سىز قانداق قارايسىز؟

TaRKiN

	سىز قانداق قارايسىز؟     تىمىنىڭ بىشىنى باشلاشتىن بۇرۇن،مۇنداق بىر ھىكايەتنى سۆزلەپ ئۆتمەكچىمەن، بۇرۇننىڭ بۇرنىسدا ئىككى تاغ ئىدىرىدىكى يايلاقتا،بىر جۈپ بوۋاي-موماي ياشايدىكەن،ئۇلارنىڭ نە پەرزەنتى يوقكەن، بىر كۈنى بوۋاي ئۆيگە سۇ ئەپ كىلىش ئۈچۈن تاغ باغرىدىكى كىچىك ئىقىننىڭ يىنىغا كەلسە،ئىقىندىن بىر نەرسە ئىقىپ كىلىۋاتقۇدەك،بوۋاي قاپاقنى تاشلاپ قويۇپ،ئۇ نەرسىنى مىڭ تەسلىكتە سۈزىۋاپتۇ،-دە قارىسا يۈگەكلىك بىر قىز بوۋاق ئىكەن، پەرزەنتى يوق بوۋاي شۇ خوشاللىقىدا بۇ بالىنى ئۆيىگە ئىلىپ كىتىپ مومىيىغا كۆرسىتىپتۇ،-ۋە بولغان ئىشنى بىر قۇر سۆزلەپ بىرىپ دەپتۇ: ناۋادابالىنىڭ ئاتا-ئانىسى ئىزدەپ كىلىپ قالسا قايتۇرۇپ بىرەرمىز،بولمىسا قىزىمىز قىلىپ بىقىۋالارمىز،بۇ قىزنى مەن زۇمرەت بۇلاقنىڭ يىنىدىكى ئىقىندىن تىپىۋالدىم شۇڭا ئۇنىڭغا زۇمرەت دەپ ئىسىم قويايلى.قالغىنىغا خۇدايىم بار.دەپتۇ،مومىيىمۇ ماقۇل بوپتۇ.كۈنلەر شۇتەرىقىدە ئۆتىۋىرىپتۇ، قىزنىڭ ئاتا-ئانىسىمۇ ئىزدەپ كەلمەپتۇ،قىز چوڭ بولۇپ يىشىغا توشۇپتۇ،لىكىن شۇنداق چىرايلىق قىز بولۇپتۇكى ئۇنى كۆرگەن ئەركەك زاتى يەنە بىر كۆرىۋىلىش ئۈچۈن ئارقىسىغا قارايدىكەن. شۇنداق كۈنلارنىڭ بىرىدە، قىزغا بىرلا ۋاقىتتا بىر پادىچى يىگىت ۋە  شۇ مەملىكەتنىڭ شاھزادىسى ئاشىق بولۇپ قاپتۇ،-ۋە بىرلا ۋاقىتتا ئەلچى كىرگۈزۈپ قىزنى سوراپتۇ، بۇ ئىش بوۋاينىڭ بىشىنى قاتۇرۇپتۇ،دەل شۇچاغدا موماي دەپتۇ: ماڭا قارىسىلا بوۋىيىم،زۇمرەتنى شاھزادىگە بىرەيلى،كىيىن بىزمۇ پايدىسىنى كۆرەمىز دەپتۇ،بوۋاي دەپتۇ: بۇ پادىچى يىگىتنى مەن بىلىمەن،5ۋاخ نامىزىنى تەرىك ئەتمەيدىغان ئىمانلىق بالا شۇنىڭغا بىرەيمىكىن دەپ ئويلاۋاتىمەن دەپتۇ. موماي بۇ گەپنى ئاڭلاپ جۇدۇنى تۇتۇپتۇ،-دە دەپتۇ: مەن سىلىگە تىگىپ،مۇشۇ قارا تاغدا بەنىد بولغىلى 50يىل بولدى،سىلى ئويلاپ باقسىلا بىزمۇ چوڭ-چوڭ شەھەرلەرگە كىرمەمدۇق؟،ئىسىل-ئىسىل ئوردا سارايلاردا تۇرمامدۇق؟ ئالتۇن ئىسىپ،تاۋار-دۇردۇن ئارتىپ ياشىمامدۇق؟دەپتۇ................. نىھايەت موماي ئاخىر زۇمرەتنى شاھرادىگە بىرىپتۇ،كۈنلەر ئۆتۈپ ئۇلارمۇ ئوردىغا كىرگەن بوپتۇ،1يىلدىن كىيىن بۇ بىرجۈپ قەدىناس ئارقا-ئارقىدىن ئالەمدىن ئۆتۈپتۇ، زۇمرەتمۇ بىر پەرزەنىتلىك بوپتۇ، كىيىن شاھزادىمۇ پادىشاھ بوپتۇ،لىكىن شاھزادە زۇمرەتنى ئەستىن چىقىرىپ،نەچچە رەت ئۆيلىنىپتۇ،كىيىن يوق باھانىلەرنى تىپىپ،زۇمرەتنى بالىسى بىلەن قوشۇپ،ئوردىدىن قوغلاپ چىقىرىپتۇ...... كۈنلەر ئۆتۈپ زۇمرەت ھىلىقى پادىچى يىگىت بىلەن ئىللىق ماكان بىر جايدا خاتىرجەم تۇرمىشىنى قۇرۇپ ئالەمدىن ئۆتۈپتۇ.     ئوقۇرمەن،يۇقارقى ھىكايەتنى ئوقۇپ قانداق تەسىراتقا كەلدىڭىز؟ بەلكىم سىز پىشانىسى شۇنداق ئوخشايدۇ دەسىز ۋەياكى باشقىچە ئويلايدىغانسىز. نىھايەت ئاتام زامانىدىن قالغان بويىغا يەتكەن ئوغۇل-قىزغا ئاتا-ئانىسى باش بولۇپ تۇرمۇشلۇق قىلىدىكەنتۇق،ۋەھالەنكى يىقىندىن بۇيان جەمىيىتىمىزدە باش كۆتۈرۈۋاتقان توي قائىدىللىرى،توي سىلىقلىرى ئۇيغۇر جەمىيىتىدىكى بىر قاراڭغۇ ئۆڭكۈردەك تىخى ئەمدى بىخ ھالىتىدىكى ئىقتىساتقا تايىنىپ كۈن ئىلىۋاتقان خەلقىمىزنى ھالسىرتىپ قويدى،ھالسىرتىپ قويدىلا ئەمەس، توي دىسە قورقىدىغان ھالغا كەلتۈرۈپ قويدى. نىمىشقا شۇنداق دەيسىز دەمسىز؟ ئەمىسە يىقىندا ئاڭلىغان بىر ئىشنى سىزگە سۆزلەپ بىرەي.     (ئاڭلىشىمچە)يىقىندا قارىماي شەھىرىدە مۇنداق بىر توي بولۇپتۇ، ئەلچىلىككە كىرگەن كىشىلەرمۇ ھەيران بولۇشۇپ ھەم خوشال بولۇشۇپ قايتىشىپتۇ، ئۇلارنى نىمە شۇنچىۋالا خوش قىلىۋەتكەندۇ؟ ئەلچىلەرگە قىزنىڭ ئۆزى جاۋاپ بىرىپتۇ،-ۋە دەپتۇكى مىنىڭ تويلىقىمغا پەقەت بىر پىيالە زەم-زەم سۈيى بولسىلا كۇپايە دەپتۇ. تويمۇ ناھايىتى ئاددى-ساددا ئەمما مەنىلىك ئۆتكۈزۈلۈپتۇ، ئوغۇل تەرەپ تويغا چىقىرىدىغان چىقىمنى يىغىپلا  بىر يۈرۈش ئۆي ئىلىپ بىرىپتۇ، قىز تەرەپ ئۆينى بىزەپ دىگەندەك ئىشلار بىلەن بۇ بىر جۈپنى مۇرادىغا يەتكۈزۈپتۇ.  بۇنى ئاڭلاپ شۇنداق سۆيۈندۈم، بىر مۇسۇلمان قىزىنىڭ ئىغىزىدىن چىققان ئاشۇ دۇردان كەبى سۆزدىن مۇسۇلمان قىزلىرىنىڭ ئىمان-ئەخلاقىنىڭ قانچىلىك سۈزۈك،قانچىلىك پاك ۋە شۇ قەدەر گۈزەللىكىنى كۆرىۋالغىلى بولىدۇ.     يىقىندىن بۇيان،يەنە مۇنداق بىر ئىش باش كۆتۈرۈپ چىقىپتۇ،بەزى ۋىجدانىنى ئىت پىتىقلىۋەتكەن <يىگىت>لىرىمىز قوغلاپ،تالىشىپ دىگۈدەك <پالانى باشلىقنىڭ قىزى،پوكونى باينىڭ قىزى>نى ئىزدەپ سوراپ ئەمىرىگە ئالىدىكەن، ھەتتە بەزىلىرىنىڭ ئۆز ئاغزىدىن مۇنداق گەپلەرنى ئاڭلىدىم: ۋاي،بۇرادەر، قانداق قىلىتىم ھازىر شۇ پۇلى يوقنىڭ جىنى يوقكەن، قىيىن ئاتامنىڭ يولى بار ،مىنى بىرەر يەرگە يول مىڭىپلا تىقىپ قويسا كۈنۈم گۈلدەك ئۆتمەمدۇ؟....نىمە قىلىمەن جىنىمنى ئۇپرۇتۇپ،يەنە كىلىپ قىزى مىنىڭ قولۇمدا بولغاندىكىن قىلمايمۇ ئامالى يوق-تە!!................... مانا مۇشۇنداق كىشىلىرمىز قىزلىرىمىزقەلبىدىكى يىگىتلەرنىڭ ئوبرازىنى پايخان قىلىپ بىر يەرگە ئاپاردى.     يىقىنقى بىر قانچە يىل مابەينىدە،ئۇيغۇرلىرىمىز ئارىسىدا مانا مۇشۇنداق ئىشلار تۈپەيلى،ئاجرىشىش ئىشلىرى بارغانسىرى كۆپەيگىلى تۇردى. بۇ نىمە ئۈچۈن؟ بىزنىڭ ئاتا-ئانىلىرىمىز بىر-بىرىنى كۆرمەي تۇرۇپ توي قىلىپ ھازىرقىدەك كۈنگە كەلگەن. نىمە ئۈچۈن ھازىرقى يىڭى توي قىلغانلار ھەدىسىلا ئاجرىشىدۇ؟ئەجىبا نىكاھ شۇنچىلىك ئاددىي ئىشمۇ؟     يىقىندا بىر تىلىۋىزىيە پىروگراممىسىدا(خەنچەپىروگرامما)مۇشۇ تىمىدا خىلى چۇڭقۇر مۇلاھىزە يۈرگۈزۈلدى، بەزىلەر دىدى:(قىز) مەن يىگىتىمنىڭ پۇلىنىڭ كۆپ بولىشىنى خالىمايمەن، چۈنكى پۇلى بەك كۆپ بولۇپ كەتسە ماڭا قارىماي قالىدۇ. مەن پەقەت خاتىرجەم،ئىناق،تىنىچ تۇرمۇشقا مۇھتاج،مىنىڭ يىگىتىم ماڭا شۇلارنى بىرەلىسىلا مەن شۇنىڭغا رازى. يەنە بەزىلەر دىدى:(قىز) مەن يىگىتىمنىڭ بەك كەمبەغەل بولىشىنى ياقتۇرمايمەن، مەن ئۆيدە شۇنداق چوڭ بولغان،ھەتتا ئاپاممۇ مىنىڭ ئۆي ئىشى قىلىشىمنى خالىمايدۇ. مەنمۇ شۇنداق. مەن يىگىتىمنىڭ ماڭا كۆپرەك ھەمراھ بولىشىنى ،مىنى پات-پات ساياھەت قىلدۇرۇپ كىلىشىنى ئارزۇ قىلىمەن.     ھەممە ئانىلار مۇنداق دىدى:(قىزلارنىڭ ئانىسى) مىنىڭ كۈي ئوغلۇمغا كۆپ تەلىپىم يوق،پەقەت تىرىشچان،ئىشچان،جاپادىن قورۇقمايدىغان بولىشىنى قىزىمغا كۆپرەك كۆيۈنىشىنى ئۈمىد قىلىمەن.     مۇنچىۋالا چوڭ پەرىقنىڭ يۈز بىرىشىدىكى سەۋەپ نىمە؟ بۇ سۇئالنى كۆپچىلىككە قالدۇرۇشتىن بۇرۇن ئاۋال ئۆزۈمنىڭ كۆز قارىشىنى ئوتتۇرغا قويۇپ ئۆتەي.     ئاتا-ئانىلىرىمىزنىڭ مۇشۇ كۈنگىچە ئىناق-ئىجىل ئۆتىشىدىكى تۈپ سەۋەپ شۇكرىلىك بولۇش،ھەممە قىيىنچىلىق ۋە تۇرمۇشنىڭ ئىغىرىنى تەڭ كۆتۈرگەنلىكىدىن كەلگەن دىگەن يەكۈننى چىقاردىم. بارلىق يىگىتلىرىمىزگە دەيدىغىنىم شۇكى ئىمانلىق ،غورۇرلۇق،تىرىشچان،ئەخلاقلىق بولايلى!!! ئاخىرىدابارلىق ئاتا-ئانىلارغا شۇنى دىمەكچىمەنكى،ئەمدى يىتەر!!! قىزلىرىمىزنى <پۇل>غا ساتماڭلار!!! ئەمدى سىزنىڭكىنى ئاڭلاپ باقايلى. مەنبە: ئۆزۈم ۋە ئاڭلىغانلىرىم

拉依里0

	سىز تىخى  توي  قىلمىدىڭىزما...............

kaitmas

	تورا دوسلا  بىز ھامان ،توي قىلىمىز .بۇنىڭدىن قىچىپ قۇتىلمايمىز.....:qiray15 http://www.kuznak.com

tewelgha

	بۇ تېمىدا ئۇيغۇر جەمىيىتىمىزدىكى بىز چۆكۈپ كېتىۋاتقان بىر چوڭقۇر  ھاڭ ۋاقتىدا قامچىلىنىپتۇ .بۇ ھاڭنى  پەيدا قىلغۇچىلار مېنىڭچە ،نادان پۇلدارلار بىلەن ئاچكۆز مەنسەپدارلاردۇر .بىرسى توي-تۆكۈن ئارقىلىق مال دۇنياسىنى كوز-كوز قىلسا يەنە بىرسى توي -تۆكۈن ئارقىلىق مال بىسات يېغىۋىلىش ۋە خۇشامەت قىلىش سورۇنى ھازىرلاۋاتىدۇ . بۇ ئىككىلا قىلمىش ئەلمىساقتىن تارتىپ بىزنىڭ مەدەنىيەت تارىخىمىزدا ئاساسى ئىقىم بولۇپ شەكىللىنەلمىگەن .بىراق ،بۈگۈنكى كۈندە كەلگەندە ئۇ بىزدە بازار تاپتى .بۇنى توسۇشنىڭ يولى دەل ئوت يۇرەك ئوغۇل قىزلىرىمىزنىڭ ۋىجدانىنى ئۇيغۇتۇشتۇر . يىگىت  شۇ ئېسىڭىزدە بولسۇنكى ، ئاسان قولغا كەلگەن بايلىق ،ئاسان قولدىن كىتىدۇ .باشلىقنىڭ ۋە باينىڭ قىزىغا ئويلىنىش قارىماققا ئۇستىخانسىز گۆشتەك يۈمشاق بولغىنى بىلەن ،ئۇنىڭ مىننتى سىزنىڭ يىگىتلىك غۇرۇرىڭنى دەپسەندە قىلىدۇ .پەقەت ئىككى قولۇڭىزغا تايىنىپ قۇرغان ماكانىڭىز سىز ئۈچۈن بەجايىكى بىر جەننەت .ئىشەنمىسىڭىز دادىڭىزدىن سۇراپ بېقىڭ،ئۇ ۋىجدانىنى يوقاتمىغان بولسىلا سىزگە توغرا يول كۆرسىتىدۇ!!!!!

kaitmas

	APANDIM0903 ئەپەندىم مەنمەنچىلىك،ئابروي پەرەسلىك سىز دە بار ئوخشىمامدۇ نىمە؟:qiray13 مىنى مەسىخىرە قىلىدەك بوپسىز ......

kaitmas

	APANDIM0903 يوللىغان ۋاقتى  2012-2-8 07:51 PM مەنمەنچىلىك،ئابروي پەرەسلىك، بۇ ئىشلارنىڭ تۈپ يىلتىز ... APANDIM0903 ئەپەندىم مەنمەنچىلىك،ئابروي پەرەسلىك سىز دە بار ئوخشىمامدۇ نىمە؟ مىنى مەسىخىرە قىلىدەك بوپسىز ......

sargarda

	ما  ئىشنى،  بۈگۈن   ئاجرىشىپلا   بۇ  تېمىنى  ئۇچرىتىپ  قاپتىمەن  .ئادەمدە  ئېرادە  ،  تېرىشچانلىق  بولسىلا   پۇلنى  تاپقىلى  بولىدۇ  ،  ئەمما  كۆڭۈلدىكىدە  ،  بەخىتلىك  ئائىلگە ئېرىشىش  قىيىن  ...

بېھزات

	قارامايدىكى قىزنىڭ ئىشى راستمىدۇ ؟ئەگەر راست بولسا ئۇ قىزغا ھەقىقەتەن قول قويدۇم...بىزدىكى مەنمەنچىلىكنىڭ دەستىدىن توينى ھەممىنى ھاڭ-تاڭ قالدۇرغۇدەك ھەشەمەتلىك ئۆتكۈزۈپ قويۇپ ،قات-قات قەرز بىلەن كىيىنكى ئۆمرىنى غۇربەتچىلىك ئىلكىگە تاشلاپ بىرىدىغان ھاماقەت كىشىلىرىمىز ئۈچۈن بۇ تېما ئەينەكلىك رول ئويناپ قالسا ئەجەپ ئەمەس...

灰狼829

	توپ توغرا يېزىپسىز ، مەن ماشىا ئېلىش ئۈچۈن پىراۋىدا ئوقۇۋاتقاندا بىر كىسىم لامزەللە بالىلارنىڭ ئاغزىدىن مۇنداق گەپنى ئاڭلاپ قالغانتىم. پىراۋا قولغا چىقسا، ئاتىسى باشلىق ، ئۆزى كا لىق قىزلارنى  ئالىمىز ئەمدى دىگەندەك گەپنى ئاڭلىغانتىم،

sabinur

	خاتىرجەملىك ھەممىدىن مۇھىم!