مۇنبةردىكى ئىمزالىرىمىز ئىلمىي بولسۇن
ئىمزا- مۇنبةردىكى ھةر بىر كىشىنىڭ ئۆز خاراكتېر- ئالاھىدىلىكىنى، تۇرمۇشتىكى قىزىقىش-ھةۋةسلىرىنى، ئۆز بېشىدىن ئۆتكةن ئىسسىق-سوغاق كةچمىشلىرىنى، گۈزةل ئارزۇ-تىلةك ۋة ئىنتىلىشلىرىنى قىسقا، ئاددىي ئةمما چۈشىنىشلىك، ئوبرازلىق مةزمۇنلار ئىپادىلةنگةن سۆز-جۈملىلةر ئارقىلىق چۇڭقۇر ۋة ئةتراپلىق ئةكىس ئةتتۈرۈپ بېرةلةيدىغان ئالاھىدىلىككة ئىگة مۇنبةرنىڭ كىچىك سةھنسى دةپ قاراشقا بولىدۇ.
ئىنسانىيةت ئالىمىدىكى كىشىلةرنىڭ قىزىقىش-ھةۋةسلىرى، ئارزۇ-ئىنتىلىشلىرى، تۇرىۋاتقان يۇرت-ماكانى، شۇغۇللىنىۋاتقان كةسپى، ياش ۋة جىنىس پةرقى... قاتارلىقلارنىڭ ئوخشىماسلىقى تۈپةيلىدىن، ھةر بىر ئادةمنىڭ تۇرمۇشتىن ئالغان تةسىراتى، تةجرىبىلىرى، قىزىقىش-ئىنتىلىشلىرى ئوخشىمايدىغان بولغاچقا، مةلۇم بىر مۇنبةردىكى نةچچة مىڭ، نةچچة ئون، ھةتتا نةچچة يۈزمىڭ مۇنبةرداشنىڭ ئۆزلىرى خالاپ، ئارزۇلاپ قوللىنىدىغان ئىمزالىرىنىڭ مةزمۇنىدىمۇ روشةن ھالدىكى ئىنچىكة پةرقلةر بار بولىدۇ، ئةلۋةتتة. بۇ نۇقتىدىن ئالغاندا، ھېچكىمنىڭ قايسى بىر مۇنبةرداشنىڭ قايسى بىر ئىمزانى قانداقلارچة ياقتۇرۇپ، ئۇنى تاللاپ ئىشلةتكةنلىكىنى بىر-بىرلةپ سۈرۈشتۈرۈش، ئۇنى ئىشلةتمةسلىككة ئۈندةش، مۇنداقچة ئېيتقاندا، ھةر بىر مۇنبةرداشنىڭ ئۆزلىرى ياقتۇرۇپ ئىشلةتكةن ئىمزاسىنى مةزمۇن، شةكىل ۋة باشقا جةھةتلةردىن ئۇنداق ياكى مۇنداق دةپ باھالاشقا ھوقۇقلۇق ئةمةس بولۇشىمىز مۇمكىن. چۈنكى ئۇ شۇ ئىمزانى تاللاپ ئىشلةتكةن ئةزانىڭ تامامةن ئۆز ئىختىيارىدىكى ئىش.ئةمما ئۆز نۆۋىتىدة شۇنىڭغىمۇ ئةسلا كۆز يۇمۇۋېلىشقا بولمايدۇكى، ئةزالار ئىمزانى قانداق شةكىللةردة قوللانسا بولىدۇ، چۈنكى ئةزالار قوللانغان شۇ ئىمزادىن ئىمزا قوللانغان ئةنة شۇ كىشىنىڭ خاراكتېر-ئالاھىدىلىكى، سالاھىتى، قىزىقىش-ھةۋىسى، بةلكى مةدةنىيةت سةۋىيةسىنىمۇ بةلگىلىك دةرىجىدة بىلىۋېلىشى مۇمكىن. شۇڭا ھةر بىر تورداش ئۆزى ياقتۇرغان ئىمزانى قوللىنىشى كېرةك. ئةمما ئىمزا قوللانغاندا، مۇھىمى قوللانغان شۇ ئىمزانىڭ مةزمۇنىنىڭ چوقۇم ساغلام، سۆز-جۈملىلىرىنىڭ راۋان، ئىملاسىنىڭ ئانا تىلىمىزنىڭ قائىدة-قانۇنىيةتلىرىگة تولۇقى بىلةن ئةمةل قىلغان بولۇشىغا تولۇق كاپالةتلىك قىلىشىمىز زۆرۈر.
مۇنبىرىمىزدىكى ئىمزالارغا قارايدىغان بولساق، مةزمۇنى شۇنداق چوڭقۇر، تةربىيةۋىي ئةھمىيىتى خېلىلا يۇقىرى، ھاياتلىقتىكى ھةر بىر ئىش- ھةرىكةتلىرىمىزگة مىزان قىلساق ئةرزىگۈدةك ھېكمةت ئۈنچىلىرىنى ئۆزىنىڭ نادىر ئىمزالىرى قىلىپ ئىشلةتكةن، ئىشلىتىۋاتقان ئةزالىرىمىزمۇ خېلى بار. ئېسىمدة قېلىشىچة، ئالدىنقى يىللىرى مۇنبىرىمىزدىكى بىر قىسىم پائالىيةتچان ئةزالىرىمىز دةل مۇشۇنداق ئېسىل ئىمزالارنى يىغىپ-توپلاپ، مۇنبةرداشلىرىمىزنىڭ بةھىرلىنىشى ئۈچۈن سۇنغانمۇ بولدى. ئةمما ئاينىڭمۇ دېغى بولغىنىغا، ئالتۇنمۇ ساپ بولمىغىنىغا ئوخشاش يةنىمۇ سةگةكلىك بىلةن ئىنچىكىلةپ كۈزىتىدىغان بولساق، يۇقىرىقىنىڭ تامامةن ئةكسىچة، مةزمۇنى تولىمۇ پۈچةك، ئةمةلىي قىممىتى يوق بولغاننى ئاز دةپ، ئانا تىل-يېزىقىمىزدا يېزىلغان بةزى ئىمزا( ئةگةر ئۇنى ئىمزا دةپ ئاتاش ئۆلچىمىگة چۈشسة) لارنىڭ ئىملاسى شۇ قةدةر خاتا، سۆز-جۈملىلىرى باغلانمىغاننىڭ ئۈستىگة، ئىمزا يېزىلىغان جايغا يېزىلىدىغان ئىمزا ھةجىم جةھةتتىن چةكلىمىگة ئۇچرايدىغان بولغاچقا، دېمةكچى بولغان ئوي-پىكىرنىڭ ئاخىرى پاتمىغانلىقتىن مةقسةت ئېنىق ئىپادىلةنمةسلىك، بۇنى ئاز دةپ، تةۋةررۈك ئانا تىلىمىزدا بار بولغان بار –يوقى پةقةت مۇشۇ 32 ھةرىپنى چىشىمىزنى چىشىمىزغا چىڭ چىشلةپ تۇرۇپ، بىر كۈندة بىردىن ئۆگىنىش ئارقىلىقمۇ بىر ئايدا ساۋادلىق بولۇپ بولۇپ، ئاندىن ئةسةر( تېما )، ئىنكاس ۋة ئىمزا يوللىماقتا يوق، يوللانغان چوڭراق ھةجىمدىكى تېما-ئىنكاسلىرىمىزدىغۇ بوپتۇ، ئىملا خاتالىقى ئانچة-مۇنچة كۆرۈلسۇن، ئةمما شۇ بىر-ئىككى قۇر ئىمزادا بولسىمۇ، ئىملاغا ئةھمىيةت بةرمةسلىكىمىز، كۈلةلمىگةن نېمةڭگة ھىجايما دېگةندةك، ئانا تىل-يېزىقىمىزدا ئةنة شۇنداق چالا ساۋات تۇرۇقلۇق، ئادةمنىڭ ئۆلۈۋاتقان ھۈجةيرىلىرىنىمۇ غىدىقلايدىغان كۈلكىلىك ئىشلارنى قىلىپ يۈرۈشىمىز راستىنلا ھةر بىر ئةقىل ئىگىسىنى ئةجةپلةندۈرمةي، نةپرةتلةندۈرمةي قالمايدۇ. يةنى بۇ گېپىمىزنى بىر ئاز ئېنىقراق قىلىپ ئېيتقاندا، قارايدىغان بولساق، بةزى ئةزالىرىمىز ئۆز ئىمزالىرى ئۈچۈن ئۆزلىرىنىڭ قانۇنلۇق تور بةت، بلوگ ۋة شۇنىڭغا ئوخشاش تةشۋىقاتلىرىنى، يةنة بةزىلةر ئۆزلىرىنىڭ قىزىقىش-ھةۋةسلىرى، ئارزۇ-ئىستةكلىرىگة ماس كېلىدىغان ھېكمةتلىك ئىبارىلةرنى تاللاپ ئىشلىتىۋاتىدۇ. دةرۋةقة، بۇ تامامةن ئۇلارنىڭ ئۆز ئةركىنلىكى بۇنى قوللاشقا ئةرزىيدۇ. لېكىن يةنة بةزىلةرچۇ؟ قاراپ باقساق، بةزىمىز ئانا تىلىمىزدا ئۆزىمىزنىڭ مۇنبةردىكى شۇ مۇبارةك نام-شةرىپىمىزنى نةچچة ھةرىپ، قايسى ھةرىپلةر بىلةن قانداق يازساق تولۇق ھةم توغرا يېزىلىدىغانلىقىدةك ئةقةللىي ساۋاتنى بىلمةيمىز-يۇ، خۇددى....ئېتىم مارجان بۈۋى... دېگةندىكىدةك بةزى ئىمزالىرىمىزنى خةلقئارالىق تىللاردا، يةنة ئاللىقانداق تىل-يېزىقلاردا ئاجايىپ-غارايىپ بىزةپ يېزىپ كېتىمىز؟! دةرۋةقة، بىز پۈتكۈل جاھان رىقابةت، خىرىس بىلةن لىق تولغان، بىلىم، ئۇچۇر يةر شارىلىشىۋاتقان يېڭى ئةسىردة ياشاۋاتىمىز. بۇ نۇقتىدىن ئالغاندا، ئانا تىلىمىزدىن باشقا، نةچچىلىگةن تىللارنى ئامالىمىزنىڭ بارىچة تىرىشىپ-تىرمىشىپ ئىگىلةپ، نةزةر دائىرىمىزنى كېڭةيتىپ، خةلقئارالىق سةۋىيةگة يېتىش يولىدا دادىل قةدةم باسساق تامامةن بولىدۇ. بۇ نۆۋةتتىكى دةۋرنىڭمۇ تةخىرسىز تةلىپى. شۇنداق بولغاچقا، باشقا تىل-يېزىقتا ئۆزلىرىگة ئىمزا يېزىۋالغانلارنىڭ بةزىلىرى دةرۋةقة، ئۆزى يېزىۋالغان شۇ ئىمزانى تولۇق چۈشىنةلةيدىغان سةۋىيةدة بولۇشى، ھەتتا ئۆزى چەت ئەللەردە تۇرۇپ ئىلىم-تەھسىل قىلىۋاتقان ئالىي ئۇقۇمۇشلۇق قېرىنداشلىرىمىزدىن بولۇشىمۇ مۇمكىن. چۈنكى ھازىر چةت ئةللەردە ئوقۇۋاتقانلارمۇ، ئۆز ئورۇنلىرىدا تۇرۇپ، چەت ئەل تىللىرىنى ئۆگىنىۋاتقانلارمۇ خېلى بار. ئةمما بةزىلةرچۇ؟ بةلكىم، بۇنداقلارنىڭ بةزىلىرى باشقا تىل-يېزىقتا قوللىنىۋالغان ئةنة شۇ ئىمزالىرىنىڭ مةزمۇنىدىن كۆرة، شۇ ئىمزا يېزىلغان شةكىلگة، ئۇنىڭ رةڭگى-كۆركىگة...قاراپ قوللىنىۋالغان بولۇشىمۇ مۇمكىن. نېمىلا بولمىسۇن، مةيلى قايسىمىز بولايلى، ئةڭ ئالدى بىلةن ئۆزىمىزنىڭ مۇنبةردىكى نامىمىز، شۇ كىچىككىنة ئىمزايىمىزنى ئانا تىلىمىزدا توغرا يېزىپ قوللىنالايدىغان بولۇشىمىز، ھةرگىزمۇ مةنىسىنى ئۆزىمىزمۇ بىلمةيدىغان بةزى قىسقارتىلما سۆزلةرنىڭ شةرتلىك بةلگة- ھةرىپلىرى، ئاللىقانداق يوشۇرۇن مةنىدىكى سان-سىپىرلار، ئالا-پۇلىماچ رةسىم، قونچاقلار ئارقىلىق ئۆزىمىزنىڭ قانچىلىك «دانىشمةن» ئىكةنلىكىمىزنى زورلاپ مۇنبةر ئةھلىگة، مۇنبةر ئارقىلىق خةلقى-ئالةمگة نامايةن قىلمىساقمۇ بولىۋېرىدۇ. ئةگةر بىز كۈن بولساق، بىزنى باشقىلار كۈندۈز ئاسمىنىدا، تولۇن ئاي ياكى نۇرلۇق چولپان بولساق، تۈن قاراڭغۇسىدا جۇلالاۋاتقان قىياپىتىمىزدة كۆرةلةيدۇ. چۈنكى ئةلنىڭ كۆزى ئةللىك.
يةنة تةكرار ئېيتىپ ئۆتۈشكة توغرا كېلىدۇكى، ئىلگىرى نۇرغۇن مۇنبةرداشلارنىڭ ئېسىل ئىمزالىرى سةگةك مۇنبةرداشلىرىمىز تةرىپىدىن يىغىپ توپلىنىپ، بىر نةچچة قېتىم مۇنبةر ئةھلىنىڭ ھوزۇرلىنىشىغا سۇنۇلۇپ ئالقىشلاندى. بىز بۇنىڭغا ھېچقاچان ئةسلا كۆز يۇمۇۋالمايمىز ھةم ھېچكىمنىمۇ ئةنة شۇلارغا ئوخشاش ئېسىل دۇردانة ۋة مول مةزمۇنلۇق سۆز-ئىبارىلةرنى يېزىپ ئىمزا سۈپىتىدة چىقىرىۋىلىڭلارمۇ دېمةيمىز. لېكىن شۇنىسى ئېنىقكى، مۇبادا يةنة شۇنداق بىر پةيتلةر كېلىپ ياكى شۇنداق پةيتنى ئۆزىمىز كةلتۈرۈپ، ئةنة شۇنداق پۈچةك، چۇۋالچاق، تېتىقسىز، ئىملالىرى خاتا، مةزمۇنى چالا، قىممىتى تۆۋةن، بةلكى مةزمۇنى ساغلام بولمىغانلىقتىن نۆۋةتتىكى ۋةزىيةتكة سةلبىي تةسىر كۆرسىتىش خةۋپى بار ( بۇنى يوق دةپ ئېيتالمايمىز ھةم ئېيتالمايسىز) ئىمزالارنىمۇ توپلاپ-رةتلةپ مۇنبىرىمىزدة ئېلان قىلساق، ئةنة شۇ چاغدا، ئۆز ئىمزايىڭىزدىن پةخىرلىنىپ سۆيۈنۈپ كېتةرسىزمۇ ياكى خىجىللىقتا قالارسىزمۇ؟ ياكى تولىمۇ مةسئۇلىيةتسىزلىكىڭىزدىن تةنتةكلىشىپ، ئةنة شۇنداق ئىمزالارنى باشقىلارنى دوراپ ياكى مةنىسىنى چۈشةنمةيلا ئىشلىتىپ سةۋةنلىك ئۆتكۈزۈپ قويغانلىقىڭىزدىن ئۇيىلارسىزمۇ؟! ۋة بةلكى بۇ تۈپةيلى بىرةر مةسئۇلىيةتنى ئۆز ئۈستىڭىزگة ئېلىشقىمۇ توغرا كېلىپ قالارسىزمۇ؟ قېرىندىشىم، مةن سىزدىن سةمىمىيلىك بىلةن شۇنى سوراپ باقاي: سىز ئةنة شۇ ئىمزانى تاللىغاندا، مۇشۇ نۇقتىلارنىمۇ ئويلاپ باققانمىتىڭىز؟!
مةن ئةسلىي بۇ يازمامدا نادىر ئىمزالار بىلةن ئةنة شۇنداق پۈچةك ئىمزالاردىن ئۆرنةك سۈپىتىدة كةم دېگةندىمۇ ئةللىك نةچچىدىن نةقىل كةلتۈرۈپ، ماقالةمدىكى نۇقتىئىنةزةرلىرىمنى دةلىللةش ئۈچۈن يېتةرلىك ئىسپات-ئۆرنةكلةرنى ئاللىبۇرۇن تېپىپ تةييارلاپ قويغان بولساممۇ، ئةمما شۇنداق ناباب ئىمزالارنى قوللانغانلار خىجىل بولمىغىنى بىلةن يةنىلا بۇنداق ئىمزالارنى مىسال كةلتۈرۈشكة راستىنلا يۈزۈم چىمىلدىدى. بۇ ھةقتة 23-ئىيۇن چۈشتىن كېيىن مۇنبةر مةسئۇلى مىسرانىم ئةپةندى ۋة باشقۇرغۇچىلار بىلةن ئورتاقلىشىش مةقسىتىدة، ئۇلار بىلةن بۇ ھةقتة ئۇچۇر ئارقىلىق مةسلىھةتلةشكةن بولساممۇ، مىسرانىم ئةپةندىنىڭ بۇ ھةقتىكى قارىشى ناھايىتى ئېنىق، قوللىشى شۇ قةدةر قىزغىن بولغاندىن باشقا، باشقۇرغۇچىلار توپىدىكى پةقةت بىر نةپةر باشقۇرغۇچىدىن باشقا ھېچكىم بۇ ئىشقا ئېتىبار بىلةن قارىيالمىدى.( بةلكىم بةزى باشقۇرغۇچىلار توپتا بولمىغاچقا، پىكىر بېرةلمىگةندۇ، ئةمما بارلىرىدىن خېلى كۆپلىرىمۇ توپتا تاغدىن-باغدىن ئۇچۇر ئالماشتۇرۇشۇشقا ۋاقىت چىقىرالىدىكى، ئةمما بۇ ئىشقا ھېچ بىر ئىپادة بىلدۈرگۈدةك پۇرسىتى چىقمىدى). بةلكىم، بۇ ئۇلارنىڭ بۇ ئىشقا ئادةتتىكىچة مۇئامىلة قىلغىنىدۇ. ئةمما مةن ئىمزانى ھةر كىم ئۆزلىرى خالىغانچة، خاتا ئىملادا، بېشى بار-ئاخىرى يوق ھالةتتة ئىشلىتىۋةرسة بولىدىغان بۇنداق ئېتىبارسىز ئىش دةپ قارىمايمةن. بۇنداق قىلىش شۇ ئىمزانى ئىشلةتكةن ھةر بىر مۇنبةرداشقىمۇ، ئۆز نۆۋىتىدة مۇنبةرنىڭ شان-شۆھرىتى، ئىناۋىتى ئۈچۈنمۇ ياخشى ئةمةس. شۇنداق بولغاچقا، مةن نېمىلا بولمىسۇن، مۇنبةرداشلىرىمىزدىن شۇنى تةۋسىية قىلىمةنكى، بۇنداق ئىمزالىرىمىز مۇنبةر باشقۇرغۇچىلىرى تةرىپىدىن توپلاپ-رةتلىنىپ مۇنبىرىمىزدة كۆرگةزمة قىلىنىشتىن ياكى ئۆچۈرۈپ تاشلىنىشتىن بۇرۇن، ئامال بار چةكلىك مۇددةت ئىچىدة، ئۆز ئىمزالىرىمىزنى ساغلام مةزمۇن، توغرا ئىملادىكى ئىبارىلةر بىلةن قايتىدىن رةتلةپ چىقىشىمىزنى، شۇ ئارقىلىق بىزنى بېقىپ چوڭ قىلىپ قاتارغا قوشقان مېھرىبان ئانىمىزنى ھةر ۋاقىت ئۇنتۇپ قالمىغىنىمىزغا ئوخشاش ئانا تىلىمىزنىمۇ ھېچ بولمىغاندا، مۇشۇنداق ئىبرةتلىك ھېكمةتلةر جۇلالىنىپ تۇرۇش ئارقىلىق ئۆزىمىزنىڭ خاسلىقىنى گةۋدىلةندۈرۈش رولىغا ئىگة ئىمزالىرىمىزدا بولسىمۇ ئۇنتۇپ قالماي، ئۇنى توغرا ئىشلىتىپ، تېخىمۇ جۇلالاندۇرۇشىمىزغا تىلةكداشمةن.
دېمەك، ھەممىمىزنىڭ مۇنبەردىكى ئىمزاسى تۈرلۈك خاتالىق، نۇقسانلاردىن خالىي ھالدىكى تاللانغان، تاۋلانغان، ئىمزا قىلىشقا ئەرزىيدىغان ئىسمى-جىسمىغا لايىق ھەقىقىي ئىمزا بولسۇن، مۇنبەردىكى ئىمزالىرىمىز مەزمۇن ۋە شەكىل جەھەتلەردىن تېخىمۇ ئىلمىي بولسۇن.
مۇنبةرداشلار خالىسا، بۇ ھةقتة قانداق پىكىر-تةكلىپلىرى بولسا، كةڭ-كۇشادة ئوتتۇرىغا قويسا، ئىلمىي مۇنازىرىلةشسة تامامةن بولىدۇ.
2012-يىل 24-ئىيۇن
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا ARKZAT تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2012-7-24 12:23 PM
يوللىغان ۋاقتى 2012-7-24 11:36:46 AM
يوللىغان ۋاقتى 2012-7-24 11:51:02 AM
