تۇرمۇش ساۋاتلىرى

BAHADER1

	گىلاس [تونۇش ] بۇ ئازغۇن ئائىلسىدىكى چاتقال ياكى گىلاس دەرەخنىڭ پىشقان مېۋىسى بولۇپ ، خەلق ئارسىدا گىلاس ياكى ئاچچىق گىلاس دەپ ئاتىلىدۇ .   مېۋىسى يۇمىلاق ، شارسىمان بولۇپ ، دىئامىترى 1~3 سانتىمېتىر ، رەڭگى يېڭى ۋاختىدا قىزىل، ئوبدان پىشقاندا توق قىزىل ، سۇلۇق ، تەمى چۈچۈمەل بولىدۇ . [تەبىئىيتى ] بىرىنجى دەرىجەىدە ھۆل ئىسسق. [خۇسۇسىيتى ] ئاساسلىقى ماددىسىز ھۆل ئىسسىق كەيپىياتنى تەڭشەش ، قان تازلاش ، تېرىنى قۇۋۋەتلەش ، ئۇندىن باشقا سەپرا ۋە قاننىڭ ئۆتكۈرلۈكىنى پەسەيتىش ، كۆكرەكنى بوشىتىش ، ئىچىنى يۇمشىتىش ، بۆرەك ۋە دوۋساقتىكى تاشنى چۈشۈرۈش ، ئاشقازان ۋە جىگەرنى قۇۋۋەتلەش ، تۇتۇش ۋە پارقىرتىش . [ئىشلىتىلدىغان كىسەللىكلەر ] يېڭى ۋە تاتلىق گىلاس كۆكرەك ۋە گالنىڭ يىرىكلىكى، يۆتەل ، قەۋزىيەت ئۈچۈن ئىشلىتىلىدۇ . چۈچۈمەل گىلاس سەپرا ۋە قاننىڭ ئۆتكۈرلىكىنى پەسەيتىش ، كۆڭۈل ئېلىشىش ۋە قۇسۇشنى توختىتىشقا ئىشلىتىلىدۇ . [ ئىشلىتىش ئۇسۇلى ] 1. تاتلىق گىلاسنىڭ قۇرۇقىنى بەدىيان بىلەن قۇشۇپ قاينىتىپ ئىچىپ بەرسە ، ھەيزنى راۋانلاشتۇرىدۇ ، دوۋساق ۋە بۆرەكتىكى تاشنى چۈشۈرۈىدۇ .  2. گىلاس سۈيىنى يۈزگە سۈركەپ بەرسە ، چېراينى پارقىرتىدۇ .  3. گىلاستىن شەربەت تەييارلاپ ئىچسە ، سۈيدۈكنى راۋانلاشتۇرىدۇ ، بۆرەك دوۋساقتىكى تاشىنى چۈشۈرىدۇ . 4. تاتلىق گىلاسىنى مۇۋاپىق ئىستىمال قىلسا ، گال قۇرۇش ، ئۇسسۇزلۇق ، كۆكرەك يىرىكلىكگە مەنپىەت قىلىدۇ. [ئىشلىتىش مىقدارى ] 2~3 تال . [زىيانلىق تەسىرى ] ئاشقازاننىڭ ھۆللۈكىنى كۆپەيتىۋېتىدۇ .                                       ئالۇچا [ تونۇش ] بۇ شاخ - يوپۇرماقلىرى ئۆرۈكنىڭكىگە ئوخشاپ كىتىدىغان بىر خىل مېۋىلىك دەرەخ ئالۇچىنىڭ مېۋىسى بولۇپ ، غورىسىق پىشقاندا كۆك رەڭدە ، پىشقانسىرى سارغىيدۇ .ئىچىدە ئۇرۇقى بولىدۇ ، تەمى تاتلىق كىلىدۇ .بۇ دەرەخنىڭ پىشقان مېۋىسى «ئالۇچا »نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ . [ تەبىئىيتى ] ئىككىنجى دەرىجىدە  ھۆل سوغوق . [ خۇسۇسىيتى ] ئاساسلىقى خىلىتىسىز ئىسسىق كەيپىياتنى تەڭشەش ، زەھەر قايتۇرۇش ئۇندىن باشقا ، غەيرىيى تەبىئىي سەپرا خىلتىنىڭ تېزلىكنى پەسەيتىش ، يۆتەلنى پەسەيتىش ، ئىچى سۈرۈشنى توختىتىش ،  بەدەنگە سۇيۇقلۇق تولۇقلاش ، ئۇيقۇ كەلتۈرۈش ، قۇرۇق ھۆنى پەسەيتىش ، ماددىلارنى يۇمشىتىش ، قۇسۇشنى توختىتىش . [ئىشلىتىدىغان كېسەللىكلەر]  يۇقىرى قىزىتما ، غەيرىي تەبىئىي خىلتىدىن بولغان ئىچى سۈرۈش ، سۇ يوقىتىش ، قىزىل ، چېچەك ، كۆپ ئۇسساش ، سىل ، ئۇيقۇسىزلىق ، جىگەر قېتىش ، يۈرەك قان تومۇر قېتىش قاتارلىقلارغا ئىشلىتىلىدۇ . [ ئىشلىتىش ئۇسۇلى ]  1. ئالۇچىنىڭ سۈيىنى چىقىرىپ ئىستىمال قىلسا ، ئىسسىقتىن بولغان يۈتەل ، قىزىتمىغا ، تەپكە شىپا بولىدۇ . 2. ئالۇچا ، قارىئۆرۈك ، ئەينۇلا ھەربىرىنى 10 گراندىن ئېلىپ ، مۇۋاپىق مىقداردىكى سۇ بىلەن قاينىتىپ ئىچىپ بەرسە ، سىل كىسىلىدىكى قىزىتما، كۆپ ئۇسساش ، ئۇيقۇسىزلىق قاتارلىقلارغا شىپا بولىدۇ .   [ ئىشلىتىش مىقدارى ] كېسەلنىڭ ئەھۋالىغا قاراپ مۇۋاپىق مىقداردا ئىستىمال قىلىنىدۇ . [ زىيانلىق تەسىرى ] ئۆپكە ، ئاشقازانغا زىيان قىلىدۇ .                                                               ئاچچىق ئانار [   [ تونۇش ] بۇ ئانار ئائىلسىدىكى چاتقال ياكى كىچىك دەرەخ ئاچچىق ئانار دەرىخى بولۇپ ، مېۋىسى يۇمىلاق ، قىزىل ، پوستى ئىچىدە قىزىل دانلىرى بولىدۇ . بۇ دەرەخنىڭ ئاچچىق تەمىلىك مېۋىسى « ئاچچىق ئانار » نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ . [تەبىئىيتى] ئىككىنجى دەرىجىدە قۇرۇق سوغوق . [ خۇسۇسىيتى] ئاساسلىق خىلىتسىز ھۆل ئىسسىق كەيپىياتنى تەڭشەش ، قان تازىلاش ، يۈرەك ، جىگەرنى قۇۋۋەتلەش ، ، ئۇندىن باشقا  ئىچ سۈرۈشنى توختىتىش ، ئېغىزنى خۇشبۇي قىلىش ، جاراھەت ئورنىدىكى داغنى يوقىتىش ، ئىسسىقتىن بولغان جىگەر ھارارىتىنى پەسەيتىش ، يۈرەك چالاڭغۇراش ۋە كەيىپ قىلىشتىن بولغان مەستلىكنى يوقىتىش . [ ئىشلىتىلدىغان كىسەللىكلەر ] ئىسسىقتىن بولغان يۈرەك چالاڭغۇراش ، ئىچ سۈرۈش ، ئېغىز پۇراش ، ئېغىز جاراھەتلىرى ، قۇلاق جاراھەتلىرى ، قىچىشقاق ، ھەرخىل ئىششىق ۋە ئاشقازان ئاجىزلىقى ، ھەر خىل ئىچىملىك ۋە چېكىملىككە خۇمار بولۇپ قېلىش قاتارلىقلارغا ئىشلىتىلىدۇ . [ئىشلىتىش ئۇسۇلى ]  1. ئانار ، ۋاسالغۇ ، زىرىدىن 2گرامدىن ئېلىپ ، تالقانلاپ ئىچسە ، قەينى توختىتىدۇ .  2. ئاچچىق ئانار يىلتىزنى سوقۇپ ھەسەل بىلەن خېمىر قىلىپ ، جاراھەت ئورنىدىكى داغقا چاپسا داغ يوقايدۇ . [ئىشلىتىش مىقدارى ] 25~30 گرام . [ زىيانلىق تەسىرى ] يۆتەلگە ، قورساق ئاغرىقىغا بېرىلمەيدۇ ، داۋاملىق كۆپ يېسە بەدەننىڭ ، جىگەرنىڭ تارتىش تارتىش قۇۋۋىتىنى ئاجىزلاشتۇرىدۇ . دەرىخى بولۇپ ، مېۋىسى يۇمىلاق ، قىزىل ، پوستى ئىچىدە قىزىل دانلىرى بولىدۇ . بۇ دەرەخنىڭ ئاچچىق تەمىلىك مېۋىسى « ئاچچىق ئانار » نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ . [تەبىئىيتى] ئىككىنجى دەرىجىدە قۇرۇق سوغوق . [ خۇسۇسىيتى] ئاساسلىق خىلىتسىز ھۆل ئىسسىق كەيپىياتنى تەڭشەش ، قان تازىلاش ، يۈرەك ، جىگەرنى قۇۋۋەتلەش ، ، ئۇندىن باشقا  ئىچ سۈرۈشنى توختىتىش ، ئېغىزنى خۇشبۇي قىلىش ، جاراھەت ئورنىدىكى داغنى يوقىتىش ، ئىسسىقتىن بولغان جىگەر ھارارىتىنى پەسەيتىش ، يۈرەك چالاڭغۇراش ۋە كەيىپ قىلىشتىن بولغان مەستلىكنى يوقىتىش . [ ئىشلىتىلدىغان كىسەللىكلەر ] ئىسسىقتىن بولغان يۈرەك چالاڭغۇراش ، ئىچ سۈرۈش ، ئېغىز پۇراش ، ئېغىز جاراھەتلىرى ، قۇلاق جاراھەتلىرى ، قىچىشقاق ، ھەرخىل ئىششىق ۋە ئاشقازان ئاجىزلىقى ، ھەر خىل ئىچىملىك ۋە چېكىملىككە خۇمار بولۇپ قېلىش قاتارلىقلارغا ئىشلىتىلىدۇ . [ئىشلىتىش ئۇسۇلى ]  1. ئانار ، ۋاسالغۇ ، زىرىدىن 2گرامدىن ئېلىپ ، تالقانلاپ ئىچسە ، قەينى توختىتىدۇ .  2. ئاچچىق ئانار يىلتىزنى سوقۇپ ھەسەل بىلەن خېمىر قىلىپ ، جاراھەت ئورنىدىكى داغقا چاپسا داغ يوقايدۇ . [ئىشلىتىش مىقدارى ] 25~30 گرام . [ زىيانلىق تەسىرى ] يۆتەلگە ، قورساق ئاغرىقىغا بېرىلمەيدۇ ، داۋاملىق كۆپ يېسە بەدەننىڭ ، جىگەرنىڭ تارتىش تارتىش قۇۋۋىتىنى ئاجىزلاشتۇرىدۇ .                                                  يۇمغاقسۈت [ تونۇش ] بۇ كۈنلۈكسىمان گۈللۈكلەر ئائىلسىدىكى بىر يىللق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك يۇمغاقسۈت بولۇپ ، چۆپى يېشىل رەڭلىك ، پۇرىقى ئۆتكۈر ،بۇ ئۆسۈنلۈكنىڭ پۈتۈن چۆپى «كەشنىز» ئۇرۇقى « تۇخۇمى كەشنىز» نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ . [ تەبىئىيتى] ئىككىنجى دەرىجىدە قۇرۇق سوغوق . [ خۇسۇسىيتى ] ئاساسلىقى ھۆل ئىسسىق كەيپىياتنى تەڭشەش، قىزىتما قايتۇرۇش ، توسالغۇلارنى ئېچىش ، ئاغرىق پەسەيتىش ، سۈيدۈك ھەيدەش ، قان توختىتىش ، ھرارەت پەسەيتىش ، زەھەرنى تارقىتىش . [ئىشلىتىلدىغان كىسەللىكلەر ] ئېغىز ئاغرىقلىرى ، ئۇيقۇسىزلىق ، ئىشتىھاسىزلىق ، يۇقىرى قان بېسىم ، ئاشقازان كۆپۈش ، ئۇسسۇزلۇق ، سۈيدۈك تۇتۇلۇش قاتارلىقلارغا ئىشلىتىلىدۇ . [ئىشلىتىش ئۇسۇلى ] 1. ھۆل يۇمغاقسۈتنى سىقىپ سۈيىنى ئىچىپ بەرسە ، ئۇيقۇ كەلتۈرىدۇ . 2. ھۆل يۇمغاقسۈتنى سىقىپ سۈيىنى سىركە بىلەن قۇشۇپ كۆزگە تېمىتسا ، كۆزگە قاپارتقۇ ۋە چېچەك چىقىشنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ ، كۆزنىڭ سېرىقلىقىنى يوق قىلىدۇ ۋە كۆز قىزىرىپ ئاغرىش ، قىچىشىش قاتارلىقلارغا پايدا قىلىدۇ .   3.  ھۆل يۇمغاقسۈتنى سىقىپ سۈيىنى چىقىرىپ ئېغىزنى چايقىسا ، ئېغىزدىكى مۇدۇر، چىش ئاغرىقى ۋە ئېغىزدا پەيدا بولغان پىشلاقلارغا پايدا قىلىدۇ .  4. قۇرۇق يۇمغاقسۈتنى سوقۇپ تالقان قىلىپ ئىچسە ، ئىشتىھانى ئاچىدۇ  ، بەل بەلغەم بوشتىپ ، ئىسسىقتىن بولغان يۆتەل ۋە قۇسۇشنى توختىتىدۇ ، تاماق سېڭدۈرۈپ ، سېسىق كېكىرىشنى توختىتىدۇ ، ، ئۇسسۇزلۇقنى باسىدۇ .  5. قوغۇشۇننى تاشقا سۈرۈپ گۈل يېغى ۋە يۇمغاقسۈت سۈيى بىلەن قۇشۇپ چاپسا ، سەرتانغا ۋە ھەرخىل قاتتىق يىرىڭلىق جاراھەتلەرگە پايدا قىلىدۇ . [ئىشلىتىش مىقدارى ] سۈيىدىن 30 ~40 مىللىلىتىر ، شاخ، چۆپ قىسمىدىن مۇۋاپىق مىقداردا بېرىلىدۇ . [ زىيانلىق تەسىرى ] كۆپ يېسە ، مەنىينى كېمەيتىدۇ ،  ، پالەچ ۋە سوغوق مىزاجلىق كىشلەرگە زىيان قىلىدۇ ، نېرۋىنى ئاجىزلاشتۇرۇپ ، ئۇنۇتقاق قىلىپ قۇيىدۇ .                                 مىەنبە؛     ئۇيغۇر تىبابىتى خام دورىلار ئىلمىدىن ئېلىندى

nadira

	بىلمەيدىغانلىرىمنى بىلىۋالدىم... بىلىۋېلىشقا تېگىشىلىك تۇرمۇش ساۋاتلىرىكەن... رەھمەت.

kaynam999

	بۇ دورگەرلىك ئىلمىنىمۇ ئاز تولا بىلۋالدۇق رەىمەت .

ئەخمەد

	تاۋۇزنىڭچۇ؟؟  مۇشۇنى تاپالىسىڭىز يوللاپ قويىڭە چۈنكى يازدا كۆپرەك يەيدىغان مېۋەم مۇشۇ

mehrigiya

	ئاچچىق ئانار دېگەن ،ئانچە-مۇنچە پىشقان ئانارما؟‹داغ چۇشۇردىغان  رولىنى سىناپ كۆرايچۇ !› . بىلمىگەننى  بىلۋالدۇق.

yawaat0998

	ئاچچىق ئانارنى سىرتىدىن قاراپ قانداق ئايرىيدىغاندۇ؟ خەقلەر ئاۋۇ تاتلىق ئانار دىسە راس تاتلىق چىقىدۇ، ماۋۇ ئاچچىق دىسە راس ئاچچىق چىقىدۇ. تاتلىق ئانار بىلەن ئاچچىق ئانارنى ئايرىيالماي، تولىسى ئاچچق ئانار ئېلىپ سالىمەن دە، ئۆينىڭ «كىم مىۋە ئالسا، تاتلىق چىقسا ھەممەيلەن تەڭ يەيمىز، تەمى ياخشى بولمىسا سېتىۋالغۇچى ئۆزى يەيدۇ» دىگەن تۈزۈمى بويىچە ئاچچىق ئانارنى ئۆزۈملا يەيمەن، ھازىرغىچە جىق يەپكەتتىم ئاچچىق ئانارنى. ئاچچىق ئانار بەدەندىكى پارازىت قۇرتلارنى ئۆلتۈرىدۇ، يۈرەكنى ياشارتىدۇ دەپ ئاڭلىغان ئىدىم.

mehrigiya

	ئەخمەد يوللىغان ۋاقتى  2012-8-15 08:23 PM تاۋۇزنىڭچۇ؟؟  مۇشۇنى تاپالىسىڭىز يوللاپ قويىڭە چۈنكى  ... يەپ بولۇپ ، شاپىقىنى يۈزىڭىزگە سۈركەپ بەرسىڭىز داغنى ئالىدۇھەم نەملىكنى تۇلۇقلاپ يۈزىڭىزنى  پاقىرتىدۇ.

derdim

	دەردىمگە داۋا ،رەنجىمگە شىپا بارمىدۇ ؟

bayhenim

	yawaat0998 يوللىغان ۋاقتى  2012-8-15 08:27 PM ئاچچىق ئانارنى سىرتىدىن قاراپ قانداق ئايرىيدىغاندۇ؟ خ ... مەن بەك ئارىيالايمەن ئىككى ئانارنى سىز دۆتكەنسىز ئەمسەچاخچاق ھە تىللاپ كەتمەڭ