بىر تۇڭگاننىڭ نەزىرىدىكى ئۇيغۇر يېزىقى...

samsaq

	بىر تۇڭگاننىڭ نەزىرىدىكى ئۇيغۇر يېزىقى...       ئۆزۈم ئىچكىرىدىكى مەلۇم بىر  ئۇنىۋېرسىتىتتائوقۇيمەن، ھەممەيلەنگە مەلۇم،بۇ يەردە بىز خۇيزۇ(تۇڭگان) قېرىنداشلىرىمىزنىڭ تامىقىنى يەيمىز،ئەلۋەتتە مەكتىپىمىزنىڭ ئاشخانىسىمۇ ھەم شۇلارنىڭ ئاچقان ئاشخانىسى بولغاچ ئۇلار بىلەن پات-پات ھەمسۆھبەت بولۇپ تۇراتتىم. كۈنلەرنىڭ بىرىدە سىنىپتىن ئۆگىنىشىمنى ۋاقچىراق تۈگىتىپ تاماققا چىققانىدىم،ئاشخانىدا ئوقۇغۇچىلارمۇ ئاساسەن تاراپ بولۇپ،ئاشپەزلەر ئوپچە غىزالىنىپ ئولتۇرغانىكەن. مەن تامىقىمنى بۇيرىۋېتىپ ،بىر ئورۇندا ئولتۇردۇم ۋە بايا تېخى يېزىپ پۈتتۈرگەن ئېنگىلىزچە ماقالەمنى ئىچىپ ئوقۇشقا باشلىدىم.  بىرئازدىن كېيىن بىر خۇيزۇ قېرىندىشىمىز(ئاشپەز) تامىقىمنى كۆتۈرۈپ ئەكىلىپ بەرگەچ يىنىمغا كىلىپ ئولتۇردى ۋە تۆۋەندىكىسى ئۇنىڭ بىلەن بولغان دىئالوگ... ئاشپەز: شىيوڭدى، كەن شېنمېيا؟(قېرىندىشىم،نېمە كۆرىۋاتىسەن؟...) مەن: زەي كەن ۋو دې يىڭ يۈ زو ۋېن...(ئېنگىلىزچە ماقالەمنى كۆرۈۋاتىمەن...) (ئاخىرىنى بىراقلا تەرجىمە قىلىپ يوللىدىم ئەمسە...) ئاشپەز: ئېنگلىزچىنى ياخشى ئۆگىنىپسەن-دە،... مەن: نەدىكىنى، شۇ مۇشۇنداقلا يازغان ماقالە بۇ، بۇنىڭغا قاراپ ياخشى دېگىلى بولمايدۇ... ئاشپەز:سىلەر ئۇيغۇرلار شۇنداق قىلىپ ئۈچ تىللىق بولۇپ چىقىسىلەر دېگىن... مەن:شۇ بىزنىڭ ئۆزىمىزنىڭ تىلىمىز بولغانلىقتىن بىر تىل ئارتۇق ئۇققان بولۇپ قالدۇق...(دەپ بولۇپ ئىتتىكلىك قىلغانلىقىمدىن ئوڭايسىزلاندىم...) ئاشپەز:توغرا،سىلەرنىڭ ئۆزۈڭلارنىڭ تىلىڭلار بار، ھەم مۇھىمى يېزىقىڭلارمۇ بار... مەن: ئەلھەمدۇلىللاھ...مەن بۇنىڭدىن بەكمۇ خوشالمەن... ئاشپەز: توغرا،خوشاللىنىشىڭلار كىرەك،پەخىرلىنىشىڭلار كېرەك... سىلەر ناھايىتى بەخىتلىك،ساڭا بىر ئىشنى دەپ بېرەي...بىز خۇيزۇلار سىلەرنىڭ يېزىقىڭلارغا بەك ھەۋەس قىلىمىز، ئۇيغۇر يېزىقىدا يېزىلغان بىرەر ۋاراق خەتنى كۆرسەك خۇددى قۇرئان كەرىمنىڭ يېزىقى بولغان ئەرەبچىنى كۆرگەندەك بولۇپ قالىمىز،ھەتتا تاھارەتسىز بولساق قالايمىقان تۇتۇپ سىلاشتىنمۇ ئەيمىنىپ قالىمىز...      ئانا تىلىمغا بولغان ھۆرمىتىم خېلى چوڭقۇر بولسىمۇ، ئەزەلدىن بۇنداق تەسەۋۋۇر قىلىپ ئويلاپ باقمىغاچقىمىكىن،يۈرۈكۈم قارت قىلىپ كەتتى،بىر نېمە دەي دىدىميۇ،لېكىن بوغۇزۇمغا بىرنىمە كەپلىشىپ قالغاندەك بولۇپ قالدىم-دە،كۈچەپ يۈرۈپ(رەھمەت) دېگەن گەپنى ئاران ئاغزىمدىن چىقىرالىدىم... يەرگە قاراپ ئولتۇرۇپتىمەن...كاللامدا يۇرتلاردىكى ئاللىكىملەرنىڭ ئايىغىنىڭ ئاستىدا ياتقان پارچە-پارچە يىرتىلغان كىتابلار، كېرەكسىز نەرسە كېرەك يىغقۇچىلارغا كىتابلارنىڭ كىلوسىنى ئىككى-ئۈچ كويدىن  سېتىۋاتقان كۆرۈنۈش چاراسلاپ ئۆتۈشكە باشلىدى-دە ، يىغا تۇتۇشقا باشلىدى. ئۆزۈمنى مىڭ تەستە تۇتۇۋىلىپ قارىسام ئۇ خۇيزۇ قېرىندىشىمىز ئاللابۇرۇن قوپۇپ كىتىپتۇ. تاماقلىرىم پوملىشىپ كىتىپتۇ... چوكا تۇتقان قوللىرىم تىترەيىتتى......      تامىقىمنى قانداق يېگىنىمنىمۇ بىلمەيمەن،ئۆزۈمنىڭ نىمە بولغىنىمنىمۇ بىلمەيمەن،ئاشخانىدىن خۇددى ھىلىلا بىرسى تۇتىۋىلىپ ئۆلتۈرۈۋېتىدىغاندەك ئالدى كەينىمگىمۇ قارىماي ئوقتەك يۈگۈرۈپ ياتىقىمغا قاراپ ئۇچتۇم ...ۋە كارىۋىتىمغا ئارانلا ئۈلگۈرۈپ گۇپ چۈشۈپ ياتتىمدە، ھېلىقى شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتىتىدا كۆرگەن 7-8 ياشلىق خەنزۇۋان ئۇيغۇر سىڭىللچاقلارنىڭ پۈتۈنلەي خەنچە پاراڭلىشىۋاتقان مەنزىرىسى بىلەن ئاتالمىش قوش تىللىق جىيەنىمنىڭ <ئاكا (ش) ھەرىپىنىڭ ئىككى چېكىتى بارمۇ ئۈچ چېكىتىمۇ، فەن سى لا ....(ھەجەپ زېرىكتىم)>... دېگەنلىرىنى ئەسلەشكە باشلىدىم...      ئىھ ! ئانا تىل،سەن قەدرىڭنى بىر يات مىللەتنىڭ ئالدىدا تېپىپسەنۇ،ئۆز ئىگىلىرىڭ تەرىپىدىن قەدىرسىزلىنىپ تاشلىۋىتىلىۋاتماقتىسەن...     ئەزىزانە قېرىنداشلىرىم، بۇ تىل ئۇيغۇرتىلى،بۇ تىل ئۇيغۇرنىڭ تىلى،بۇ تىل ھەربىرىمىزنىڭ قېنىمىز بىلەن يۇغۇرۇلغان،شانلىق تارىخلار مۇجەسسەملەنگەن،تالاي يىللاردىن بۇيان ئۆز قەدىر قىممىتى بىلەن قەدىرلىنىپ كىلىۋاتقان شۇنچىلىك راھەت تىل،(ئىشەنمىسىڭىز ئۇيغۇرتىلىنى بىر مۇنچە تىلنىڭ ئارىسىدىن ئوقۇپ بېقىڭ قىنى قايسى سىزگە ئەڭ ئاسان ،چۈشىنىشلىك،راھەت تۇيغۇ بېرەلەيدىكىن)...ئەمدىلىكتە بۇ تىل خارلانغان تىل، تاشلانغان تىل،دەرتمەن تىل،ئىگە-چاقىسىز تىل... بۇ تىل كىمگىمۇ ئەرز قىلا؟ كىمگىمۇ دەردىنى تۆكەر؟ قىنى؟ ئانا تىلنىڭ ئەرزىنى ئاڭلايدىغانلار بارمۇ-يوق؟ --------------------------------- مەنبە:  سامساقنىڭ قەلىمى...(ئەمەلىي بولغان ۋەقەدىن ئېلىندى)

ئۇيغۇرشاھ

	راۋۇرۇس تېما بوپتۇ.مەنمۇ ئوقۇغۇچە ھاياجاندىن تەنلىرىم تىترەپ كەتتى.بىز ھېچنىمېنى ئويلىمىساقمۇ،دۇنيادىكى مىڭلىغان مىللەتلەرنىڭ ئىچىدە نۇرغۇنلىرىنىڭ تىلى بولسىمۇ يېزىقى يوقلىقىنى،بىزنىڭ شۇ تىلىمۇ،يېزىقىمۇ بار تىللارنىڭ ئىچىدە پەخىرلىنىشكە ئەرزىيدىغانلىقىنى ئويلايلى. ﺋﺎﻧﺎﺗﯩﻠﯩﻢ    ﻗﯘﺗﻠﯘﻕ ﮬﺎﺟﻰ ﺷﻪﯞﻗﻰ ﺋﺎﻧﺎﺗﯩﻞ ﺑﯩﻠﮕﻪﻥ ﻛﯩﺸﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﺰﺯﯨﺘﯩﻨﻰ ﻗﯩﻠﻐﯘﻡ ﻛﯧﻠﯘﺭ. ﺋﺎﻧﺎ ﺗﯩﻠﻨﻰ ﺋﺎﻏﺰﯨﺪﯨﻦ ﺋﺎﻟﺘﯘﻥ ﺑﯧﺮﯨﭗ ﺋﺎﻟﻐﯘﻡ ﻛﯧﻠﯘﺭ. ﺑﯘﺋﺎﻧﺎ ﺗﯩﻞ ﺑوﻟﺴﺎ ﮔﻪﺭ ﺋﺎﻣﯧﺮﯨﻜﺎﻳﯘ، ﺋﺎﻓﺮﯨﻘﯩﺪﺍ، ﺳﻪﺭﭖ ﺋﯧﺘﯩﭗ ﻣﯩﯖﻼﺭﭼﻪ ﺗﯩﻠﻼﺭ ، ﺋﺎﻧﺪﺍ ﻣﻪﻥ ﺑﺎﺭﻏﯘﻡ ﻛﯧﻠﯘﺭ . ﺋﻪﻱﺋﺎﻧﺎ ﺗﯩﻞ ، ﺑﯩﺰﮔﻪ ﺳﻪﻥ ﺋۆﺗﻜﻪﻥ ﺋﯘﻟﯘﻏﻼﺭﺩﯨﻦ ﻧﯩﺸﺎﻥ. ﺳﻪﻥ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺭﻭﮬﻰ ﺯﯦﻤﯩﻨﺪﺍ ﺋﯩﭙﺘﯩﺨﺎﺭﻻﻧﻐﯘﻡ ﻛﯧﻠﯘﺭ. قوي مۇ سەن قوزىمۇ سەن ياكى ھەسەل بىلەن قېمىز ، بۇ مەسەللىك نەرسىنىڭ بىرسىگە ئوخشاتقۇم كىلۇر ،   ئۆز ئاتاسى ئۆز ئاناسى ئۆز يۇرتىدىن تانغانلارنى ، راسا قاتتىق چەملىك كەشىم بىلەن ئۇرغۇم كىلۇر ، بىر قىلىچ بەرسە خۇدا،<كەس>دەپ ئۇنىڭغا بۇيرۇسام،   ئۈزسە خەلىقنىڭ بوينىدىن خارلىق كىشەن-زەنجىرىنى. گەر خارابكەن ئەل-ۋەتەن،كاللامنى ئۈزسۇن ئۇ قىلىچ، كۆرمىسۇن شەۋقى كۆزى قۇللۇقتا ئەل تەقدىرىنى. ئانا تىل                                                     ئابدۇرېھىم زۇنۇن تاجۇ تەختىم، دۆلىتىم سەن ئانا تىل، كۈچ - مادارىم، سۆلىتىم سەن ئانا تىل، بار بىساتىم ـــ دەۋلىتىم سەن ئانا تىل، قوۋم- قېرىنداش – مىللىتىم سەن ئانا تىل، بارلىقىم، مەۋجۇتلىقىم سەن ئانا تىل. سەن بىلەن ھەل بار ئىشىم، تىكتۇر بېشىم، سەن بىلەن تاتلىق يېگەن نانۇ ئېشىم، سەن بىلەن ئاۋات بازار ئەتراپ- قېشىم، سەن بىلەن ئۆتتى خۇشال يازۇ قىشىم، شادلىقىم، شان- شەۋكىتىم سەن ئانا تىل. سەن ئىلىم ئالماشتۇرۇشتا كۆۋرۈكىم، سەن بېرىپ كۈچ، روھ كۆتۈرگەن تۈۋرۈكىم، سەن يۆلەك بولغاچ، سوقار شاد يۈرىكىم، سەن مېنى قىلغان ئۆرە قان، يىلىكىم، تەندە جانىم، رىغبىتىم سەن ئانا تىل. كۈلدى دىل، چىقتى ساۋاتىم سەن بىلەن، تاپتى مول مەنە ھاياتىم سەن بىلەن، قاتتى پەرۋازدا قاناتىم سەن بىلەن، ئارتتى كاللامدا بىساتىم سەن بىلەن، پەن- بىلىمگە دەۋىتىم سەن ئانا تىل. سەن غۇرۇرۇم، ئىپتىخارىم، جۈرئىتىم، سەن قورال تۇرمۇش جېڭىدە، شاش ئېتىم، سەن يۈرەك، روھىمغا سۇلتان، شىددىتىم، سەن گۆھەر، زەر خەزىنىسى، ئۇز زۇمرىتىم، بايلىقىم ھەم شۆھرىتىم سەن ئانا تىل. سەن بىلەن ئەل ئەيلىدى پەرۋاز داۋام، بولدى جارى سەن بىلەن ناخشا- مۇقام، سەن بىلەن تاپتى بىھەد شۆھرەت ئاۋام، سەن بىلەن سايرىدى ئۇز ھەقدار بالام، مەڭگۈ ئۆڭمەس ھۆججىتىم سەن ئانا تىل. بولغۇسى قەدرىم پاخال سەن بولمىساڭ، يەتكۈسى ئاپەت، ۋابال سەن بولمىساڭ، بولمىغاي دىللار خۇشال سەن بولمىساڭ، يوق ئەقىل، تەندە ماجال سەن بولمىساڭ، كۈچ-مادارىم، ھەيۋىتىم سەن ئانا تىل. مەنبە:ئۇيغۇرچەGoogle

zapar

	ئىھ ! ئانا تىل،سەن قەدرىڭنى بىر يات مىللەتنىڭ ئالدىدا تېپىپسەنۇ،ئۆز ئىگىلىرىڭ تەرىپىدىن قەدىرسىزلىنىپ تاشلىۋىتىلىۋاتماقتىسەن... يازمىڭىز شۇنداق ياخشى چىقىپتۇ. بىراق سىز دېگەندەك تاشلىۋېتىلىش ئومۇملۇق ئەمەس قىسمەنلىك. بەلكىم تاشلىۋەتمىدى ۋاقىتلىق شۇنداق بولۇپ قالدى. بىر بۇزۇلۇپ تۈزەلگەندەك ھەممىز ھازىر ئانا تىلىمىزنى قەدىرلىمىسەك بولمايدىغانلىقنى تۇنۇپ يەتتۇق، شۇ كىچكلەرمۇ چوڭايسا ئاناتىلنىڭ قەدىرىگە چوقۇم يىتىدۇ ھەم يەتكۈسى.

TOPAH

	بۇنى ئۇقۇپ مىنىمۇ يىغا تۇتۇپ كەتتى ياخشى يېزىپسىز رەخمەت . مەن ھازىر بۇ كەيپىياتىمدا ئىنكاس يېزىشقا ئامالسىز قالدىم كەچۇرۈڭ

jiuxing

	شۇ تۇڭگاننىڭ روھىدىن ئۈگۈنۈپ بىزمۇ ئۆزىمىزنىڭ تىلىنىڭ، يېزىقىمىزنىۇ قەدرىگە يەتسەك نىمە دىگەن ياخشى بولاتتى -ھە

jiuxing

	شۇ تۇڭگاننىڭ روھىدىن ئۈگۈنۈپ بىزمۇ ئۆزىمىزنىڭ تىلىنىڭ، يېزىقىمىزنىۇ قەدرىگە يەتسەك نىمە دىگەن ياخشى بولاتتى -ھە

arkenkaxka

	بىز ھەممە نەرسىنىڭ قەدرىنى ئۆلگەندە بىلەمدۇق قانداق.

arkenkaxka

	بىز ھەممە نەرسىنىڭ قەدرىنى ئۆلگەندە بىلەمدۇق قانداق.

hekmat110

	تۇيۇقسىز ئېسىمگە تولۇقسز ئوتتۇرا مەكتەپ ئەدەبىيات دەرسلىكدىكى داۋىد نېڭ‹ئەڭ ئاخىرقى دەرىس›دىگەن ئەسىرى ئېسىمگە كېلىپ قالدى.اللە بۇ كۈنلەردىن بىز نى ساقلىسۇن!

nomu

	ئانا تىل  بەك  مۇيۇم