سەئىدىيە خانلىقى دەۋرىدە يەكەندە قۇرۇلغان خانلىق مەدرىسەلەر

sayhan

	سەئىدىيە خانلىقى دەۋرىدە يەكەندە قۇرۇلغان خانلىق مەدرىسەلەر سەئىدىيە خانلىقى دەۋرىدە يەكەندە ئىلگىر- كىيىن بولۇپ ئۈچ خانلىق مەدرىسە قۇرۇلغان . بۇ خانلىق مەدرىسەلەر شۇ دەۋىرىنىڭ ئالىي بىلىم يۇرتلىرى ھىسابلىناتتى . ئۇلاردا خانلىق تەۋەسىدىكى مىڭلىغان ئىلىم- پەن ھىرىسمەنلىرى بىلىم ئىلىپلا قالماي ، ئوتتۇرا ئاسىيا ۋە ئىراق ، ئىران ، تۈركىيە قاتارلىق جايلاردىنمۇ نۇرغۇن كىشىلەر بۇ يەرگە كىلىپ ئىلىم تەھسىل قىلغان . 1- ئالتۇن مەدرىسە ياكى بىرىنجى خانلىق مەدرىسە. بۇ مەدرىسە سۇلتان سەئىدخان دەۋرىدە ( 1514-1533-يىللىرى ) قۇرۇلغان ئورنى ھازىرقى ئالتۇن باشلانغۇچ مەكتەپ دائىرسىگە توغرا كىلىدۇ . تارىخىي مالۇماتلارغا قارغاندا 1682- يىلى ئاپئاق غوجا باشلاپ كەلگەن غالداننىڭ لەشكەرلىرى شەھەرگە باستۇرۇپ كىلىپ قىرغىنچىلىق قىلغاندا ، قىچىپ مەدرىسە ئىچىگە كىرىۋالغانلارنى ئۆلتۈرۈش ئۈچۈن ئوت قويۇپ مەدرەسەنىڭ بىر قىسمىنى ۋەيران قىلىۋەتكەن . 2- مىرزا مۇھەممەد ھەيدەر مەدرىسەسى ياكى ئىككىنجى خانلىق مەدرىسە . بۇ مەدرىسە سۇلتان ئابدۇرېشىتخان دەۋرىدە (1533-1560 يىللىرى ) قۇرۇلغان ئورنى ھازىرقى سودا سانائەتنى مەمۇرى باشقۇرۇش ئىدارىسىنىڭ ئاۋۋالقى جايى ( ھازىرقى ئاھاللەر قوروسى ) دا . بۇ مەدرىسەنى سۇلتان ئابدۇرېشىتخان ئۆز نامىغا يىزىلغان << تارىخىي رەشىدى >> ناملىق كىتابقا جاۋابەن مىرزا مۇھەممەد ھەيدەرگە ئاتاپ بىنا قىلدۇرغان بۇ كىتاب سۇلتان ئابدۇرېشىتخان ھايات ۋاختىدا (1541-1547 يىللىرى ) كەشمىردە يىزىلىپ تاماملانغان مەدرىسەنىڭ دەرۋازىسى ئۈستىگە يىزىلغان <<مىرزا مۇھەممەد ھەيدەر مەدرىسەسى >> دىگەن خەت تاكى بۇ مەدرىسە چىقىلغان 50- يىللارنىڭ ئوتتۇرلىرىغىچە ساقلانغان ئىدى . 3- رەشىدىيە مەدرىسەسى ياكى ئۈچۈنجى خانلىق مەدرىسە . بۇ مەدرىسە ئابدۇللاخان دەۋرىدە (1658-1668- يىللىرى ) قۇرۇلغان ئورنى ھازىرقى چاسا كىنوخانا دائىرسىدا . ئابدۇللاخان سەئىدىيە خانلىقىنىڭ ئۈچۈنجى خانى بولۇپ بۇ مەدرىسەنى سۇلتان ئابدۇرېشىتخان نامىغا ئاتاپ بىنا قىلدۇرغان شۇڭا <<رەشىدىيە مەدرىسەسى >> دىگەن نام بىلەن ئاتىلىپ كەلگەن . بۇ ماقالە : سۇلتان مامۇت ئىبىراھىمنىڭ  << يۇرتىمىزدىكى يەر ناملىرىغا دائىر ئىزدىنىشلەر >> دىگەن كىتابىدىن ئىلىندى.

quxtikiakku

	شۇ خانلىق مەدىرىسلەردە كۆپلىگەن ئىلىم ئەخلىلىرى تەربىيەلەنگەنكەن. پۇرسەت بولسا شۇ ياقلارغىمۇ ئۆتۇپ قالارمىز.

lokmanhakim

	شانلىق تارىخ !ئېچىنىشلىق تارىخ!ھازرقى ئەمىلىيەت!كەلگۇسىدىكى تەقدىر !

!UYGHURJAN

	hekmat-uyghur يوللىغان ۋاقتى  2013-1-24 07:29 PM گومىنداڭ  دەۋرىدە ساق قېلىپ،گۇڭچەنداڭ دەۋرىدە چېقىل ... چۈنكى شىڭشىسەي دېگەن نىمە ، ھەر بىر ئۇيغۇرغا بىردىن مەسچىت سېلىپ بەرسەم شىنجاڭنى مەڭگۈ سورىيالىغىدەكمەن دېگەنىكەن .  ‹ قوش مەسچىت  › دەل بۇنىڭ مىسالىدۇر . قەشقەردىمۇ نۇرغۇنلىغان مەسچىتلەرنى ، بىر مەھەللىدە بىردىن مەسچىت بۇلۇش دېگەن سىياسەتنى يۈرگۈزۈپ ، چېقىپ يوق قىلدى . ھەتتا خانلىق مەدرىسلەرمۇ  ئامان قالمىدى . ھازىر مەسچىت سېلىش تۈگۈل ، مەسچىت ئىشىكىنىڭ گىرەچىسىگە بىرە تال مىخ قېقىش ئۈچۈنمۇ تەستىق ئالمىسا ،  ئىشىك شۇ پېتى تۇردىغان ئەھۋال مەۋجۇت ..........!

minglak0999

	مەدرىسە دېگەنلىك ھازىرقى زاماندىكى ئونۋىرسىتىت دېگەنلىكتۇر .شۇ دەۋىردە يەكەندە ئېچىلغان بۇ مەدرېسەلەر سەئىدىيە دۆلىتىنىڭ ئىقتىسادى ۋە ئىجدىمائى مۇقىملىقىنىڭ تىپىك ناماياندىسىدۇر .

木拉丁

	ھازىر سەئىدىيە خاندانلىقىدىن قالغان تەۋەرۈك زىمىنلاردىن  ئالتۇن مەسجىت   شۇ  بۇ يەكەن زىمىنى  يەنە خەلىق باغچىسى ‹ قايسى بىر كىتابتە ئوقۇدۇم  بۇ خانلىق باغچا بولۇپ  ئەسلى ئىسىمى  ھەيدەر باغمۇ ھەرەمباغمۇ ئىسمىدە قالماپتۇ ›  بۇ خانلىقىنى  ھۆرمەت بىلەن ئەسلەيمەن  ھازىر خان ئوردىسى قۇرلىۋاتىدۇ   بۇنىڭدىن بەك خۇرسەنمەن  سەئىدىيە خاندنلىقىغا ئائىت تارىخلارغا بەكمۇ قىزىقىمەن  خانلىقىمىز ۋەيران بولغىلى  تەخمىنەن 350 يىل بوپتۇ ، يەنە كىلىپ مەن مۇشۇ خان ئەۋلادلىرى ھازىرمۇ بارمىدۇ دەپ ئويلاپ قالىمەن ،تۇرپاندا بار دەپ ئاڭلىدىم  ئىسمايىلخان ئىلىغا سۈرگۈن قىلىنغاندىن كىيىن  ئىز -دىرەكسىزلا يوقىدى كىيىن ئالەمدىن ئۆتتى، مۇشۇ خاننىڭ بالىلىرى توغۇرلۇق  بىرە خەۋەر ياكى تارىخى ماتىريالمۇ يوق ،خوجىلارغا كەلسەك  ئانا يۇرت رومانىدكى  ھىكىمبەگ خوجا بىلەن نەزەرخان خوجا بۇ ئىكى خوجا  ئىككى سۈلۈكنىڭ ئەۋلادلىرى   ، مۇشۇ خان ئەۋلادلىرى ئۈستىدە بىلىدىغانلىرىڭلار بولسا ئورتاقلاشساق دەيمەن

木拉丁

	ھازىر سەئىدىيە خاندانلىقىدىن قالغان تەۋەرۈك زىمىنلاردىن  ئالتۇن مەسجىت   شۇ  بۇ يەكەن زىمىنى  يەنە خەلىق باغچىسى ‹ قايسى بىر كىتابتە ئوقۇدۇم  بۇ خانلىق باغچا بولۇپ  ئەسلى ئىسىمى  ھەيدەر باغمۇ ھەرەمباغمۇ ئىسمىدە قالماپتۇ ›  بۇ خانلىقىنى  ھۆرمەت بىلەن ئەسلەيمەن  ھازىر خان ئوردىسى قۇرلىۋاتىدۇ   بۇنىڭدىن بەك خۇرسەنمەن  سەئىدىيە خاندنلىقىغا ئائىت تارىخلارغا بەكمۇ قىزىقىمەن  خانلىقىمىز ۋەيران بولغىلى  تەخمىنەن 350 يىل بوپتۇ ، يەنە كىلىپ مەن مۇشۇ خان ئەۋلادلىرى ھازىرمۇ بارمىدۇ دەپ ئويلاپ قالىمەن ،تۇرپاندا بار دەپ ئاڭلىدىم  ئىسمايىلخان ئىلىغا سۈرگۈن قىلىنغاندىن كىيىن  ئىز -دىرەكسىزلا يوقىدى كىيىن ئالەمدىن ئۆتتى، مۇشۇ خاننىڭ بالىلىرى توغۇرلۇق  بىرە خەۋەر ياكى تارىخى ماتىريالمۇ يوق ،خوجىلارغا كەلسەك  ئانا يۇرت رومانىدكى  ھىكىمبەگ خوجا بىلەن نەزەرخان خوجا بۇ ئىكى خوجا  ئىككى سۈلۈكنىڭ ئەۋلادلىرى   ، مۇشۇ خان ئەۋلادلىرى ئۈستىدە بىلىدىغانلىرىڭلار بولسا ئورتاقلاشساق دەيمەن