ئۈچ خىل مىللەت ۋە مىللىيەتلىكتىكى ئۈچ خىل قىممەت

jawzaa

	ئۈچ خىل مىللەت ۋە مىللىيەتلىكتىكى ئۈچ خىل قىممەت ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەتئىمىن بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @8 s# @2 r! _2 d# y  g7 f1 _ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @8 z" t! X% |  D* f. a8 t; W2 S9 [ بىز قەدىمكى يىپەك يولى خارابلاشقاندىن كېيىنكى كەنجى ئوتتۇرا ئەسىر جاھالىتىنى باشتىن كەچۈرۈپ، كۆپ قىرلىق، كەسكىن رىقابەتكە تولغان بۈگۈنكى دۇنياغا نەزەر تاشلىغىنىمىزدا، مىللەتنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇش قىممىتى بىلەن راۋاجلانئ غان مىللەتلەر قاتارىدا گۈللەپ راۋاجلىنىش قىممىتى ئۇنىڭ ئۇنىۋېرسال (ئومۇملاشقان) ئەۋزەللىككە ئىگە بولغان رىقابەت ئىقتىدارىغا باغلىق ئىكەنلىكىنى چوڭقۇر ھېس قىلىمىز. ۋاھالەنكى، پۈتۈن ھاياتىي كۈچ ئىقتىدارىنىڭ مەركەزلىشىش، مۇجەسسەملىشىشىدىن تەشكىل تاپىدىغان بۇنداق ئۇنىۋېرسال رىقابەت قىممىتى ھەر بىر ئىنسان ئۈچۈن، ھەر بىر مىللەت ئۈچۈن، ھەر بىر مەملىكەت ئۈچۈنمۇ ئاساسلىق ھايات ۋە قابىلىيەت دەرىجىسىدۇر. ئادەمنىڭ ھاياتىي كۈچى، ئىممونىتېت ھالىتى، مىزاج-خىلىتلىرى ئۇنىڭ ئىچكى ئەزالىرىدا مۇجەسسەملىشىپ، بەدىنىنى ئوراپ تۇرغان نۇر چەمبىرىكى --«ئائۇرا» جىلۋىلىنىدۇ. بىر مىللەتنىڭمۇ ئۆتمۈش تارىخى ئەمەس، ھازىرقى ئائىلە-جەمئ ئىيەت-مىللەت ئەھۋالى، مەنىۋىي، ئىقتىسادىي قۇرۇلمىسى، ئىقتىدار ھالىتى ئۇنىڭ ھاياتىي سۈپەت ئىقتىدارىنى، رىقابەت ئىقتىدارى ۋە ئىجادىيەت كۈچلىرىنى – قىسقىسى، ئۇنىڭ ئۇنىۋېرسال رىقابەت ئىقتىدارىغا مەركەزلىشىشىدىكى سەۋەب شۇكى، يەر يۈزىدىكى نەچچە مىڭلىغان مىللەتنى، تارىختا نامى ئۆچكەن ياكى ھاياتىي ئىقتىدارىنى نامايەندە قىلغان مىللەتلەرنى سېلىشتۇرۇپ ئۆلچەيدىغان، ئۇلارنىڭ كەلگۈسى ھەققىدە «پال» ئاچىدىغان بىرلا مىزان بار، ئۇ بولسىمۇ ئۇنىۋېرسال رىقابەت ئىقتىدارى ۋە ئۇنىڭ سۈپەتلىرىدۇر. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @2 ~( B- O5 |. G6 h$ k: Q بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @. V9 C1 D, P' F6 J: H# y3 X- {3 Bئېيتىش كېرەككى، ھەر بىر ئادەمنىڭ مەيلى ئۇ تۇغما قابىل ياكى ساھىبجامال بولسۇن، مەيلى ئۇ يۇقىرى دەرىجىلىك سىياسىئون ياكى جامائەت ئەربابى بولسۇن، مەيلى ئۇ ئىقتىساد ياكى ئىلىم-پەن، سەنئەت بىلەن شۇغۇللانغان بولسۇن، ئۇنىڭ كامالەت ياكى مەئىشەت دەرىجىسى، شەخسىي ئىززىتى ۋە رىقابەت كۈچى، بەختى ۋە تەقدىر-قىسمەتلىرى ئاخىرقى ھېسابتا ئۇنىڭ شەخسىي ئىرادىسى ياكى مۇناسىۋەت ئەۋزەللىكى تەرىپىدىن ئەمەس، بەلكى ئۇ ھالقىپ-قاڭقىپ چىقىپ كېتەلمەيدىغان، ئۇ تەۋە ئېتنىك تۈركۈمنىڭ ئومۇمىي ھالەت چەمبىرى تەرىپىدىن بەلگىلىنىدۇ. مانا بۇ شەخس رەقدىرىنىڭ مىللەت ھالىتىگە بېقىنىش قانۇنىدۇر. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ Q7 d& y0 E" B' T9 k: q7 u& Pھازىرقى دۇنيا مىللەتلىرىنى ئۇلارنىڭ مەلەكە-كامالەت ۋە رىقابەت ئىقتىدارىغا قاراپ ئۈچ خىلغا بۆلۈش مۇمكىن. ئۇلار: «ئېتنولوگىيىلىك مىللەت»، «ئىجتىمائىي مىللەت» ۋە «سىياسىي مىللەت»تىن ئىبارەت. «ئېتنولوگىيىلىك مىللەت» دېگەندە، ئومۇمەن مىللەتشۇناسلىق شەرتلىرى بويىچە ئۆلچىگەندە، مىللەتلىك شەرتلىرى تولغان مىللەتنى نەزەردە تۇتىمىز. ئۇيغۇرلار ئۆز تىل-يېزىقى، تارىخى، فولكلور بايلىقى، مائارىپ سىستېمىسى، مۇقام-مەشرەپ خەزىنىسى، كىلاسسىك ۋە يېڭى زامان ئەدەبىياتى، توي-تۆكۈن ۋە ئۆلۈم-يېتىم يوسۇنلىرى، مىللىي مەدەنىيەت ئىرسىيىتى بولغان تىپىك ئېتنولوگىيىلىك مىللەتلىكى سۆزسىز. ئۇلاردىكى كۆپلىگەن ئىپتىخارلىق خاسىيەتلەر بىلەن بىرقاتار ئىللەتلەر، دەل مۇشۇ مۇقامغا يەتكەنلىك، ئەمما ئۇنىڭدىن ئېشىپ كېتەلمىگەنلىك بىلەن توغرا تاناسىپتۇر. كۆپ ھاللاردا ئۇلار مىللەتنىڭ ئىپتىخارى ۋە ئار-نومۇسىغا چېتىلىدىغان نەرسىلەرگە كۈچلۈك غەزەپ-نەپرەت ئىپادىلىسمۇ، ئۇنى ئاقىلانە تەھلىل قىلىش، راست-يالغانلىقىنى پەرقلەندۈرۈشتە ئاجىزلىق قىلىدۇ. مۇشۇ ئاجىزلىقىدىن ئۇلارنى بىر-بىرىگە ھەتتا ئەڭ سۆيۈملۈك كىشىلىرىگە قارشى سۆز-چۆچەككە سېلىش مۇمكىن. مانا بۇ گۇماندا بولۇپ، ئىشەنچتە بولماسلىق، غەزەبتە بولۇپ ئەقىلدە بولماسلىقتۇر. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @% c; x* N7 e$ K. T& A. Z" b«ئىجتىمائىي مىللەت» دېگەنلىك ئېتنولوگىيىلىك مىللەتنى «تەبىئىي مىللەت» دەپ قاراشقا سېلىشتۇرما قىلىنغان. ئېتنولوگىيىلىك مىللەتتىن ئۆزىنىڭ بىر بالداق ئۈستۈنلۈكى بىلەن خاراكتېرلەنگەن مىللەتتۇر. ئەگەر بىز ئېتنولوگىيىلىك مىللەتنى ئومۇمىي تۈركۈم ئېڭى ۋە مىللىي ھەمدەملىككە ئېرىشمىگەن مىللەت دەپ قارىساق، ئىجتىمائىي مىللەتنى بۇنداق ئاڭ، بۇنداق ھەمدەملىككە ئېرىشكەن مىللەت دېيىشىمىز مۇمكىن. ئىجتىمائىي مىللەتنى ئېتنولوگيىلىك مىللەتتىن ئۈستۈن قىلغان نەرسە ئۇنىڭ ئۆز-ئۆزىگە بولغان تۈركۈم ئېڭى، كۈچلۈك ئىچكى ئۇيۇشۇش كۈچى، ئاڭلىق ئەنئ ئەنىۋىي مەدەنىيەت ئىزچىللىقى ۋە بۇ ئۈچىدىن مۇجەسسەم بولغان ئۇنىۋېرسال رىقابەت ئۈستۈنلۈكىدىن ئىبارەت. دەرۋەقە، ئىجتىمائىي مىللەتنىڭمۇ بىر قاتار خۇنۈكلۈكلىرى، زەئىپلىكلىرى بولسىمۇ، ئەمما ئۇلاردىن ئۇنىڭ ئەۋزەللىكلىرى ئاللىقانداق ئۈستۈن بولىدۇ. ئۇلار بىكارتەلەپ لايغەزەللىك، تەلۋىلەرچە ھەشىمەتخورلۇق، مىللەتنىڭ ھەمدەملىكىدىن ئېشىپ چۈشكەن يۇرتۋازلىق، ئۆز مەنپەئىتى ياكى گۇرۇھ مەنپەئىتى ئۈچۈن مىللەت گەۋدىسىنى پېتىقلاپ دەپسەندە قىلىشتىن خېلىلا چەتلەشكەن. بىر ياقىدىن باش، بىر يەڭدىن قول چىقىرىپ ئۆز قېرىنداشلىرىغا خەيرخاھلىق-تىلەكداشلىق قىلىش ئۇلارنىڭ دائىمىي ئالامىتى. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @+ A1 T/ B! W9 P! q- U «سىياسىي مىللەت» دېگەن ئىبارە مىللەتلەرنىڭ كامالەت دەرىجىسىنى، «ئىجتىمائىي مىللەت» كاتېگورىيىسىدىن پەرقلەندۈرۈش ئۈچۈن قوللىنىلغان بولۇپ، ئادەتتىكى سىياسىي سەلتەنەت مەنىسىگە قارىتىمىغان. «سىياسىي مىللەت» ھازىرقى زامان مىللەتلىرى ئىچىدە ئەڭ يۇقىرى مىللىي-ئەنئەنىۋىي مەدەنىيەت، مىللىي ئاڭ ۋە بىرلىك ھەمدەملىككە، رىقابەت ۋە ئىجادىيەت ئۈستۈنلۈكىگە ئىگە بولۇش بىلەن بىرگە ئۆزىنىڭ بىرقاتار ئۆزگىچە ئالامەتلىرى بىلەنمۇ كۆزگە تاشلىنىدۇ. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @# Q' s) G: w7 b1 p. [3 ]/ b ئۇلار يالغۇز پەن-تېخنىكا، تاۋار ۋە سودىدا دۇنياۋىي تەسىر قوزغاپ قالماستىن، شۇنىڭ بىلەن بىللە تۇرمۇشنى تەشكىللەش، تۇرمۇش مەدەنىيىتى جەھەتتىنمۇ باشقا خەلقلەرنىڭ ھەۋىسىنى قوزغىغان. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @) ?# N) K! t( V4 B7 m بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @+ D8 g& I; h% B' Sئۇلار ئۆز مىللىي تۈركۈمىنى ئەۋزەللىك بىلەن گەۋدىلەندۈرۈپ قالماستىن، يەنە ئۆز-ئۆزىدىن ھالقىغان. ئۆز مىللىتىنىڭ ئىجتىمائىي مىللەت، «تەبىئىي مىللەت» چاغلىرىدىكى غەيرىي ئىنسانپەرۋەر، غەيرىي مەدەنىي ئىللەتلىرىنى ئاشكارا، سىستېمىلىق تەنقىد-مەسخىرە قىلىشقا تۇتۇنئ غان. بۇ ھەقتە ئەسەرلەر نەشر قىلغان، كىنو-فىلىملەر ئىشلىگەن؛ ئۇلار نەزەرىيىۋىي تەپەككۇر ۋە ئاساسىي نەزەرىيە تەتقىقاتىدا، ئىنسانىيەت تارىخىنى كەلگۈسى كامالەتكە ئېرىشتۈرۈش ئىزدىنىشىدە ھەممىنىڭ دىققىتىنى جەلپ قىلدى. توپلىشىپ ياشايدىغان ياپونلار بىلەن تارقىلىپ ياشاش ئازابىنى باشتىن كەچۈرگەن يەھۇدىيلارغا نەزەر سالساقلا كۇپايە. ياپونلار كىچىككىنە ئۈنۈمسىز، تاغلىق ئارالنى ماكان قىلغان، مەدەنىيەت تارىخىغا خېلىلا كېيىن قەدەم قويغان مىللەت. ئۇلاردىكى ياشاش رىقابەت كۈچى، تۈركۈم ئېڭى ۋە مىللەتنىڭ قاتتىق ھەمدەملىكىگە شۇ قەدەر زىچ مەركەزلەشكەنكى، ئۇلار ئۆزىنىڭ ئۆز زېمىنىدىكى ۋە چەت ئەلدىكى ھەر بىر قەدىمى، ھەر بىر سۆزى، ھەر بىر ھەرىكىتىگە مىللىي نومۇس-ئىپتىخارىنى ئۆلچەم قىلغان. ئۇلار خەلق ئىگىلىكى بىلەن خەلق تۇرمۇشىنى يۇقىرى ئۈنۈمدارلىق مۇمكىنلىكى ئۈستىگە ئۇيۇشتۇرغان. يەھۇدىيلارمۇ شۇنداق خەلق. ئۇلار تارىخىي ھادىسىلەر سەۋەبىدىن چەت ئەللەرگە چېچىلىپ كەتكەن بولسىمۇ، نەدە تۇرمۇش پاراۋان بولسا شۇ يەرگە ئۆزىنى ئاتماي، يەنىلا كىچىككىنە بولسىمۇ، ئانا زېمىنى ئىسرائىلىيىگە تەخىرسىز توپلىنىپ، تېز ئارىدا كۈچلۈك رىقابەت قۇدرىتىگە ئېرىشتى. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 f, [' a7 E5 ]# ?5 b5 `: H بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @7 q$ k9 M8 b5 Tئەلۋەتتە، بىرىنچىدىن، ھازىرقى بۇ ئۈچ خىل مىللەت كاتېگورىيىسى تۇغما ياكى ئۆزگەرمەس قېلىپتا قۇيۇلغان ئەمەس. ھەرقانداق مىللەت ئۆزىنىڭ يېتىلىش تارىخىدا بۇ پەللىلەرنى بېسىپ ئۆتۈشى ياكى چېكىنىپ تۆۋەنلەپ كېتىشى مۇمكىن. ئىككىنچىدىن، ھازىرقى زامان مىللەتلىرى ئىچىدىكى يۇقىرى كاتېگورىيىدە تۇرغان مىللەتمۇ تارىخىي ۋە ئىجتىمائىي ئاجىزلىقلار، بۆھران ۋە زىلزىلىدىن خالىي ئەمەس. ئۇلارنىڭ ئالدىدىمۇ تېخىمۇ يۇقىرى كامالەتكە يۈزلىنىش مەسىلىسى مەۋجۇت. مانا، ھازىرقى جاھان مىللەتلىرىنىڭ قول ئىلكىنىڭ ئۇزۇن-قىسقىلىقى، تۇرمۇش رىسقى، يۈز-ئابرۇيى، مەتبۇئات نوپۇزى، تونۇلۇش دەرىجىسى، تەسىر دائىرىسىنى بەلگىلەپ تۇرغان ئۈچ تامغا! بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @7 O" d  U$ y3 ^; C بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ V2 S( S# `# s1 wمانا ئەمدى ئۆزىمىزگە قايرىلىپ قاراپ باقايلىچۇ! بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @' l3 _! q. L4 U ئۇلۇغبېك پاجىئەسىدىن كېيىن ئەدىپ-شائىرلىقتىن باشقا بىزدە كۆرۈنگەن ئالەمشۇمۇل ئالىملار چىقمىدى، مەنىۋىي مەدەنىيەت خەزىنىمىز ھېسسىي سەنئەت ۋە ئەدەبىياتنى بىردىنبىر ئىپتىخار پەللىسى قىلىشقا مەجبۇر بولدى. قولىمىزنىڭ يەتكىنى ئۇسسۇل، دېمىمىزنىڭ يەتكىنى ناخشا بولدى! بىز «ئېتنولوگىيىلىك مىللەت» كاتېگورىيىسىدىكى «ناخشا-ئۇسسۇل مىللىتى»، «شېئىرىيەت مىللىتى» بولۇپ قېلىۋەردۇق. بوياقچىدىن ئارتۇقراق خىمىك، تۆمۈرچىدىن ئارتۇقراق فىزىكلىرىمىز بولمىدى… سەنئەتتە داڭق چىقارغان، سەنئەتكە يۆلىنىپ تىرىكچىلىك قىلىدىغان سىگانلارنىڭ ئاقىۋەتتە يۇرت-ماكانسىز جاھان كېزىپ، تىلەپ-تېرىپ ياشاشقا چۈشكەن لاماكانلىقى بىلەن، تارىخ بورانلىرىدا چېچىلىپ، جەڭ-جېدەللەردە قىرىلىپ ھالى قالمىغان يەھۇدىيلارنىڭ نەزەرىيىۋىي تەپەككۇر ۋە ئۆتكۈر پەنلەرگە بولغان يۈكسەك ئېتىبارىدىن «ئالىملار مىللىتى»، قۇدرەتلىك، زامانىۋىي مىللەت كامالىتىگە يەتكەنلىكىنى كۆز ئالدىمىزغا كەلتۈرمىدۇق. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @. V+ L; p6 r. y7 a8 h بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* P6 U+ W% l' o3 |' h- O/ ^«شېئىر مىللىتى» دېگەن نام بىلەن «تالانتلىق»، «ئاتاقلىق» ئىبارىئىرىگە مەست بولۇپ، بۇ جەھەتتىكى ئۇتۇقلىرىمىز نېمىشقا مىللىتىمىزنى «ئېتنولوگىيىلىك مىللەت»تىن ھېچبولمىغاندا «ئىجتىمائىي مىللەت»لىك مۇقامىغا كۆتۈرمىگەنلىكىنى ئويلاپمۇ كۆردۇقمۇ؟ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @5 B) O% {7 R9 r بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @; R% o% Z% N  \, f& j( Y9 eھەممىگە مەلۇم، ئۇلۇغبېك پاجىئەسىدىن ئىلگىرىكى ئۇيغۇرلار ھەرگىزمۇ نوقۇل «كەتمەن بىلەن ھوسۇل»، «ناماز بىلەن غۇسۇل»، «دۇتار بىلەن ئۇسسۇل»دىن ئىبارەت بارى-يوقى ئۈچلا شادىلىق پىرقىرىما چاققا بەند بولغان مىللەت ئەمەس ئىدى. قېنى ئويلاپ كۆرۈڭچۇ، بۈگۈنكى كۈندە مەنسەپ تاپسا ئۆيمۇ-ئۆي زىياپەت، پۇل تاپسا مەككە-مەدىنىگە زىيارەت، بۇ ئىككىسى بولمىغاندا كاللا-پاقالچاق، ئۆپكە-ھېسىپ چاغلىق تىجارەتتىن باشقىسىغا قۇربىتى يەتمىگەن خەلق يەنىلا كونا مۇقامغا يورغىلىسا، ئەسر ئالماشقان بىلەن ئۇنىڭ رىسقى نېسىۋىسى ئالمىشارمۇ؟! بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @  S6 \! Z7 H8 l& Z; i2 kيېقىنقى بەش ئەسر مابەينىدە «ئەۋلىيا چەتتىن، مۇرت بىزدىن» بولۇپ، ئىچكى نىزا ۋە تەپرىقىچىلىكتە ئېرىشكىنىمىز زادى نېمە بولدى؟ يېقىنقى بەش ئەسردىن بۇيان دىنىي مەزھەپچىلىك بىلەن مۇرت-مۇخلىسلىق پىرقىۋازلىقى، يۇرتۋازلىق-مەھەللىۋازلىق، موللام ياكى ئەپەندىلىرىمىزدىكى كىچىك گۇرۇھۋازلىق، ئەل غېمىنى مۇز دەرياغا پىرقىرىتىپ چۆرۈۋەتكەن مەنسەپ-بالداق ھېرىسمەنلىكى، تۈركۈم ئېڭى ۋە مىللىي مەدەنىيەت ئىنكارچىلىقىنىڭ تەلۋە دەبدەبىلىرى بىلەن دەل-دەرەخسىز جەزىرىدىكى قۇيۇنتازدەك مەسئۇلىيەتسىز پىتنە-ئىغۋا تۆھمەتخورلۇقى قاتارلىق ئالتە زەھەر تۈپەيلىدىن «ئوغۇز سۈتىدەك ئۇيىماق» دېگەن مەنىدىكى «ئۇيغۇرلار» ئۇيۇشۇش كۈچىنى «ئېچىغان سۈت»كە ئايلاندۇرۇپ قويدى. نەتىجىدە «ئىسمىمىز ئۇيغۇر، ئىشىمىز ئۇرغۇي» بولۇپ چىقتى. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @% T$ W1 p( N) A5 b0 Dگەرچە تارىخىمىزنىڭ ئىپتىخارلىق سەھىپىلىرى بىر-بىرىدىن مەلۇم دەرىجىدە پەرقلەنسىمۇ، ئەمما بىر قەدەر كۈچلۈك ئۇيۇشقاقلىق ئۇلىدا جىلۋىلەنگەنىدى. ئۇيغۇرلار دىغار، ھون، تېلې قەبىلىلىرى بىلەن توققۇز ئوغۇزلارنى بىرلەشتۈرۈپ جۇجان ۋە كۆكتۈرك خانلىقىنى غۇلىتىپ، تاڭ سۇلالىسى سەلتەنىتىنى ئۆڭلۈك-سۈيگۈن قوشۇنلىرى بىلەن تۈبۈتلەرنىڭ تالاڭ قىلغۇچ مۇھاسىرىسىدىن قۇتۇلدۇرۇپ، يىپەك يولىنى نەچچە قېتىم ئۈزۈپ قويغان كۈچلەرنى تازىلاپ، سامانىيلارنى مۇنقەرز قىلىپ، ئۆز تەسىرىنى ئەرەب خەلىپىلىكىگىچە كېڭەيتىپ، ئۆز تىلىنى ئىمپىرىيە تىلى—ئەرەب تىلى بىلەن «بەيگىدىكى ئاتتەك» مەرتىۋىگە كۆتۈرۈپ، ئىچكى ئۇيۇشۇش ۋە سىرتقا قارىتا بىرلىك-ھەمدەملىكنىڭ شاراپىتىنى نامايىش قىلغانىدى. ۋاھالەنكى، ئىسكەندەر زۇلقەرنەيننى چېكىندۈرگەن، چىڭگىزخان سەلتەنىتىگە مەنىۋىي ئوزۇق بېغىشلىغان بۇ خەلق كېيىنچە، ئەھمەتشاھ قاراقاشى غەزىلىدىكى «ئات» ھالىتىگە چۈشۈپ قالدى! بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @1 z3 Y% [& }; l' Y بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 M- `: M2 o9 B$ H& @# Y; ]3 k( hبىلىشىمىز كېرەككى، ئىنسانىيەت دۇنياسىدا بىزگە ئەقىل-ئىدراكىمىزدىن باشقا ھېچقانداق خىزىر رەھنەما ئەمەس! بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @5 E5 v' t6 j* C: A1 }. I" S(«شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتى» گېزىتىدىن ئېلىندى) بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @5 c* g: A3 j% e. W بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @5 G9 R5 T* ?! Y' W! m. F بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @1 |7 P2 a9 a$ w بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @# `( f6 `2 L* n  t% j; R مەنبە www.jilwe.com

Suchi

	دىۋاندا ئولتۇرۇش ماڭا نېسىپ بوپتۇ. ئافاق خوجا ئېلىپ كەلگەن بالايى ئاپەت ئۇيغۇر روھىيىتىنى نەچچە يۈزيىللىق مەست،بىھۇش قىلىۋەتكەن.شۇ دەۋرلەردە تەككەن كېسەلنىڭ ئاسارىتى ھېلىمۇ بار.

izqel

	ناخشا ئۇسسۇل مىللىتى،غەربى دىيار ئۇسسۇل مەستانىللىرى،ناخشا ئۇسسۇل  ماكانى،تىلى چىقىش بىلەن ناخشا ئىيتالايدۇ،ئايىقى چىقىش بىلەن ئۇسسۇل ئوينىيالايدىغان مىللەت دىسە ۋە بۇ كەسىپنى ئازىراقلا قۇللاپ قۇيسا نۇرغۇن ئاتا ئانىللىرىمىز باللىرىنى جاپا تارتمىسۇن دەپ سەنئەت ئىنىستىتۇتلىرىغا ۋە سەنئەن ئۆمەكلىرىگە ئەكىرىپ قۇيۇشتى.شۇ ناخشا ئىيتىپ ۋە ناخشىللىرىدا كىشىلەرنى تىخنىكىغا،يىڭىلىققا مايىل قىلالىدىمۇ؟ئاقىۋەتتە ھازىر تەشۋقاتنىڭ كۈچى بىلەن ئىچكىرى ئۆلكە قاتارلىق جايلاردا يىرىم يالىڭاچ ناخشا ئىيتىدىغان ھەمرا خىنىملار كىملەر،ئەلۋەتتە ئۇيغۇر قىزلىرى.سىگان مىللىتى كەبىي ئۆي بولمىسىمۇ كۇچىلاردا ناخشا توۋلاپ ھارمىدۇق.بۇ دىگىنىم سەنئەتنى كۆرەلمىگىنىم ئەمەس.لىكىن بىزدە قۇشقاچ بولسىمۇ قاسساپ سۇيسۇن دەيدىغان گەپ بار،يۇقارق گەپكە قارىتا ناخشا مۇزىكىدا ۋە ئۇسسۇلدا تالانتى بارلار ۋە ھەقىقى كەسىپ ئىگىللىرى قىلسا بولىدىغان كەسىپ،لىكىن بەزى بىر قىسىم باشلىق ۋە ئەمەل تۇتقانلارنىڭ پەرزەنىتلىرىدىن تارتىپ ئارقا يول ئارقىلىق بۇ كەسىپكە كىرىۋىلىۋاتقانلارمۇ ئاز ئەمەس.خالمۇرات ئۆمەر ئاكىمىز ئىيتقاندەك،بىر مەيداندا 11  بۇتبۇلچى سەپ تۈزەپ توپ تالىشىپ مۇسابىقىلەشسە ،ئەتىراپتىكى كىشىلەر مەدەت بىرىپ توۋلاپ تۇرسا بۇ مۇسابىقە ھەقىقى  مۇسابىقە بولىدۇ،تەنھەركەتچىلەرمۇ ىخىمۇ ياخشى ماھارەتلىرىنى ئىشقا سىلىپ ياخشى نەتىنجە ئۈچۈن تىرىشىدۇ،لىكىن مەيداندىكى ھەممە كىشىلەر بۇتبۇل مەيدانىغا كىرۋىلىپ توپنى تەپكىلى تۇرسا مەيداندىكى ھەقىقى كەسپى بۇتبۇلچىلار ئاستا چىقىپ كىتىدىغان گەپ.شۇڭا قۇشقاچ بولسىمۇ قاسساپ سۇيسۇن.ھەر كىم ئۆز كەسپىنى قىلسا،جپالىق بولسىمۇ ئەمگىكىنى قەدىرلىسە ئۇيغۇر جەمىيتىمۇ بۇنچە چۈشكۈنلۈكتە قالمىغان بولاتتى.ھاىر قارايدىغان بولساق،مەسلەن:مەلۇم كۇچا دۇقمۇشىدا بىر ئۇيغۇر قەشقەردىن ئۇستا تائام چىقىرالايدىغان ئاشپەز ئۇستامنى تەكلىپ قىلىپ ئاشخانا ئاچتى،سودىسى يۈرۈشۈپ بۇ ئاشخانا قاتتىق سۈرۈپ كەتتى،ئارىدىن ئۇزاق ئۆتمەيلا يەنە بىر ئادەم ئۇستا ئاشپەز تەكلىپ قىلدى ياكى شۇ سودىسى راۋان ئاشخانىنىڭ ئاشپەزلىرىدىن ئىككىنى تىخىمۇ كۆپ پۇل بىرىپ ئۆزىنىڭكىگە قۇشىۋالدى،ئاخىردا يا ئۇنىڭلا ئەمەس يا بۇنىڭلا ئەمەس،ئىككىلا ئاشخانىنىڭ تىجارىتى كاساتلاشتى.ئىشلىگەن باللارمۇ ئىش ئورنىدا ئىشلەپ نەتىنجە ياراتسا،ناخشىچى سەنئەتكارلارمۇ ئۆز كەسپىدە بىسىم ھىس قىلماي خەلىققە تىخىمۇ ياخشى مەنىۋى نەپ بىرەلىسە،كارخانچىلارمۇ ئىچكىرنىڭ ساختا زاۋۇتلىرىدا ئىشلىگەن قانۇنسىز مەھسۇلاتقا ۋاكالەتچى بولىۋالماي مىللى مەھسۇلاتلارغا بازار ئاچسا،بىز پۇخرالارمۇ ئۆز كارخانلىرىمىزنى ئىشىنىپ قۇللىساق،بىشىغا كۈن چۈشكەندە ھەممە تەڭ ھەركەت بىلەن قۇلىمىزدىن كىلىشچە ياردەم قىلساق.نەپسانىيەتچى ئالدامچىلارغا بىرلىشىپ تاقابىل تۇرساق نىمىشقا بولمايدىكەن،ئەگەر بىز يەنە مۇشۇنداق ناھەقچىلىققا سۈكۈت بىلەن قاراپ ئۆتۈپ كىتىۋەرسەك،جەمىيەتتىكى قانۇنسىز قىلمىشلاغا قارشى ئاڭ پەيدا قىلمىساق بىزنىڭ ئەسكى تامدىن پەرقىمىز قالمايدۇ.

kirmolla

	ئۇيغۇرلار چوقوم ئىقتىساد ۋە پەن تېخنىكىغا زور كۈچ بىلەن يۈرۈش قىلىش كىرەك. ئەمما ئىشىنىمەنكى ئۇيغۇرلارنىڭ كەلگۈسى پارلاق بولغۇسى.

yawaat0998

	izqel يوللىغان ۋاقتى  2012-11-20 07:56 PM بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @8 G+ D2 K; I: H. y% G% B: |ناخشا ئۇسسۇل مىللىتى،غەربى دىيار ئۇسسۇل مەستانىللىرى ... بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @- l7 W4 U, l+ e1 g, d  |/ H: a( |ئىنكاسىڭىزغا مۇنداق بىر ھىكايەت ماس كېلىدىكەن. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* B1 t& F- p8 u) X) S3 w«بىر يەھۇدى يول بويىدا ماي قاچىلاش پونكىتى ئاچتى، ئۇزۇن ئۆتمەي يەنە بىر يەھۇدى ماي قاچىلاش پونكىتىنىڭ قېشىدا تاللا بازىرى ئاچتى، يەنە بىر يەھۇدى بولسا ئۇنىڭغا يانداپ ئاپتوموبىل يۇيۇش ئورنىدىن بىرنى ئاچتى، ئۇزۇن ئۆتمەي ئۇ جاي ئاۋات يەرگە ئايلاندى. بىر جۇڭگۇلۇق ماي قاچىلاش پونكىتى ئېچىۋىدى، ئۇنىڭ ئەتراپىدا يەنە ماي قاچىلاش پونكىتىدىن ئۈچى پەيدا بولدى. بۇنىڭ بىلەن، بۇرۇن كۈندە 10 ماشىنىغا بىر ماي قاچىلاش پونكىتى ماي قاچىلىسا، ھازىر 4 ماي قاچىلاش پونكىتى ئوتتۇرا ھىساپ بىلەن كۈندە 2 دىن ماشىنىغا ماي قاچىلايدىغان بولدى. »

Mrdon456

	yawaat0998 يوللىغان ۋاقتى  2012-11-21 01:31 AM بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @2 B3 d; X1 A, H; Q7 U6 sئىنكاسىڭىزغا مۇنداق بىر ھىكايەت ماس كېلىدىكەن. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @7 \5 R9 `4 l* }0 Z" U/ D«بىر  ... ....

qilanqi8

	تەتقىقاتلاردىن مەلۇمكى، ئادەمنىڭ ئوڭ مېڭىسى ھېسسىي مېڭە(مۇزىكا مېڭىسى) بولۇپ، ئۇ بىۋاستە سېزىم ۋە ھېسسىي تەسىراتلارنى قوبۇل قىلىدۇ.بۇ يەردىكى بىۋاستە سېزىم ۋە ھېسسىي تەسىرات مۇزىكا، ئاۋاز، سۈرەت، شەكىل قاتارلىق تىلسىزئاڭ ۋە ئۇنىڭ تەرەققىياتىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئادەمنىڭ سول مېڭىسى نەزەرىيە مېڭىسى (تىل مېڭىسى) بولۇپ، ئۇنىڭ رولى ئاساسەن ئادەمنىڭ تىل، يېزىق ۋە بەلگىلەرنى تونۇش، ھېساپلاش، چۈشىنىش، ھۆكۈم قىلىش ۋە يىغىنچاقلاش ئىقتىدارىنى تەرەققىي قىلدۇرۇشتا ئىپادىلىنىدۇ. شۇڭا ناۋادا بالىلارنىڭ سول مېڭىسى بىلەن ئوڭ مېڭىسىنى تەڭ تەرەققىي قىلدۇرۇشقا ئەھمىيەت بەرگەندە بالىلارنىڭ خاراكتېر تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، مېجەز- خۇلقىنى تاۋلاپلا قالماستىن، بەلكى يۇقۇرىدىكى ئامىللارنىڭ ئۆزئارا تەسىر كۆرسىتىشى ئارقىلىق بالىلارنىڭ ئۆگىنىش ئۈنۈمىنى ئاشۇرغىلى بولىدۇ. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @( t; I' V0 U  Q& T - مەنبە :......ناملىق كىتاپ. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @" c0 L- ^* h0 i3 R! wدىمەك، بالىلارنىڭ ئوڭ مېڭىسىنىڭ تەرەققىياتىغىلا ئەمەس، سول مېڭىسىنىڭ تەرەققىياتىغىمۇ ئەھمىيەت بىرىش زۆرۈر.    بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @5 F: [" L1 r: \  m بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @  W# @( H9 f0 p7 h8 ~

mustapa222

	ئابدۇشۇكۇر مۇھەممەتئىمىن ئەپەندىمنىڭ ماقالىلىرىنى بەك ياقتۇرۇپ ئوقۇيمەن...

osal147

	مەن ھازىر سەل ئالدىراش كەشتە كىرىپ ئوقايچۇۇۇۇۇۇۇۇۇۇ

turantikin

	پىچاق گۆشتىن ئۈتۈپ سۆڭەككە،سۆڭەكتىن ئۈتۈپ يىلىككە يەتكەندە ئۈلۈكمۇ مىدىرايدۇ،تىپىرلايدۇ دەيدىكەن.ئۆتمۈشتىمۇ،ياتلارنىڭ جەبىر-زۇلۇمىنى،قانلىق ئىزىشلىرىنى كۆپ كۆردى،لىكىن ئاشۇنداق زۇلۇم پىچاقلىرى گۆشتىن ئۈتۈپ سۆڭەككە يىتپمۇ،سۆڭەكتىن ئۈتۈپ يىلىككە يەتسىمۇ،مىدىرلىيالمىدۇ ياكى تىپىرلىيالمىدۇق،ۋەياكى ئاز قىسمى تىپىرلىسىمۇ،مىدىرلىسىمۇ كۆپ قىسمى بەزمە-مەشرەپلەردە ئالدىراش بولغاچقا،زۇلۇم پىچاقلىرىغا قارشى تىپىرلاشقا ۋاقتى يوق ئىدى.    ناخشا-مۇزىكىنىڭ پىسخىك جەھەتتىن ئېلىپ ئېيتقاندا،كەيپىياتنى تەڭشەش،كۆڭۈلنى شاد قىلىش،ھارغۇنلۇقنى ،قەلبىدىكى ئازاپنى،زۇلۇمنى يەڭگىللىتىش رولى بار.ئەجداتلىرىمىز بۇرۇنلاردا،گەرچە كۈندۈزى شۇنداق قاتتىق ئېكىسپولاتتاسىيە ئۇچىرىسىمۇ،كېچىسى مەشرەپ ئويناپ ئەتىسى يەنە يېڭى كەيپىيات بىلەن يېڭى-يېڭى ئېكىسپولاتتىيىگە يۈزلەنگەن،قارشىلىق قىلغۇدەك جۇرئەت قالماي قويدەك يۇۋاشلاپ كەتكەنمىكىن دەيمەن. بەزىدە،ئافغان،چېچەنلەرلەردەك ئەززەلدىن باشقىلارغا بوي بەرمىگەن مىللەتلەرنىڭ ناخشا-مۇزىكىسى بىزنىڭكىچىلىك بارمىدۇ دەپ ئيلاپمۇ قالىمەن.