گۈلچاي توغرىسىدا ئەندىشىلىك خىياللار
ھۆرمەتلىك تورداش، سىز يىقىنىدىن بىرى گۇما ناھىيسگە كىلىپ باقتىڭىزمۇ؟ ھەيران قالىسىز،پايدىلىنىشقا بولىغانلىكى يەرگە گۈل چاي تىرىدۇق، پەقەتلا ئاق قويمىدۇق. بايمۇ تىرىدى، نامراتمۇ تىرىدى. دىھقانمۇ تىرىدى، كادىرمۇ تىرىدى. باشلىقمۇ تىرىدى، پۇقرامۇ تىرىدۇ. ئاسمانغا پىچاق ئاتىدىغانلارمۇ تىرىدى، ئەيشى ئىشرەت سورۇنىدىىكىلەرمۇ تىرىدى. تىرىمىغانلار ھەقىقەتەن ئاز بولدى. يىرى بارلار يىرىگە تىرىدى، يىرى يوقلار يۇقىرى باھادا يەر ئىلىپ تىرىدى. دىھقانمۇ دىھقان بولدى، كادىرمۇ دىھقان بولدى، مۇئەللىممۇ دىھقان بولدى، تىجارەتچىمۇ دىھقان بولدى، ئاشپازمۇ دىھقان بولدى، ناۋايمۇ دىھقان بولدى.بۇنى ھىچكىممۇ زورلىمىدى. بۇيىل گۇما ناھىيسدە دىھقان بولغانلار بەكمۇ كۆپ بولدى.نەچچە يىللاردىن ئالۋاڭغا قالغان پارنىكلار بۇ يىلدا تولىمۇ ئەتىۋار نەرسىگە ئايلىنىپ قالدى. گۇما ناھىيسىدە «گۈل چاي تىرىمىغانلار گۇمىلىق ئەمەس»دەيدىغان كۆز قاراش شەكىللىنىپ قالدى. گۇما ناھىيسى ھەقىقەتەن ئىسمى-جىسمىغا لايىق گۈل چايلىق بولىۋاتىدۇ. مەن سىلەرنى 7-ئاينىڭ ئوتتورلىرىدا گۇما ناھىيسىگە كىلىپ گۇما ناھىيسنىڭ كۆركەم گۈل چايلىق مەنزىرىلىرىدىن ھوزور ئىلىپ كىتىشكە تەكلىپ قىلىمەن. قاياققا قارىسىڭىز گۈلچايلىق كۆرۈنىدۇ. ياق ياق، سىز بىزنى موھىت ئاسراش ئىڭى كۈچىيىپ كىتىپتۇ دەپ قالماڭ.بىزنىڭ بايلىق قوغلۇشۇش ئىڭىمىز بەك كۈچىيپ كەتتى. ئاچكوزلىكىمىز چىكىگە يەتتى. «ياخشى تۇردۇڭمۇ» دەيدىغاننىڭ ئورنىغا گۈلچايلىرىڭ قانداق دەپ سوراش ئادەتكە ئايلاندى.
گۈلچاي، ھەي گۈلچاي، سەن ھىچكىمنى ئارامىدا قويمىدۇڭ. سىنىڭ سەۋەبىڭدىن كۈندۈزلىرى تىخى خاتىرجەم يۈرەلمىسەم، كىچىلىرى تىخى خاتىرجەم ئۇخلىيالمىسام، تاققا چىقساممۇ شۇنىڭ گىپى، باغقا كىرسەممۇ شۇنىڭ گىپى، ئۆيگە كىرسەممۇ شۇنىڭ گىپى، تالاغا چىقساممۇ شۇنىڭ گىپى. كوچىدا ماڭساممۇ شۇ گۈلچاينىڭ گىپى. بۇلاردىن زىرىكىپ بىردەم تورغا چىقاي دىسەممۇ، يەنە شۇ توردا گۈلچاينىڭ گىپى.
ناھەيەت، گۈلچايدىن ئىبارەت بۇ بايلىق ئىلاھى ھەممەيلەننى باي قىلالمىدى. باي بولوش ئارزوسىدا نەچچە يۇز مۇلاپ يەرگە تىرىغۇچىلار گۈلچاينىڭ زىينىدىن بىلىنى ئۆرە قىلالماي بىزمۇ ۋە ياكى ياراتقان ئىگەممۇ ياخشى كۆرمەيدىغان ئۆلۈم يولىنى تاللىۋىلىشىتى. بۇنداق تىراگىدىيەلەر بەلىكىم گۇما ناھىيسىدىلا ئەمەس، شىنجاڭنىڭ باشقا يۇرتلىرىدىمۇ يۈز بەرگەن بولىشى مومكىن.
خوش، ئۇنداقتا بۇ يەردە ئوتتورىغا قويولماقچى بولغان پىكىرىمىزنىڭ مەركىزى نوقتىسىغا كىلەيلى.
بىز كۆپ مەبلەغ سىلىپ دىھقانچىلىق بىلەن شۇغۇللىنىپ گۈلچاي تىرىپ ئىقىتسادى كىرىمىمىزنى يۇقىرى كۆتۈرمەكچى ئىدۇق. دىھقانچىلىق كەسپى يۇقىرى ئەمگەك كۈچى تەلەپ قىلىدىغان ھەم شۇنداقلا ئىقتىساد تەلەپ قىلىدىغان جىسمانى ئەمگەك بولوپ، بۇ ئۇنۋىرسىتىتا نەچچە يىل ئوقوغانلارنىمۇ خىلى زور دەرىجىدە جەلىپ قىلدى. گەرچە پۇل تىپىشتىن ئىبارەت بىر نىيەت مەقسەتنى چىقىش قىلىپ گۈلچايدىن ئىبارەت بۇ نەرسىنى ئۆزىمىنىڭ بالىسى باققاندەك پەرۋىش قىلىپ باققان بولساقمۇ،تىرىغان كۆلەم سانىنىڭ كۆپلىكى بازارباھاسىنىڭ ئۆزلۈكسىز داۋالغۇپ تۈرىشىنى پەيدا قىلىپ، بىزنى گۈلچاينىڭ گەلگۈسى ئىستقبالىغا نىسبەتەن گۇمان پەيدا قىلىشقا باشلىدى. باھا ئۈزلۈكسىز چۈشىۋاتاتتى، نىمىشقا شۇنداق بولىدۇ؟ باشقىلار باھانىڭ تۆۋەن بولىشىنى گۈل چاي كۆپ تىرىلغانلىقىتن شۇنداق بولدى دە پ قاراۋاتىدۇ. لىكىن مەن ئۇنداق دەپ قارىمايمەن. گۈلچاي ئوزىمىزنىڭ ئۆيىدىن چىقىدىغان نەرسە تۇرۇقلۇق نىمىشقا ساتقۇچى تەرەپ گۈلچاينىڭ باھاسىنى بىكىتەلمەيدۇ؟ نىمىشقا سىتىۋالغۇچىلارنىڭ دىگەن باھاسى ئاساس بولىدۇ، ساتقۇچى تەرەپنىڭ باھاسى نەزەرگە ئىلىنمايدۇ؟ بۇ دەل بىزنىڭ سودا ئىڭىمىزدىكى ئاجىز بىر بوشلۇق. باشقىلار بۇنى ناھىتى چىرايلىق تىللار بىلەن بازار قانۇنىيتى دەپ ئاتىۋالدى. ئەجىبا بۇ ساتقۇچىدىن ئالغۇچى پاسسپ ئوروندا تۇرىدىغان قانۇنىيەتمۇ؟ بىر يىل كىچىنى كۈندۈزگە ئۇلاپ جاپا تارتىپ گۈل چاي تىرىغانلىرىمىز زىيان بىلەن ئاخىرلامدۇ؟ئەجىبا باشقىلارمۇ زىيان تارتىۋاتقانمىدۇ؟ سىز جۇڭگۇدىكى 1-ئوروندا تۇرىدىغان ئىلىكتىرۇنلۇق سودا تور بىكىتىگە كىرىپ（昆仑雪菊） دەپ كىرگۈزۈپ بىقىڭ؟ سىز شۇندىلا باشقىلارنىڭ پايدىنى ئون نەچچە ھەسىلەپ ۋەياكى ئۇنىڭدىنمۇ كۆپ پايدا ئىلىۋاتقانلقىنى بىلىۋالالايسىز. ئىسىڭىزدە بولسۇن سىز ھازىر گۈلچاي بازىرىنىڭ مۇنۇپۇللىقى باسقۇچىدا تۈرىۋاتىسىز. يەنە ئىسىڭىزدە بولسۇن، ئىقتىساد ئىلمىدە باھا بىكىتىش ھوقوقى دەيدىغان بىر ئوقۇم بار، باھانى ئالغۇچى تەرەپ بىكىتەمدۇ ۋەياكى ساتقۇچى تەرەپ بىكىتەمدۇ؟ بۇ ھەربىرەيلەننىڭ ئىقتىدارىغا باغلىق.
گۇما ناھىيسى شىنجاڭدىكى ئەڭ چوڭ گۈل چاي بازىرى بولوپ قىلىش ئىھتىماللىقى بىر قەدەر يۇقىرى، بۇنداق بولىشى گۈلچاينىڭ نامى گۇمىدىن تارقالغانلىقى ئاساسلىق سەۋەپ بولدى. يىقىندىن بىرى مىنىڭ پەرىزىمگە ئاساسلانغاندا گۇما ناھىيسگە باشقا ۋىلايەت، باشقا ناھىيلەردىن زور مىقداردا ساتىدىغان گۈل چاي ئىلىپ كىلىندى.بۇنداق بولىشى كىلىياڭ گۈل چيىنىڭ باھاسىغا پاسسىپ تەسىر كۆرسىتدۇ. ئەگەر باشقا يۇرتلاردىن گۇمىغا ئىلىپ كىلىنمىگەن بولسا، كىلىياڭ گۈل چيىىنىڭ باھاسى ئۈنچە تۆۋەن بولوپ كەتمەسلىكى مومكىن ئىدى، شۇنىڭغا ئەگىشىپ باشقا يۇرت گۈل چايلىرىنىڭمۇ كىلىياڭ گۈل چىيىغا سىلىشتۇرغاندا سەللا تۆۋەن بولغىنىنى ھىسابقا ئالمىغاندا ھازىرقىدەك تۆۋەن بولوپ كىتىشى مومكىن ئەمەس ئىدى. بۇ بىرقىسىم پۇرسەت كۈتۈپ تۇرغۇچىلارنىڭ يەتمەكچى بولغان مەقسىتى ئىدى. ھالا بۇ باسقۇچقا بارغاندا يىنىۋىلىش كىرەكمۇ؟ ياق، يىنىۋىلىشقا بولمايدۇ.ئۆتكەن يىلدىكى بازار باھاسىدا سەۋدا بولوپ كەتكەنلەر ئىچىكىرىگە ئىلىپ كىرىپ ئۆزى بىۋاستە ساتماقچى بولوشقانلار يەنىلا ئۈمىتىسىزلىك ئىچىدە قايتىپ چىقماقتا ئىدى. بازار باھاسى قانداق بولار؟ بۇ كۆپچىلىك ئادەملەر قىزىقىدىغان قىززىق تىما مەسىللىرىنىڭ بىرى بولوپ قالدى.
«ماركا» ئىقتىساد ئىلمىدە ئالاھىدە موھىم ئوروندا تۇرىدىغان ئوقۇم. قانداقلا بولمىسۇن ھازىرقى سودا جەمىئىتىدە ماركىنىڭ كۈچىگە ھەقىقەتەن سەل قاراشقا بولمايدۇ. بۇ ماركا ئۇقۇمىنىڭ بىر شىركەت ۋە كارخانائۇچۈن ۋە ياكى بىرەر مەھسۇلات ئۈچۈن تۈرتكىلىك رول ئوينايدىغانلىقى ئەمەلىيەت.«كىلىياڭ»گۈل چاي ئۈچۈن ماركا بولدى. كىلىياڭ گۈل چىيى سۈپىتىنىڭ ياخشىلىقى جەھەتتىن گۈل چايلارنىڭ داڭلىق تاۋار ماركىسىغا ئايلاندى.مىنىڭ شەخسەن كۆز قارىشىمغا، قىياسىمىغا ئاساسلانغاندا «كىلىياڭ» گۈل چيىنىڭ بازارغا كىرىشى گۇلچاي بازىرىغا نىسبەتەن ئاز تولا تەسىر كۆرسىتدۇ. لىكىن ئۇنداق ئاسمان زىمىن تەسىر كۆرسىتىشى ناتايىن. كىلىياڭ گۈل چىيىنىڭ بازارغا كىرىشى گۈلچاي سودىسىنىڭ ئەڭ قىززىغان پەسلىگە توغرا كىلىدۇ. ئەگەر شۇ ۋاقىتلاردا گۈل چاي سودىسى تازا كۆڭۈلدىكىدەك بولالمسىا بۇندىن كىينمۇ گۈل چاي سودىسىنىڭ تەقدىر ئىستىقبالىغا گۇمان بىلەن قاراش كىرەك. بۇ خىل قاتمال ۋازىيەتتىن قانداق قىلغاندا ئاكتىپ ئورونغا ئۆتۈشكە بولىدۇ؟ بۇ ھەربىر گۈل چاي سودىسى بىلەن شۇغۇللانغۇچىلار جىددى ئويلىنىشقا تىگشىلىك مەسىلە؟
گەرچە ھازىر گۈلچاي «كوئىنلۇن گۈلچىيى»نامى بىلەن داڭلىق بولوپ كىلىۋاتقان بولسىمۇ، مەن يەرلىك ھۆكۈمەتكە «كىلىياڭ گۈل چيىى» ماركىسىنى يارىتىش توغرىسدا تەكلىپ بىرىمەن. بۇنداق بولىشى كۈلچاي بازىرىغا نىسبەتەن يەنە بىر ھەرىكەتلەندۇرگۈچ كۈچ بولوپ قىلىشى مومكىن.چۈنكى كىلىياڭ گۈل چيىى ئارقىلىق ياخشى ئوبراز تىكلەش مومكىنچىلىكىمىز بەكمۇ يۇقىرى.
بۇ جەھەتتە سەمىمى تەكلىپ پىكىر بىرىشنى خالايمەن
(ئالاھىدە ئەسكەرتىش : سەمىمى نىيتىمىنى خاتا چۈشەنمەڭ)
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا مارشال تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2012-6-25 06:36 PM
يوللىغان ۋاقتى 2012-6-25 12:57:51 PM
