ئەلشىر نەۋائى

begzeda

	ئەلشىر نەۋائى نىزامىدىن ئەلشىر نەۋائى مىلادىيە 1441-يىل 2-ئاينىڭ 9-كۈنى ھىرات شەھرىدە مەرىپەتپەرۋەر ئائىلىدە دۇنياغا كەلگەن. ئۇنىڭ بالىلىقى شاھرۇھ  مىرزا ھۆكۈمرانلىقىنىڭ ئاخىرقى مەزگىللىرىگە توغراكىلىدىغان بولۇپ، كىچىكىدە شاھزادە ھۈسەيىن بايقارا بىلەن بىر مەدرىستە تەربىيە ئالغان. ۋە تۆت يېشىدىلى ساۋاسى چىقىپ، پارىس شىئىرلىرىنى يدا ئېلىشقا باشلىغان. 1447-يىلى شاھرۇھ مىرزا ۋاپاتى بىلەن ئوردا قالايمىقان، ئەل ئىچى مالىمان بولۇپ ئەلشىر ئائىلىسىدىكىلەر بىلەن يۇرتىنى تاشلاپ چىقىپ كىتىپ ئىككى يىلدىن كىيىن ھىراتقا قايتىپ كىلىدۇ. 1452-شاھرۇھنىڭ نەۋرىسى ئوبۇلقاسىم بابۇر ھىراتتا تەخىتكە ئولتۇرۇپ ئەلشىر ئائىلىسىگە ھامىيلىق قىلىدۇ ، لىكىن ئۇزاق ئۆتمەي ئەلشىرنىڭ ئاتىسى غىياسىدىن كىچىك ۋاپات بولىدۇ. ئوبۇلقاسىم بابۇر ئەلشىر ۋە ئۇنىڭ دوستى ھۈسەيىن بايقارانى ئۆز ھامىيلىققىغا ئېلىپ مەھشەدكە ئېلىپ كىتىدۇ. كىيىن ئەلشىر قەلەم يۇلىنى، ھۈسەيىن ئەلەم يولىنى تۇتۇپ، ئەلشىر مەۋلانە لۇتفىنىڭ تەلىمىنى ئېلىپ تالانتلىق ئىستىدات ئىگىسى بولۇپ يىتىشىپ چىقىدۇ. ئۇ 10 ياش ۋاقىتىدىن تارتىپىلا شىئىر يېزىشقا باشلىغان بولۇپ 15يېشىدا يۇرتتا شائىر سۈپىتىدە تۇنىلىدۇ، بۇھەقتە ئۇ ئۆزى « پېقىرنىڭ نەزمىللىرى خۇراساندا شۆھرەت تۇتىب ئەردى» دەپ يازىدۇ. ئۇستازى لۇتفى ئۇنىڭ يازغان غەزەللىرىدىن مەمنۇن بولۇپ ئۇنىڭ يازغان :« ئارەزىن ياپقاچ، كۆزۈمدىن ساچىلۇر ھەر لەھزە ياش، بۇيلەكىم، پەيدا بولۇر، يۇلدۇز، نىھان بولغاچ قوياش. » دېگەن غەزىلىنى « تۈركى تىلىدا يېزىلغان نەچچە ئون مىڭ بىيىتى بىلەن تىگىشمەكچى » بولغان. 1467-1468-يىللىرى ھۈسەيىن بايقارا ھىراتنى ئىگەللەپ 1469-يىلى كىچىكلىكىدى دوستى ئەلشىرنى سەمەرقەنتتىن ھىراتقا تەكلىپ قىلىپ  ئوردا مۆھىردارى قىلىپ تەيىنلەيدۇ. ئۇزاق ئۆتمەي ئەلشىر مۆھۈردارلىقنى باشقىلارغا تاپشۇرۇپ بىرىدۇ. 1472-يىلى ھۆسەيىن بايقارا ئۇنى باش ۋەزىرلىككە تەيىنلەيدۇ ۋە ئەمرى كەبىر ئۇنۋانىنى بىرىدۇ. ئەلشىر بۇ مەنسەپنى تۇتقانىدىن كىيىن زىھنىنى دۆلەتنى گۈللەندۈرۈش، خەلققە ئاسايىشلىق يەتكۈزۈشكە قارىتىپ، شەھەرلەر ئاۋات، خەلق تۇرمۇشى باياشات، شىئىر، سەنئەت ئىشلىرى تەرەققى قىلغان ۋەزىيەتنى شەكىللەندۈرىدۇ. ئۆز نۆۋىتىدە مەدرىس، شىپاخانا قۇرۇلۇشلىرىغا ئالاھىدە ئەھمىيەت بىرىدۇ. 1478-يىلى نەۋائى ئوردىدىكى بىر قىسىم مۇناپىقلارنىڭ ھىيلىسى بىلەن ئوردىدىن چەتلەشتۈرۈلۈپ ئاستىراباتقا ھاكىم قىلىپ ئەۋەتىلىدۇ. 1500-يىللارغا كەلگەندە شائىرنىڭ سالامەتلىكى ناچارلىشىشقا باشلايدۇ. شۇ يىلى سۇلتان ھۈسەيىن بايقارا ئسيانچىلار بىلەن سۈلھى تۈزۈپ ھىراتقا قايتىشىدا ئەلشىر دوستىنىڭ ئىقبالىغا چىقىپ كۆرۈشىۋاتقاندا قان قۇسۇپ ھۈشىدىن كىتىدۇ. شۇ ئورنىدىن تۇرالمىغانچە 1501-يىل 1-ئاينىڭ 3-كۈنى مەڭگۈ كۆز يۇمىدۇ. ئۇنىڭ يازغان ئەسەرلىرى:   « بەدايىئۇل بىدايە »  تۈرك تىلىدا 1470-يىل « مۇفرەدات»  پارس تىلىدا 1485-يىل « خەمسە » ( بەش داستان) تۈرك تىلىدا 1485-يىل « تارىخى مۈلكى ئەجەم » پارس تلىدا 1490-1495-يىللىرى « مىزانۇل ئەۋزان »  پارىس تىلىدا 1492-يىل « لىسانۇت تەيىر » ، « مۇھاكىمەتۇل لوغەتەيىن»   « خەزائىنۇل مەئانى » تۈرك تىلىدا، « دىۋانى فانى» « مەھپۇبۇل قۇلوب» 1495-1500-يىللىرى. مەنبە :« شىنجاڭ ئۆزبىك ئەدىپلىرى »، « جۇڭگۇ مىللەتلىرى ژورنىلى 2011-يىللىق 12-سان»

danko519

	ئاھ..ئۇيغۇر ئەلىشىر نەۋائى!!

YULGHUN1

	كۆڭۇل بولگىنىڭىزگە كوپ رەخمەت بۇرادەر نەۋائنىڭ ھۆرمىتى ئۇيغۇرلارنىڭ كۆڭلىدە ،سىزنىڭ مۇشۇنىڭغا   ھىساپ . قاغا قاق ئىتەر ئۆز كۆڭلىنى خوش ئىتەر

ZERO903

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 2قەۋەت  madariya كە 2011-12-17 01:10 AMئەۋەتىلدى  : مەنەقە ئىسىل يازمەلەرنى ئۇيۇرلار ھەچكىم كۆرمەيدىلەر ، نوۋويىنىڭ ھورمەتى ئۇزبېكىستەندىلەر.   نەۋائى ئۇ بىز ئۇيغۇر تۈرۈكلىرىنىڭ مەڭگۈلۈك ئۇستازى. ئۆزبەكسىتانىڭلاردا  سىتالىننى ھازىر غىچە جۈدە ھۆرمەتلايدىغۇ.

kaknus9

	ئەلىشىر  ناۋايى ، يۇسۇف خاس  ھاجىپ  قاتارلىق  دۇنياغا  مەشھۇر ئالىملىرىمىز   تىلغا ئېلىنسا، ئۇلارنىڭ  ئىلىم  كامالىتىدىن، تالانت ۋە ئستىداتىدىن  شۇنچىلىك  قايىللىق  ھىسسىياتىغا  چۇمىمىزكى ، ئۆزىمىزنڭ  ئاشۇ ئۇلۇغلىرىمىزنىڭ  ئەۋلادى  بولغانلىغىدىن  پەخىرلىنىپ  تېرىمىزگە پاتماي  قالىمىز.  ئامما  ئۇلارنىڭ  قايسى  -قايسى   ئىلىملەرنىڭ  ئالىمى  ئىكەنلىكىنى  تۇلۇق  بىلمەيمىز. ئۇلار  ئەينى  دەۋىردىكى  كوپلىگەن  ئىلىملەرنىڭ  ساھىبى  ۋە  ئالىمى  ئىدى  شۇنداقلا ئۇلار يەنە كامالەتكە  يەتكەن  دىنى  ئالىم ئىدى . يەنى  ئۇلار  كىچىك  ۋاختىدىلا  قۇرئاننى  تۇلۇق  يادلىغان  كىيىن  ئەرەپ  تىلىنى پىششىق  ئۆگۇنۇپ  فىقھى ۋە  تەپسىرشۇناسلىقلار نى  كامالەتكە  يەتكۈزۈپ  ئۆگەنگەن  ئىسلام  ئۆلىمالىرى  ئىدى.   لىكىن بىزنىڭ  نەزىرىمىزدىن  ئۇلارنىڭ  دىنى  ئالىم  ئىكەنلىكى  ئىزچىل  چەتتە  قېلىپ  كىلىۋاتىدۇ .  بۇ  ھال  كىشىنى  تولىمۇ  ئەپسۇسلاندۇرىدۇ .

kaknus9

	ئەلىشىر  ناۋايى ، يۇسۇف خاس  ھاجىپ  قاتارلىق  دۇنياغا  مەشھۇر ئالىملىرىمىز    تىلغا ئېلىنسا، ئۇلارنىڭ  ئىلىم  كامالىتىدىن، تالانت ۋە ئستىداتىدىن  شۇنچىلىك  قايىللىق  ھىسسىياتىغا  چۇمىمىزكى ، ئۆزىمىزنڭ  ئاشۇ ئۇلۇغلىرىمىزنىڭ  ئەۋلادى  بولغانلىغىدىن  پەخىرلىنىپ  تېرىمىزگە پاتماي  قالىمىز.   ئامما  ئۇلارنىڭ  قايسى  -قايسى   ئىلىملەرنىڭ  ئالىمى  ئىكەنلىكىنى  تۇلۇق  بىلمەيمىز. ئۇلار  ئەينى  دەۋىردىكى  كوپلىگەن  ئىلىملەرنىڭ  ساھىبى  ۋە  ئالىمى  ئىدى  شۇنداقلا ئۇلار يەنە كامالەتكە   يەتكەن  دىنى  ئالىم ئىدى . يەنى  ئۇلار  كىچىك  ۋاختىدىلا  قۇرئاننى  تۇلۇق  يادلىغان  كىيىن  ئەرەپ  تىلىنى پىششىق  ئۆگۇنۇپ فىقھى ۋە  تەپسىرشۇناسلىقلار نى  كامالەتكە  يەتكۈزۈپ  ئۆگەنگەن  ئىسلام  ئۆلىمالىرى  ئىدى.    لىكىن بىزنىڭ  نەزىرىمىزدىن  ئۇلارنىڭ  دىنى  ئالىم  ئىكەنلىكى  ئىزچىل  چەتتە  قېلىپ  كىلىۋاتىدۇ .   بۇ  ھال  كىشىنى  تولىمۇ  ئەپسۇسلاندۇرىدۇ

ucohu

	要顶的啊，楼主辛苦了，谢谢 微博 http://www.weiboggg.com/ ; 微博营销 http://www.weibogg.com/bbs/

almas8888

	نەۋائىي ھەزرەتلىرى ھازىرقى زامان ئۇيغۇر ۋە ھازىرقى زامان ئۆزبەك قاتارلىق قېرىنداش خەلققە ھەم ئورتاق بولغان، ھەم ئۆز-ئارا رىشتە باغلاپ تۇرىدىغان بۈيۈك نامايەندە! كىمدە-كىم ئاتالمىش ھازىرقى زامان مىللەت نەرىيىسى بويىچە نەۋائىي ھەزرەتلىرىنىڭ مىللەت تەۋەلىكىنى بېكىتىشكە ئورۇنىدىكەن،شۇ قارا يۈز!نەۋائىي بوۋىمىزمۇ ھەرگىز راۋا كۆرمەيدۇ.ياشىسۇن ئىتتىپاقلىق!يوقالسۇن بۆلگۈنچىلىك!