موللا مۇسا سايرامى بىلەن بىلال نازىمى
بىز«جۇڭگو تارىخى»دةرسىدة ئىچكىرى ئۆلكىلةردة19 -ئەسىردە چىڭ سۇلالىسىنىڭ مۇستەبىت ھۆكۈمرانلىقىغا قارىشى«تةيپىڭ تىيةنگو»ئىنقىلابىنىڭ بولغانلىقىنى ئوقۇغان ئىدۇق.مانا مۇشۇ دةۋىردة دىيارمىزدا تەڭرى تېغىنىڭ جەنۇب ۋە شىمالىدىكى خوتةن،يةكةن،كۇچار،قةشقةر، ئاقسۇ،ئۈچتۇرپان،تۇرپان،ئۆرۈمچى ۋة ئېلى ... قاتارلىق جايلاردىمۇ ئارقى-ئارقىدىن خةلق قوزغىلىڭى كۆتۈرۈلۈپ،مانجۇلارنىڭ ئىستىبىدات ھۆكۈمرانلىقى تةل-تۈكۈس ئاغدۇرۇپ تاشلانغان....قوزغىلاڭ جةريانىدا سادىر پالۋانغا ئوخشاش مىڭلىغان باتۇر ئةزىمةتلةر ۋة نىياز ھېكىمبةگدةك قىسمةن مىللىي مۇناپىقلار بارلىققا كةلگةن.شۇنداقلا يەنە بىر قىسىم ۋةتةنپةرۋةر،خةلقپةرۋةر ئەدىپلەر بارلىققا كةلگةن.
موللا مۇسا سايرامى بىلەن موللا بىلال نازىمى بىرى،تەڭرى تېغىنىڭ جەنۇبىدا،يەنە بىرى،تەڭرى تېغىنىڭ شىمالىدا ياشاپ ئىجادىيەت بىلەن شۇغۇللانغان زامانداش يىتىۈك ئەدىب،ئازادلىق ۋە ھۆرلۈكنىڭ كۆيچىلىرىدور.
تېما جەھەتتىن ھەر ئىككىلا ئەدىب خەلقنىڭ ئازادلىق،ھۆرلۈك ئۈچۈن كۈرەش قىلىشتەك قەھىرمانلىق تارىخىنى مەدھىيلەش،دۈشمەنلەرنىڭ ياۋۇزلىقى،رەزىللىكى،ساتقىن-مۇناپىقلارنىڭ نومۇسىزلىقىغا نەپرەتلىنىش،نارازى بولۇش،پاش قىلىش ۋە قامچىلاشنى ئۆز ئەسەرلىرىنىڭ ئاساسلىق ئەكس ئەتتۈرۈش ئوبىيكتى قىلغان.
موللا مۇسا سايرامى ئاساسلىقى تەڭرى تېغىنىڭ جەنۇبىدا خوتةن،يةكةن،كۇچار،
قةشقةر،ئاقسۇ،ئۈچتۇرپان،تۇرپان،ئۆرۈمچى…قاتارلىق جايلاردا پارتىلغان خەلق
قوزغىلىڭنىڭ باشلىنىشى،جەريانى،ئاقىۋىتى،ياقۇپبەگنىڭ يەتتە شەھەر دۆلىتىنىڭ قۇرۇلۇشى،ھۆكۈمدارلىق يولى،يىمىرىلىشى…قاتارلىق ئەينەن تارخىي ۋەقەلەرنى‹‹تارىخىي ھەمىدى››ۋە‹‹تارىخي ئەمىنىيە››دېگەن نەسىرى داستانلىرىدا ئەكس ئەتتۈرۈپ،بىزگە يەتكۈزۈپ بەرگەن .
موللا بىلال نازىمى تەڭرى تېغىنىڭ شىمالىدا-ئىلى رايۇنىدا يۈز بەرگەن خەلق قوزغىلىڭىنىڭ باشلىنىشى،جەريانى،ئاقىۋىتى،ئىلى سۇلتانلىقىنىڭ قۇرۇلۇشى ۋە يىمىرلىشى…قاتارلىق ئەينەن تارخىي ۋەقەلەرنى،ئوخششاش بولمىغان ئىككى دەۋىرنىڭ يىتۈك قەھىرمانلىرى بولغان نوزۇگۇم ۋە سادىر پالۋاننىڭ كۈرەشچان ھاياتىنى،قەھىرمانلىق روھىنى ‹‹غازات دەرمۈلكى چىن››،‹‹چاڭ موزا يۈسۈپخان››،‹‹نوزۇگۇم››قاتارلىق شىئېرىي داستانلىرىدا ئەكس ئەتتۈرۈپ بىزگە يەتكۈزۈپ بەرگەن.
شۇنداق،بۇ ئىككى ئەدىب ئوخشاش بىر زاماندا،ئوخشاش بولمىغان ئىككى ماكاندا ياشىغان(ھەم ئۆزئارا تونۇشمىغان)بولسىمۇ ئوخشاش بىر تېمىنى ئوخشاش بولمىغان ئىككى خىل ئىپادىلەش ئۇسۇلىدا ئەۋلادلارغا يەتكۈزۈپ بەرگەن ۋەتەنپەرۋەر،خەلقپەرۋەرلىرمىز،شۇنداقلا،ئەركىنلىك،ئازادلىق ۋە ھۆرلۈكنىڭ كۆيچىلىرى!
ئۇلارنىڭ ۋە ئۇلارنىڭ قەلىمى ئارلىق تىرىلگەن قەھىرمان ئەجدادلىرمىزنىڭ ئۇلۇغۋار سىماسى ۋە تىز پۈكمەس روھى بىزنىڭ قەلبىمىزدە مەڭگۈ ھايات!
يوللىغان ۋاقتى 2012-1-14 09:23:20 PM
