|
|
|
|
ﻣﻪﺭﮬﯘﻡ ﺋﺎﺑﺪﯗﻗﺎﺩﯨﺮ ﺩﺍﻣﯘﻟﻼمنىڭ تەرجىماھالى
ﻣﻪﺭﮬﯘﻡ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﺋﺎﺑﺪﯗﻗﺎﺩﯨﺮ ﺩﺍﻣﻮﻟﻼﻡ ﺑﯩﻨﻨﻰ ﺋﺎﺑﺪﯗﯞﺍﺭﯨﺲ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ ﻣﯩﻼﺩﻯ 1862-ﻳﯩﻠﻰ (ﮬﯩﺠﯩﺮﯨﻴﻪ 1279-ﻳﯩﻠﻰ) ﺋﺎﺗﯘﺷﻨﯩﯔ ﻣﻪﺷﮭﻪﺕ ﻳﯧﺰﯨﺴﯩﺪﺍ ﺋﺎﺑﺪﯗﯞﺍﺭﯨﺲ ﺋﯩﺴﯩﻤﻠﯩﻚ ﺑﯩﺮ دېھقانﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﯩﺪﻩ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ.ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺑﺎﻟﯩﻠﯩﻖ ﭼﺎﻏﻠﯩﺮﻯ ﺋﯚﺯ ﻳﯧﺰﯨﺴﯩﺪﺍ ﺋﯚﺗﻜﻪﻥ.ﮬﻪﻡ ﺋﯩﭙﺘﯩﺪﺍﺋﯩﻲﺋﯘﻗﯘﺷﻨﻰ ﺋﻮﺯ ﻳﯧﺰﯨﺴﯩﺪﺍ ﺋﯘﻗﯘﭖ 15ﻳﯧﺸﯩﺪﺍ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﮔﻪ ﻛﯩﻠﯩﭗ ﺷﻪﻳﺨﯘﻝ ﺋﯚﻟﯩﻤﺎ ﻣﻮﻟﻼ-ﺋﯩﺴﻼﻡﺩﺍﻣﻮﻟﻠﯩﺪﺍ ﺋﻮﻗﯘﭖ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﯞﻩ ﺋﺎﻟﻲ ﺑﯩﻠﯩﻢ ﺗﻪﮬﺴﯩﻞ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ،ﺑﯘﺧﺎﺭﺍﻏﺎ ﺑﯧﺮﯨﭗﺩﯨﻨﻨﻰ ﺑﯩﻠﯩﻢ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﻳﻪﻧﯩﻤﯘ ﭼﻮﯕﻘﯘﺭﻻﭖ ﺩﯨﻨﻨﻰ ،ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﯞﻩ ﺗﺎﺭﯨﺦ ،ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺕ ،ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭﺩﺍ ﻛﺎﻣﺎﻟﻪﺗﻜﻪ ﻳﻪﺗﻜﻪﻥ .ﺑﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﺳﯩﺮﯨﺖ ﭘﺎﺭﯨﺲ ،ﺗﯜﺭﻙ ،ﺋﻪﺭﻩﺏ ،ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖﺗﯩﻠﻼﺭﻧﻰ ﭘﯘﺧﺘﺎ ﺋﯜﮔﯜﻧﯜﭖ ﮬﻪﻗﯩﻘﻰ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﺑﯘﻟﯘﭖ ﻳﯩﺘﯩﺸﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ ،ﯞﻩﺗﻪﻧﮕﻪ ﻗﺎﻳﺘﻘﺎﻧﺪﯨﻦﻛﯩﻴﯩﻦ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ﺧﺎﻧﻠﯩﻖ ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﯩﺪﻩ ﻣﻪﺩﺩﯨﺮﯨﺴﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ.
ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﺯﯗﻟﻤﻪﺕ ،ﻧﺎﺩﺍﻧﻠﯩﻖ ﺟﺎﮬﺎﻟﻪﺕ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺑﯘﻟﯘﭖ ،ﺑﯘ ﺋﻪﮬﯟﺍﻝ ﻣﻪﺭﮬﯘﻡﺋﺎﻟﯩﻤﻨﻰ ﺋﯧﻐﯩﺮ ﺧﯘﺭﺳﺎﻧﺪﯗﺭﯨﺪﯗ. ﻗﺎﺭﺍﯕﻐﯘﻟﯘﻗﺘﺎ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﻼﺭ ﻳﯘﺭﯗﻗﻠﯘﻗﻘﺎ ،ﺋﯘﺳﺴﯘﺯﻟﯘققا قالغانلار ﺳﯘﻏﺎ ﺗﻪﺷﻨﺎ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﺪﻩﻙ ﺷﯘ ﻳﯩﻠﻼﺭﺩﺍ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﻣﺎﺩﺩﻯ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﻗﺎﺷﺸﺎﻗﻠﯩﻘﺘﯩﻦﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﻘﺎ ،ﻣﻪﻧﯩﯟﻯ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺗﻜﻪ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﺗﻪﺷﻨﺎ ﺋﯩﺪﻯ.ﺑﯘﻧﻰ ﭘﻪﻗﻪﺕ ﺯﺍﻣﺎﻧﯩﯟﻯﺗﯜﺱ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ ﻳﯧﯖﯩﭽﻪ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭗ ﻳﻮﻟﻰ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﻘﻼ ﺋﯩﺸﻘﺎ ﺋﺎﺷﯘﺭﻏﯩﻠﻰ ﺑﻮﻻﺗﺘﻰ .ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺑﯘﭼﺎﻏﺪﺍ ﺑﯘ ﺋﺎﻟﯩﻤﻨﯩﯔ ﺗﻪﺷﻪﺑﺒﯘﺳﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﻨﯩﯔ ﮬﻪﺭ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﺟﺎﻳﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ،ﻏﯘﻟﺠﺎ ،ﺗﯘﺭﭘﺎﻧﻨﻰ ﻣﻪﺭﻛﻪﺯ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺗﭽﯩﻠﻪﺭ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎ ﯞﻩ ﭼﻪﺕ ﺋﻪﻟﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﻰﺯﯨﻴﺎﻟﯩﻼﺭﻧﻰ ﺗﻪﻛﯩﻠﭗ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﻮﻗﯘﺗﯘﺵ ﺋﯘﺳﯘﻟﻰ ﺋﯚﺯﮔﯩﭽﻪ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻠﻪﺭﻧﻰ ﻗﯘﺭﺩﻯ .ﺋﻪﭘﺴﯘﺳﻜﻰ ﺑﯘﻳﺎﺭﻗﯩﻦ ﻣﻪﺭﻧﭙﻪﺗﭽﯩﻠﯩﻚ ﺋﯚﺯ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻴﺎﺗﯩﺪﺍ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﻰ ﯞﻩ ﺳﯩﻴﺎﺳﻰ ﭼﻪﻛﯩﻠﻤﯩﻠﻪﺭﺷﯘﻧﺪﺍﻗﻼ ﺗﯜﺭﻟﯜﻙ ﺗﻮﺳﻘﯘﻧﻠﯘﻗﻼﺭﺩﯨﻦ ﺧﺎﻟﻰ ﺑﻮﻻﻟﻤﯩﺪﻯ.
1-ﺗﻮﺳﻘﯘﻧﻠﯘﻕ ﺩﯨﻨﻨﻰ ﻣﯘﺗﻪﺳﺴﯩﭙﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﻛﻪﻟﺪﻯ.
2-ﭼﻪﺗﺌﻪﻝ ﻣﯘﺧﺎﻟﯩﭙﻪﺗﭽﯩﻠﯩﺮﯨﻤﯘ ﺋﻮﻳﻐﯘﻧﯘﺷﻘﺎ ﺗﻮﺳﻘﯘﻧﻠﯘﻕ ﻗﯩﻠﻐﯘﭼﻰ ﻛﯜﭺ ﺑﻮﻟﺪﻯ.
ﺑﯘ ﺩﻩﯞﯨﺮﺩﻩ ﻣﻪﺭﮬﯘﻡ ﺋﺎﻟﯩﻤﻨﯩﯔ ﻣﻪﺳﻠﯩﮭﻪﺗﺪﺍﺷﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﺎﯞﺩﯗﻥ ﻣﯘﺳﺎ ﺑﺎﻳﯩﭗ،ﻗﯘﺗﻠﯘﻕ ﮬﺎﺟﻰﺷﻪﯞﻗﻰ ، ﺗﻪﺟﻪﻟﻠﻰ ﯞﻩ ﺧﺎﻟﯩﺲ ﺋﻪﭘﻪﻧﺪﯨﻠﻪﺭ ﺑﯩﺮﻟﯩﻜﺘﻪ ﮬﻪﻣﻨﻪﭘﻪﺱ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ. ﺑﯘﻧﺪﺍﻕ ﺋﯩﻠﻐﺎﺭﺋﯩﺪﯨﻴﻪ ﯞﻩ ﺋﻪﮬﻠﻰ ﻛﯜﭺ ﺷﯘ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﮬﺎﻛﯩﻤﯩﻴﻪﺕ ﯞﻩ ﭼﻪﺗﺌﻪﻝ ﻛﯜﭼﻠﯩﺮﻯ ،ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﺑﺎﻳﻼﺭﯞﻩ ﻣﯘﺗﻪﺳﺴﯩﭗ ﻛﯜﭼﻠﻪﺭﻧﻰ ﺋﺎﻻﻗﯩﺰﺍﺩﻩ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ. ﺋﺎﺧﯩﺮﻯ ﺑﯘ ﻛﯜﭼﻠﻪﺭ ﺟﯘﺵ ﺋﯘﺭﯗﭖﺭﺍﯞﺍﺟﻠﯩﻨﯩﯟﺍﺗﻘﺎﻥ ﻳﯧﯖﯩﭽﻪ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯨﻨﻨﻰ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﻰ ﯞﻩ ﭘﻪﻧﻨﻰ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﻘﺎ ﻗﺎﺭﺷﻰ ﺗﯘﺭﯗﺵﻳﯜﺯﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﺳﯜﻳﻘﻪﺳﯩﺖ ﭘﯩﻼﻧﻠﯩﺪﻯ. ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﺩﯨﻜﻰ ﺑﻪﺩﺑﻪﺧﯩﺖ ﺑﺎﻳﯟﻩﭼﭽﻪ ﮬﺎﻣﺮﺍ ﺑﺎﻱﺩﯨﮕﻪﻥ ﻧﺎﺋﻪﮬﻠﯩﻨﯩﯔ ﺷﯘ ﺟﺎﻳﺪﯨﻜﻰ ﺋﻪﺧﻤﻪﺕ ﻣﻪﺯﯨﻨﮕﻪ 300 ﺳﻪﺭ ﻛﯚﻣﯜﺵ ﺑﯧﺮﯨﺶ ﺑﻪﺩﯨﻠﯩﮕﻪ ﻣﻪﺭﮬﯘﻡﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻳﯧﯖﻰ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﯩﻨﯩﯔ ﻣﻪﻧﯩﯟﻯ ﻳﯩﺘﻪﻛﭽﯩﺴﻰ ، ﻣﻪﺷﮭﯘﺭ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﭽﻰ ،ﺟﺎﮬﺎﻟﻪﺗﻜﻪ ﻗﺎﺭﺷﻰﺟﻪﯕﭽﻰ، ﺷﺎﺋﯩﺮ ، ،ﺋﺎﻟﯩﻢ 1924-ﻳﯩﻠﻰ 8-ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 14-ﻛﯜﻧﻰ قەشقەردىكى چەتئەلىكلەرنىڭ، ئەكسىيەتچىل مۇتەسسسىپ قارا كۇچلەرنىڭ ۋە بىر قىسىم دىنى تونغا ئورنىۋالعان مۇناپىقلارنىڭ قۇتۇرتۇشى بىلەن ﺋﯚﺯ ﺋﯚﻳﯩﺪﻩ سۇيقەسىت قىلىنىپ ﭘﯩﭽﺎﻕ ﺑﯩﻠﻪﻥ پائاجەلىك ھالدا ﺋﯚﻟﺘﯜﺭﯛﻟﯩﺪﯗ.
ﻣﻪﺭﮬﯘﻣﻨﯩﯔ ﺯﯛﺭﯛﺭ ﺋﻪﻗﯩﺪﯨﻠﻪﺭ ،ﺋﯩﺴﻼﻡ ﺋﯩﺒﺎﺩﻩﺗﻠﯩﺮﻯ، ﻗﯩﺮﺍﺋﻪﺕ ﺋﯩﻠﻤﻰ ،ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺕﺋﺎﭼﻘﯘﭼﻰ،ﺋﯚﺳﻤﯜﺭﻟﻪﺭ ﺗﻪﻟﯩﻤﺎﺗﻰ،ﻳﺎﺷﻼﺭﻏﺎ ﻧﻪﺳﮭﻪﺕ،ﺋﯩﻠﻤﻰ ﮬﯩﺴﺎﺏ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﻛﯩﺘﺎﺑﻠﯩﺮﻯﺗﺎﺷﻜﻪﻧﯩﺖ ،ﻗﺎﺯﺍﻥ ﻣﻪﺗﺒﺌﻪﻟﯩﺮﯨﺪﻩ ﺑﯧﺴﯩﻠﯩﭗ ﮬﻪﺭ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﻣﯘﺳﯘﻟﻤﺎﻥ ﺋﻪﻟﻠﯩﺮﯨﮕﻪﺗﺎﺭﻗﺎﻟﻐﺎﻥ........... , ئابدۇقادىر داموللا ھېكمەتلىرىدىن تاللانما: 1. ئىنساننىڭ قەدىر-قىممىتى مەيلى ئۇ ياخشى ئەمەلنى ئاز قىلسۇن ياكى كۆپ قىلسۇن، گۈزەل ئەمەلىيتىگە باغلىق.
2. زاماننىڭ ھاتەلىرى سانىلىدىغان ئەرلەر مۇھتاجلارنىڭ ھاجىتىنى راۋا قىلغان، دەردمەنلەرنىڭ دەردىگە يەتكەن، بىناۋالارنىڭ كۆڭلىنى ئالغان، ھەق
سۆزنى ئېيتقان كىشلەرنى ھىمايە قىلالىغان ئەرلەردۇر.
3. ئالىملار ئۆز ئىلمىنى ئەتراپقا رىياسىز تارقاتسا، ئۇلارنىڭ ھەربىر لەۋزىدىن قەنت-شېكەر تامسا، ئالەم نۇرغا تولۇپ زاماننىڭ قاراڭغۇسىمۇ يورۇيتتى.
4. ئەقىل ئىگىسى بولساڭ، قۇرۇق دېمەي بۇ سۆزگە قۇلاق سال:غەيرەت ئەھلى دائىم قانائەتچان بولسا نېمىدىگەن ياخشى؟ بىر مىسال باركى، كىشىدىن تەمە قىلماق گويا ئۆكۈزدىن سۈت، مۇزدىن ئوت تەمە قىلغان بىلەن باراۋەر.
5. ئەگەر ئادەم ئۆزىنىڭ مەخپىيەتلىكىنى ئۆزى ئاشكارىلاپ بولۇپ، ئۇنى «يېيىۋەتتى» دەپ باشقىلارنى ئەيىپلىسە، ئۇ ئەخمەقتۇر. چۈنكى، ئۆزىنىڭ مەخپىيەتلىكىنى ئۆز قەلبى سىغدۇرالمىسا باشقىلارنىڭ قەلبى قانداق سىغدۇرالىسۇن؟!
6. توغرا سۆزگە ئىشەنمەي، خاتا سۆزگە ئىشىنىپ، ئۆزلىرىنىڭ ئىشەنچىسىنى پۈتۈنلەي يوقاتقان قەۋم ئەھۋالىنىڭ ياخشىلىنىشىدىن ئۈمىد كۈتۈش قىيىن.
7. گەرچە لاياقەتسىز يەر بولسىمۇ ياخشىلىق تېرىغىن، ياخشىلار قەيەرگىلا تېرىلسۇن، زايە كەتمەيدۇ. ياخشى ئىشقا گەرچە ئۇزۇن زامان بولۇپ كەتكەن بولسىمۇ، ئۇنىڭ ھۇسۇلىنى پەقەت تېرىغان كىشىلا كۆرىدۇ.
8. كىتاب ئوقۇغان كىشى تەپەككۇرنى ھەمراھ قىلماي، كىتابنىڭ شەرھ-ئىزاھلىرىغىلائېسىلىۋالسا، گويا باشلانغۇچ مەكتەپ ئوقۇغۇچىسىغا ئايلىنىپ قالىدۇ.
9. كىشىلەرنى ھۆرمەت قىل، سەن باشقىلارغا ھۆرمەت قىلساڭلا، ئاندىن باشقىلاردىن ھۆرمەت كۆرەلەيسەن.
ﻣﻪﺭﮬﯘﻡ ﺋﺎﺑﺪﯗﻗﺎﺩﯨﺮ ﺩﺍﻣﯘﻟﻼم توغۇرلۇق يىزىلغان ئىلىمى ماقالىلارنى كۆرمەكچى بولساڭلار مۇشۇ ئادىرىستىن كۆرگەيسىزلەر .http://www.uyghurmail.com/Shahisler/?p=1568
قەشقەر شەھەرنىڭ شەرقى قىسىمىدا تاختى كۆرۇك دەپ ئاتىلىدىغان بىر چوڭ مازارلىق بولۇپ بۇ يەردە مەرھۇمﺋﺎﺑﺪﯗﻗﺎﺩﯨﺮ ﺩﺍﻣﯘﻟﻼمنىڭ قەبىرسىمۇ سانسىزلىغان قەبىرلەر يولنىڭ تۆپىدىلا قەد كۆتۇرۇپ تۇرماقتا . مەن بۇ سۇرەتلەرنى يوللاش ئارقلىق مەرھۇمنىڭ ھاياتى توغۇرلۇق قىسقىچە چۇشەنچى بەرمەكچى شۇنداقلا مەرھۇمنىڭ قەبىرسىنى تورداشلارغا كۆرسىتىپ مۇشۇ ئاقىلىق ئەجداتلارنى ياد ئەتمەكچى ... بۇ مەرھۇمنىڭ ئۇرۇق تۇقانلىرىنىڭ توغرا چۇشۇنىشى ئۇمۇت قىلىمەن .
بۇ تاختى كۆرۇك يولى يولنىڭ چەت تەرىپى قەبىرىستانلىق
بۇ قەبىرىستانلىققا كىرىش يولى مۇشۇ يولدىن 50 مىتىر ماڭساقلا مەرھۇمنىڭ قەبىرسىگە يىتىپ بارىمىز .
مانا بۇ باشقا قەبىرلەردىن بىراز پەرىقلىنىپ تۇرغان قەبىرە ﻣﻪﺭﮬﯘﻡ ﺋﺎﺑﺪﯗﻗﺎﺩﯨﺮ ﺩﺍﻣﯘﻟﻼمنىڭ قەبىرسىدۇر.
بۇ سۇرەتلەرنى قول تىلفوندا تارتقاچقا ئىنىقلىق دەرجى ياخشى ئەمەس .
مەنبە شىرىپ حۇشتارنىڭ ‹‹شىنجاڭ يىقىنىقى زامان تارحدىكى مەشھۇر كىشىلەر ›› دىگەن كىتاۋىدىن ئىلىندى
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا مارشال تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2012-4-14 12:57 AM
|
|
|
|
|
|