21-ئەسىردىكى بىز

پادىشاھ

	مەن كىنولاردىن ،تېلىۋېزورلاردىن ياكى گېزىت ژورناللاردىن جىنايەتچىلەرنىڭ تۈرمىدىن قاچقانلىقىنى ئاڭلىغاندىم.بىراق مەكتەپتىن قاچقانلىق ھەققىدىكى خەۋەرلەرنى ئاڭلىمامتىكەنمەن.    يېقىنقى يىللاردىن بۇيان ئاپتونۇم رايونلۇق ھۆكۈمەت بىر قىسىم بالىلارنى جەنىبىي شىنجاڭدىن ھەقسىز تەربىيىلەشكە ئەكەلگەب بولۇپ ئۇلار ئۈرۈمچىدىكى بىر قىسىم مەكتەپلەرگە ئورۇنلاشتۇرۇلدى .مەنچە بۇ مىللىتىمىز ئۈچۈن قىلىنغان ئەمەلىي ياردەم ياكى ياخشى ئىش بولۇپ ،كىزىنىڭ دىلىنى سۆيۈندۈرىدىاغان ئىشتۇر .تولىمۇ ئەپسۇس بۇ ئىش بەزىلەرنىڭ دىلىغا ياقمىدىمۇ ياكى قانداق ئىش بىلمەيلا قالدىم مەن شۇ بالىلار ئارىسىدا ئوقۇشتىن قېچىپ كېتىۋاتقانلارنى مۇناسىۋەتلىك كىشىلەرنىڭ ئۇلارنىڭ كەينىدىن قوغلاپ بېرىپ پويىز ئىستانسىسى،ئۇزۇن يوللۇق قاتناش قاتارلىق ئورۇنلاردىن تۇتۇپ ئەكەلگەنلىكىنى ئاڭلاپ تولىمۇ ھەيران قالدىم.   2011-10-1-كۈنى مەن نەۋرە تۇغقىنىمنىڭ بالىسىنى ئۆيگە ئەكىلىش ئۈچۈن بىڭتۈەن مىللى سىفەن مەكتىپىگە باردىم .دەرۋازىدىن كىرىپ سۈرۈشتە قىلغاندىن كېيىن مىڭ بىر مۇشەققەتتە نەۋرە تۇغقىنىمنىڭ بالىسىنى تاپتىم ۋە يىتەكچى مۇئەللىمى بىلەن كۆرۈشۈپ بىر پارچە كاپالەتنامە يازغاندىن كېيىن ئارانلا بىر كۈنلۈك رۇخسەت ئالالىدىم.مەن مۇئەللىمنىڭ ئىشخانىسىغا كىرگىنىمدە 30نەچچە ياشنىڭ قارىسىنى ئالغان كىلىشكەن خانىم كومپىيۇتېر ئالدىدا ئولتۇرۇپتۇ سالام-سائەتتىن كېيىن مەن كىملىك قاتارلىق مۇناسىۋەتلىك كېنىشكىلىرىمنى ئۇنۇڭغا ئۇزارتتىم .خانىم ئەستايىدىللىق بىلەن كۆز يۈگۈرتۈپ چىققاندىن كېيىن. __بىر پارچە كاپالەتنامە يېزىپ بېرىڭ دىدى . مەن دەرھاللا يېزىپ ئۇنۇڭ قولىغا تۇتقۇزدۇم-دە: __قىززىق ئىش ئەمدى بالىنى ئۆيگە ئاپىرىش ئۈچۈنمۇ بۇنى يازامدۇق دىدىم كۈلۈمسىرەپ تۇرۇپ. __ئەسلىدىغۇ ئۇنداق قىلمىساقمۇ بولاتتى بىراق ئۇ قىزىرىپ كەتتى ۋە بۇنداق قىلىشنىڭغۇ ھاجىتى يوق ئىدى بىراق بالىلار قېچىپ كېتىۋاتىدۇ يېقىنقى ئون نەچچە كۈندىن بۇيان 20دەك بالىنى قوغلا بېرىپ تۇتۇپ كەلدۇق دىدى سەل ئوڭايسىزلانغان ھالدا. __نېمە ؟ھەيرانلىق بىلەن سورۇدۇم ئۇنۇڭدىن . __بالىلار قېچىپ كېتىۋاتىدۇ دىدى تەكرارلاپ ئۇ. __نىمىشقا ئاتا-ئانىمىزنى سېغىندۇق دىگەندەك ئىشلار  بىلەن. __ئاتا-ئانىسىنىڭ كارى بولمامدىكىنا دىدىم مەن. __كارى يوق قېچىپ بارسا دىندا ئوقۇتىمىز ياكى بولمىسا ھۈنەرگە بېرىمىز دەيدىكەن شۇ دىدى خانىم بېشىنى چايقاپ تۇرۇپ.شۇ ئەسنادا ئۇنۇڭ تېلىفونى سايراپ كەتتى ئۇ سەل جىددىلەشكەن قىيپەتتە بۈگۈن ئىككى بالا قېچىپتىكىكىندۇق تۇتۇپ ئەكەپتۇ مەن شۇ لارنىڭ ئالدىغا چىقاي .خوش ئەمىسە ئەتە چۈشكىچە بالىنى چوقۇم مەكتەپكە ئەكىلىپ قويسىلا دىدى .مەن بالىنى ئەگەشتۈرۈپ مەكتەپتىن يېنىپ چىقتىم ئىچىمدە مىللىتىمىزنىڭ نادانلىقىغا ئېچىنسام يەنە بىر تەرەپتىن ئاشۇ بىچارە ئوقۇتقۇچىغا  ھېسداشلىقىم كەلدى توۋا مەكتەپتىن قاچقان مىللەتنىڭ كەلگۈسى قانداق بولۇر؟ئىسىت بىز 21-ئەسىرگە ئۇقۇشمايلا تونۇرنىڭ بېشىدا ،قىممارخانىلاردا،پاھىشەخانىلاردا ،رەڭلىك سورۇنلاردىكى ئۇيقۇلۇق ھالىتىمىزدە كىرىپ قالدۇقمۇ نېمە دىگەن خىياللار مىنى قىيناشقا باشلىدى تا ھازىرغىىچە مېنى قىينىماقتا...(مەنەب كۆرگەنلىرىم)

nurzad

	نىمىشقا قاچىدىكىنا؟              ئۇنىڭمۇ سەۋەبى باردۇ بەلكىم .

uzbik

	ئىسىت ئاشۇنداق پۇرسەتنى بىزنىڭ شىمالى شىنجاڭغابەرگەن بوسىچۇ

قان.

	بىلەمسىز ؟ ئۇيغۇرنىڭ قەلبىگە بىر جۈملە سۆز يۇشۇرۇنغان ، ئەمما باشتىن ئاخىرى ھىچكىم دىيەلمەي كەلدى ! بۈگۈنمۇ شۇنداق ! ئىشەنمەمسىز !ئەمسە سوئالغا جاۋاپ بىرىڭ ! -سۇئال : سىز قەيەردىن !؟ نىمىلەرنى ئويلىدىڭىز !؟ نىمىلەرنى دىمەكچى ؟ نىمىلەرنى دىيەلمەيسىز ؟ نىمىلەرنى خالىمىسڭىزمۇ دەيسىز ! -سىز قەيەردىن ؟ -ئۈرۈمچىدىن !!!!!!!!!

laptop

	بىرى ئائىلىسىنى سىغىنىدۇ يەنە بىرى ئويۇنغا قانمىغاچقا ئوقۇش خوشياقمايدۇ ئۆزى سىنىپتا بولسىمۇ كاللىسى ئۇچۇۋاتقان قاغىدا كاللا ئىشلىتىشنى خالىمايدۇ زىھنى ھورۇنلۇق چىرمىۋالغان ژىگىرمىنچى ئەسىردىكى قالاق كاللىسىنىڭ شۇ پىتى ساقلىنىشىنى خالايدۇ تەرەققىياتنى قوبۇل قىلالمايدۇ ھەم خالىمايدۇ ئەقلى جەھەتتىن تەرەققى قىلماي مەڭگۈ بەش ياشلىق ئەقىلدە توختاپ قىلىشنى ئارزۇ قىلىدۇ ئۇلارنىڭ قەلبىگە ئويۇن تاماششا يىلتىز تارتىپ بىلىم ئىگىلەش بوشلۇقى قاتتىق دىسكىسى توشۇپ قالغان فورماتلىۋىتىشكە چىدىمايدۇ موللىغا مىڭ توقماق تۈرۈككە بىر توقماق دىگەن سەپسەتىگە بەجانىدىل ئەمەل قىلغان ئۇلارنىڭ بىلىم ئىگىلەش ئۈچۈن تەييار تۇرغان قاتتىق دىسكا بوشلۇقى بىر جىغىمۇ يەتمەيدۇ يەتتىيۈز نەچچە مىگا بايىت ھەممىسى كوچا ئويۇنلىرى بىلەن توشۇپ كەتكەن نەچچە تىي لىق قاتتىق دىسكىغا ئالماشتۇرۇشنى ئالتە جى لىق سىپىيۇ يەڭگۈشلەشنى قەتئى خالىمايدۇ سىغىمى كىچىك بولسىمۇ كونىدىن ۋاز كېچەلمەيدۇ. ئۇلارنىڭ كاللىسىدا خالىغانچە ئېغىنىسىمۇ قەيەر كەلسە تەرەت قىلسىمۇ توسالغۇغا ئۇچرىمايدىغان ئاسمىنى كەڭ سەھراھ ھاياتى قائىدە تۈزۈملەر ئىچىدە ياشايدىغان شەھەر ھاياتىدىن مىڭ ئەۋزەل. نامرات بولسىمۇ مىھرى شەپقەتتىن ئايرىلىپ قالمىغان يىزا ھاياتى پۇلغىلا چوقۇنىدىغان مىھرى شەپقەتتىن ئايرىلىپ كەتكەن مەركىزى بىر تەرەپ قىلغۇچىسى ئىلغار قاتتىق دىسكىسى چوڭ لىكىن سىستىمىسى يۇمشاق دىتالى يوق پەچەت كومپيۇتىرغا ئوخشايدىغان مۇزلاپ كەتكەن مەنىۋىيتى ئۆلۈك شەھەر ھاياتىدىن ياخشى دەپ قارىغان. يىزىدىكى ئۆيلەر مازارغا يىقىن بولغاچقا تەبئىيلا كۆپ ئوقۇپ كۆپ پۇل تىپىپ جىددىيچىلىكتىلا ئۆزۈمنى قىيناپ ياشىغاندىن ئاز تاپساممۇ شۈكرى قىلىپ جىنىم راھەتتە كاللام ئازادە ياشىسام بولمىدىمۇ بەرىبىر ئۆلىمەنغۇ ئاشۇ مازارغا كىرىمەنغۇ دەيدىغان تەرقىدۇنياچىلىق مەنىۋىيتىنى چىرمىۋالغان. ئەژداتلىرىغا بوۋىلىرىغا دادىلىرىغا ئوخشاش قىلىپتا ياشاش شۇنداق ئۆلۈش قىلىپلىشىپ قالغان. يىزىدىكى ساددا ئاخكۆڭۈل ئادەملەردىن مىھرىنى ئۈزەلمىگەن. بىلىم ئىلىشنى خۇددى ئىغىر يۈكنى مۈرىسىگە ئارتىۋالغاندەك ئاستىدا بىسىلىپ مىجىلىپ قالىدىغاندەك ئويلاش كۆپ دەسمايە بولمىسا قىينىلىپ بىلىم ئالسام بەرىبىر ھىچ ئىش قىلالماي ئۆگەنگەنلىرىم ئىچىمدە سىسىپ كەتمەمدۇ، ئۇنىڭدىن كۆرە دەرەختىكى ئون قۇشقاچتىن قولۇمدىكى بىر قۇشقاچ ئەلا جاڭگالغا چىقىپ تەخيىمنى مىنىپ قويلىرىمنى بىقىپ سەمرىتىپ ئۆچكەمنى سىغىپ ئىچىپ يەكشەنبە بازارغا بارغاندا قىززىق شورپىغا نان چىلاپ ئىۋالسام نېمىدىگەن راھەت دىگەن ئىدىيە سىڭىپ كەتكەن. دىمەك ھەر ئادەمنىڭ ھاياتقا تۇتقان پوزىتسىيىسى پەلىسەپىسى ئوخشىمايدۇ.

orkixi

	ئىسىت ! ئۇيغۇر مائارىپى  ، دەپ كىتىمەن بەزىدە ... ئاخىرى تۈزۈلەر!!!!

kilyang

	تىما ئىگىسىگە تەشەككۇر  ياخشى بىر پىكىرنى ئوتتۇرغا قويۇپسىز  رەھمەت  لىكىن سىز ئانا تىلىمىز بولغان ئۇيغۇر تىلغا سەل قارىماڭ ئىملا قائىدىسىگە ، ئۇيغۇر تىلى گىرامماتىكىسىنىڭ قائىدە قانۇنىيەتلىرىگە ئىتىبارسىز قارىماڭ ئۇنىڭدىن كىيىن سىز شۇ ئوقۇغۇچىلارنىڭ نېمە ئۈچۈن قىچىۋاتقانلىقىنى چۈشۈنۈپ يىتەرسىز ؟ بەلكىم يەتكەنسىز  مىنىڭمۇ بىر سىڭلىم ، بىر ئىنىم ، يەنى ئۆزەمنىڭ يىراق بولسىمۇ مەن يىقىن كۆرگەن تۇققانلىرىم ئوقۇيدۇ  بىراق ئۇلارنىڭ پىشانىسى يارا   يىزىغا كەلسە  يىزىلىق خەلىق ھۆكىمىتى ، تەشكىلگە كەلسە  دادۈيجاڭ ، شۆدۈيجاڭ ، كامىنا ، ھاشارغا چىقمىسا ياكى ئاغىرىق بولۇپ قالسا  سىنىڭ بالاڭنى ج ك پ ھۆكىمىتى ھەقسىز ئوقۇتۇپ بەرسە ، يەنە تىخى يەر تەۋرەشكە چىداملىق ئۆي سىلىپ بەرسە  دىگەنگە ئوخشاش دەريادىكى سۇدا يىزىپ تۈگەتكۈسىز گەپلەر   .................... ئەمدى چۈشەندىڭىزمۇ ؟ ھەي  قىرىندىشىم  ھازىر  قانداق كۈنلەر بولۇۋاتقىنىنى قاراقۇرۇم بويلىرىدىكى بىچارە دېھقانلار  ئابدان بىلىدۇ  ۋاقىت چىقىرىپ ئايلىنىپ كىتىڭ .................... ئاندىن بىز مۇ ياشاۋىتىپتىمىز  رەھمەت دەيسىز  ؟

lostba

	بىرى ئائىلىسىنى سىغىنىدۇ يەنە بىرى ئويۇنغا قانمىغاچقا ئوقۇش خوشياقمايدۇ   ئۆزى سىنىپتا بولسىمۇ كاللىسى ئۇچۇۋاتقان قاغىدا كاللا ئىشلىتىشنى خالىمايدۇ زىھنى ھورۇنلۇق چىرمىۋالغان

پالۋان

	مەكتەپتىن قىچىش پۈتۈن دۇنيادا يۈز بىرىۋاتقان بىر ۋەقە، مىسىردىمۇ كۆرگەنمەن، تۈركىيەدىمۇ كۆرەۋاتىمەن. بۇ پاجىئانىڭ ۋەتىنىمىزدە يۈز بېرىشىدە يۇقىرىدىكى تورداش دېگەندەك ئىككى سەۋەپ بار: 1- ئاتا-ئانىسىنى، ئۇرۇق-تۇغقانلىرىنى سېغىنىش. 2- ......................................... چۈشەنگەن چۈشەنسۇن!