ئۇيغۇر ھازىرقى زامان ئېلىپبەسىنىڭ بارلىققا كېلىشى

سۇمۇرۇغ

	يوللىغۇچى:سۇمۇرۇغئەسەت سۇلايمان 7-ئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرىدىن باشلاپ 10-ئەسىرگىچە ئىسلام دېنى بىزنىڭ يۇرتىمىزنىڭ جەنۇبى بۆلكىگە تارقالغان. 10-ئەسىرنىڭ ئاخىرلىرى بىزنىڭ خەلقىمىز ئىچىدىن تۇنجى بولۇپ ئىسلام دېنىنى قوبۇل قىلغان سۇلتان سۇتۇق بوغراخان ئىسىملىك پادىشاھنىڭ قەبرىسى ھازىرغىچە يۇرتىمىزدا ساقلانماقتا. شۇندىن ئېتىبارەن بىزنىڭ مىللىتىمىز ئىسلام دېنىغا ئېتىقاد قىلىشقا باشلىغان. بۇنىڭ بىلەن بىزنىڭ يۇرتىمىز بىلەن ئەرەپ ئەللىرى ئوتتۇرسىدىكى مەدەنيەت ئالاقىللىرى تېخىمۇ كۈچىيىپ بارغان.شۇندىن كېيىن ئەرەپ تىلى ۋە ئىسلام دېنىغا دائىر دېنى دەستۇرلاردىن بىزنىڭ تىلىمىزغا ناھايتى كۆپ ئەرەپچە سۆز-ئاتالغۇلار كىرىپ ئۆزلەشكەن. ئەجداتلىرىمىز ئەرەپ يېزىقىنى بىزنىڭ تىلىمىزنىڭ فونېتىك ئالاھىدىلىكىگە ئاساسەن ماسلاشتۇرۇپ، ئەرەپ يېزىقى ئاساسىدىكى 26ھەرپنى ئىشلىتىپ، پارىسلار ئۆزلەشتۈرگەن ژ، گ،پ قاتارلىق ھەرپلەردىن پايدىلىنىپ ئۇيغۇر ئېلىپبەسىنى ياراتقان. ئەرەب ئېلىپبەسىدىكى زال، ئىتقۇ،ئېزغۇ،ئېغىر ھ، سات، زات قاتارلىق ھەرپلەر ئىشلىتىلمىگەن. بۇ خىل يېزىق مىڭ يىلغا يېقىن ئىشلىتىلگەندىن كېيىن 1930يىللارغا كەلگەندە ئەسلىدىكى ئېلىپبەنىڭ ئۇيغۇر ئېغىز تىلىغا ماسلاشمايدىغانلىقى ئوتتۇرىغا قويۇلۇپ مۇلاھىزىلەر باشلانغان. 1956-يىلىدىن كېيىن ھازىر زامان ئۇيغۇر ئېلىپبەسى ئەرەپچىگە خاس بولغان ئەيىن قاتارلىق ھەرپ بەلگىلەرنى چىقىرىپ تاشلاش بىلەن بىللە ڭ ھەرپىنى رەسمى بېكىتكەن. شۇندىن بۇيان بىز ئىزچىل ھالدا ئەرەپ يېزىقى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يېزىقىنى قوللىنىپ كېلىۋاتىمىز. ئېلىپبە كىتابىمىزدىكى 32 ھەرپ ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئۆلچەملىك تىل تاۋۇشلىرى ھېساپلىنىدۇ. دوكتۇر ئەسەت سۇلايماننىڭ«ئۆزلۈك ۋە كىملىك»ناملىق كىتابىنىڭ 302-بېتىدىن ئېلىندى.

نۇرنىسا

	ئەسسالامۇ-ئەلەيكۇم، ئاللاھ رەھمەت قىلسۇن، كۆپ رەھمەت، ئۆزىمىزنىڭ ھەر نەرسىسىنى تۇلۇق بىلۋالساق نىمدىگەن ياخشى، بۇلۇپمۇ تىل ۋە يېزىقنى...

kixan

	مىللىتىمىزگە مۇناسىۋەتلىك ھەرقانداق تارخ  ، ئىش ئىزلانى شۇندا ياقتۇرۇپ ئوقۇيمەن . . .

faruk063

	ئەسئەت سۇلايمان تەخمىنەن دەپ ئاپتۇ، لېكىن ئەرەپچە ماتېرىياللاردا ئىسلام دىنىنىڭ شىنجاڭغا كىرىشى توغۇرلۇق مۇنداق بايانلار بار: قۇتەيبە ئىبنى مۇسلىم خەلىلىپىلىك دەۋرىدىلا ئىسلام دىنىنى شىنجاڭغا ئېلىپ كىرگەن، سۇتۇق بۇغرا قاراخاندىن ئىلگىرىلا كاشىغەر تەرەپتىكى بىر تۈركۈم ئۇيغۇرلار قوبۇل قىلىشقا باشلىغان. دېمەك، سۇتۇق بۇغرا قاراخاندىن بۇرۇن ئىسلام دىنىنى قوبۇل قىلغانلار خېلىلا بار ئىدى.

DOPPIQI

	بۇ قۇرلارنى ئۆزلۈك ۋە كىملىكتە كۆرۈپتىكەنمەن!!   تىما يوللىغىچىغا كۆپ رەھمەت!

abdulahad

	تىما ئىگىسىگە رەھمەت. بىر كۆڭلۈم يېرىم بولدىغان ئىش ھازىر كىچىك ئۇكىللىرىمدىن ئاڭلىسام ئۇيغۇر تىلى دەرسلىكىنى ئەمەلدىن قالدۇرۇپتۇ، بۇنىڭ سەۋەبىنى بىلىدىغانلا بولسا چۈشەنچە بەرگەن بوساڭلار!

zumrettash

	ئانا تىلىم __  ئۇيغۇر تىلىمنىڭ ئەمدى بىزلەر تەرىپىدىن يوقىلىپ كېتىشىنى خالىمايمەن.ھەممەيلەن تۇرمۇشىمىزدا ئۆزئارا سۆزلەشكەندە ساپ ئوغۇز تىلىمىز -ئۇيغۇر تىلى بىلەن سۆزلىشەيلى....ئۇماق پەرزەنتلىرىمىزگە ئۆزىنىڭ ئۆز ئالدىغا ئانا تىلىنىڭ بارلىقىنى ھېس قىلدۇرايلى،يۈرىكىگە مۆھۈر قىلىپ باسايلى.... مىسرانىمدىكى بارلىق قېرىنداشلىرىمنىڭ باغداش مۇنبىرىدىكى قانۇنى يول دىگەن قېرىندىشىمىزنىڭ «ئانا تىل يەسلىسى قۇرۇش يولىدا»دىگەن تېمىسىنى قالدۇرۇلغان بارلىق ئىنكاسلارنى قالدۇرماي بىر قېتىم ئوقۇپ چىقىشىنى ،شۇنداقلا ئانا تىلىمىزغا ئازدۇر-كۆپتۇر كۈچ قوشىشىنى چىن دىلىمدىن ئۈمۈد قىلىمەن........قېرىندىشىمىزنى يالغۇز قويمايلى... شۇنى ئاۋۋال ئەسكەرتىپ قوياي:تېما يوللىغۇچى شۇ قېرىندىشىمىزنىڭ ئىنكاسلارنىڭ ئىچىدە قالدۇرغان بارلىق ئىنكاسلىرىنى قالدۇرماي كۆرۈپ بولۇپ ئاندىن ئىنكاس يېزىڭلار،قارىغۇلارچە ئىنكاس يېزىشقا بولمايدۇ،چۈنكى بۇ ئىنكاسلار قوشۇلۇپ ئېلكىتاپ ئىشلىنىۋاتىدۇ.....قالايمىقان ئىنكاسلار (قانۇنغا،سىياسىغا،مىللەتچىلىككە،قۇتراتقۇلۇققا ئائىت)يوللانمىسا دىگەن ئۈمۈدتە...كۆپ تىللىق بۇلۇش شەرەپ،ئانا تىلىنى ئۇنتۇش نۇمۇس........ ئانا تىلىمىزنىڭ ئايىغى ئۈزۈلۈپ قالمىسۇن...

umut47

	شۇنداق گۇزەل ئۇيغۇر يېزىقى ...............

Naprat2009

	بىزنىڭ يېزىدا ئۇيغۇرچە ئۆتۈلىۋاتقان ئوخشايدۇ، مەن ئۇنداق گەپلەرنى ئاڭلىمىدىم.

Suchi

	faruk063 يوللىغان ۋاقتى  2012-12-25 06:23 PM ئەسئەت سۇلايمان تەخمىنەن دەپ ئاپتۇ، لېكىن ئەرەپچە مات ... ئەسئەت سۇلايمانمۇ 7-ئەسىردىن باشلاپ كىرىشكە باشلىغان دەپتىغۇ،بۇ ۋاقىت تېخى سەل بالدۇرلۇق قىلارمىكىن.