شائىر ئابلەت ئابدۇللا ھەققىدە

abaytarim

	ئۇيغۇر ھازىرقى زامان شېئىرىيەت ساھەسىدە مەن شېئىرلىرىنى ئاقتۇرۇپ ، ياقتۇرۇپ ، كۆچۈرۋېلىپ يېنىمدا ساقلايدىغان ، قايتا - قايتا ئوقۇپ يېڭى ھېس قىلىدىغان شائىرلىرىمىز ئىچىدە ئابلەت ئابدۇللانىڭ شېئىرلىرىنى ئالاھىدە تىلغا ئېلىپ ئۆتۈش ، ئۇنىڭ قەلبىمدىكى ئوبرازىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈش مېنىڭ ۋىجدانىي بۇرچۇم دەپ قارايمەن . چۈنكى ئۇنىڭ شېئىرلىرى مېنىڭ ئۇزۇندىن بېرى ئىزدەپ يۈرگەن ئىزتىراپلىرىمنى ، ھاياتلىقىمدىكى نىشانىمنى ، ئۆچمەس تۇرمۇش سەزگۈزەشتىلىرىمنى ئېسىمگە سالاتتى .  پات - پات " چىدىساڭ ياشا " دېگەن ئۆلمەس شېئىرىنىڭ پىكىر تەلقىنلىرىدە ئۆزۈمنى دەڭسەپ تەسەللىي تاپاتتىم، تەسەللىي تېپىشلا ئەمەس بۇ شېئىر مېنى خېلى - خېلى يېشىمغا ماس كەلمىگەن تۇرمۇش دېشۋارچىلىقلىرىغا  چىداپ ياشايدىغان خىسلەتنى يېتىلدۈرگەنىدى . مەن قانچە قايتىلاپ ئوقۇغانسېرى ئۇ شېئىر مېنىڭ پۈتۈن ھاياتىم بىلەن چەمبەرچاس بىرلىشىپ كېتىۋاتاتتى . كىشىلىك تۇرمۇش راستىنلا چىداپ ياشىيالايدىغانلارغا قۇچاق ئاچىدىكەن .  بۇ شېئىر ھەققىدە شائىرىمىز ئابلەت ئابدۇللا مۇنداق دەيدۇ : " بۇ بارلىق شېئىرلىرىم ھەققىدىكى ئەڭ ئاخىرقى ھېكايە . گەرچە بۇ شېئىرىم 1985- يىلى يېزىلغان بولسىمۇ ، مەن ئۇنى شائىرلىق ھاياتىمنىڭ ئەڭ ئاخىرقى پەللىسىگە تۇغ قىلىپ تىكلىدىم . سىز ئۈچۈن ۋە كەلگۈسى ئوقۇرمەنلىرىم ئۈچۈن قۇتلۇق يادنامە قىلدىم . " (  "چىدىساڭ ياشا" نىڭ ھېكايىسى ناملىق ماقالا بۇ شېئىرنىڭ يېشىمى بولۇپ شىنجاڭ مەدەنىيىتى ژورنىلىنىڭ 2012- يىللىق 2- سانىدا ئېلان قىلىنغان .)      بۇ دۇنيا بىرگە بىر ، چىدىساڭ ياشا ،                             قەلبىڭدە نۇمۇس بىلەن پەسلىك ئېلىشار ،                            شاھ، تەخت بىرگە بىر ، پۇل بىلەن بەندە ،                           شۆھرەتكە دائىما ھەسەت چاپلىشار ،                            بۇ دۇنيا بىرگە بىر چىدىساڭ ياشا .           بۇ دۇنيا بىرگە بىر ، چىدىساڭ ياشا ،           يىقىلساڭ يۆلىمەيمەن ، ئۆزۈڭدە گۇناھ .            ئالتۇن بول ، تۇپراق بول ، سەن ئۆزۈڭ دۇنيا ،          قايغۇرۇش ، ئۆكۈنۈش ، پايدىسىز "ئاھ - ۋاھ"          بۇ دۇنيا بىرگە بىر چىدىساڭ ياشا ! مانا بۇ مەن ئۇزۇندىن بېرى خاتىرە دەپتىرىمگە يېزىۋېلىپ پات-پات ئوقۇپ تۇرىدىغان ئىلى ئوغلانى، سۆيۈملۈك شائىرىمىز ئابلەت ئابدۇللا نىڭ ئەڭ ئېسىل شېئىرى . مەن شائىرىمىزنىڭ پۈتۈن ئىجادىيەت ھاياتىدىن خۇلاسە چىقارغۇدەك سەۋىيىدە ئەمەس، پەقەت شائىرىمىزنىڭ ماڭا تەسىر كۆرسەتكەن تەرەپلىرىنى ئاددىي بىر ئوقۇرمەننىڭ شائىرىغا بولغان كۆڭۈل ئىزھارى  سۈپىتىدە سۇنۇپ باقتىم ،خالاس . ( سەھىپە ئېتىبارى بىلەن باشقا شېئىرلىرى توغرىسىدا توختالمىدىم )   ئابلەت ئابدۇللا ئىستىداتلىق شائىر بولۇپلا قالماستىن بەلكى كىشىنى لەرزىگە سالىدىغان، چۇڭقۇر تەسىرلەندۈرۈپ يىغلىتىدىغان ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدىكى ئەڭ نادىر  ، ئابلەت ئابدۇللا قەلىمىگىلا خاس ئەدەبىي خاتىرىلەرنىڭ ئاپتورىدۇر .   ئۇنىڭ يېقىنقى يىللاردىن بېرى يازغان " دېھقاندا ئەيىپ يوقمۇ؟ "( شىنجاڭ مەدەنىيىتى ژورنىلى 2004. 5.سان ) ، " زۇنۇن قادىرىي كىم؟ " ( شىنجاڭ مەدەنىيىتى ژورنىلى 2005-5-سان ) ، " ئۇيغۇر خوتۇن-قىزلىرى يالىڭاچلىنىپ كەتتىمۇ ياكى ئەرلىرى "  ( شىنجاڭ مەدەنىيىتى ژورنىلى 2006-4-سان)، " ۋاڭ مېڭ ۋە ئۇنىڭ ئۇيغۇر دوستلىرى " ( شىنجاڭ مەدەنىيىتى 2008-3-سان) ، (  "مەرھۇم قەلەمداشلىرىمغا پۈتۈلگەن تاش ئابىدە " ( ئىلى دەرياسى ژورنىلى 2009-5-سان) ، " قەلبىمدىكى نۇرلۇق ئابىدە " ( ئىلى دەرياسى ژورنىلى 2010-5-سان)، " بۇ رىۋايەت ئەمەس" ( ئىلى دەرياسى ژورنىلى 2012-2- سان ) قاتارلىق ئەسەرلىرى تېمىسىنىڭ يېڭىلىقى، مەزمونىنىڭ تېرەنلىگى ، ئوقۇرمەنلەر ئارىسىدىكى پەۋقۇلئاددە تەسىر، زىلزىلە قوزغىغانلىقى بىلەن يۈكسەك دەرىجىدە مۇئەييەنلەشتۈرۈشكە ئېرىشتى . ( بۇ يەردە يېزىلمىغان ئەسەرلىرىمۇ بار) ئۇنىڭ ئوقۇرمەنلىرى ھەسسىلەپ ئاشتى . بولۇپمۇ " زۇنۇن قادىرىي كىم؟ " ناملىق ماقالىسى كەلتۈگەن دەلىللىرىنىڭ ئېنىقلىقى ، قايىل قىلارلىقلىقى ، زۇنۇن قادىرىنى دۇنياۋى مەشھۇر يازغۇچىلار بىلەن سېلىشتۇرۇپ ئېلىپ بارغان نەقىللىرىنىڭ ئەمەلىيەتكە ناھايىتى ئۇيغۇنلۇقى بىلەنمۇ مۇشۇ خىلدىكى ئەسەرلەرنىڭ سەركىسدۇر ، خۇلاسىسىدۇر . خەلقىمىز تېخىمۇ ئۇلۇغ بىر زۇنۇن قادىرىدىن ئىبارەت يازغۇچىسىنى قايتىدىن تونۇدى . شەخسەن مېنىڭ ئەدەبىي خاتىرىلەرگە بولغان تەلىۋىم ئالاھىدە يوقىرىلىدى . (ئۇنىڭ ھەر بىر ماقالىسى ھەققىدە كېيىنچە يەنە توختۇلارمەن . ) ئىستىداتلىق شائىرىمىز ، سۆيۈملۈك ئوغلانىمىز ئابلەت ئابدۇللا 2011-يىلى ئۇيغۇر ئەدەبىياتىغا يەنە بىر ئەڭ ئېسىل ئەمگىگىنى سوۋغا قىلىپ قەلبىمىزدىكى ئوبرازىنى تېخىمۇ يارقىنلاشتۇردى . ئۇ بولسىمۇ  تەڭرىتاغ ژورنىلىنىڭ 2011-يىل 4-5-6- سانلىرىدا ئېلان قىلغان ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدىكى سەردار يازغۇچىمىز زوردۇن سابىرنىڭ ھاياتى، كىشىلىك پەزىلىتى، ئىجادىيىتى، ئىجادىيىتىنىڭ تۇرمۇشىدىن كېلىش مەنبەسى قاتارلىقلار ئاجايىپ ئۆزگىچە ئېچىپ بېرىلگەن " ئۇلۇغ قەرزدار، ئۇلۇغ يازغۇچى زوردۇن سابىر" ناملىق  بىيوگرافىك ئەدەبىي خاتىرىسىدۇر .  مەن شۇنداق ئويلاپ قالدىم ، ئەدىبلىرىمىز ئارىسىدا قانچىلىكى مۇشۇنداق ئىنچىكە ، ئەستايىدىل يېزىلغان بىيوگرافىك ئەدەبىي خاتىرىلەردە ئەسلىنىشكە مۇيەسسەر بولالار- ھە؟  ئۇ  خاتىرە بېسىلغان ژورنالنىڭ كېيىنكى سانلىرىنى قانچىلىك تەقەززالىقتا ساقلىغانلىقىمنى بىر ئۆزۈملا بىلىمەن . بۇ ئەسەر نۆۋەتتە ئېلىپ بېرىلىۋاتقان " زوردۇن سابىر تەتقىقاتى" غا قان بەرگەن ، جان بەرگەن ئۆلمەس ئەسەردۇر . شائىرىمىز ئەسىرىدە راستلىق بىلەن ھازىرغىچە يېزىلىۋاتقان زوردۇن سابىر ھەققىدىكى يازمىلاردىكى بىر تەرەپلىمىلىك ، بولۇپمۇ ئەدىب زوردۇن سابىر ھەققىدىكى بايانلارنىڭ كۆپلۈگى ، ئەمما تۇرمۇشتىكى ، ئىنسانچىلىقتىكى زوردۇن سابىر ئوبرازىنىڭ تولۇق تورۇتۇلماي كېلىۋاتقانلىقىنى ئەينەن ئاشكارىلاپ تۇرمۇشتىكى ئاددىي ئىنسان زوردۇن سابىر بىلەن ئۆلمەس ئەسەرلىرى ئوتتۇرىسىدىكى زىچ ، ئايرىلالماس باغلىنىشنى ناھايىتى چىن تورۇتۇپ بەرگەن . سىز بۇ خاتىرىنى ئەستايىدىل ئوقۇپ چىقسىڭىز ئۇلۇغ يازغۇچىمىز زوردۇن سابىرنىڭ قىسمەتلىك، قىممەتلىك ھاياتىدىكى ئەڭ ئىنچىكە تەپسىلاتلاردىن خەۋەردار بولۇپلا قالماي زوردۇن سابىرنىڭ مەڭگۈلۈك ئابىدە ئەسەرلىرى بولغان "ئانا يۇرت"، " ئىزدىنىش"، " قەرزدار"، " ساداقەت" ، " قۇياش ۋەھىمىسى " ۋە باشقا ئەسەرلىرى قايتىدىن يېپيىڭى تېخىمۇ بالاغىتىگە تويۇنغان مۇكەممەل ئەسەرلىرى  كۆز ئالدىڭىزدا نامايان بولىدۇ . تېخى بىر نەچچە يەردە شائىرىمىز ئابلەت ئابدۇللا بىلەن تەڭ ياش تۆكىسىز .  ئابلەت ئابدۇللانىڭ قەلەم قۇۋۋىتىگە، ئىزدىنىپ يېزىش روھىغا ئاپىرىن ئوقۇيسىز . ھەي! بىيوگرافىك رومان بولۇپ قالسىچۇ ،دەپ ئارمان قىلىسىز . بۇ ماقالىمۇ زوردۇن سابىر ئەسەرلىرىنىڭ داۋامى، يېشىمى ، خۇلاسىسى بولۇش سۈپىتى بىلەن مەرھۇمنىڭ ئەسەرلىرى قاتارىدا ئەتىۋارلاپ ساقلىنىدۇ ، ئەلۋەتتە . شائىرىمىز ئابلەت ئابدۇللا مانا مۇشۇنداق ئىسىل شېئرلارنىڭ، ئەدەبىي خاتىرىلەرنىڭ ھۆرمەتكە سازاۋەر ئىگىسىدۇر . مەن ئۇنىڭغا ئۇزۇن ئۆمۈر ، تېنىگە سالامەتلەك ، ئىجادىيىتىگە ئۇتۇق تىلەيمەن . ياشاپ كېتىڭ شائىرىمىز!...       مەنبە: ئۆزۈم ، مۇناسىۋەتلىك ژورناللار ( تېما ئىچىدە ژورناللارنىڭ نامى بېرىلدى . ) - ئەبەي تارىم

SORINTO

	بۇ دۇنيا بىرگە بىر ، چىدىساڭ ياشا ،                             قەلبىڭدە نۇمۇس بىلەن پەسلىك ئېلىشار ،                            شاھ، تەخت بىرگە بىر ، پۇل بىلەن بەندە ،                           شۆھرەتكە دائىما ھەسەت چاپلىشار ،                            بۇ دۇنيا بىرگە بىر چىدىساڭ ياشا .           بۇ دۇنيا بىرگە بىر ، چىدىساڭ ياشا ،           يىقىلساڭ يۆلىمەيمەن ، ئۆزۈڭدە گۇناھ .            ئالتۇن بول ، تۇپراق بول ، سەن ئۆزۈڭ دۇنيا ،          قايغۇرۇش ، ئۆكۈنۈش ، پايدىسىز "ئاھ - ۋاھ"          بۇ دۇنيا بىرگە بىر چىدىساڭ ياشا ! مەنمۇ ، مۇشۇ شىئىرنىڭ ئاپتۇرىنى بىلمىسەممۇ لىكىن ئۆمەرجان ئالم ئىيىتقان ناخشىسىنى ناھايتى بەكمۇ ياختۇرۇپ ئاڭلايتتىم .      مانا بۈگۈن بۇ شىئىرنىڭ ئاپتۇرىنى بىلىۋالدىم . ئەجرىڭىزگە رەخمەت .

xaxyax

	ئېسىل شېئىر! ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىمىز دەيدىغان : تېيىپجان ئېلىيوفنىڭ ھەممە شېئىرلىرىنى تەڭرىتاغنىڭ ئۈستىگە قويسا ‹تۈگىمەس ناخشا› دەك بىر نەچچە شېئىرىدىن باشقىلىرىنى شامال ئۇچۇرۇپ كېتىدۇ دەپ. ئابلەت ئابدۇللانىڭ ‹چىدىساڭ ياشا› دېگەن شېئىرى بۇ شائىرىمىزنىڭ ئۆلمەس شېئىردۇر! بۇيەردە قانداقتۇر باشقا شېئىرلىرى ياخشى ئەمەس دېگەنلىك ئەمەس، پەقەت شۇ شائىرلارنىڭ ئەڭ يارقىن ئىزى ئەنە شۇ بىرقانچە شېئىرىدۇر.

سۇمەييا

	بىلمىگەننى بىلىۋالدىم رەخمەت.

国民党

	‹‹ باغداش مۇنبىرى ››گە يوللانغان  ‹‹بىز ۋە ھوقۇقلىرىمىز ››نى، چوقوم ئوقۇپ چىقىڭ!     http://bbs.bagdax.cn/read.php?tid=11612 http://bbs.bagdax.cn/read.php?tid=11703

axek13999649893

	بەك ياخشى شىئىرلارنى يازىدىكە بۇ ئادەم

sabira11

	شېئىرلىرىڭىز ھەقىقەتەن ياخشىكەن ، مۇشۇ تىمىنى ئۇقۇش ئارقىلىق ئابلەت ئابدۇللا ئاكىنىڭمۇ تالانىتلىق شائىرچى ئىكەنلىكىنى بىلۋالدۇق، بۇنىڭدىن كىيىنكى ئىجادىيىتىڭىزگە مۇۋاپىقىيەت تىلەيمەن.