تۇمارىس ۋە تۇمارىس رىۋايىتى ھەققىدە

muyunqur

	توردىشىمىز كۆكـتۇلپارنىڭ<<سىياسىئون-ئەمەلدارلىرىمىز(1)>>نامىدىكى يوللانمىسىنى كۆرگەندىن كىيىن نۇرغۇنلىغان تورداشلار <<تۇمارىس>>نىڭ سۈرىتىنى كۆرگەندىن كېيىن<<تۇمارىس>>ھەققىدىكى چۈشەنچىگە ئىگە بولغۇسى بارلىقىنى ئېيتىپتىكەن شۇ سەۋەپلىك بۇ ھەقتىكى ئىزدەنگەنلىرىمنى تىما قىلىپ يوللۇدۇم يىتەرلىك بولمىسا ئەپۇ قىلارسىلەر!         ۋەتەنپەرۋەرلىك ۋە قەھرىمانلىقتىن ئىبارەت يۈكسەك غايىنى ئۆزىگە مۇناسىۋەتلىك تارىخى ۋەقەلەر ئاساسىدا جانلىق ۋە ئوبرازلىق يۇرۇتۇپ بەرگەن <<تۇمارىس رىۋايىتى>> ئورتۇ ئاسىيادا ياشىغۇچى قەدىمقى قەبىلە،مىللەتلەر، جۈملىدىن ئۇيغۇر ئەدەبىيات تارىخىدا تا بۈگۈنكى كۈنگىچە سالماق ئۇرۇن تۇتىدۇ.       ئەپسۇسلىنىدىغان يېرى شۇكى بۇ رىۋايەتنىڭ ئەسلى نۇسخىسى دەۋرىمىزگە يىتىپ كېلەلمىگەن.ئەمدى بىزگە ھازىر يىتىپ كەلگىنى قەدىمقى يۇنان تارىخچىسى ھىرادۇتنىڭ ئىرامىزدىن ئاۋالقى 5-ئەسىردە يازغان<<تارىخ>>ناملىق كىتاپتا بايان قىلىنغان مەزمۇندىن ئىبارەت.      ھىرادۇت بۇ كىتاۋىدا ئاساسلىقى قەدىمقى يۇنان بىلەن ئىران ئوتتۇرىسىدىكى جەڭلەرنى يازغان بولسىمۇ،باسقۇنچىلىق ئۇرۇشلىرىغا قارشى قوزغالغان نارازىلىق ئۇرۇشلىرىنىمۇ كىتاۋىغا قىستۇرغان،دەل شۇ مەزمۇندا ئوتتۇرا ئاسىيا مىللەتلىرى ئارىسىدا كەڭ تارقالغان تۇمارىس ھەققىدىكى رىۋايەت خاتىرلەنگەن.ئەنە شۇ ھىرادۇتنىڭ ۋاستىسى بىلەن تۇمارىس ھەققىدىكى رىۋايەت دەۋرىمىزگىچە يىتىپ كىلىپ ئۇيغۇرلار  ۋە ئۇنىڭ ئەدەبىياتىدا مۇھىم ئورۇن تۇتۇپ كەلمەكتە.        رىۋايەتنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى تۆۋەندىكىچە:       مىلادىدىن بۇرۇنقى 6-ئەسىردە ئۆتكەن ئىران پادىشاھى كەيخىسرو بىر نەچچە مەملىكەتنى بېسىۋېلىپ بۇلاپ-تالىغاندىن كىيىن،ئوتتۇرا ئاسىيادا ياشىغۇچى ماسساگىتلار(ئىسكىتلار) قەبىلىسىگە تاجاۋۇزچىلىق ئۇرىشى قوزغايدۇ.ئۇ دەۋىردە ماساگىتلارغا تۇمارىس دىگەن ئەقىللىق،باتۇر ئايال خاقان ئىدى.ئۇ تاجاۋۇزچى كەيخىسروغا قارشى ئۆز ئادەملىرىنى باشلاپ مەردانە ئۇ  رۇشقا ئاتلىندۇ. زالىم كەيخىسرو تۇمارىسنىڭ ئېرى ئۈلۈپ كېتىپ تۇل قالغان ئايال ئىكەنلىكىنى بىلگەندىن كىيىن،تۇمارىسقا ئۆيلىنىش ھىلىسىنى ئىشلىتىش ئارقىلىق ماسساگىتلارنىڭ زىمىننى ئىگىلىۋېلىش غەرىزىدە بولىدۇ.شۇنىڭ بىلەن تۇمارىسقا .ئەلچى ماڭغۇزىدۇ،ھۇشيار تۇمارىس كەيخىسرونىڭ يامان غەرىزىنى سىزىپ قېلىپ،ئەلچىلەرنىڭ تەلىپىنى قەتئىي رەت قىلىدۇ،ھىيلىسى ئاقمىغان كەيخىسرو ئاشكارە ھۇجۇم قىلىش يۇلىنى تۇتۇپ دەريادىن ئۆتمەكچى بولىدۇ. بۇ ئەھۋالدىن تۇلۇق خەۋەر تېپىپ تۇرغان تۇمارىس كەيخىسروغا ئەلچى ئەۋەرتىپ ،دۈشمەندىن مەرتلىك بىلەن جەڭ قىلىشنى،ھىيلە-مىكىر ئىشلەتمەسلىكنى تەلەپ قىلىپ مۇنداق دەيدۇ:<<ئەي تەكەببۇر پادىشاھ....بىز بىلىمىزكى سەن تىنچلىقنى خالىمايسەن ،شۇ سەۋەپلىك ئەگەر مەسلەھەتىمىزگە كۆنمەي ،بىز بىلەن ئۇرۇشۇشنى خالىساڭ ،كۆۋرۈك ياسايمەن دەپ ئاۋارە بولما،بىزگە ئېيىتساڭ بىز ساڭا  دەخلە يەتكۈزمەي دەريادىن ئۈچ كۈنلۈك يىراق يەرگە كۈچۈپ كېتىمىز.سەن بىمالال دەريادىن ئۈتۈسەن،ئاندىن بىمالال جەڭ قىلىمىز.ئەگەر بىز بىلەن دەريانىڭ سەن تۇرغان قىرغىقىدا ئۇرۇش قىلماقچى بولساڭ ئۇنىمۇ تارتىنماي بىزگە ئېيىت!ئۇنىڭغىمۇ بىز كۈنۈك،ئەمما ئۇرۇشتا نامەرتلىك قىلما!....>>      بۇ كەسكىن ۋە قەتئىي تەلەپنى ئاڭلىغان كەيخىسرو قاتتىق ئىزتىراپقا چۈشىدۇ.ئىرامىزدىن بورۇنقى 530-يىلى ئامۇ دەرياسى بويلىرىدا بولغان شۇ جەڭدە تۇمارىس باشچىلىقىدىكى باتۇر خەلق ئىران قۇشۇنلىرىنى تارمار كەلتۈرۈپ زالىم كەيخىسرونى ئۆلتۈرىدۇ.     تۇمارىسنىڭ باتۇر،مەرت،ۋەتەنپەرۋەر سىماسى ئوتتۇرا ئاسىيا خەلقى ئارىسىدا شۇ سەۋەپلىك ساقنىپ كەلمەكتە!        ئىزدىنىپ قەلەم تەۋرەتكۈچى:ئۆزۈم                                2012-يىلى شەھىرى ئاقسۇ

akbar0997

	بىر قىسىم كىتاپلاردا تۇمارىسنى ئالىپ ئەرتۇڭا(ئەفرىسايىپ)بوۋىمىزنىڭ نەۋرىسى دەپ ئالىدۇ. تىما ئىگىسىگە رەھمەت

ramu

	يەنە بەزىلەر تۇمارس ئۇلۇغ خاقاننى  ئالىپ ئەرتۇڭا ئۇلۇغ خاقاننىڭ ئايالى دەپمۇ قەيىت قىلىدۇ. تېما يوللىغۇچىغا رەخمەتلەر ياققاي!

ramu

	يەنە بەزىلەر تۇمارس ئۇلۇغ خاقاننى  ئالىپ ئەرتۇڭا ئۇلۇغ خاقاننىڭ ئايالى دەپمۇ قەيىت قىلىدۇ. تېما يوللىغۇچىغا رەخمەتلەر ياققاي!

باھادىر

	ئۇنداقتا، تارىختا تۇمارىس ئىسىملىك شەخىستىن ئىككىسى بار ئوخشىمامدۇ؟

kulalqi

	قىزىمنىڭ ئېسمىنى تومارس دەپ قويۋالغان ئېدىم مانا 3 ياشقىمۇ كىرىپ قالدى...

oyqan0999

	بۇ تارىخى ۋەقەلىك ئۈستىدە ئىزدىنىپ قەلەم تەۋرەتكىنىڭىزدىن،ئىنتايىن خۇرسەن بولدۇم. سىزگە كۆپ رەھمەت!!!

albax

	مويۇنچۇر ئەپەندى ، قارىسام ئاقسۇدىن ئىكەنسىز ، ماۋۇ ئۇچۇرنى يىقىنلىرىڭىز ئارقىلىق تارقىتىپ قويسىڭىز ..........

albax

	这个小女孩是维吾尔族，五岁，骗到广西南宁逼做小偷。好心人们把她送到公安局，她说她老家是阿克苏她很想回家！朋友们多传一下。帮助她早点找到父母！！！她说她叫gulnigar,爸爸叫ahat,妈妈叫anargul.... 好心人帮帮这个同胞吧！看了就转下

albax

	ئەمدى يازمىڭىزغا ئىنكاس يازاي ،   ئۆمەر ھەييامغا مۇناسىۋەتلىك بىر كىتاپتا ئۇقۇشۇمچە ئۆمەر ھەييام دەۋرىدىمۇ بىر خانىشنىڭ ئىسمى تۇمارس ئىكەندۇق ، ئۆغلىنى شاھلىق تەختىگە ئولتۇرغۇزۇش ئۈچۈنمۇ قانداق ،  ئاقىل ۋەزىر ( پارس مىللىتىدىن بولغان ۋەزىر ، ئۈچ ئەۋلات ئۇيغۇر شاھقا ۋەزىر بۇلۇپ زور توھپىلەرنى كۆرسەتكەن .) نىزامۇل مۈلىكنى ئۆلتۈرۈپ ، 70 كۈندىن كىيىن مەلۇم بىر دىنى تەشكىلات تەرىپىدىن ئۆلتۈرىلىدۇ . كىتاپتا مۇشۇنداق تەسۋىرلىنىدۇ ، بەلكىم بۇ بەدىئى تەپەككۇرنىڭ ھاسىلاتى بولسا مەن قايمۇقۇپ قالدىممۇ قانداق ؟!