ئېلىمىزدىكى ئۇيغۇر مىللىي يېزىلىرى بىلەن تونۇشۇۋېلىڭ

elqiya

	1. خۇنەن ئۆلكىسى چاڭدې شەھىرى تاۋيۈەن ناھىيىسى فېڭشۇ ئۇيغۇر-خۇيزۇ يېزىسى     فېڭشۇ ئۇيغۇر-خۇيزۇ يېزىسى 1986- يىلى 10- ئايدا قۇرۇلغان. يېزىنىڭ يەر كۆلىمى 58.95 كۋادرات كېلۇمېتىر، بۇنىڭ ئىچىدە تېرىلغۇ يەر كۆلىمى 42075 مو، تاغلىق يەر كۆلىمى 20260 مو. قارىمىقىدا 23 كەنت، 239 مەھەللە، 8275 ئائىلە، 32 مىڭ نوپۇس بار. بۇنىڭ ئىچىدە ئۇيغۇرلار 7688 نەپەر، خۇيزۇلار 2316 نەپەر. بۇ يېزا شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىدىن قالسىلا شىنجاڭ سىرتىدىكى ئۇيغۇرلار  ئەڭ مەركەزلىشىپ ئولتۇراقلاشقان جاي ھېسابلىنىدۇ. شۇڭلاشقا بۇ يېزىنىڭ "ئۇيغۇرلارنىڭ 2- ئانا يۇرتى" دېگەن چىرايلىق نامى بار.  ئېلىمىزنىڭ داڭلىق تارىخشۇناسى جيەن بوزەن ئەپەندى دەل مۇشۇ يېزىدا تۇغۇلغان ئۇيغۇر. 2. خۇنەن ئۆلكىسى چاڭدې شەھىرى تاۋيۈەن ناھىيىسى چىڭلىن خۇيزۇ-ئۇيغۇر يېزىسى     چىڭلىن خۇيزۇ-ئۇيغۇر يېزىسى 1986- يىلى 1- ئايدا قۇرۇلغان. تاۋيۈەن ناھىيىسىنىڭ شىمالى شەھەر ئەتراپىغا جايلاشقان. ئۆلكە يولى 226- لىنىيسى بۇ يېزىنى كېسىپ ئۆتىدۇ. يەر كۆلىمى 48 كۋادرات كىلۇمېتىر. پۈتۈن يېزىدا 16 كەنت، 22477 نوپۇس بار. بۇنىڭ ئىچىدە خۇيزۇ، ئۇيغۇر، تۇجىيازۇ، مىياۋزۇ، بەيزۇ قاتارلىق ئاز سانلىق مىللەتلەر نىڭ سانى 8370 بولۇپ، ئومۇمىي نوپۇسنىڭ %37.2 ىنى ئىگىلەيدۇ. 3. خۇنەن ئۆلكىسى چاڭدې شەھىرى دىڭ چېڭ رايونى شۇجياچياۋ خۇيزۇ-ئۇيغۇر يېزىسى     شۇجياچياۋ خۇيزۇ-ئۇيغۇر يېزىسى 1984- يىلى 12- ئايدا قۇرۇلغان. يەر كۆلىمى 60.2 كۋادرات كىلۇمېتىر، بۇنىڭ ئىچىدە تېرىلغۇ يەر كۆلىمى 27750مو، تاغ ئورمان كۆلىمى 25470 مو بولۇپ، تىپىك تۆپىلىك يېزىسى ھېسابلىنىدۇ. پۈتۈن يېزىدا 17 كەنت، 201 مەھەللە بار، يېزىنىڭ ئومۇمىي نوپۇسى 20545 نەپەر، بۇنىڭ ئىچىدە خۇيزۇ، ئۇيغۇر، تۇجىيازۇ قاتارلىق ئاز سانلىق مىللەتلەر 8425 نەپەر بولۇپ، ئومۇمىي نوپۇسنىڭ %41 ىنى ئىگىلەيدۇ. ئاز سانلىق مىللەتلەر ئارىسىدا 8042نەپىرى خۇيزۇ، 172 نەپىرى ئۇيغۇر، 211 نەپىرى تۇجىيازۇ. 4. خۇنەن ئۆلكىسى چاڭدې شەھىرى خەن تاۋ ناھىيىسى ماۋجياتەن خۇيزۇ-ئۇيغۇر يېزىسى     ماۋجياتەن خۇيزۇ-ئۇيغۇر يېزىسى 1988- يىلى 1- ئايدا قۇرۇلغان. يەر كۆلىمى 54.5 كۋادرات كىلۇمېتىر، بۇنىڭ ئىچىدە تېرىلغۇ يەر كۆلىمى 23110 مو. پۈتۈن يېزىدا 16كەنت بار، يېزىنىڭ ئومۇمىي نوپۇسى 25576 نەپەر، بۇنىڭ ئىچىدە خۇيزۇ، ئۇيغۇر، تۇجىيازۇ، مىياۋزۇ قاتارلىق ئاز سانلىق مىللەتلەر 9802 نەپەر بولۇپ، ئومۇمىي نوپۇسنىڭ %38.3 ىنى ئىگىلەيدۇ.

aptap104

	جىيەن بوزەن نەلىك ئادەم ؟ بۇ ئۇيغۇرلار ئاتسىلماتسىيەگە ئۇچىرغانمۇ ؟ بۇ ئۇيغۇرلاردىن بىزنىڭ جۇڭگۇغا تەۋە بىرەر داڭلىق شەخىس ياكى مىليونىر چىقتىمۇ ؟ بىزنىڭ شىنجاڭغا كىلىپ ئۆز يۇرتىنى كۆرگەنمۇ ياكى يۇرتى ئۈچۈن تۆھپە قوشقانمۇ ؟

yolkezar

	بىلىۋالدىم، ئۇيغۇرلارمۇ ئىچكىرى ئۆلكىلەردە مۇقىم ئولتۇراقلىشپتىكەندە؟ لىكىن شىنجاڭ بىلەن بولغان ئالاقىسى ياخشىدۇ؟ ئۇلارمۇ خەنلەرچە سۆزلىشەمدىكەن ياكى ئۇ يەردىمۇ ئۇيغۇرچە سۆزلىشەمدىكەن؟

peyaz

	مەن بىلمىگەننى بىلۋالدىم -يا !!

jahanbil

	ئاللىبۇرۇن ئاتسىماتسىيىلىشىپ بولغان خەخلەر ئۇ .

elijan

	ئۇلارنىڭ كىملىكىدىنلا بىلگىلى بۇلىدۇ ئۇيغۇرلىقىنى .... سىلەرمۇ قاقشىماڭلار ، يەنە  بىر ئەسىردىن كىيىن شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇنىدىكى ئۇيغۇر قېرىنداشلار مۇشۇنداقلا مېڭىۋەرسە تەرەققى قىلىپ ئۇلاردىنمۇ ئۈتۈپ كىتىمىز تېخى ... ئۇيغۇرچە تورلار سەل پۇتلىشىدۇ بۇ تەرەققىيات پىلانىغا ...

albax

	خۇنەن ئۆلكىسى چاڭدى ناھىيىسىنى ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم ناھىيىسى قىلىپ قۇرسا بولغۇدەك . بىزنىڭ بايىنغۇلىندا بىر مىليۇن 300 مىڭ نۇپۇس بار . بۇنىڭ ئىچىدە مۇڭغۇللار 100 مىڭ چىقمايدۇ  ، بەزى ناھىيىلىرىدە مۇڭغۇل يوق . مۇڭغۇللار ئەڭ كۆپ ناھىيە خېجىڭ بىلەن خۇشۇت . شۇنداق تۇرۇقلۇق دۆلىتىمىزدىكى ئەڭ چوڭ ئوبلاست . يەنى مۇڭغۇل ئاپتۇنۇم ئوبلاستى .  شۇنداق بولغاچقا بۇ ئوبلاستتىكى باشقا ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ خىزمەتكە ئورۇنلىشىشى مەلۇم تەسىرگە ئۇچرىغان . ھازىر ئۈرۈمچىدە « ئىككى يىغىن » غا قاتنىشىۋاتقانلار بۇ مەسىلىنى ئويلىدىمۇ بىلمەيمەن .  بىر نەچچە يىلنىڭ ئالدىدا شىمالدىكى تۈت ناھىيىنى ( خېجىڭ ، خۇشۇت ، قاراشەھەر ، باغراش ) ئوبلاست قىلىپ ، جەنۇپتىكى كورلا باشلىق ناھىيىلەرنى ۋىلايەت قىلىدىغان پاراڭ چىققان ھازىر جىمىپ قالدى . مىنىڭچە ھەممىدە ئەمەلىيەتنى ئاساس قىلسا ھەرتەرەپتىن ياخشى بۇلاتتى .

پاۋىل

	مۇنبەر يۈزىدە مىللەتنى، ۋە مىللى غۇرۇرنى تەكىتلەيدىغانلار كوپ. ئەمما بۇتىمىنى كۆرگەنلەر  167 ئادەم ،ئىنكاس يازغانلار ئاران 6ئادەم بۇلۇپتۇ .تۇلۇمۇ ئەپسۇس، بۇ مۇنبەردە  ئىلگىرى مىخائىل  جىكسۇننىڭ ناخشىللىرى توغرۇلۇق بىر تىما چىقىۋىدى ئۇنى ماختاپ ئىنكاس يازغانلار نەچچە مىڭغا يەتكەن ئىدى.           ئالدىنقى يىلى مۇشۇ مۇنبەردە ئىچكىرىدىكى ئۆلكىلەردە ئولتۇراقلىشىپ قالغان ئۇيغۇرلار رايۇنلىرىدىكى ھۈكۈمەت تەرەپ بىلەن شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق خەلىق ھۈكۈمىتى ئۆز ئارا مەخسۇس  زىيارەت ئۈمۈگى تەشكىللەپ، خۇنەن ئۆلكىسى ۋە شىنجاڭدا بېرىپ كىلىشپ ئىكۇسكۇرسىيە ۋە زىيارەتتە بولغانلىغى، بۇلۇپمۇ خۇنەندىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئانا يۇرتى شىنجاڭنى سېغىنىشتەك قايناق ھىسىياتى توغرىسىدا خەۋەر بىرىلگەن.

elsuyer

	ئۆز تىل-يېزىقى، ئۆرپ ئادىتىنى يوقاتقان كىشىلەرنى قانداقمۇ بىر بىلەن بىر مىللەت دىگىلى بولسۇن، بەك قىززىق ئىش بولدى، مەن ئىراپ قىلمايمەن ئۇ ئۇيغۇرلارنى،  مىللەت دىگەن تىل، يېزىق، ئۆرپ ئادەت بىلەن ئايرىلىپ مىللەت دەپ ئاتىلىدۇ، بولمىسا  مىللەت دىگەن ئۇقۇمنىڭ تەبىرى نەگە كىتىدۇ. ئۇلاردا ئۇيغۇرلارغا خاس مەدەنىيەت ئاللىبۇرۇن يوقالغان، تىل يېزىقى، مەدەنىيىتى پۈتۈنلەي خەنزۇچە،  ئۇلارنى ئۇيغۇر دىگەندىن كۆرە   ئۆزىنى ئۇيغۇر دىۋالغان مۇسۇلمان بىر مىللەتكەن دەپ بىلگەن ياخشى. مىللەت دىگەن ئۆزىدىكى خاسلىقلارنى يوقاتقان كۈنى ئاشۇ مىللەتنىڭ يوقالغان كۈنى، ئانا تىل بىلەن مەدەنىيەتنى يوقىتىۋەتسە ئۇلارنى كىم تونىيدۇ،   ياشلىرى تېخى چوچقا گۆشى يەمىش ئاڭلىسام.

elsuyer

	http://www.tudou.com/programs/view/qx-oFIeWIKM/ ماۋۇ ئادىرىستا  ئاشۇلارغا ئائىت ئىشلار باكەن