە ئېلان قىلىنىدى . شۇنىڭدىن كىيىن بۇ خىلدىكى ماقاللەر << ئۈرۈمچى كەچلىك گىزىتىنىڭ >> نىڭ 2000- يىل  12- ئۆكتەبىر ساندا << شىنجاڭ ئىجتىمائى پەنلەر مۇنبىرى >> ژورنىلىنىڭ 2001- يىللىق 6- ساندا << شىنجاڭ گىزىتى>> نىڭ 2003- يىلى 8- ئاينىڭ 15- كۈندىكى سانى بىلەن 2008- يىلى 1- ئاينىڭ 18- كۈندىكى سانلىرىدا ئارقا - ئارقىدىن ئېلان قىلىنىپ ، قايىل قىلارلىق پاكىتلار ئوتتۇرغا قويۇلغاندىن تاشقىرى يەنە گوۋۇيۈەننىڭ 1986- يىلى 8- ئاينىڭ 23- كۈنى ئېلان قىلىنغان << يەر ناملىرىنى باشقۇرۇش بىزامى >> نىڭ 3- ماددىسىدىكى << يەر ناملىرىنى باشقۇرۇشتا چوقۇم مەملىكىتىمىز يەر ناملىرىنىڭ تارىختىكىسى بىلەن ھازىرقىسىنى ئاساس قىلىپ ، ئۇلارنىڭ نىسپى تۇراقلىقىنى ساقلاش كىرەك >> دىگەن بەلگۈلىمىسى بىلەن ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ 1989- يىلى 9- ئاينىڭ 6- كۈنى ئېلان قىلىنغان << شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇننىڭ يەر ناملىرىنى باشقۇرۇش ھەققىدىكى يولغا قويۇش چارىسى >> نىڭ 4- ماددىسىدىكى :<< ھەر قانداق ئورۇن ۋە شەخىسنىڭ جايلارغا ئۆز ئالدىغا تەستىقسىز نام بىرىشىگە ۋە يەر ناملىرىنى ئۆزگەرتىشىگە يول قويۇلمايدۇ >> 6- ماددىسىنىڭ 1- تارمىقىدىكى << ئاز سانلىق مىللەت تىلىدا قويۇلغان يەر ناملىرىنى خالىغانچە قىسقارتىشقا ، شۇ جايدىكى ئامما قوللۇنۇپ ئادەتلەنگەن يەر ناملىرىنى خالىغانچە ئۆزگەرتىشكە ياكى ئەمەلدىن قالدۇرۇشقا بولمايدۇ  >> 10- ماددىسىدىكى : << ھۆججەت، ئالاقە ، خەرىتە ، ئوقۇش ماتىريالى ، گىزىت - ژورنال ، رادىئو ، كىنو -تىياتىرلاردا ئىشلىتىلگەن يەر ناملىرى توغرا ھەم قىلىپلاشقان بولىشى لازىم >> دىگەندەك بەلگۈلىمىلەر جامائەتچىلىككە يەنە بىر قىتىم تەشۋىق قىلىندى . شۇنىڭ بىلەن بىللە يەنە ئابدىقادىر ئىممەت ، سەمەت دۇگايلى ، توختى مۇھەممەت ئارىش ، ئۆمەر موللا ، تاشقىن جاپپار ، ئابدۇقادىر جالالىدىن ..... قاتارلىق زىيالىلىرمىزمۇ << ئۈرۈمچى كەچلىك گېزىتىنىڭ>> 2002- يىلى 19- ئۆكتەبىر ساندا ، << ئۈن -سىن گۈلزارى>>  ژورنىلىنىڭ 2004- يىلى 4- ساندا ، << ئاسىيا كىندىكى >> گېزىتىنىڭ 2007- يىلى 15- مايدىكى ساندا << ئۈرۈمچى كەچلىك گېزىتىنىڭ>> 2007- يىلى 26- مايدىكى ساندا ، <<قەشقەر >> ژورنىلىنىڭ 2007- يىلى 6- ساندا << قورغاق رايۇن جۇغراپىيسى >> ژورنىلىنىڭ 2009 -يىللىق 2- ساندا ، <<شىنجاڭ مەدەنىيتى >> ژورنىلىنىڭ 2009- يىللىق 3- ساندا ماقالە ئېلان قىلىش ياكى سۆھبەت بايان قىلىش ئارقىلىق ئاتالمىش<< زەرەپشان دەرياسى >> دىگەن نام تەنقىد قىلىنغان قايىل قىلارلىق قاراشلىرىنى ئارقا - ئارقىدىن ئوتتۇرغا قويۇشۇپ ، بۇ جەھەتتە توغرا جامائەت پىكىرى تەييارلاشقا تىگىشلىك ھەسسە قوشتى . نەتىجىدە تاراتقۇلار ۋە مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلارمۇ بۇ مەسىلىگە دىققەت قىلىشقا باشلىدى . شۇنىڭ بىلەن 2009- يىلى 7- ئايدا جۇڭگۇ خەرىتە نەشىرياتى تەرىپىدىن تار قىتىلغان ، ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق مىللەتلەر تىل - يىزىق خىزمىتى كومتىتى تەرپىدىن ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىنغان << جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيتى خەرىتىسى >> دىمۇ بۇرۇنقىغا ئوخشاشلا باشتىن - ئاياغ << يەكەن دەرياسى >> دەپ ئىلىندى . 2010- يىلى 10- ئايدا <<  زەرەپشان دەريا باشقارمىسى >> دىگەن ۋىۋىسكا ئىلىۋىتىلىپ ئۇنىڭ ئورنىغا << تارىم دەريا ۋادىسى قەشقەر باشقۇرۇش ئىدارىسى >> دىگەن ۋىۋىسكا ئىسىلدى. 2011- يىلى 5- ئايدا يەكەن دەرياسىغا سىلىنغان يىڭى كۆۋرۈك پۈتكەندىن كىيىن << زەرەپشان دەرياسى كۆۋرىكى >> دىگەن ۋىۋىسكا پۈتۈنلەي بىكار قىلىنىپ ئۇنىڭ ئورنىغا 1964- يىلى ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق قاتناش نازارىتى تەرپىدىن بىكىتىلگەن << يەكەن دەرياسى كۆۋرۈكى >> دىگەن ۋىۋىسكا قايتىدىن ئەسىگە كەلتۈرۈلدى . شۇنداق قىلىپ ئاتالمىش << زەرەپشان دەرياسى >> دىگەن نامغا ئاخىرقى ھىساپتا خاتىمە بىرىلدى . ئەمما ، بۇ كۆۋرۈكتىن بىر قانچە كىلومىتىر يىراق بولغان يەنە بىر كۆۋرۈكنىڭ يىندىكى << ئىگەرچى زەرەپشان دەريا كۆۋرۈكى >> دىگەن غەلىتە ۋىۋىسكا ھازىرغىچە ساقلىنىپ تۇرماقتا . خوش زەرەپشان خۇمارلىرى ، يۇقارقىدەك پاكىتلارغا ۋە ھۆكۈمەتنىڭ ئەمىر پەرمانلىرىغا يەنە نىمە دەيدىكىن ؟ 2012- يىلى 11- ئاينىڭ 25- كۈنى ( يەكەن )

Aしｉㄨkeda

	بۇنداق ئۆز مەيلىچە ئۆزگەرتۋالسا تارىخنى بۇرمىلىغانلىق بولمامدۇ.ئەينەن پاكىت ۋە دىللىل ئىسپاتلار مانا مەن دەپ تۇرسا قاراپ تۇرۇپ خالىغانچە ئىش قىلسا قانداق بولىدۇ.

kokbora520

	ئاۋات ناھىييىسىنىڭ ئىتتىپاق كەنتى دىگەن يېرىنىڭ جەنۇبىدا بىر كىچىك دەريا بار يەرلىك كىشلەر ھازىرغىچە يەركەن دەرياسى دەپ ئاتايدۇ

rahmansaykin

	زەرەپشان دىگەن نىمە مەنىدىكىراق گەپتۇ ؟

yancin

	زەرەپشان دېگەن ئەدىبى ئەسەرلەردە زەر(ئالتۇن)ئاقىدىغان دەريا دەپ تەسۋىرلىنىدىكەن.

18099736949

Bidar-Qutlan

	گوۋۇيۈەننىڭ 1986- يىلى 8- ئاينىڭ 23- كۈنى ئېلان قىلىنغان << يەر ناملىرىنى باشقۇرۇش نىزامى >> نىڭ 3- ماددىسىدىكى << يەر ناملىرىنى باشقۇرۇشتا چوقۇم مەملىكىتىمىز يەر ناملىرىنىڭ تارىختىكىسى بىلەن ھازىرقىسىنى ئاساس قىلىپ ، ئۇلارنىڭ نىسپى تۇراقلىقىنى ساقلاش كىرەك >> دىگەن بەلگۈلىمىسى بىلەن ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ 1989- يىلى 9- ئاينىڭ 6- كۈنى ئېلان قىلىنغان << شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇننىڭ يەر ناملىرىنى باشقۇرۇش ھەققىدىكى يولغا قويۇش چارىسى >> نىڭ 4- ماددىسىدىكى :<< ھەر قانداق ئورۇن ۋە شەخىسنىڭ جايلارغا ئۆز ئالدىغا تەستىقسىز نام بىرىشىگە ۋە يەر ناملىرىنى ئۆزگەرتىشىگە يول قويۇلمايدۇ >> 6- ماددىسىنىڭ 1- تارمىقىدىكى << ئاز سانلىق مىللەت تىلىدا قويۇلغان يەر ناملىرىنى خالىغانچە قىسقارتىشقا ، شۇ جايدىكى ئامما قوللۇنۇپ ئادەتلەنگەن يەر ناملىرىنى خالىغانچە ئۆزگەرتىشكە ياكى ئەمەلدىن قالدۇرۇشقا بولمايدۇ  >> 10- ماددىسىدىكى : << ھۆججەت، ئالاقە ، خەرىتە ، ئوقۇش ماتىريالى ، گىزىت - ژورنال ، رادىئو ، كىنو -تىياتىرلاردا ئىشلىتىلگەن يەر ناملىرى توغرا ھەم قىلىپلاشقان بولىشى لازىم >> دىگەندەك بەلگۈلىمىلەر جامائەتچىلىككە يەنە بىر قىتىم تەشۋىق قىلىندى . يۇقۇرىدىكى پەرمانلەرگە قارىغاندا، يېڭىدىن پەيدا قىلىنغان ئولتۇراق رايۇن(مەھەللىلەر)گە قويۇۋىلىنغان ئىسىملار يۇقۇرىدىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن بولمىسا كېرەك، ئاشۇ سېلىنغان بىنالارنىڭ ئورنى باشقا  بىريەرلەردىن كۆچۈرۈپ كىلىنگەن يەر ئەمەس، ئەزىلى مۇشۇ زىمىندا بار يەرلەر بولۇپ، ئۇنىڭ ئىسمىمۇ بار ئىدى، بىراق ھازىر بۇ قەدىمىي تارىخقا ئىگە ئىسىملار «لىجا ئولتۇراق رايۇنى»، «بەيلۇيۇەن ئولتۇراق رايۇنى» دېگەندەك غەلىتە ناملارغا يەم بولۇپ،  يوقۇلۇپ كېتىش خەۋىپىدە تۇرىۋاتىدۇ. يەكەننىڭ مىشا يېزىسىغا قۇرۇلغان بازار يۇقۇرىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بولغاندا، «دادى بازىرى» دېيىلمەي، «مىشا بازىرى» دېيىلىشى كېرەك ئىدى.

ئاردا

	ئاللاھ ئاللاھ  قۇرئاننىمۇ  تىنىچ قويمىغاننى  ئاز دەپ  دەريانىمۇ جىم قويماپتۇ  بۇ خەق  !