musilina يوللىغان ۋاقتى 2012-7-10 11:09 AM 
https://uyghur-archive.com/misranim/thread-72373-1-1.html
رەھمەت بۇ مەن تەرجىمە قىلغىنىдарвозидин иғонгшип кириб кэлган бола ,ўй йэнидики шохлири ўсуп томлорғо қадар сўзулғон ёъғон ўрукнинг остида эринчаклик БИЛАН ойлиниб юрган тоғил мушукни кўриб тўхтоп қолди . ондин қўлидаги сўмкини мушукнинг устига отидиғондак ҳаркат қилди ва ваҳимилик овозда воқирди , мушукму ҳамоҳонг бўлиб қоттиқ чиқироп ўрукнинг икка одам бўйи кэладиган шэхиғо сакрап чиқди - да , болага«ҳазилинг қурсун » дэгандай қараб қўюп , ғанивачча юришда қингғир - моймоқ ўсган шохлордин юриб дэворга ўтуп катти . бола ўз қилидин Хўшол бўлиб катти . бу мушук уларнинг эмас иди , қоёқтиндур пайдо бўлиб қолган ,бирари бэқиволмиғоч томни макон қилиб Сҳу йэрда ослонлоп бу ўйнинг бир азасиғо ойлиниб қолган иди . уйидан Cҳиқиб кэлган описи Айвонда тўхтоп болани айиплап :
хрэстоматияларга-- мушукни қийнимисонгчу , болам хрэстоматияларга- дэди .
бола аркилигинича сўмкисини пулонглитип Ўйнотқинича описи БИЛАН сўридо Ўлтурғон ҳоммисининг олдига кэлди .
- ассалому алайкум ҳоммо , кэлдингизмо ? - дэди жарангдор овозда .
- ваалайкум ассалом , адаплик жуму мэнинг болам - дэди описи ўғлига маслики кэлиб .
- қайтиб кэлдингмо полвон ? Қани ...-ҳоммиси Ўлтурғон жойидило Саломлишишш учун олқинини очди . бола одатий бўйича аркилик БИЛАН ҳоммисининг олқиниғо « чорс » қилиб бирни уруп « яхши турдингизму » дэди .
- опо - бола сўмкисини сўрининг чэтиғо қўюп , чоқноп турган кўзларини онисиғо тикккинича сўзлашка бошлади хрэстоматияларга- бадал бўвомғо Салом қилган идим , « бор иколло Ўғлум , ота ўғлидак бўлғин , илойим , отангдак йигит бўлғин» дэб дуо қилди .
- бор иколло Ўғлум , - оно боласини бағрига тортти - илойим, бадал бўвонгнинг эйтқини калсун , у киши Даданг раҳматликни бак яхши кўратти - дэбло кўнгли бузулди .
бадал бўво улардан уч –тўт ишик нэридо Ўлтуридиғон Хўшниси бўлиб ,оппоқ соқоллиқ нурона бир чол иди.у ҳамиша дарвозо оладидаги апчилгина Сувпидо қўлидаги бэҳи ёғичидин ёсолғон ҳосисиғо тойинип Ўлтуруп гоҳ оғзидо бир нарсилар дэб пичирлойтти,гоҳ ўткан – качканга гап қилотти .чол тўлиму доно киши иди , қишлоқдаги Ҳамма ишлардан Хабардор иди,димакчи бўлган гапини ёъпуруп юрмайтти удулло давэратти, Сҳунглошқо бу йэрдаги бу кишилар унингдан ҳэйиқотти.бу йэрдаги бирар иш учун унинг пикрини олотти.унинг ҳўкми доим тўғро бўлғочқо , бу йэрдаги кишилар унинг БИЛАН яхши ўтушни истайтти.бу йэрдаги кишиларнинг назирида доно ҳисоплонғон чолнинг боласининг адаси ҳақидаги гапини эшитиб Аёлнинг дили эзилган иди.
бола ҳоммиси БИЛАН бурунқидак кўрушуп бўлгандан сўнг кийим алмашинув учун уйга кириб катти. сўмкини қўюп эндило кўнгликини йэшивотқондо боланинг қулоғига ҳоммисининг гумон орилош сўзлиган овози кириб қолди:
- айвонга чиқдимо , ўлгур ? - сўради ҳоммиси описидин.
бола даризидин онисининг чиройиғо қаради , унинг чиройидин ғамкинлик Cҳиқиб турарди.
- бўйни узулгур, қўли БИЛАН сиртқо чиқишқо имлиди ,кўзларидан ичиволғондак қилади у Итнинг болиси .
бола энди даризига йэққин кэлиб у иккасининг гапини эшитишга бошлади.унинг сазгулири ониси БИЛАН муносиватлик бирар кўнгулсизликни сазган иди.
ониси хижолат бўлиб пас овозда сўзлайтти .
- бир икка қэтим ишдан ёнғондо қараб Кэтивиди , Салом қилган идим , Бошқича чушунуп қолган ўхшайди у , йэр ютқур.
- качта кэлиб ҳамроҳ бўлойму ?- дэди ҳоммиси описиғо тасалли бэрган оҳангда.
- бўлди эрингнинг оччиқи калмисун яна .
- у яна Кэла бугун кэча .
- билмайман , охшом тозо воқиримоқчиму бўлдим, амма маҳаллидикилардин номус қилдим.ҳаммиси тўғро чушанмайду , сўнг миш – миш кўпуюп қолмисун дэдим . болаларим бор .Сҳу Уйда ар киши Йўқ , эрим бўлган бўлса ... – онисининг овози йиғловотсо кэрак Жимип қолди.
боланингми кўнгли бузулуп описиғо ичи оғрип қолди,бирдинло Додисини аслап ўксинди.‹ ким бўлғийтти › дэб ўйлади бола .‹ Кэчиси бизнинг уйга кирган қайси ҳоримилиқту ? у ар Йўқ уйга кирамдикан ?бизнинг Уйда эркак Йўқмо ? мэнчу ? ёқ оно . бизнинг ўйдиму эркак бор › . бола тэхи энди баҳшинчи синфда Ўқуйтти , амма ҳозирда улуғ Одамлардак фикр қиливототти , онисини хопо қилганлардан ўч олиш истиги тўмурдики қонлирини йигитларнинг Қанидак аланга олдурмоқто иди.‹ зоди ким бўлғийтти у ит ? бўпту бугун качта билиман . Бировнинг уйига кирса қандак бўлидиғонлиқини кўрситип қўяман мэн унга ›. бола ким эканини онисидин сўрошқо хижил бўлотти , қатъий бир қарорга кэлган бола Хўшол ҳолда ташқирғо чиқди .
ониси тўхў боқимиз дэб котак қила олиш учун бирмунча Кэсак қуюп қўйган иди.бола янгило қуюп қўйган Кэсактин икка толни олиб ўрукнинг кайнига акалди.бу чоқда ҳоммиси Cҳиқиб Кэтивэтип ‹ Ҳай Кэсакчи бизнингкига бор Ҳа ! › дэб қўйди аркилитип .унинг қилаётган ишига ҳоммисило эмас описиму ‹ кичик бола Ўйновотиду › дэб этиворсиз қараб қолган иди.бироқ у Кэчида бўлидиғон ‹жангга › тайёрлик қиливототти. унинг болилиқ Хўшоллиқлири ҳам шумлуқлорғо тўлғон коллисидо Сҳу дамда Кэчида ўзларининг уйига кирган одамнинг ким эканини билиш ҳам унинг адибини бориш хаёли Ўрноп каткан иди. Сҳу ниятда у икка тол Кэсакни ўрук оситиғо акалган иди. у қоёқтиндур ониси бозордан пиёз ,картошка олганда уларни солидиғон Сувний йиптин тўқулғон холто ва орқон тэпип кэлди. Кэсакни холтиғо солиб , арқонни бэлига боғлоп ўрукка ёмишип чиқишқо бошлади.
бола қўлидаги холтини кичикрак бир шохқо илип қўюп қэлин ёъпурмоқлор орисидон ҳўйло оёғидики томни кўргили бўлидиғон қилиб бир туннук очди. ўрукнинг шохлири бак қўюқ иди, бола у ҳўйлиғо кирсиму дарвозо тарафдан киралмайдикан, чўқум томдин ортилип чушиду дэб Ўйлоп , холтини олиб ўйнинг томига игилган шохқо қараб эҳтиёт БИЛАН монгди.қэри ўрукнинг ҳар бир шэхи болага таниш бўлганлиги учун унинг устида юриш болага қийин эмас иди, ҳар йили ўрук пишиқидо бунга Cҳиқиб – тушиб юрганлики учун қайси шохқо путини қўйишни яхши билади.ҳозирда эҳтиёт қилишида қўлида матах бор лиқидин иди.у ўша шохнинг ярмига кэлганда ҳўйлиғо кирган одамни дал устида турғили бўлидиғонлиқини мўлчар қилиб тўхтиди ва холтини бир шохқо илди. бэлидики арқонни йэшип учи Сувнғон бир шохқо бир айлантириб осиб қўйди.бола ўруктин тушиб том ёъйлоп одам чушуши мумкин бўлган жойни мўлчарлиди-да, ўзига ишонч қилгандан сўнг қайтиб кэлди.эндики ғам у Кэчилик уйқуни қандак янгишта қолган иди.уларнинг уйига кэладиган одам чўқумки ярим Кэчидин болдур кэлмайтти.чунки Ўғриғо Ўхшош бихатар мавридтни Кутиду,бу чоқда бола аллақачон қэтип ухлоп каткан чоғ иди.уни энг қийнойдиғини Сҳу иди.кўп вақтларда тэлвизўрдики кинўлор бошланғича синглисидин болдур ухлоп қолади.бу зукко синглиси кичик бўлган БИЛАН китоп ўқишга бак омроқ иди.бўлибми эртак ўқишга бак омроқ иди, улуғ уйга киривэлип ‹ ухлайли › дэганга боқмой Ўқуйтти.Баъзида ҳатто онисиму уйқуғо Кэтип қолади.қайсибир эртакдан Ўқудиму , ёки синглисидин онглидиму , Сҳу Ўқуғонлиридин Кэчиси ухлимойдиғон бир чорини тэпип чиқди .бола ўзи топган чорасидан Хўшол бўлиб кулуп қўйди.‹‹оғрисичу ? дэб ўйлади бола , Кэчиси ухлоп қолмисомло бўлди ››. оғриққо чидойду ,Пирўвард у акак кишиғу.онисиғо бу ўйнингму аркики бор лиқиғо ишандуруш учун чидиши кэрак иди .
ётидиғон чоқда бола ониси синглиси БИЛАН иккасининг ранглик қалимини учлоп бэридиғон кичик пичоқни , доим қўюп қўуюдиғон такчига сэлинғон газэт остидин олади –да , ёътқонғо кирди.ониси чироқни ўчурушига сол путининг топинини ҳўйлидин тушиб турган ёруғиғо тутди.чишлирини бир – бирига бэсип туриб топининг икка сонтичилик йэрини пичоқ БИЛАН касти.у Ўйлиғондак оғримиди,у қон чиқиши Кутуп бирдам соқлиди, ондин кэсилган Кэсилмиганлики билиш учун Қўллири БИЛАН тутиб боқти.қон чиқиши БИЛАН ғанио ошхонидин олиб кирган турни ёриғо бости – да, лэвини тишлаб кўзларини юмди.бирдам ўта – ўтмай ёро даҳшат эчишишиқо бошлади.барибир болида у , бирдам ўз мақсудлирини унтуп тўлғонди,билинар билинмас ингриди.озроқ бўлсо-да оғриқини пасайтиш учун Ўрнидан туриб ёро оғзини пувлашка бошлади.ухлимиғон ониси боланинг биором бўливотқонлиқини сэзип :
- нэма қиливотисан болам – дэди орадаги синглисидин бўйлоп унга қараб .
бола Сҳу чоғдило сагаклишип , бирдинло ўзини ўнгшиволди- да .‹ ҳэчнэма › дэб жовоп бэрди хотиржам овозда .
бироқ яънило уйқу улкан кэлди. ёрисининг эчишиши пасайдиму ёки бак чорчоп катканликтинму бирдам қоттиқ ухлоп қолди.
атиси аттиганда бола онисининг овозидин Ўйғонди.оно ўз ишини қилгач болани ‹ Кэчикип қолисан › дэб такрорий – такрорий чоқирди.бола Ўрнидан туриб ишикка қараб мэнгишиғо сол топини сиқироп оғрип катти , бола Сҳундило охшомқи қилмочи бўлган юмушларини аска олади.оғриқни унтуш учун сол путини кўтуриволди.ҳалиқи одам кэлганмиду дэган хиёл кириволди , охшом ухлоп қолганлиқни алам кэлиб чиройини пуруштурди.ўз – ўзига бирнимилар дэб ғудунгшиди,ухлоп қолғиниғо топини айипдордак пўлғо бирначчини қоттиқ уруватти.энди оғриқ онча сэзилмайтти.у ўйдин Cҳиқиб сўридо Ўлтурғон ҳоммисиғо кўзи чуштим юзини юмой унинг БИЛАН кўрушиштин хижил бўлиб ‹ кэлинг ҳоммо › дэб қўюп ҳўйлиғо қараб монгди.ҳоммиси бэпарволо ‹ турдингмо полвон йигит › дэди ва жияниниму унтуп , очисиғо довтқон гапини даъвомлоштурди :
- яхши бўпту , бугун калмапту у йэр юртқур – дэди овозиғо бир хил Сирли тус бориб – унга инсоф бориб бундин сўнг калмиса ажап эмас .
бола ўйдин қойрилғон чоқда бу гаплар қулоғига кириб қолди,‹ ҳар нэма бўлса бугун калмапту у › дэб Хўшол бўлиб йэнгил напас олади.
бола кун бўйи ухлоп қолмаслиқнинг чорасини Ўйлоп чиқди.ҳатто мактаптиму бу хиёллар унинг коллисини аср қилган иди. у одамнинг кимликини билиш орзуси чора издашка тэхиму туртка бўливототти.
одатан ониси кун бўйи ушшоқ – чушшак ишлар БИЛАН тиним топмиғочқо соат тўққуз бўлмайло уйқу тутотти.онисининг Сҳу одатий бу кэча болага Қўлойлиқ ёритип бэрган иди.онисининг чорчиғонлиқини боно қилиб синглисини тэзроқ йэтишқо даъват қилди.унинг нийити қандаклоп қилиб бўлмисун онисиғо саздурмай болдурроқ сиртқо чиқивэлиш иди.бўлмаса яна ухлоп қолади.синглисиғо китопни қўйғузуп уни ухлотқуча ўндан ошиб катти.ондин уйқуғо каткан онисини чоқирди .
- опо чироқни ўчурайму ?
бола онисининг чироқни доим ўзи ўчурдиғонлиқини , чироқни ўчуруштин бурун долон уйга кириб кўйникини алмаштурдиғонлиқини яхши билади.унинг шундак қилиши унинг бололарча ҳилиси иди.
Аёл уйқусироп Ўрнидан турди ва ‹ ётивар Ўғлум ,ўзам ўчуриман › дэб қўйди.бола онисининг кўз оладидило ёътқонғо кириб ётти.ониси долон уйга кириб кэтишига Ўрнидан туриб ғанио ёъгап қўйган кўрпини ёътқиниғо худди одам ётқондак қилиб ўринлоштуруп , оҳиста қадам БИЛАН сиртқо Cҳиқиб катти.ониси долондин Cҳиқиб боланинг ўрнига бир қараб қўйди ,ётқонлиқиғо ишонч қилгандан сўнг , ишикни ботинан силсилалап ўрнига кэлиб ётти.
бола омол бор тивиш чиқармошлиққо тиришип ўрукка ёмошти.бизга таниш бўлган шохнинг орқон ва Кэсак сэлинғон йэрига кэлиб , арқонни қўлига олади.у бир Қўлда шохни чинг қучоқлоп , бир қўлида орқон БИЛАН бэлидин ва ялкисидин арқонни ўткузуп шохқо ўроп боғлиди.унинг бундай қилиши навода Кэчиси ухлоп қолса шохтин йиқилип чушмаслик иди.арқонни боғлоп бўлиб яна бир қўли БИЛАНми шохни қучоқлоп яхши жойлишиволди –да , ўнг юзини годир – будур шохқо қўйди ...
орадан қончалик вақт ўтти ,ялкисига қандактур бир нарсанинг йэнгил урулишидин чўчуп Ўйғунуп катти.бу Кэчида ойлиниб қайтиб кэлган саргардон мушукнинг оёқлари иди.мушук кунда нэчча қэтим ўтидиғон , ўзи учун ёъл бўп қолган бу шахта одам бор Йўқлиқини илғимойло унинг устига сакрап тушган иди.бола Ўйғунуп ўзининг қайэрда эканини илғиёлмой қолди,атрофдаги қоронғилик унинг юрукига ваҳима солмоқто иди.ўзининг қайэрда эканини ўйлади, бу чоқда шохнинг годир – будурлири унинг юзига , ялкисига,кўкригига , Қўл – путлириғо пэтип уюшуп каткан иди.Сҳу қадар сиқироп оғридики , бола уни уйқу БИЛАН сазмиган иди.бола Қўллирининг уюшишини йэшишка урунивотқондо , пастики одамнинг шаписини туюп қолди.бола сагаклашти , ондин ўзининг бу йэрга нэмишқо калаганликини аслиди.пастики одам айвонга йэиққилоп қолган иди, бола уни тўнивэлиш учун тозо қарашга бошлади.вой бу синфимиздики шоди монгқининг Додисиғу ! уйи уларнинг уйидан уч – тўт ишик нэридо иди .‹‹ вуй арақкаш тироктўрчи ,ҳаммиси болангни Мишиқи дэб лисонлоп юрсун , Сэн бўисанг Бировнинг уйига кирамсан.ҳу , аблақ ››бу унинг бололарча лисонлиши иди.бу чоқда шоди монгқининг Додиси айвон олдига Кэилип , қўлидаги кичиккина бир нарсани эҳтиёт БИЛАН дариза айнкига қаъритип отди.бир икка қэтим тириқлоштин сўнг ўй ичида онисининг чиройидин ғазапланлиги Cҳиқиб турган чиройи кўринди.‹ тун мэҳмини › хэли ичиволғон бўлса кэрак Жим туролмойтти, у қўли БИЛАН онисини сиртқо чиқишқо имо қиливототти.
бола Сҳу йэрда туриб описининг ўй ичида туриб нэма қилишини билмай тит - тит бўливотқонлиқини кўруп турди.шунинг БИЛАН бирга бу арақкашнинг бу йэрда худди ўз ҳўйлисидо турғондак юришини кўриб ғазапланди,кучи бўлган бўлса борибло бўғуп қўйғуси кэлди.у унга бошқоларнинг уйига кирса қандак бўлидиғонлиқи кўрсутуп қўймоқчи бўлиб , бир қўлини оҳиста холтининг ичига тиқип Кэсактин бирни қўлига олади.бола Кэсакни қўлида чинг тутиб туриб айвон тарафга қараб қимирловотқон шоди монгқининг Додисиғо бир пас қараб турди.кайнидин оҳиста ёъталди.шоди монгқининг Додиси чўчуп ,ўзини қоронғилуққо олади ва атрофга эланглап қарашга бошлади.бола Ўйлиғондак бўлган иди, у дал боланинг остиғо кэлиб турган иди.бола қўлидаги Кэсакни чанлап туриб ‹тун мэҳмон › нинг бошига бошига отди. қуримиғон Кэсак ‹‹ гус ›› қилиб унинг бошига тагди ва иккага бўлунуп катти.у ‹‹ вой ›› дэганича Ўлтуруп қолди .у ингриғонча бирдам тургандан сўнг олдига бирначча қадам монгди , сўнг ҳўйлининг оёқ таърифига югуруп катти .
бола оладироп арқонни йэшишка бошлади ,у йэшивэтип онисининг ташқирдики тороқ – туруқлордин нэма бўлганлигини билмай юрики йэрилғудак бўливотқон ҳолати кўз олдига калтурмакда иди. Сҳунго тэзроқ йэрга тушиб онисиғо кўрунмакчи иди.чунки описи ўзининг ташқирдо , яна кэлиб ўрук устида икони чушугиму кирмайдиғонлиқини ,ўзини ёътқон ичида дунёдан бихавар тотлиқ ухловотиду дэб билидиғонлиқини яхши билади.
шундак, Сҳу чоқда ўй ичида ўти йэрилғудак бўлиб дариза оладида турган оно ташқарида нэма бўливотқонлиқин билмайтти ,ўғлининг ўрнига қараш бўлса хаёлиғиму кирмайтти.у қўрқунч ичида қоронғилуқтин ёруғ жойга кэлган ўғлини кўриб Бошда тўниёлмиди . бирдамдин сўнг кулгинича айвонга чиққан ўғлини кўриб‹ вой ўлай , вой ўлай ›дэгунича боласининг ёътқиниғо тошлонди .ёътқонни қойрип ёътқон ичига қотлоп қўйган кўрпини кўриб ‹ болам › дэб воқироп катти.андикип ишикка қараб этилди ,оғзидин ‹ вой болам , Ўғлум › дэган сўзларло чиқотти,қўрқунчтин қуп – қуруқ бўлиб қолган коллиси бўлиб ўткан ишларнинг тагига йэтмоқда иди.
улар айвоннинг алангатурисидо учрошти , бола кулуп турарди , ониси бўлса уни қучоқлоп , юз – кўзларидан сўюп йиғлойтти , ҳосироп сўзлайтти:
- қўруқчи бўлган боламдан ўргилай ,ўюмнинг аркиги бўлган боламдан ўргилай ! – оно бу сўзларни ич – ботинан ўртинип эйтотти, кўз ёшлири бўлса дартлири БИЛАН қўшулуп йигона Аёллорғо хос бирначча йиллик аламлири, тортқон жафолири бирга юрукидин Cҳиқиб Кэтивотқондак иди.ўксинишлири моно мушу кичиккина ўғлининг нэчча минутлуқ журити туфайли Йўқ бўлмоқто иди.
бир куни бола мактаптин қайтиб Кэливэтип , яна бурунқидак Сувпидо кулуп Ўлтурғон бадал чолнинг удулиғо кэлганда адап БИЛАН Салом бэрди .
- ваалайкўм ассалом – дэди чол қойиллик БИЛАН болага – бор иколло ота ўғли ,ҳақиқи эркак .
бола ич –ичидин Хўшол бўлиб катти.
Сҳу воғдо нэрироқтики дарвозидин боши тэнгикилғон шоди монгқининг Додиси томокисини тутоштурғонча Cҳиқиб кэлди . иттифоқо кўзи бадал бўвининг кўзи БИЛАН учрушуп қолиб таъмтирап катти.у чол БИЛАН учришип қэлишни Ўйлимиғон иди.
- бошинг яхшимилар ? - дэди чол киноя овозда .
троктўрчи гап қилмади. чолга норози бир назарда қараб қўюп ‹ надинму чиқдим › дэгандай қилиб кайнига ўрулди.
- аркики бор ўйнинг томидан ортилмиғинда – дэди чол зарда БИЛАН .
бу чоқда бола дарвозисидин кириб Кэтивототти. у ичкирга кириб дарвозини ёпти , кайнидин ялкиси БИЛАН иттирип дарвозини чиплоп қўйди.
у Ўйновотқон синглисининг удулидо турган мушукни кўриб бурунқидак уни қўрқутмиди, билъакс унга қараб билинар – билимас кулуп қўйди, синглисининг похмоқ сочларини Қўллири БИЛАН силоп қўйди. ондин кўкрикини Кэрип уёқ – буёққо қаради.сўридо унга кулумсирап қараб турган ониси БИЛАН ҳоммисини кўриб ,томиқини мэнилик қирип қўйди –да , мардона қадам БИЛАН улорга қараб монгди
يوللىغان ۋاقتى 
.gif)
