قىزىمغا نەسىھەت

bugaltir

	قىزىمغا نەسىھەت ئۆمەرجان سىدىق 　　قەدىردان قىزىم، بىردىنلا سىزگە خەت يازغۇم كېلىپ قالدى. سىز بىلەن ھەر خىل شەكىللەردە كۆپ قېتىم سىردىشىپ، پاراڭلىشىپ، تەربىيلەپ كېلىۋاتقان ھەم بۇنىڭ تەسىرىدە تىرىشچان، ئەخلاقلىق، پەزىلەتلىك يىتىلىۋاتقانلىقىڭىزدىن سۆيۈنۈپ كېلىۋاتقان بولساممۇ، يەنىلا بەزى گەپلەرنى رەسمىي يۇسۇندا خەت يۈزىدە دېيىشنى لايىق تاپتىم. بۇ خېتىم بەلكىم ماڭا ئوخشاش نۇرغۇن ئاتا-ئانىنىڭ قىزلىرىنى تەربىيلىشىگە ئاز-تولا ياردىمى بولار. 　　بىر تەرەپتىن سىزنىڭ ھازىرقىدەك بەختىيار، مەدەنىي، ئۇچۇرلاشقان، يۇقىرى سەۋىيىلىك، ھەممە نەرسىڭىز تەل دەۋىردە ياشاۋاتقانلىقىڭىزغا ھەۋىسىم كېلىدۇ. سىز ئاتا-ئانىڭىز ۋە بوۋا-مومىلىرىڭىز كۆرگەن كۈنلەرنىڭ مىڭدىن بىرىنى، ھەتتا كىچىككىنە بىر پارچىسىنىمۇ كۆرمىدىڭىز. ئاتا-ئانىمىزنىڭ بالىلىق چاغلىرىدا دۇچ كەلگەن ئەنسىز يىللاردىكى، تىنىچسىز زامانلاردىكى ھايات قېلىش مەسىلىسى بولغان بولسا، بىزنىڭ بالىلىق چاغلىرىمىزدا دۇچ كەلگىنىمىز قۇرساق توقلاش مەسىلىسى بولغان ئىدى، باشقا ئىشلاردىن سۆز ئېچىش ئەسلا مۇمكىن ئەمەس ئىدى. سىلەرگە بۇ كۈنلەرنى دەپ بەرسەك خۇددى چۆچەك ئاڭلاۋاتقاندەك ھېسياتقا كېلىسىلەر، ھازىر ئەڭ ئەقەللىي نەرسىگە ئايلانغان توك، سۇ، تېلۋىزۇر، توڭلاتقۇ، ئاق نان، مېزىلىك گۆش، يۇمشاق كېرىسلو، ماشنا بولمىغان ئۇ تۇرمۇشنى زادى تەسەۋۋۇر قىلالمايسىلەر. بىراق، بىز ھەقىقەتەن شۇنداق تۇرمۇشنى باشتىن كەچۈرگەن، ئاتا-ئانىمىز بولسا ئۇنىڭدىنمۇ ئغىر كۈنلەرنى باشتىن كەچۈرگەن،قىزىم. يەنە ياغنىڭ ئىچىدىكى بۆرەكتەك بۇ خىل تۇرمۇشىڭىزدىن ئىختىيارسىز خاۋاتىرلىنىمەن، ئەندىشىگە چۈشىمەن. چۈنكى، ئىقتىسادىي تەرەققىيات، زامانىۋى مەدەنىيەت بىزگە نۇرغۇن ئەۋزەل نەرسىلەرنى ئېلىپ كېلىش بىلەن بىرگە، يەنە نۇرغۇن نەرسىلەردىن مەھرۇم قىلدى. ئەنەنىۋى مەدەنىيىتىمىز، مىللى ئۆرۈپ ئادەتلىرىمىز، ئېسىل ئەخلاق قاراشلىرىمىز قاتتىق كىرزىسقا دۇچ كەلدى. ۋادەرىخا، قانچا تىركىشىپ باققان بولساقمۇ، بۇ خىل ئومومىي يۈزلىنىشنى توسۇپ قالالمايۋاتىمىز. سىزنىڭ مۇشۇنداق كىرىزىس مۇھىتىدا ئەبجەش مەدەنىيەتنىڭ تەسىرىگە ئۇچراپ قېلىشىڭىزدىن قورقىمەن قىزىم! 　　بۇ يىل 16 ياشقا كىرىڭىز، تولق ئوتتۇرا مەكتەپتىكى ئوقۇش ھاياتىنى باشلاش ئالدىدا تۇرۇۋاتىسىز. بۇ ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ ئەڭ ھالقىلىق مەزگىلى. ھېسسىيات جەھەتتىن يېتىلىشكە باشلىغان، ئاق قارىنى خېلى پەرق ئېتىپ قالغان، بەزى ئىشلارنى مۇستەقىل ھۆكۈم قىلىشقا باشلىغان مەزگىل. ئىلگىرىكى دەۋىرلەردە بۇ ياشلىق قىزلار ئاللىقاچان ئۆي-ئۇچاقلىق، ھەتتا بالىلىقمۇ بولۇپ بولغان بولاتتى، مېنىڭ مەرھۇم ئاپام، سىزنىڭ سۆيۈملۈك مومىڭىز 16 ياشتا توي قىلغان. ھازىرمۇ يېزىلاردا 18 ياشتا، ھەتتا يېشىنى ساختا مەلۇم قىلىپ، 16-17 ياشتا توي قىلىدىغانلارمۇ يوق ئەمەس. 　دېمەكچى بولغىنىم، سىز قىزلىق يېشىغا، رەسىدە بولۇش مەزگىلىگە رەسمىي قەدەم باستىڭىز. سەككىز ياشقا كىرگەن سىڭلىڭىز-ئائىلىمىزنىڭ يەنە بىر يۈرەك پارىسىمۇ ھەممە ئىشتا سىزدىن ئۈلگە ئېلىپ كېتىۋاتىدۇ، شۇڭا ئەخلاق تەربىيە مەسىلىسىگە ئالاھىدە ئېتىبار بىلەن قارىمىسىڭىز بولمايدۇ. 　　خەلقىمىز ئەزەلدىن ئەخلاق- تەربىيە مەسىلىسىگە ئىنتايىن جىددى مۇئامىلە قىلىپ كەلگەن، ھەمدە بۇ ھەقتە بىر يۈرۈش ئۆلچەملەشكەن، سىستېمىلاشقان، مۇنتىزىم پىرىنسىپلارنى يەكۈنلەپ چىققان. بۇ پىرىنسىپلار خەلقىمىزنىڭ نەچچە مىڭ يىللىق ئەقىل پاراسىتىنىڭ، ھاياتلىق ھاسىلاتلىرىنىڭ، تۇرمۇش تەجرىبىلىرىنىڭ، كىشىلىك مۇناسىۋەت قاراشلىرىنىڭ، پەرزەنتلەرنى تەربىيلەش ئېھتىياجىنىڭ يەكۈنى بولۇپ، ئىنتايىن زور دەرىجىدىكى ئىلمىلىققا، ئەقلىيىلىككە، چوڭقۇر پەلسەپىۋى مەزمۇنلارغا، ھەيران قارارلىق ھالدىكى ئىنسانىي قەدىر-قىممەت خاراكتىرىگە، خەلقىمىزنىڭ ياشاش قانۇنىيىتىگە ئۇيغۇن بولۇش ئالاھىدىلىكىگە ئىگە. شۇڭا مەيلى مەيلى قانداق دەۋر بولۇشىدىن، قانداق تەسىرگە ئۇچرىشىمىزدىن قەتئىنەزەر بۇ پىرىنسىپلاردىن (ئەلۋەتتە بۇ يەردە دەۋاتقىنىم ئەمەلىي، ئەنئەنىۋى ئەخلاق-تەربىيە پىرىنسىپلىرى، ھەرگىزمۇ خۇراپىي، كون قاراشلار ئەمەس) ۋاز كېچىشكە، چەتنەشكە بولمايدۇ. بۇ مەسىلىلەردە ھېچقانداق مۇنازىرە قىلىشقىمۇ، گۇمانلىنىشقىمۇ بولمايدۇ، بىزنىڭ ئېسىل ئەنئەنىۋى ئەخلاقىي پىرىنسىپلىرىمىزنى ئەنە شۇ قانۇنىيەتلەردە جۈملىسىدىن دەپ چۈشىنىشكە بولىدۇ. 　　سىز ئەنەنىۋى ئەخلاق-تەربىيە ھەققىدىكى نۇرغۇن كىتابلارنى كۆرۈپ، بىزنىڭ ئۈگۈتلىرىمىنى ئاڭلاپ پەزىلەتلىك چوڭ بولىۋاتىسىز. تۆۋەندە مەن سىز ۋە سىز ياشلىق قىزلارغا دېمەكچى بولغانلىرىمنى بىر قانچە نۇقتىدىن بايان قىلىپ ئۆتەي: 　　بىرىنچىدىن، ئۇيغۇر قىزلىرى ئۈچۈن ئىپپەت-نومۇس، شەرمىي-ھايا ھەممىدىن مۇھىم، ھەتتا جاندىنمۇ، ھاياتتىنمۇ مۇھىم قىزىم. بۇ قانۇنىيەتنى خەلقىمىزنىڭ ئۇزاق مۇددەتلىك ئەخلاق-مەدەنىيىتى، ئېتىقاد قارىشى بەلگىلىگەن، مەيلى مەدەنىيەت قانداق تەرەققى قىلىشىدىن قەتئىنەزەر، مەيلى باشقا مىللەتلەر قانداق بولۇشىدىن قەتئىنەزەر، بۇ قانۇنىيەت ئۆزگەرمەيدۇ. دۇنيادا مەيلى قانداق تەرەققىيات بولۇشىدىن قەتئىينەزەر ئۆزگەرمەيدىغان بىر قىسىم قانۇنىيەتلەر، تېئورمىلار بولىدۇ، بىزنىڭ ئەنئەنىۋىي ئەخلاق پىرىنسىپلىرىمىزنى دەل شۇنداق تەۋرەنمەس، مەڭگۈ ھاياتىي كۈچىنى يوقاتماس قانۇنىيەتلەر جۈملىسىدىن دەپ بىلسىڭىز بولىدۇ. ئىپپەت-نومۇس ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ ھاياتلىق بۇلىقى، ۋىجدانى، گۆھىرى، ھەممە، ھەممىسى. شۇ بولغاچقىلا ئۇيغۇر قىزلىرى بېشىنى تىك تۇتۇپ، مەغرۇر يۈرەلەيدۇ. ئۇنى كەلگۈسىدىكى ھالال جۆرىسى، نىكاھلىق جۈپتى ئۈچۈن قۇلۇلە قېپى ئىچىدە مەرۋايىت ساقلىغاندەك قەدىرلەپ ساقلاش، جان تىكىپ قوغداش پەرز قىلىنىدۇ. مۇشۇنداق شەرت ئاستىدىكى نىكاھ پاك، ھالال، چوڭقۇر، مۇھەببەتلىك، ئوتلۇق مېھىرلىك، مۇستەھكەم رىشتىلىك بولىدۇ. مۇشۇنداق شەرت ئاستىدىكى قىز كەلگۈسى ھەمراھىغا يۈزلىنىپ، مەغرۇر، كۆڭلى پۈتۈن ھالدا جاۋاب قايتۇرالايدۇ. ئىككىنچى دەيدىغىنىم، ئەخلاق-پەزىلەت ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ ئەڭ ئالدىغا قويۇلىدىغان شەرت. ھۆكۈمالار «ئالىم بولۇشتىن ئاۋۋال ئادەم بول»دەپ توغرا ئيتقان. دۇنيادا ئەڭ ئاۋۋال غورورلۇق، ۋىجدانلىق،ئەخلاق پەزىلەتلىك، دۇرۇس تەبىئەتلىك ئادەم بولۇش ھەممىدىن مۇھىم. بولۇپمۇ ئۇيغۇر قىزلىرى ئۈچۈن تېخىمۇ شۇنداق. قانچە بىلىملىك بولۇپ كەتكەن تەقدىردىمۇ ئادەمدە ئەخلاق بولمىسا، ئۇ بىلىم ئۆزىنىڭ رولىنى جارى قىلدۇرالماسلىقى، ھەتتا ئىنسانىيەتنىڭ ھالاكىتى ئۈچۈن خىزمەت قىلىشى مۇمكىن. ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ ئەخلاق كاتوگورىيەسى بەك كەڭ قىزىم، بۇ يەردە بىر قانچە ئغىز سۆز بىلەن چۈشەندۈرۈپ بولالمايمەن. قىسقىسى، ئۇيغۇر قىزلىرى مۇلايىم، ئېغىر-بېسىق، نازاكەتلىك، يۈزى تۆۋەن، قائىدە-يوسۇنلۇق، كەڭ قۇرساق بولۇشتەك سۈپەتلىرى بىلەن ھۆرمەتكە سازاۋەر، بۇ سۈپەتلەر چوقۇم سىزگە ئۆرنەك بولسۇن. مەنمەنچى ھاكاۋۇر، ئىچى تار، ھاززۇل، ۋاتىلداق ئاياللارنى ھېچكىم ياخشى كۆرمەيدۇ. بۇ نۇقتا ھەر دائىم ئېسىڭىزدە بولسۇن. 　　ئۈچىنچى دەيدىغىنىم، ئىلىم-مەرىپەت ئىگىلەش، يۇقىرى مەدەنىيەت ساپاسىنىيىتۈلدۈرۈش-ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ ئەڭ ئەقەللىي مەجبۇرىيىتى. ئۇستازلار «ئاياللار مىللەتنىڭ ئانىسى»، «ئانىلار بىر قولىدا بۆشۈكنى تەۋرەتسە، بىر قولىدا دۇنيانى تەۋرىتىدۇ» دەپ توغرا ئېتقان. ئانىلار ئىلىم مەرىپەتىك يۇقىرى ساپالىق بولسا، پەرزەنتلەرمۇ، كىيىنكى ئەۋلادلارمۇ شۇنداق تەربىيلىنىدۇ، بۇ ئاخىرىدا بىر پۈتۈن مىللەتنىڭ ساپاسىغا بېرىلىپ تاقىلىدۇ. ئەلۋەتتە پەرزەنت تەربىيىسىدە ئاتىنىڭ رولىمۇ ئىنتايىن مۇھىم.ۋەھالەنكى، ئانا دۇنياغا كۆز ئاچقان يىڭى جان ئۈچۈن بىرىنچى ئۇچراشقان ئىنسان، تۇنجى ئۇستازدۇر، ھەم تەبىئىي ھالدا بالىنىڭ ئانا بىلەن بىلە بولىدىغان ۋاقتى كۆپ بولىدۇ. شۇڭا ئانا شۇ يۈكسەك ئانىلىق مۇھەببىتى بىلەن بىرگە بالا قەلبىگە ئىلىم-مەرىپەتنى تەڭ سىڭدۈرۈپ ماڭسا ئۇنىڭ ئۈنۈمى ئالاھىدە ياخشى بولىدۇ. شۇڭا قىزىم، مەيلى ئۆزىڭىز ئۈچۈن، مەيلى كەلگۈسىدىكى لاياقەتلىك ئايال، مەسئولىيەتچان ئانىلىق سالاھىيىتىڭىز ئۈچۈن ئىجدىھات بىلەن بىلىم ئىگىلەش، ئۆمۈر بويى ئۆگىنىش، ئونۋېرسال كۆپ قىرلىق ساپانى يىتىلدۈرۈشكە ئىرادە تىكلەڭ. 　تۆتىنچى دەيدىغىنىم، ئىشچان، قولى چىۋەر بولۇش، گۈزەللىك، پاكىزلىققا ئەھمىيەت بېرىش ئۇيغۇر قىزلىرىنڭ خاس خاراكتىرىدۇر قىزىم. ئۇيغۇر ئانىلىرى قىزلىرى ئون نەچچە ياشقا كىرگەندىن باشلاپلا ئۇلارغا ئۆي ئىشلىرىنى ئۆگىتىدۇ. سىزمۇ شۇ قائىدە بويىچە ىر قانچە يىلدىن بېرى ئاپىڭىزغا ياردەملىشىپ، ئۆي ئىشلىرىنى قىلىپ كېىۋاتىسىز، بۇنىڭدىن ئىنتايىن خوشالمەن قىزىم. كىر-قات يۇيۇش، ئۆي تازىلاش، تاماق ئىتىش قاتارلىق ئىشلارنى قانچە بالدۇر ئۆگەنسىڭىز شۇنچە ياخشى. ئۇنىڭدىن باشقا ئاددى ھالدىكى تىكىپ-سۆكۈش، كەشتە تىكىش، يىڭنە ئىشى قاتارلىقلارنى ئۆگىنىپ، قولى چىۋەر، ھەرىكىتى ئەپچىل بولۇشقا تىرىشىڭ. پاكىزلىققا، ئۆينى، ئۆزىڭىزنى، تۇرۇۋاتقان مۇھىتىڭىزنى گۈزەل، پاكىز تۇتۇشقا ئەھمىيەت بېرىڭ. يۇقۇرىقىلارنىڭ ھەممىسى ئاۋارچىلىقتەك تۇيۇلسىمۇ، سىزنى ئۈزلۈكسىز چېنىقتۇرىدۇ، تەربىيلەيدۇ، نۇرغۇن بىلىملەرگە ئىگە قىلىدۇ، مۇكەممەللىككە يىقىنلاشتۇرىدۇ. ئەڭ مۇھىمى ئۆزىڭىزنىڭ گۈزەل كەلگۈسى يارىتىشىڭىزغا ئاساس بولىدۇ. قولى چىۋەر، پاكىزلىققا ئەھمىيەت بېرىدىغان قىزلار جەمىئەتتە ھۆرمەتكە سازاۋەر بولىدۇ، يىڭى ئائىلىگە كىرگەندە قەدىرلەشكە ئېرىشىدۇ. بۇ خىل ئالاھىدىلىك يەنە بىر خىل ھۈنەر، قورال سۈپىتىدە گەۋدىلىنىپ، كەلگۈسىدە جاپالىق كۈنلەرگە قالغىنىڭىزدا ئەسقاتىدۇ. ئۆزىڭىزنىڭ مىللىي كىملىكىڭىزنى بىلدۈرشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ. 　　بەشىنچى دەيدىغىنىم، مىللى كىملىكىڭىزنى ئۇنتۇماڭ،قىزىم. ئەلۋەتتە يۇقىرىقى دېگەنلىرىمگە ئەمەل قىلسىڭىز، مىللى كىملىكىڭىز تەبىي ھالدا نامايان بولىدۇ. لېكىن، بۇ ھەقتە تېخىمۇ كونكىرت تەلەپنى دېمەكچىمەن. مەيلى سىز قايسى مەپكۇرىنى ھىمايە قىلىڭ، قايسى دەرىجىدىكى سىياسى، ئىجتىمائىي ئورۇنغا چىقىڭ، قانداق جايغا بېرىڭ، سىز ئالدى بىلەن بىر ئۇيغۇر قىزى. بۇ قانۇنىيەت مەڭگۈ ئۆزگەرمەيدۇ، ھەم سىز ئۇيغۇر قىزى بولغانلىقىڭىزدىن پەخىرلىنىشىڭىز كېرەك. شۇڭا ھەر قانداق ۋاقىتتا مىللى كىملىك مەيدانىڭىزدا چىڭ تۇرۇڭ. بۇ ئىدىيە، كۆز قاراش، تەربىيلىنىش، گەپ-سۆز، يۈرۈش-تۈرۈش، كىيىم-كېچەك،ئىش-ھەرىكەت قاتارلىق كۆپ تەرەپلەردە ئىپادىلىنىدۇ. ھەرقانداق سورۇن، ئورۇندا ئۆز مىللىتىڭىزنىڭ، قەۋمىڭىزنىڭ مەنپەئەتىنى قوغداڭ، مىللى ئەنئەنىلەرگە، ئېسىل ئۆرۈپ ئادەتلەرگە رىئايە قىلىڭ. چاچلىرىڭىزنى ئۇزۇن-قىسقا ياسىتىپ، ھەرخىل رەڭدە بوياپ يۈرۈشتىن، قىسقا، يېرىم ئۇچۇق، بەك رەڭدار كىيىملەرنى كىيىشتىن ساقلىنىڭ، بۇ ئىشلارنىڭ ھېچقايسىسى ئۆرۈپ-ئادىتىمىزگە ئۇيغۇن كەلمەيدۇ. ئالتىنچى دەيدىغىنىم، ئەقەللى ئەدەپ- قائىدىلەرگە ئەھمىيەت بېرىڭ. باشقىلار بىلەن قانداق كۆرۈشۈش، قانداق سالام بېرىش، قانداق مۇناسىۋەت قىلىش، باشقىلارنىڭ ئالدىدا ئۆزىنى قانداق تۇتۇش، باشقىلار بىلەن قانداق سۆھبەتلىشىش قاتارلىق تەرەپلەردە ئۇيغۇر قىزلىرى دىققەت قىلىشقا تېگىشلىك ئەقەللى پىرىنسىپلار بار، بۇ پىرىنسىپلار ئاپىڭىز سىزگە ئېزىپ ئىچۈرگەن، مۇشۇ پىرىنسىپلارغا چوقۇم ئەمەل قىلىڭ. باشقىلارغا ھەم قائىدە-يوسۇنلۇق، ھەم ئۆزىنى تۇتىۋالغان، ھەم ياخشى تەسىر قالدۇرىدىغان كىشىلىك مۇناسىۋەت سەنئىتىنى يىتىلدۈرۈڭ. 　　يەتتىنچى دەيدىغىنىم، تىجەشلىك، ئىدىتلىق، كەڭ قۇرساق، تەمكىن، مېھرىبان بۇلۇڭ. ھازىر ئاياللار ئارىسىدا غەيۋەت-شىكايەت، گەپ توشۇش، پىتنە تارقىتىش، كۆرەلمەسلىك، ھەسەتخورلۇق، ئۆز ئارا قۇرساق سوقۇشى قىلىش ئەھۋاللىرى كۆپىيىپ قېلىۋاتىدۇ، ھەدەپ داغۋازلىق قىلىدىغان، ھەشەمەتچىلىككە بېرىلىدىغان ئەھۋاللار ئەۋج ئېلىپ كېتىۋاتىدۇ، بۇ ئەمەلىيەتتە شۇ ئاياللارنىڭ ساپاسىنىڭ تۆۋەنلىكى، مەنىۋى دۇنياسىنىڭ قۇرۇقلىقىنىڭ ئىپادىسى قىزىم. پەزىلەتلىك، يۇقىرى ساپالىق ئاياللار ھەرگىزمۇ ماددى مەئىشەتلىرى بىلەن ئۆز-ئۆزىنى داملىمايدۇ، ھەممە يەردە بىلەرمەنلىك قىلىپ يۈرمەيدۇ. تىجەشچان، ئىدىتلىق ئاياللار شۇ ئائىلىنىڭ روناق تېپىشىدىكى مۇھىم تۈۋرۈك بولۇپ قالىدۇ، كەڭ قۇرساق، مېھرىبان ئاياللار ئەڭ ئاخىرىدا ھامان غەلبە قىلغۇچى بولۇپ، ئەلنىڭ ھۆرمىتىگە ئېرىشىدۇ. شۇڭا مەيلى قانداقلا ئىش بولمىسۇن تەمكىن، كەڭ قورساق، مېھرىبان نازاكەتلىك بۇلۇڭ. ئاسان ھاياجانلىنىدىغان، ئاسان ئاچچىقلىنىدىغان ئاياللار كىشىگە يەڭگىلتەك تۇيغۇ بېرىپ قويىدۇ، شۇڭا ھەر قاچان ئېغىر بېسىق، تەمكىن بۇلۇڭ. ھەر قانداق جايدا نازاكىتىڭىزنى، سالاپىتىڭىزنى، سالاھىتىڭىزنى ساقلاڭ. 　　ھازىر ساۋاقداشلىرىڭىز، يەنى تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىمۇ ئاساسەن دېگۈدەك يانفون ئىشلىتىدىغان بولۇپ كەتتى. مەن بۇ ھەقتە سىز بىلەن پاراڭاشقاندا مۇنداق دېدىم:«مېنىڭچە ئوقۇغۇچىلارغا، ھەتتا تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىغا نىسبەتەنمۇ يانفون ئىشلىتىش مۇۋاپىق ئەمەس. يانفون ھازىرقى دەۋىردىكى ئىنتايىن قولاي ئالاقىلىشىش ۋاستىسى، ئۇچۇر قورالى بولسىمۇ، ئۇنىڭ سىزلەرنىڭ ئوقۇشىڭىزلارغا ئېلىپ كېلىدىغان زىيانلىق تەرىپى ئىنتايىن كۆپ. ئوتتۇرا مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ تۇرمۇشى بىر قەدەر تەرتىپلىك ھەم تاق لىنىيىلىك بولۇپ، ئاساسەن ئائىلە بىلەن مەكتەپ ئارىسىدا بولىدۇ، جەمىئەت بىلەن ئارىلىشىش پۇرسىتى يوق دىيەرلىك بولىدۇ. ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەڭ مۇھىم، شۇنداقلا بىردىنبىر ۋەزىپىسى ئوقۇش ھېسابلىنىدۇ. شۇڭا دائىم يېنىدا ئېلىپ يۈرىدىغان يانفۇننى ئىشلىتىشنىڭ زۆرۆرىيىتى بولمايدۇ. ئەكىسچە، يانفون يىڭى شەيئىي، سەبىى ئوقۇغۇچىلارغا نىسبەتەن چەكسىز جەلپ قىلىش كۈچىگە .ئىگە بولغاچقا، تېخى ئەقلىگە توشۇپ ىبولالمىغان ئوقۇغۇچىلارنى ئۆزىنى تېزگىللىيەلمەي، بېئىختىيار ھالدا يانفۇنغا مەپتۇن بولۇپ كېتىدۇ، مەيلى دەرس ۋاقتى بولسۇن، باشقا ۋاقىتتا بولسۇن نۇرغۇن ۋاقتىنى يانفۇندا سۆزلىشىشكە، ئۇچۇر يوللاشقا، ئىلىكتىرونلۇق ئۇيۇنچۇق ئويناشقا سەرپ قىلىدىغان ئەھۋال كېلىپ چىقىدۇ، بۇنىڭ بىلەن دىققەت چېچىلىپ، دەرس ئۈنۈمىگە تەسىر يېتىدۇ. يەنە يانفۇنغا ھەرخىل ساغلام بولمىغان ئۇچۇرلار كىرىپ، بالىلارنىڭ ساغلام ئۈسۈپ يىتىلىشىگە تەسىر يەتكۈزىدۇ. مەكتەپتىمۇ ئوقۇغۇچىلارنىڭ يانفۇن ئشلىتىشىنى چەكلەيدي. شۇڭا قىزىم، يانفۇننىڭ سىزگە پايدىسىدىن زىيىنى كۆپ. ئەلۋەتتە بارچە ساۋاقداشلىرىڭىزنىڭ يانفۇنى بولۇپ، سىزنىڭ يوق بولسا بېسىم ھېس قىلىشىڭىز، ساۋاقداشلىرىڭىز ئالدىدا خىجالەت تارتىش ھېسسىياتىدا بولۇشىڭىز مۇمكىن. ئەمەلىيەتتە بۇ ھەرگىزمۇ پۇل مەسىلىسى ئەمەس، مەن ئوقۇشىڭىزغا پايدىلىق بولىدىغان ئەڭ ئىلغار لۇغەت، ھەرخىل پايدىلىنىش ماتىرىياللىرى، قوراللىرىنى ئىكىلەنمەي ئېلىپ بېرىۋاتىمەن، بۇنىڭدىن كىيىنمۇ ئېلىپ بېرىمەن. يۇقىرىدا ئېتقاندەك ئەقىللىق ئادەملەر ئارتۇقچە ھەشەمەتكە بېرىلىپ، باشقىلار بىلەن بەس تالاشمايدۇ. سىزنىڭ ئۆزىڭىزگە ئانچە كېرىكى بولمىغان يانفۇندىن باشقا ھەممە نەرسىڭىز تەل. شۇڭا بۇ ئىشنى ئاۋۋال ئىدىيىڭىزدىن ئۆتكۈزۈپ، كۆڭلىڭىزنى توق تۇتۇپ، ئوقۇشىڭىزنى ياخشى ئوقۇڭ». سىز مېنىڭ سۆزۈمگە قايىل بولۇپ، شۇنىڭدىن كېيىن يانفۇننىڭ گېپىنى قىلمىدىڭىز، مەنمۇ سىزنىڭ توغرا چۈشەنگەنلىكىڭىزدىن سۆيۈندۈم. 　　نورۇز كۈنى سىز ئەتلەس كۆينىكىڭىزنى، دوپپىڭىزنى كىيىپ:«ساۋاقداشلىرىمىز بىلەن نورۇزنى خاتىرىلەش ئۈچۈن مىللى كىيىملەرنى كىيىشىپ، پائالىيەت ئۆتكۈزۈشنى دىيىشتۇق» دەپ ئىپتىخار بىلەن سۆزلەپ كەتتىڭىز، مەن بۇ ئانا بايرىمىمىزنى ئۇلۇغلىغىنىڭىزدىن ئالەمچە سۆيۈنۈشكە تولدۇم. روژىستۋو بايرىمى كۈنى يەنە مەكتەپتىن قايتىپ كېلىپ ماڭا:« قاراڭ ئاتا، بۈگۈن بەزى ساۋاقداشلار، ‹بايرىمىڭىزغا مۇبارەك بولسۇن›دەپ ئالما سېلىنغان كىچىك خالتىلارنى بىر-بىرىگە سوۋغا قىلىشقىلى تۇردى. بۇنىڭدىن ئاچچىقىم كېلىپ ‹روژىستۋۇ بايرىمى دېگەن كىمنىڭ بايرىمى، يات مىللەتنىڭ بىزگە يات بايرىمىنى تەبرىكلەش سىلەر ئۈچۈن ئىلغارلىقمۇ ياكى مودا قوغلاشقانلىقمۇ؟ ئۆزىمىزنىڭ نورۇز، قۇربان ھېيت، روزا ھېيت دېگەن بايراملىرىمىزنى مۇشۇنداق ئەستايىدىللىق بىلەن خاتىرلىسەڭلار بولمامدۇ؟›دەپ تالىشىپ كەتتىم، كۆپ سانلىق ساۋاقداشلار ماڭا بولۇشۇپ، پىكرىمنى قۇۋەتلەشتى»دەپ بەردىڭىز. مەن سىزنى ماختىغاچ:«يارايسىز قىزىم، چىڭ تۇرىدىغان پىرىنسىپاللىق مەسىلىلەردە چىڭ تۇرۇش كېرەك»دېدىم. 　　بىزنىڭ دوستلىرىمىز، قېرىنداشلىرىمىزمۇ سىزنى:«بەك قائىدە-يوسۇنلۇق، ئەدەب-ئەخلاقلىق چوڭ بولدى، نەدە ئۇچراپ قالسا شۇ يەردە سالام بېرىپ، ئەھۋال سورايدۇ»دەپ ماختىشىدۇ. ئوقۇشنىمۇ ياخشى ئوقۇۋاتىسىز، ئۆيدىمۇ پاكىز، تەرتىپلىك بولۇپ ئاپىڭىزغا ياخشى ياردەملىشىۋاتىسىز. كۆز تەگمىسۇن قىزىم، سىزدىن كۈتىدىغان ئۈمۈدىمىز زور. يۇقىرىقى گەپلىرىمنى ئېسىڭىزدە مەھكەم ساقلاپ، ئۆزىڭىزگە بىزگە، ئاخىرىدا پۈتكۈل قۇۋم-قېرىنداشلىرىڭىزغا يۈز كېلەلەيدىغان، ئۈمىدىنى ئاقلىيالايدىغان، ئىپتىخار بېغىشلىيالايدىغان ئۇيغۇر قىزى بولۇپ يىتىشىپ چىققايسىز! 　　(ئاپتور: تۇرپان ۋىلايەتلىك ئەدەبىيات – سەنئەتچىلەر بىرلەشمىسىدە) 　　مەزكۇر ئەسەر «جۇڭگو مىللەتلىرى»ژۇرنىلىنىڭ 2012 - يىللىق 5 – سانىدا ئېلان قىلىنغان.    ئىزاھات  :   بۇ تېما  خەلق تورىدىن  مىسرانىمغا  كۆچۈرۈپ  كېلىندىن  .    http://uyghur.people.com.cn/165019/15271956.html

axek13999649893

	5سىنى ياقتۇردۇم

tawallut

	بارىكاللا،گەرچە سىزنى تۇنىمىساممۇ،لېكىن ئەڭ يېقىن قېرندىشمنىڭ يۈرەك ساداسىنى ئاڭلىغاندەك،يۈركىم بىرخىل تەسۋىرلىگۈسىز ھاياجانغا،لەرزىگەكەلدى.بۇ مەيلى قىزىڭىزغاۋەياكى،قىزىم سەن ساڭادەي كېلنىم سەن ئاڭلا دېگەندەك مەزمۇنلۇق گەپلەربولسىمۇ،بۇنى بەلكىم خەممە ئۇيغۇر قىزلىرى چۈشىنەلگۈدەك مەزمۇندا يازغىنىڭىزدىن دىلىم سۇيىنىپ،قەلبىم ھاياجانغا كەلدى. سىزگە ھازىرچە رەخمەت ئېيتىشتىن باشقا گەپنى تاپالمىدىم،رەخمەت،رەخمەت،يانىمۇ ئېلگىرلەڭ مەندەك تاش يۈرەكنىمۇ تەسىرلەندۈرگەندېكىن،چۇقۇم كۆپلىگەن ئازغۇنلانىمۇ،توغرايولغا باشلىيالايسىز،ئاپىرىن،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،ياشا ئۇيغۇر.

bugaltir

	ھەر قانداق بىر ئاتا - ئانا  ئۆز پەرزەنتىگە شۇنداق نەسىھەت قىلالىسا  ، ھەم پەرزەنتىنى ئەخلاقلىق  ، ئىمانلىق  ، غايىلىك  ،  ھالال - ھارامنى بىلىپ ياشايدىغان  ،  شۈكرى - قانائەتنى بىلىدىغان  ،  ئۆزىنى ۋە ئۆزگىنى ئاسرايدىغان  ، ئارزۇ  - ئارمانلىرى ئۈچۈن كۈرەش قىلالايدىغان قىلىپ تەربىيلەپ چىقالىسا  ، بۇ پەرزەنىت ئاتا - ئانىسى  ئۈچۈن ،  ئاللا خالىسا  ،  ھەر ئىككى ئالەمدە  نۇر بولغۇسى   .

orkixi

	ئىنتايىن پايدىلىق تىمىكەن . ھەممىزگە ياققۇدەك .موشۇنداق تىمىلارنى يوللاپ تۇرۇڭ .

bugaltir

	پەزىلەتلىك، يۇقىرى ساپالىق ئاياللار ھەرگىزمۇ ماددى مەئىشەتلىرى بىلەن ئۆز-ئۆزىنى داملىمايدۇ، ھەممە يەردە بىلەرمەنلىك قىلىپ يۈرمەيدۇ. تىجەشچان، ئىدىتلىق ئاياللار شۇ ئائىلىنىڭ روناق تېپىشىدىكى مۇھىم تۈۋرۈك بولۇپ قالىدۇ، كەڭ قۇرساق، مېھرىبان ئاياللار ئەڭ ئاخىرىدا ھامان غەلبە قىلغۇچى بولۇپ، ئەلنىڭ ھۆرمىتىگە ئېرىشىدۇ. شۇڭا مەيلى قانداقلا ئىش بولمىسۇن تەمكىن، كەڭ قورساق، مېھرىبان نازاكەتلىك بۇلۇڭ. ئاسان ھاياجانلىنىدىغان، ئاسان ئاچچىقلىنىدىغان ئاياللار كىشىگە يەڭگىلتەك تۇيغۇ بېرىپ قويىدۇ، شۇڭا ھەر قاچان ئېغىر بېسىق، تەمكىن بۇلۇڭ. ھەر قانداق جايدا نازاكىتىڭىزنى، سالاپىتىڭىزنى، سالاھىتىڭىزنى ساقلاڭ.

bugaltir

	دانـىـشـمـەنـلـەر قـىـزلارغـا نـىـمە دەيدۇ؟           1. ئەي قىزىم، قىزلارنىڭ ئەڭ گۈزىلى ھايا ۋە ئىپپەت پەردىسىگە ئورانغىنىدۇر. ھەقىقەتەنمۇ قىزلار قەلەم قاش، شەھلا كۆز ، ئۇزۇن چاچ، كېلىشكەن، گۈزەل بولسىمۇ شەرم-ھايالىق بولمىسا، ئۇلارنى ھېچكىم گۈزەل دېمەيدۇ. ئىپپەتلىك قىز دېگەندە، كۆز ئالدىمىزغا تەبئىي مۇلايىم، ئەقىل-پاراسەتلىك، ھايالىق، نومۇسچان، ئاتا-ئانىغا مېھرىبان، قېرىنداشلىرىغا كۆيۈمچان، چوڭ-كىچىكلەرگە ئېتىبارلىق قىز نامايەن بولىدۇ ۋە بۇنداقلار كۆزىمىزگە چىرايلىق، يېقىملىق كۆرىنىدۇ. ھايا كىشىلەرنى يامان يولدىن قايتۇرغۇچى ۋە ياخشىلىققا ئۈندىگۈچىدۇر. كىمنىڭ ھاياسى بولمىسا، شۇنىڭ ئۇيتى بولمايدۇ ۋە بارچە قەبىھ ئىشلارنى قىلىشتىنمۇ يانمايدۇ. 2. ئەي قىزىم، ئىپپەت- ۋىجدانىي پاكلىق، نۇمۇس، ھايا دېگەنلىكتۇر. قىزلارنىڭ تەبىئىتىگە خاس پاكىزلىق، ھايا، نەپسىلىك، زىيانلىق، ھوشيارلىق كەبى پەزىلەتلەر ئۇلارنىڭ ھۆسنىگە ھۆسىن، لاتاپىتىگە لاتاپەت قوشىدۇ. قىزنىڭ ھۆسنى-يېرىم بايلىق، ئەقلى بولسا خەزىنە. ئۇلۇغ ئالىم ئىبىن سىنا:‹‹ئىنساندا مەڭگۈ تۇرىدىغان ھۆسىن ۋە لاتاپەتلىك ھايا بىلەن ئىپپەتتۇر، ھاياسىز يۈز جانسىز جەسەت كەبىيدۇر›› دېگەن ئىدى. دەر ھەقىقەت ئادەمنى ئۆزىگە تارتىدىغان، ئىسسق كۆرسىتىدىغان نەرسە-كىشنىڭ ھايا ۋە ئىپپىتىدۇر. ھايا ۋە ئىپپەتنى ئۆزىدە مۇجەسسەملەنگەن قىز ھامانەم ھەققىي ئىنسانلىق خاراكتېرىنى يېتىلدۈرەلەيدۇ. 3. ئەي قىزىم، تىل بىلەن يۈرەك- ياخشلىق بىلەن يامانلىقنىڭ بۇلىقى. بۇ ئىككىسى ياخشى بولسا، ئادەممۇ بەختلىك ۋە ياخشى بولىدۇ. بۇ ئىككىسى يامان بولسا، ئادەممۇ يامانلىق ۋە بەختسىزلىكتىن خالىي بولالمايدۇ. بۇنداق بولۇشىدىكى سەۋەب: تىل-يۈرەكنىڭ جارچىسى. يۈرەك نېمىنى ئويلىسا، تىل شۇنى سۆزلەيدۇ، كۆڭۈلگە كەلگەننى ئالەمگە ئايان قىلىدۇ، كىشلەر سۆزگە ئۇستىلىقى بىلەن ماختانسا، سەن سۈ كۈت قىلىش بىلەن ماختان. ھەر نەرسىنىڭ دەلىلى بار. ئەقلىنىڭ دەلىلى-پىكىر، پىكىرنىڭ دەلىلى-سۈكۈتتۇر. سەن سۈ كۈت قىلىش ئارقىلىق ئۆز مەقسىتىڭگە يېتەلەيسەن. سۈكۈتتىن يىراقلاشساڭ مەغلۇبىيەت سېنى قارشى ئالىدۇ. 4. ئەي قىزىم، كىشىنىڭ خاپا بولۇپ تۇرغان ۋاقتىدا مەسىلە سورىما. ئەگەر سېنىڭ خاپا بولۇپ تۇرغان ۋاقتىڭدا بىراۋ مەسىلە سورىسا، سۆزىگە قاراپ جاۋاب بەر، ئەقلىڭ يەتمەس سۆزنى سۆزلىمە، كۈچۈ ڭ يەتمەس ئىشقا ئېسىلما. ھەر ئىشتا ئوتتۇرىھاللىقىنى كۆزدە تۇتۇش كېرەك . جامائەت بار يەردە، مەجلىستە بىرگە سۆزۈڭ بولسا، ئاشكارە سۆزلە، زۆرۈر بولمىسا، پىچىرلاپ سۆزلىشىشنىڭ ھېچ پايدىسى يوق. ھەر تۈرلۈك سۆزنى ئاڭلىساڭ گوياكى ئاجىزلىقىدىن كۈچلەنگەندەك ئاڭلىغىن. بۇ سۆزلەر مەيلى كېرەككە كەلسۇن-كەلمىسۇن، جېنىڭ، تېنىڭ بىلەن ئاڭلا. چۈنكى سۆز بىر سەدەپكە ئوخشايدۇ. ئۇ كۆڭۈل دەرياسىدىن چىقىدۇ. 5. ئەي قىزىم، قىزلارنىڭ نازاكىتىنى، قىزلىق قەدىر-قىممىتىنى ئاشۇرىدىغان ئەمەللەرنىڭ كاتتىسى سىلىق-سىپايە، دەل جايغا كەلتۈرۈپ، مېھرىبانلىق پۇرىقىنى سىڭدۈرۈپ تۇرۇپ ئەدەپلىك سۆزلەشتۇر. سۆزلىگەندىمۇ راست سۆزلەش، گەپنى قىسقا، مېغىزلىق قىلىشقا، مەنىلىك، ئورۇنلۇق سۆزلەشكە ئادەتلىنىش؛ ئۇزۇن، بىمەززە سۆزلەپ كىشىلەرنى بىزار قىلماسلىق كېرەك. خەلقىمىز تولا گەپ قىلىدىغان كىشىلەرنى ئەدەپسىز، كوت-كوت، لاۋزا دەپ ئاتايدۇ. كۆپ گەپ قىلغۇچىلار ئۆزىنىڭلا گېپىنى يورغىلىتىدۇ، خاراكتېرىدىن مەمەدانلىق چىقىپ تۇرىدۇ. ئۇلارنىڭ كۆپ گەپ قىلىشىدىكى مەقسىتى ئۆزىنى كۆرسىتىشتۇر. 6. ئەي قىزىم، ئىپپەتلىك قىزلار ئۆزلىرىگە تەلەپچان، ھايالىق بولىدۇ. يۈرۈش-تۈرۈش، كىيىنىش، مۇئامىلە، مۇناسىۋەتلەردە قىزلىق شەنىگە يارىشا ئىش تۇتىدۇ. كىشلەر ئارىسىدا كالتە، تار، كۆكرىكى چوڭ كىيىملەرنى كىيىش، مەمەدانلىق، چاكىنا قىلىق، ئورۇنسىز ھەرىكەتلەرنى قىلىشنى ئۆزلىرىگە ھار ئالىدۇ. ئىپپەتلىك قىزلار، بولۇپمۇ يىگىتلەرنىڭ ئالدىدا، چوڭلار بار سورۇنلاردا ئۆزلىرىنى قانداق تۇتۇشنى ياخشى بىلىدۇ. ھەربىر قەدىمىنى ئويلاپ باسىدۇ. قىز بالا ئۆزىنىڭ تەبئىي چىرايى بىلەن يېقىملىقتۇر. ئۇنىڭغا يەنە پەرداز قىلىش ئۇنى سۈنئىيلەشتۈرۈپ قويۇشى مۇمكىن. بولۇپمۇ ھەددىن زىيادە پەرداز قىلىش ، كەلسە-كەلمەس زىبۇ-زىننەتلەرنى تاقاش، قىممەت باھالىق كىيىملەرنى كىيىش قىزلارنى يەڭگىلتەك، قونچاق سۈپەت كۆرسىتىپ قۇيۇشى مۇمكىن. 7. ئەي قىزىم، دانالار ئىلىمنى مال-مۈلۈكتىن ئەۋزەل دېيىشىدۇ. ئېيتىلىشىچە، ئىلىم مېغىز بولسا، بايلىق ئۇنىڭ پوستى، ئىلىم گۈل بولسا، بايلىق ئۇنىڭ ھىدىدۇر. دانا كىشلەر ھەر دائىم ئەنە شۇ مېغىزنى قولغا كىرگۈزۈش يولىدا جاپا چېكىدۇ. چۈنكى، ئىلىم ئاۋۋال پەزىلەتلىك كىشلەردىن مىراس قالۇر، مال-بايلىق بولسا ھارۇن ۋە ھاماننىڭ مىراسىدۇر؛ ئىككىنچى، ئىلىم كىشىدە كەمتەرلىك پەيدا قىلسا، بايلىق مەنمەنلىك پەيدا قىلىدۇ؛ ئۈچىنچى، ئىلىملىك كىشنىڭ دوستى كۆپ بولسا، مالدار كىشنىڭ دۈشمىنى كۆپ بولىدۇ؛ تۆتىنچى، مالدار كىشلەر ئۆتە خەسىس ۋە بېخىل بولسا، ئالىم كىشلەر ساخاۋەت ئىگىسى بولىدۇ؛ بەشىنچى، ئىلىم كىشىگە دۇنيادا ئابرۇي كەلتۈرسە، مال-دۇنيا ئازاب كەلتۈرىدۇ. 8. ئەي قىزىم، ئۈ چ خىل كىشى ھېكمەت رەۋىشىدىن يىراق ۋە ئەقىل يولىدىن تاشقىردىدۇر. بۇنىڭ بىرىنچىسى، ئۆزىنىڭ كۈ چ-قۇۋۋىتىگە ئىشىنىپ، ھەر قانداق بالا كەلسە قارشى كېتىۋېردىغانلار، بۇنداق كىشلەر ئاقىۋەت ئۆزىنى ھالاكەتكە سالىدۇ؛ ئىككىنچىسى، تائامنىڭ ئۆزىگە يېتەرلىك مىقدارىنى بىلمەيدىغانلار ۋە مەيدىسىنىڭ ھەزىم قىلىشقا ئاجىز كېلىشىدىن قورقماي يەۋېرىدىغانلار، شۈبھىسىزكى، بۇنداق كىشلەر ئۆز جېنىنىڭ دۈشمىنىدۇر. ئۈچىنچىسى، ئاداۋەت ئەھلىنىڭ سۆزىگە مەغرۇر بولۇپ، ئۇلارنىڭ خۇشامەتلىرىگە ئالدانغانلار، بۇنداق كىشنىڭ ئىشى ئاخىرى ھەسرەت-نادامەت ۋە پۇشايمان كەلتۈرىدۇ. 9. ئەي قىزىم، ياخشى خۇيلۇق، ئەدەپ-ئەخلاقلىق، مىجەز-خاراكتېرىدا خاسلىققا ئىگە، كۆڭلى-كۆكسى كەڭ ياراملىق قىز بولۇش ئاسان ئىش ئەمەس. بۇنىڭ ئۈچۈن ئاتا-ئانا بولغۇچىنىڭ قىزنى كىچىكىدىن باشلاپ تۈجۈپىلەپ تەربىيلەپ ئەجىر سىڭدۈرىشىگە، شۇنداقلا قىزلارمۇ ئېسىنى تاپقاندىن كېيىن ئۈنسىز تەربىيە ۋە ئەتراپىدا يۈز بىرىۋاتقان ياخشى-يامان ئىشلارنى جايىدا پەرقلەندۈرۈپ، شۇ ئارقىلىق ئۆز-ئۆزىنى تەربىيىلىشىگە توغرا كېلىدۇ. 10. ئەي قىزىم، شىجائەت، ساخاۋەت ۋە خۇشخۇلقلۇق ئەڭ ئەلا پەزىلەتلەردىن بولۇپ، بۇ سۈپەتلەرگە ئىگە بولغان كىشلەر ھەر دائىم ئۇلۇغلۇق سەرمايىسىدىن بەھرىمان بولۇر. مەزكۇر سۈپەتلەر ئىچىدە خۇشخۇلقلۇق ئالاھىدە دىققەتكە سازاۋەردۇر. چۈنكى، ساخاۋەت ئالىي پەزىلەت بولسىمۇ، ئۇنىڭغا ھەممىلا كىشى مۇيەسسەر بولىۋەرمەيدۇ، ئۇنىڭ ھۆددىسىدىن چىقىش ئۈچۈن، كىشلەرگە ھەرخىل شەرت-شارائىتلار كېرەك. ئەمما، خۇشخۇلقلۇق شۇنداق نەرسىكى، ئەمما، ھەممە ئادەم ئېرىشەلەيدۇ. يېقىملىق خۇلق ئىگىسىدىن چوڭ-كىچىكنىڭ بارچىسى خۇرسەن بولىدۇ. بۇنداق خۇلق ئىگىسى باشقىلارنى خۇرسەن قىلشتىن تاشقىرى ئۆزىمۇ دائىم خۇرسەن يۈرىدۇ. باشقىلاردىن بولسا ئۇنىڭغا مۇھەببەت ۋە مۇلايىملىق قايتىدۇ. 11. ئەي قىزىم، دەۋرداشلىرىڭىدىن ئەقىل-پاراسەتتە، ئىلىم-پەن جەھەتتە تۆۋەن ئورۇندا تۇرۇش تولىمۇ نۇمۇسلۇق ئىش. ئادەم تۇرۇپ ئادىمىيلىك قابىلىيەتكە ئىگە بولالماسلىق، ئادەم تۇرۇپ ئادەمدەك ياشىيالماسلىقتەك ئېغىر مەھرۇملۇق بولمايدۇ. شۇڭا ئىنسان بالىسى ئۈچۈن ئەڭ چوڭ ئەيىب بىلىمسىزلىكتۇر. نۇمۇس قىلىش توغرا كەلسە ئۆزەڭنىڭ نادانلىقىدىن نۇمۇس قىل، خورلۇق ھېس قىلىش توغرا كەلسە ئالدى بىلەن ئۆزۈڭنىڭ بىلىمسىزلىكىڭدىن خورلان. بىلىمسىزلىك سېنى ئىنسانىي تۇيغۇدىن مەھرۇم قىلىدۇ. شۇڭا، سەن ئالدىنىۋاتقانلىقىڭنىمۇ، ھاقارەتلىنىۋاتقانلىقىڭنىمۇ ھېس قىلالايسەن. نېمىنىڭ ھەق، نېمىنىڭ ناھەق ئىكەنلىكىنى توغرا پەرقلەندۈرەلمەيسەن. شۇنىڭ بىلەن ئۆزۈڭگە قانچىلىغان ھاقارەت تامغىسىنىڭ بېسىلىۋاتقانلىقىنى خىيالىڭغىمۇ كەلتۈرەلمەيسەن. 12. ئەي قىزىم، قىزلارنىڭ نامىغا ئىلىشكەن يامان داغ- نۇمۇسنىڭ كېتىشى بەكمۇ قېيىن. بەزىدە بايقىماي بېسىلغان تىكەننىڭ جەبرىنى بىر ئۆمۈر تارتىپ يۈرۈشكە توغرا كېلىدۇ. بەزىدە ئۇ كىشىنى ئۆمۈرۋايەت گۇمان، شۈبھە قىيناقلىرىغا دۇچار قىلىدۇ. بۇلارغا كۆپىنچە ئويلىماي ئىش قىلىش، ئىرادىنىڭ تىزگىنىنى ئازراقلا بوش قويۇۋېتىش سەۋەب بولىدۇ. ئىنسانىي پەزىلەتلەر، مەنىۋى قەدىر-قىممەتلەر ھەققىدە سۆز بولسا ئۇلارنىڭ قىزلاردا ئەڭ ئالىي دەرىجىدە بولۇشى تەلەپ قىلىنىدۇ. چۈنكى قىز بالا مىللەتنىڭ كۆركى، مىللەتنىڭ كېلەچىكى ھېسابلىنىدۇ. شۇڭا قىزلار ناھايىتى نازاكەتلىك، ئىپپەتلىك، سەۋر-تاقەتلىك، ئاقىل، مېھرىبان بولۇشى كېرەك. ئەيىب ياكى گۇناھ ئىش قىلىپ قويغان باشقا ھەممە كىشلەر ئەپۇ قىلىنىشى مۇمكىن، پەقەت قىز بالا ئەپۇ قىلىنمايدۇ. 13. ئەي قىزىم، راھەتنىڭ ئىچىدە تۇرۇپ راھەتنىڭ قەدرىگە يەتمەيدىغان ئەھۋالدىن ساقلىنىش ئۈچۈن كۆڭلۈڭگە دائىم ئارزۇ-ئۈمىد يار بولسۇن. تېنىڭ نەپەس ئېلىپ قانغان ھالەتتىمۇ روھىڭ مەڭگۈ ئىنتىزار بولۇپ تۇرىدۇ. ئەگەر ھەممىگە ئېرىشسەڭ، ئۇ ھالدا ھەممە ئۈمىدسىزلىك ۋە نارازىلىققا ئۆزگىرىدۇ. ئاقىل بولغانلارمۇ باشقا شەيئىلەرنى چۈشىنىپ ھەۋىسىنى قاندۇرۇشى لازىم. ئۈمىد بىزگە ھايات بېغىشلايدۇ، ئەمما قورساق تويغۇزىۋېلىپ تاماشا بىلەن ئۆتۈش جاننى ئالىدۇ. باشقىلارنىڭ ياخشلىقىنى قايتۇرغاندا ئۇلارنى قانائەتلەندۈرەلمەسلىك لازىم. ئۇلارنىڭ ھېچ نەرسىگە ھاجىتى چۈشمىگەندە، ئۆزۈڭگە ھەممە يەردە ئاگاھ بولۇشۇڭ لازىم. ھەر قانداق خۇشاللىق ئۇلارنى خۇشال قىلالمايدۇ. ئارزۇنىڭ ئاخىرى غەم-قايغۇ دېمەكتۇر. 14. ئەي قىزىم، دېڭىز كەڭ بولغانلىقتىن ھەممە دەريا-ئېقىنلارنى ئۆزىگە سىغدۇرالايدۇ. باشقىلارغا پايدا يەتكۈزۈش ئۆزىگە ياپدا يەتكۈزگەنلىك، باشقىلارغا زىيان سېلىش ئۆزىگە زىيان سالغانلىق، باشقىلارغا يول قۇيۇش ئۆزىگە يول قويغانلىق، باشقىلارغا زىيانكەشلىك قىلىش ئۆزىگە زىيانكەشلىك قىلغانلىق بولىدۇ. باشقىلارغا يول قۇيۇشنى ئۆگىنىۋېلىڭ!باشقىلارنى ھۆرمەت قىلسىڭىز ئىززەت تاپىسىز، يول قويسىڭىز نىيتىڭىزگە يېتسىز. ھۆرمەت قىلىشتا ناھايىتى ئېھتىياتچان بولۇش، ئىشنى چوڭ-كىچىك دەپ ئايرىماسلىق، ھەممىسىگە سەل قارىماسلىق كېرەك. يول قۇيۇشتا ھەر قانداق ئىشقا ئىمكانىيەت قالدۇرۇش، تۆھپىنى يالغۇز ئىگىلىۋالماسلىق، خاتالاشقاندا باشقىلارغا دۆڭگىمەسلىك كېرەك. 15. ئەي قىزىم، ھەر ۋاقىت پەزىلىتىڭنى ساقلاپ، پەزىلەتتە باشقىلارغا ئۈلگە بولغايسىز. تاكى جەمئىيەتكە كىشلەر سىزگە ھەۋەس قىلىپ: <بۇ كىمنىڭ قىزىدۇ، نېمە ئىش ھەۋەس قىلىدىغاندۇ، ئەجەپ ئەدەپلىك قىزكىنا> دەپ ئېغىزنى چاكىلدىتىپ قالسۇن. سىزدىن ھەرگىز ئەدەبسىز قىلىقلار سادىر بولۇپ قالمىسۇن، ئەگەر سىزدە كىچىككىنە ئەدەپسىزلىك سېزىلىپ قالسا، شۇ ھامان شەنىڭىز بۇلغىنىدۇ، ئابرۇيىڭىزنى مىڭ قىلغان بىلەنمۇ ئەسلىگە كەلتۈرەلمەيسز. سىز پەقەت ئۆزىڭىزنىڭ ئىپپەت-نۇمۇسنى چىڭ ساقلىيالىسىڭىزلا، ئۆزىڭىزنىڭ ئىنسانىي قەدىر-قىممىتىڭىزنى، بولۇپمۇ قىزلىق قەدىر-قىممىتىڭىزنى قولىڭىزدا تۇتالايسىز، ئەڭگۈشتەر قولىڭىزدا بولىدۇ، ئەڭگۈشتەرنى قولىڭىزدىن بېرىپ قويدىڭىزمۇ، ئۆز قەدىر-قىممىتىڭىزنى يەرگە ئۇرىسىز. 16. ئەي قىزىم، مۇغەمبەر ئادەملەر ھەمىشە يوقىلاڭ ئىشلار بىلەن باشقىلارنى دەي-دەيگە سالىدۇ. شۇڭا زەربىگە ئۇچرىغان، خورلانغان ۋە ئاھانەتكە قالغان چاغلىرىڭىزدا، سوغۇققانلىق بىلەن ئەستايىدىل ئويلىنىپ، ئىشنىڭ باش-ئايىغىنى تەھلىل قىلىپ كۆرگەندىن كېيىن ئاندىن بىر قارارغا كېلىڭ.بولۇپمۇ بەزىلەر ساڭا بەزىبىر ئىشلاردىن ئالاھىدە ئۇچۇر بەرگەن چاغلاردا ئۇنىڭ دېگەنلىرىنى ئىنچىكە ئويلىنىپ، ئۇنىڭدا باشقا بىر غەيرىي نىيەتنىڭ بار-يوقلىقىنى چوڭقۇر تەھلىل قىلىڭ. چۈنكى نۇرغۇن ئىشلار سەن ئويلىغاندەك ئۇنچىۋالا ئاددى بولمايدۇ؛ ئۇنىڭ ئارقىسىغا كىشىگە دېگىلى بولمايدىغان بىرەر مۇددىئا يوشۇرۇنغان بولىدۇ. شۇڭا كۆڭلىڭىزدە ئېدىتلىق سان بولسۇن؛ ھەرگىزمۇ باشقىلارنىڭ قولچۇمىقىغا ئايلىنىپ قالماڭ. 17. ئەي قىزىم، ئۆزىڭىزگە توغرا تونۇشتا بولمىسىڭىز، ئۆزىڭىزنىڭ كۈچلۈك ئىكەنلىكىڭىزگە ئىشەنمىسىڭىز، باشقىلارنىڭ ئىشەنچىسى ۋە ھۆرمىتىگە سازاۋەر بولىشىڭىز تېخىمۇ مۇمكىن ئەمەس. ئۆز-ئۆزىنى رىغبەتلەندۈرۈش، تىزگىنلەش داۋامىدا، ئۆزلۈكنىڭ پۈتۈنلەي يېڭىلىنىشى مۇقەررەر ئاقىۋەت پەيدا قىلىدۇ. ئۆزىمىزنى توغرا تونۇپ، ئۆزىمىزنىڭ ئوبرازىنى يۈكسەلدۈرۈشنى ئۆگەنگەندىلا ئاندىن، ھەتتا ئۆزىمىزمۇ ئۇقمايدىغان يوشۇرۇن ئېڭىمىزنى ئويغۇتالىشىمىز، ئاندىن تامامەن يېپيېڭى گۈزەل ھاياتنى يارىتىشىمىز مۇمكىن، ئۆزىگە ئىشىنىش-مۇمكىنسىزلىكىنى مۇمكىنچىلىككە، ئارزۇنى رېئاللىققا ئايلاندۇرىدۇ. ئەمما، ئۆزىگە ئىشەنمەسلىك-ئەسلىدىكى مۇمكىنچىلىكىنى مۇمكىنسىزلىككە ئۆزگەرتىۋېتىدۇ. 18. ئەي قىزىم، ئاقىللار ئۆزلىرىنى دۈشمەن ھىيلە-مىكىرىدىن ياخشى مۇھاپىزەت قىلىدۇ. دۈشمەننىڭ يامان سۆزلىرى بىلەن يولدىن چىقمايدۇ. غاپىل كىشلەر بولسا دۈشمەننىڭ يالۋۇرۇشى ۋە مۇلايىملىقىنى كۆرۈپ، ئاداۋەتنى ئۇنتۇيدۇ ۋە ئۇنىڭغا ئاشنا بولىدۇ. ئۇلار دۈشمەننىڭ سىرتىنى پەردازلاپ كۆرسەتكەن بىلەن كۆڭلىدە ئاداۋەت ساقلىغانلىقىنى بىلمەيدۇ. ھەر قانداق دۈشمەننىڭ كىشىگە قەست قىلىشقا قۇدرىتى يەتمىسە، ھىيلە ئىشلىتىپ يېقىنلىق قىلىپ، نەسىھەت يولىنى تۇتىدۇ ۋە مەھرۇم بولىۋېلىپ، سىرلىرىدىن ۋاقىپ بولىدۇ-دە، پۇرسەت تاپسا ئۆز ئىشىغا تۇتۇش قىلىپ، تۈرلۈك زىيانلارنى سالىدۇ. خامىنىدىن باشقىسىنى كۆيدۈرمەيدۇ ۋە قازا ئوقىدەك مۇرات نىشانىسىدىن بۆلەك نەرسىگە خاتالىشىپ تەگمەيدۇ. 19. ئەي قىزىم، ئەگەر بىرى سېنىڭ ئەيىب، نۇقسانلىرىڭنى ئېيتسا قۇبۇل قىلىپ كەمچىللىكىڭنى تۈگىتىشكە تىرىش. سېنىڭ ئالدىڭغا ئۆز ھالنى ئېيتىپ كەلگەن كىشنى زادى كەمسىتمە، بەلكى ياردەم قىلىپ، ئۇنى مۇھتاجلىقىدىن قۇتۇلدۇر. ئۆزۈڭدىن كىچىكلەرگە ياخشى مۇئامىلە قىل، ئۇلارغا مېھرىبان بول. چۈنكى كىچىكلەر سېنىڭ ئېكىنزارىڭدۇر، ھەممە ئىشىڭ ئاشۇلارنىڭ ياردىمى بىلەن پۈتىدۇ. ئەگەر تېرىلغۇلىرىڭ ۋەيران بولسا تىرىكچىلىكىڭ قىيىنچىلىقتا ئۆتىدۇ. دوستۇڭغا ياخشى نىيەتتە بول. خەلقنىڭ ئالقىشىغا ئىگە بولۇشنى ئىزلىسەڭ، ئالىيجاناپلىق يولىنى تۇت. 20. ئەي قىزىم، ئەگەر قىز بالا گۈزەل، خۇش قامەت، زىبۇ زىننەتلىرى جايىدا بولسىمۇ مۇئامىلىسى قۇپال، چېچىلاڭغۇ بولسا، ئەتراپىدىكىلەرنىڭ دىلىنى ئاغرىتسا، ئشىنىڭكى، ئۇنى ھېچكىم، ھېچقاچان گۈزەللەر سېپىگە قوشمايدۇ، ئۇنىڭدىن كۆڭلى قالىدۇ. ھېچقانداق نەرسە كىشىنىڭ ئەقلىنى مۇئامىلە كەبى نامايەن قىلالمايدۇ. قىزلار ئۆزىگە قانچىلىك زىننەت بەرمىسۇن، مۇئامىلە مەدەنىيىتىنى، مۇئامىلە سەنئىتىنى بىلمىسە، ھېچقاچان ئۆزگىلەرنىڭ ھۆرمەت ئېتىبارىغا سازاۋەر بولالمايدۇ. يىگىتلەرنىڭ مۇھەببىتىگە سازاۋەر بولۇش ئۈچۈنمۇ قىزلاردا ئالدى بىلەن مۇئامىلە سەنئىتى يۇقىرى بولۇش كېرەك. 21. ئەي قىزىم، سۆزلەش ئېگىز-پەس ۋە خەۋپلىك بولۇپ، كۆپ خەتەرلەر ئۇچرايدۇ. ئويلىماي-پىكىرلىمەي تۇرۇپ بىرەر سۆزنى ئىزھارلاشقا لەۋنى ئاچماسلىق كېرەككى، ئويلىماي ئېيتىلغان سۆز كۆپلىگەن باشلارنى ئۆلۈم جەۋگاننىڭ توپىسىغا ئايلاندۇرغان، جان خەزىنىسىنى زاۋاللىق ۋە نۇقسان قىمارىغا ئۇتقۇزغان. سۆزلەشتە بىر نەچچە قائىدە بار بولۇپ، ئۇلارنىڭ ھەر بىرىگە رىئايە قىلماق لازىم. بىرىنچىسى شۇكى، سەۋەبسىزلىك ۋە بىمەھەللىك كىلىتى بىلەن سۆزلىشىش قۇلۇپنى ئاچماسلىق كېرەككى، گەرچە سۆز گۆھىرى توغرا ۋە ئېنىق بولسىمۇ، بىۋاقىت ۋە ئورۇنسىز ئېيتىلسا، ئىدراك بازىرىنىڭ گۆھەرشۇناسلىرى ۋە قائىدە بىلگۈچىلىرى نەزىرىدە ئېتىباردىن چەتتە قالىدۇ ۋە ھېچكىم ئۇنى ئاڭلاشقا رىغبەت قىلمايدۇ. 22. ئەي قىزىم، يادىڭدا بولسۇنكى، تۇرمۇشتا پۇل دېگەن ھەقىقەتەن تولىمۇ قىممەتلىك ۋە قەدىرلىك نەرسە، پۇل بولمىسا ھاياتتا بەھرىمان بولۇشقا تېگىشلىك نۇرغۇن نەرسىلەردىن مەھرۇم قالىدىغان گەپ. لېكىن، ئادەمنىڭ ئالتۇن-كۈمۈش ئالدىدا ئۆزىنى تۇتالىشى، پۇلغا ئەسىر بولۇپ ئۆزىنى بۇلغىماسلىقى بۇنىڭدىن نەچچە ھەسسە قەدىرلىكتۇر. ئۆزىنى پۇل قاپقىنىدىن ئامان ساقلىيالىغان ئادەملا ھەقىقىي قەدىر-قىممەتكە ئېرىشەلەيدۇ. ئۇنداق چىن-دۇرۇس ئادەمنى كۆزگە سۈرتسىمۇ ئەرزىيدۇ. پۇل تاپ، لېكىن-پۇلنىڭ ئەسىرى بولۇپ قالما. پۇل دېگەن ئادەمنى ئەزىزمۇ قىلىدۇ، خارمۇ قىلىدۇ. پۇل ئۈچۈن ئىماننى، ۋىجداننى بۇلغاپ ئىنسانىي پەزىلەتنى يەرگە ئۇرۇش خارلىق دېگەن شۇ. _ 23. ئەي قىزىم، بىلىڭكى، گۈزەل ئەخلاقنى ئۆزىگە يار قىلغان، ھايا، نۇمۇس چۈمپەردىسىگە چۆمكەلگەن، لېۋەن، ياخشى خۇيلۇق، ئىپپەت گۆھىرىنى چىڭ ساقلىغان، پەزىلەت غۇنچىسىنى يۈرىكىدە ئېچىلدۇرالىغان، سىپايە، قائىدە-يوسۇنلۇق، جەلىپكار، سېپى ئۆزىدىن ھەقىقىي ئۇيغۇر قىزىغا خاس خىسلەتنى يېتىلدۈرگەن بولسىڭىز، مەكتەپتە ئوقۇۋاتقان بولسىڭىز مەكتەپتە ساۋاقداشلىرىڭىزنىڭ، ئوقۇتقۇچىلىرىڭىزنىڭ سىزگە چىن يۈرىكىدىن ئىچى كۆيمەي قالمايدۇ؛ ئەگەر سىز كەسپى ئورۇنلاردا ئىشلەپ قالسىڭىزمۇ، ئەتراپىڭىزدىكى ھەرقانداق ئادەمنىڭ سىزگە قايىللىقىدىن ئىچى كۆيمەي قالمايدۇ. شۇندىلا سىز ئۆزىڭىزنىڭ ھەقىقىي جەلىپ قىلىش كۈچىڭىزنى ھېس قىلىسىز ۋە ئۇنىڭ تۈرتكىسىدە ھەممە ھۆرمەتلەيدىغان شەخسكە ئايلىنىسىز. 24. ئەي قىزىم، ئېغىر بېسىقلىقنى خۇددى بىر گۆھەر دېسەڭ، مۇلايىملىق باشقا كاندىن ئېلىنغان مەدەندۇر. بۇلار ئارقىلىق سەن شاھ بىلەن گاداينى ئۆزۈڭگە ئىتائەت قىلدۇرالايسەن. ئوچۇق چىراي، ئەخلاقلىق بولۇش كىشىنى ئادەملەر ئارىسىدىكى زىددىيەتلەردىن، ئارازچىلىق ۋە پىتنە پاساتلاردىن خالىي قىلىدۇ. مۇلايىم ۋە ئەدەبلىك بولۇش ئىنسان ۋۇجۇدىنىڭ مېۋىلىك بېغىدۇر، ئادەملىك تېغىنىڭ ئىچىدىكى قىممەتلىك يەر ئاستى بايلىقلار بىلەن تولغان زەر كانىدۇر. بۇ كاننىڭ بايلىقلىرى چەكسىزكى قېزىپ-قېزىپمۇ تۈگەتكىلى بولماس. ئۇنىڭدا چېچەكلىگەن مېۋىلەرنىڭ خوش ھىدى پۈتكۈل يەر جاھاننى دائىما ئىللىتىپ تۇرغاي. 25. ئەي قىزىم، دۇنيانىڭ قانۇن-قائىدىلىرى مەۋجۇت بولسا، ئادەمگە ئادەمگەرچىلىك قىلىش ئۇنىڭ بەلگىسى بولىدۇ. كىشى ياخشىلىققا ياخشىلىق قىلىدۇ، بىر ياخشىلىققا ئون ياخشىلىق بىلەن جاۋاب بېرىدۇ. كىمنىڭ ياخشى نام بىلەن جېنى چىقسا، ئۇنىڭ ياخشى نامى دۇئا بىلەن داۋاملىق ياتلىنىدۇ، ئۆلگەندىن كېيىن، كىم ياخشى دۇئا بىلەن يادلانسا، ئۇ قايتىدىن تۇغۇلۇپ، يەنە بىر ھايات باشلىغاندەك بولىدۇ. مەيلى يەرنىڭ ئۈستىدە بول، ياكى يەرنىڭ ئاستىدا بول، ياخشى نامىڭ مەشھۇر بولسا، شۆھرىتىنى ئۆزۈڭ كۆرىسەن. 26. ئەي قىزىم، بىلىم بىلەن جاسارەت ئۇنتۇلماستۇر، دېمەك ئۇلار سېنىمۇ ئۇنتۇلماس قىلىپ قويالايدۇ. سەن قانداق بىلىم ئىگىلىگەن بولساڭ، شۇنداق ئادەم بولىسەن. ھەققىي ئەقىل-پاراسەتكە ئىگە بولساڭ، خالىغىنىڭچە ئىش قىلالايدىغان بولىسەن. ھېچنىمىدىن خەۋىرى يوقلار ئۆزىنى قاراڭغۇ دۇنياغا قاماپ قويغان بىلەن باراۋەر. جىسمانىي قۇدرەت ۋە ئەقلىي قابىلىيەت گويا ئىككى قول ۋە ئىككى كۆزگە ئوخشايدۇ. پاراسەتلىك، ئەمما جاسارەتسىز بولغانلارنىڭ پاراسىتى مېۋە بەرمەيدۇ. 27. ئەي قىزىم، مۇنۇ ئون گۈزەل خىسلەت ئادەمگە بەخت-قۇت كەلتۈرىدۇ: ھايا، مۇرۇۋۋەت، ساداقەت، تەۋازۇ، ئەمگەك، سېخىيلىق، نۇمۇس، ئامانەتكە خىيانەت قىلماسلىق، ئادالەت، ھېلىم (مۇلايىملىق) ۋە شىجائەت. مۇنۇ ئون يامان خىسلەت ئادەمنى بەختسىزلىك-پالاكەتكە سۆرەيدۇ: ھەسەت، ئاداۋەت، بېخىللىق، تەكەببۇرلۇق، يالغانچىلىق، مۇناپىقلىق، چېقىمچىلىق، خىيانەت، جاھىللىق ۋە ھورۇنلۇق. كىمنىڭ ھىممىتى ئۈستۈن بولسا، شۇنىڭ بىلەن قەدىر-قىممىتىمۇ ئۈستۈن بولغۇسى. بىراۋ ئەدەپ ئۆگەتسە، ئۆگەنمىگەن كىشى ھايۋان؛ ئۆزۈر سورىسا، قوبۇل قىلمىغان كىشى شەيتاندۇر. 28. ئەي قىزىم، ئېيتقان سۆزىدىن يانمايدىغان، ۋەدىسىدە تۇرىدىغان ئادەم بۈگۈن سۆزلىگەن سۆزىدىن ئەتىسى كۈنى تېنىۋالمايدۇ، ۋەدىسىدە چىڭ تۇرىدۇ. كىشى ۋەدە قىلىپ قىلغان ۋەدىسىنى ئەمەلگە ئاشۇرسا، ۋەدىسىگە ۋاپا قىلسا، خەلقنىڭ ئۇنىڭغا ئىشەنچى ئاشىدۇ ۋەدىنىڭ ئاپىتى-ۋەدىسىگە ۋاپا قىلماسلىق ياكى ئۇنى سەۋەبسىز كېچىكتۈرۈپ ئىجرا قىلىشتۇر. ۋەدىنىڭ ۋاقتى ئۆتۈپ، ۋەدە قىلغۇچى باشقىلار ماقۇل بولغۇدەك بىر ئۆزۈر كۆرسىتەلمىسە، كىشلەر ئۇنىڭدىن ۋەدە تەلەپ قىلمايدىغان، ۋەدە بەرسىمۇ ۋەدىسىگە ئىشەنمەيدىغان ۋە ئۇنىڭغا بىرەر نەرسە بەرمەيدىغان بولۇپ قالىدۇ. شۇڭلاشقا، بەرگەن ۋەدىسىگە ۋاپا قىلىش چىن ئىنسانلىق خىسلىتىدۇر. 29. ئەي قىزىم، ئىنسانلار ئۈچۈن ھايا-ئىنتايىن شەرەپلىك بىر خىسلەت ۋە ئۇلۇغۋار ئەخلاقتۇر. ھايا ئادەمزات جەمىئىيىتىنىڭ گۈزەل ۋە تەرتىپلىك بولۇشى ئۈچۈن مۇھىم بىر شەرتتۇر. ھايادىن ئىبارەت بۇ ئەخلاق كىشلەر ئارىسىدىن يوقىلىپ كەتسە، كىشى-كىشىدىن سۆز ۋە ھەرىكەتتە ئۇيالمايدىغان بولۇپ قالسا، ئالەمنىڭ نىزامى بۇزۇلىدۇ. خەلقئارا ئېسىل رەسمىيەتلەر يوقىلىدۇ. مەئىشەت ئامانلىقىغا زور بالالار تۇغۇلىدۇ. كىشلەر بىر-بىرىنىڭ ھەققىدە دىيانەت ۋە ساداقەت ساقلىمايدىغان بولۇپ قالىدۇ. كۈچلۈكلەر ئاجىزلارنى تالاپ ۋەيران قىلىدۇ. ھايا كىشىلەرنى ناچار ئەخلاق ۋە قىلىقلاردىن چەتكە تارتىدىغان تەبىئىي كۈچتۇر. ئىنسانغا ھايادىن تولۇق پايدا ۋە مەنپەئەت باردۇر، ياخشى خۇي-ئەخلاق مېۋىسى ھايانىڭ سۈيى ۋە ئاپتىپىدىن پەرۋىش تاپمىسا، تولۇق پىشالمايدۇ. 30. ئەي قىزىم، ھۆكۈمالار خۇشخۇيلۇقنىڭ بەلگىسى ئون خىل بولىدۇ دەيدۇ. بىرىنچى ياخشى ئىش توغرىسىدا كىشلەرگە مۇخالىپەتچىلىك قىلماسلىق. ئىككىنچى، ئۆز نەپسىدىن ئۆزلۈكىدىن ئىنساپ كۆرسىتىش. ئۈچىنچى، كىشىلەرنىڭ ئەيىبىنى ئىزدىمەسلىك. تۆتىنچى، كىشلەردىن نالايىق ئىشلار سادىر بولسا، ئۇنى ياخشىلىققا سېلىش. بەشىنچى، گۇناھكار گۇناھىدىن ئۆزرە ئېيتىپ كەلسە قوبۇل قىلىش، ئالتىنچى، ھاجەتمەنلەرنىڭ ھاجىتىنى ھەل قىلىش. يەتتىنچى،كىشىلەرنىڭ خىزمىتى ئۈچۈن مۇشەققەت تارتىش. سەككىزىنچى، ئۆز نەپسىنى كۆزلىمەسلىك. توققۇزىنچى، باشقا كىشلەرگە چېھرىدىن مېھرىنى كۆرسىتىش. ئونىنچى، كىشلەرگە ياخشى سۆز قىلىش. مەنبە   :   ساقلاپ قويغانلىرىم   .

zilkalb325

	ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،

zilkalb325

	ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،

zilkalb325

	ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،ئېسىل ،