ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆزىنى ئەيىپلەش پىسخىكىسىغا

muyunqur

	يىتىم بالىنىڭ ئەيىپى كۆپ بولىدۇ.                                     _خاتىرەمدىن    يېقىنقى مەزگىللەردە مەيلى بىر پارچەئەدەبىي ئەسەر ئوقۇيلى، ماقالە ياكى تېلېۋىزىيە فىلىمى كۆرەيلى بىر خىل ئېقىم، بىر خىل پىسخىكا ئىدىلوگىيىمىزدە ئەدەپ كېتىپ بارىدۇ؛ ئۇ بولسىمۇ ئۆزىمىزنى ئەيىبلەش، ئۆزىمىزنى سۆكۈش، ئۆزىمىزنىڭ يېغىرىغا ئۆزىمىز تىگىش، ھەتتا ئۆزىمىز ياخشى كۆرىدىغان ناخشا ئۇسۇل، ئۆزىمىز نىڭ قېنىمىزغا سىڭىپ كەتكەن سەنئەتنى سۆيۈش پىسخىكىمىزمۇ يەنە ھەتتا ئۇيغۇر ئۈچۈن ئۆزىنىڭ بارىنى بېغىشلىغان باتۇر قەھرىمانلىرىمىز، ئالىم، سىياسۇنلىرىمىز، ئوقۇتقۇچى ئۇستازلىرىمىزمۇ بۇ ئەيىبلەشلەر، سۆكۈشلەردىن خالى بولالمىدى. ئەجداتلار نەچچە مىڭ يىللار داۋاملاشتۇرۇپ كەلگەن ئۆرۈپ -ئادەتلىرىمىزمۇ بۇ ئەيىبلەشلەرنىڭ سىرتىدا ئەمەس. مۇشۇنداق كېتىۋەرسە ئەتە، ئۆگۈن بىزنىڭ سۆيۈنگۈدەك، مەنىۋىيەت نوقتىسىدىن بىز تايانغىدەك نېمە قالا؟ بالىلارغا، نەۋرىلەرگە ئاتا، ئانىلار سۆزلەپ بەرگىدەك بىرەر ئۇيغۇرنىڭ ھىكايىسى قالارمۇ؟ ئىنسان دىگەندە پەخىرلىنىش تۇيغۇسى بولمىسا قانداق بولار؟ بۇ بىز دىققەت قىلمىساق بولمايدىغان سەزگۈر مەسىلە. بەلكىم مۇشۇنداق ئىدىيىدە بولىۋاتقانلار ، مىللىتىمىزگە پايدىسى بار دەپ قارىشىمۇ مۇمكىن، كەمچىلىكىمىزنى تونۇساق ئاندىن ئوڭشىلىدۇ دەپ قارىشىمۇ مۇمكىن. ئەيىپىمىزنى تاپماي ئەيىپىمىزنى تۈزەتكىلى بولمايدۇ دەپ قارىشىمۇ مۇمكىن. مەن بۇ يەردە ھەرگىز ئۆزىدىكى كەمچىلىكنى تونۇش، ئۇنى تەنقىدلەشنى خاتا دېمەكچى ئەمەس مەن. تەنقىدلەشمۇ، ماختاشمۇ مۇھاپىق بولغىنى، ئادىل، رېئالنى بولغىنى ياخشى دېمەكچى. رىئاللىقتا ھەرقانداق ئىشنىڭ ئۆز قانۇنىيىتى، ئۆزىگە تۇشلۇق يولى بولىدۇ، بىر مىللەت سەنئەتنى ياخشى كۆرسە، ئۇنى شۇ مىللەتنىڭ ئىجتىمائىي كىلىپ چىقىشى، خارەكتىرى بەلگىلىگەن بولىدۇ، ئۇ ھەرگىز شۇنداق بولىۋالىمەن دەپ قىسقا بىر مەزگىلدە  بۇلىۋالغان ئىش ئەمەس. بىر باتۇر،باتۇرلۇقنى، يۇز ئابروينى، غۇرۇرنى ھاياتتىن ئۈستۈن كۆرسە ئۇنىڭ خاراكتىرىدىن كۆرمەي، ئۇنى ئۇنداق نادان ، مۇنداق نادان دەپ نادانلىققا ئىتتىرىپ قويساق، رىئاللىقنىڭ ،ھاياتنىڭ قانۇنيەتلىرىگە ئۇيغۇن كېلەرمۇ؟     بىز تەپەككۇرىمىزنى باشقا نوقتىغا ئاغدۇرۇپ پىكرىمىزنى داۋاملاشتۇرۇپ باقايلى:ئامېرىكىدا بىر مەكتەپ مۇنداق بىر تەجرىبىنى ئىشلىگەن. ئوقۇغۇچىلارنى ئىككى سىنىپقا ئايرىپ تەربىيىلەش ئېلىپ بارغان.بىر سىنىپ ئوقۇغۇچىلىرىنى ئىلھاملاندۇرۇپ تەربىيىلەش ئېلىپ بارغان. يەنە بىر سىنىپ ئوقۇغۇچىلىرىغا تەنقىدلەپ ئۇقۇتۇش ئېلىپ بارغان. نەتىجىدە ئىلھاملاندۇرۇپ ئۇقۇتۇش ئېلىپ بارغان سىنىپنىڭ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ ھەرقايسى جەھەتتىكى نەتىجىسى، تەنقىدلەپ ئۇقۇتۇش ئېلىپ بارغان سىنىپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ نەتىجىسىدىن ياخشى بولغان.     كورىيەنىڭ كىنو، تىلېۋېزىيە فىلىملىرى ھەممىمىزگە خېلە تۇنۇشلۇق، كىنو، تېلېۋىزىيەدىكى كورىيىلىك بىلەن رىئاللىقتىكى كورىيىلىكلەر ئوخشاشمىدۇ؟ ئەلۋەتتە ھەممىمىز بىلىمىز كىنو، تىلېۋېزىيە دېگەن ھامان كىنو، تىلېۋېزىيە ئۇ رېئاللىق بىلەن تۈپتىن پەرىقلىنىپ تۇرىدۇ. بۇ جايدا شۇنداق بىر مۇھىم قانۇنىيەت بار ئۇ بولسىمۇ كىنو، تېلېۋىزىيىنىڭ ئادەم تەربىيىلەش رولى. كورىيە ھۈكۈمىتى مۇشۇ نوقتىنى قاتتىق گەۋدىلەندۈرۈش ئۈچۈن نۇرغۇن مەبلەغ ئاجرىتىپ كىنو، تىلېۋېزىيە شىركەتلىرىگە كورىيە مەدەنىيىتىنى كىنو، تىلېۋېزىيە چوقۇم گەۋدىلەندۈرۈشنى تەلەپ قىلغان. شۇڭا كورىيە فىلىملىرىدە ئەكس ئېتىۋاتقان مىللى مەدەنىيەت، ئادىمىلىك ئىدىيىسى كورىيە فىلىملىرىنى خەلقئاراغا يۈزلەندۈرۈپلا قالماي كورىيە خەلقىنىمۇ تەربىيىلەش رولىنى ئويناپ كەلمەكتە.       بىز تەرەققى قىلىۋاتقان دۆلەتتىكى بىر ئاز سانلىق مىللەت.بىزنىڭ ۋۇجۇدىمىزدا نۇرغۇن چاقناپ تۇرغان مىللى مەدەنىيەت، قولغا كەلتۈرگەن  ساناقسىز نەتىجىلىرىمىز بار. شۇنىڭ بىلەن بىللە كەمچىلىك نوقسانلىرىمىزمۇ ئاز ئەمەس. شۇڭا نوقسانلىرىمىزنى تۈگۈتۈپ، مەدەنىيەتلىك مىللەت قاتارىدىن ئورۇن ئالىمىز دەيدىكەنمىز، چوقۇم بىز ئىلمىي تەرەققى قىلىش يولىنى تېپىشىمىز كېرەك. بۇ يولنى قانداق تاپىمىز؟ بۇ بىر مۈشكۈل جەريان، ئوڭايلىقچە جاۋاب بەرگىلى بولمايدىغان قىيىن سوئال، بۇ يولنى تېپىش ھازىرقى ۋە كەلگۈسىدىكى ھەر بىر خەلقىمىزنىڭ زىممىسىگە يۈكلەكلىك، بۇ سۇئالنىڭ جاۋابى ئىزدىنىش، ئىلىم - پەن ئارقىلىق ئۆزىمىزنى نادانلىق ، خۇراپاتلىق پاتقىقىدىن بالدۇرراق تارتىپ چىقىرىپ شان - شۆھرىتىمىزنى دۇنياغا تونۇتۇش.   ئاخىرىدا  دەيدىغىنىم ئۆزىمىزنى ئازراق ئەيىبلەيلى! بىز ھازىر تەنقىتلەش، ئەيىپلەشلەرگە موھتاج ئەمەس، ئەكسىچە زور مەدەتكە موھتاج!          مەنبە:ئۆزۈم

hokumran

	ئالدى بىلەن ئاپتورنىڭ ئەمگىكىگە چوڭقۇر رەخمەت ئېيتىمەن. بىراق شۇنىمۇ نەزەردىن ساقىت قىلماسلىق كېرەك. باشقىلارنىڭ زەررىچە لوقمىسىغا تاما بىلەن تىكىلىدىغان ، قان - قېنىغا ھەسەت ، پىتنە ئۇرۇقلىرى تېرىلىپ كەتكەن ۋە بۇ ئۇرۇقلارنى ئەۋلاتلار قەلبىگە چوڭقۇر يىلتىز تارتقۇزۇش ئۈستىدە چوڭقۇر ئىزدىنىۋاتقان ‹‹ دانا ›› لىرىمىز، مىللىتىمىز ئىچىدىن چىققان داڭلىق شەخسىلەرنىڭ شۆھرىتىدىن قىزغىنىپ ھەسەت ئوتىدا پۇچلىنىۋاتقان يۈرىكىگە ئاشۇلار ئۈستىدىن غەيۋەت، شىكايەت، ئۆسەك سۆز تېپىش بىلەن تەسەللىي تېپىۋاتقان ‹‹ ئەلسۈيەرلىرىمىز ›› بۇ ئېسىل دەسمايىسىدىن ئايرىلسا قانداقمۇ جان كەچۈرەلەر؟ ئالىمادىس قان قۇسۇپ، ئۈلۈم ئىشى كېلىپ چىقسا بۇنىڭ جاۋابكارلىقىنى كىممۇ ئۈستىگە ئالار؟

tahdassira

	ماقالەڭنى ئوقۇپ، سېنىڭ خېلى بىلىملىك ئىكەنلىگىڭنى ھېس قىلدىم. شۇنداق تۇرۇپ يەنە نىمە ئۈچۈن ئىملاغا ئەھمىيەت بەرمەيدىغانسەن ؟        ئانا تىلنى توغرا يېزىش _ ھەربىرىمىزنىڭ باش تارتىپ بولمايدىغان مەسئۇلىيىتى، بىز بۇ مەسئۇلىيەتكە شەرەپ تۇيغۇمىز بىلەن كاپالەتلىك قىلىشىمىز كېرەك !

شەيدا

	بۇنداق ئادەت بەزى كىشىلىرىمىزنىڭ قان-قېنىغا سىڭىپ كەتتىمىكى دەيمەن.مۇنبەرگە چىققاندىن كىيىن ھىس قىلغىنىم بىر نەرسىنى كۆرسە ياخشى تەرىپىنى كۆرمەي يامان تەرىپى بىلەن قالىدىغانلار خېلى جىقكەن. كورىيەلىكلەر يول ياقىسىدىكى تاشلارنى كۆرسىمۇ زادى بىزنىڭ دۆلەتنىڭ تېشى باشقا دۆلەتنىڭكىگە ئوخشىمايدۇ،بەك ياخشى دەپ ماختاپ ھالى قالمايدىكەن.مۇشۇ جەھەتتە ئۇلارغا قايىل بۇلىمەن جۇمۇ.

murqa

	مەنمۇ شۇنداق قاراشتا . ئىللەت دىگەن ھەرگىزمۇ كوللىكتىپتا بولمايدۇ،شەخسنىڭ ئىللىتى ھەرگزمۇ كوللىكتىپقا ۋەكىللىك قىلالمايدۇ. hokumranنىڭ تەھلىلى بەك توغرا بولدى.بەزىلەرچە بولغاندا بىز ھەمىشە ئۆزىمىزنى ئەيىپلەپ ئۆزىمىزنى سۆكۈپ ،چۈشۇرۈپ يۈرمەي ئەكسىچە بولۇپ قالسا،ئۆزىمىزنى تونۇپ قالساق تازا ‹‹ياخشى››بولماي قالغۇدەك.

AxiKkUyI

	گىپىڭىزنى تامامەن قوللايمەن.ئۆزىمىزنىڭ ھۆرمىتىنى ئۆزىمىز قىلماي ئەكسىچە ئۆزىمىزنى ئۆزىمىز  سۆكسەك،چۈشۈرسەك...باشقىلار چۈشۈرمەي قالامتى ؟ باشقىلارغا رەددىيە بەرگىدەك قايسى گىپىمىز قالىدۇ ؟ ۋاي سەن ياخشى قىلىۋاتىسەن،ئوبدان قىلدىڭ دىسەك،ئۇ ئىشنى ئۇنىڭدىنمۇ ئوبدان قىلالىشى مۇمكىن.ۋاي لەقۋا،شۇنىمۇ قاملاشتۇرۇپ قىلالمىغان،ئاق-شاق دىسەك ئۇ يەنە نىمىمۇ قىلالىسۇن. ئۇيغۇر جەمىيىتى مىنىڭچە ئۇنچە بەك ئوساللىشىپ كەتمىدى،ئەكسىچە ياخشىلىنىشقا يۈزلىنىۋاتىدۇ.بۇنىڭغا كۆزىنى يۇمىۋىلىپ سۆكۈشنىلا بىلگەنلەرنى زادى قانداق  تىل بىلەن تەسۋىرلەشنى پەقەتلا بىلمىدىم.

dilnijat

	تەنقىد ___ ئۇ ياخشى ئىش، ئۆز- ئۆزىنى تەنقىد ___ تېخىمۇ ياخشى ئىش.  تەنقىد قىلىمەن دەپ ئەتىدىن كەچكىچە كاپىلداۋەرسە ھە........... ھەممە ئىش لايىقىدا بولىشى كېرەك. يازغانلىرىڭىز مېنى خېلىلا قائىل قىلدى، ياخشى يېزىپسىز، يەنىمۇ تىرىشىڭ............

hanjar111

	يازما ئىگىسىگەئالاھىدە تەشەككۇر ئېيتىمەن.لىكىن مەندەك ياغاچ قۇلاقلار ھازىر سىزگە تەشەككۇر  بىلدۇرگەن بىلەن، ھايال ئۆتمەي‹‹بىلەرمەن›،لىك قىلىپ يەنە قاساشقا باشلايمىز. ئەمىلىيىتىمىزدە ئەل سەسكەنگەن،  ئۆزىمىز  قاتتىق تەنقىد قىلىۋاتقان ئىشلاردىن  قانچىلىك ئۆزەمنى تارتتىم...دىگەنلەرنى ئويلىمايمىز!

jaywalk

	ئۆزىنى ئەيىبلەشنىڭ ماھىيىتى ئۆزىنى تۆۋەن كۆرۈشتىن بولۇدۇ . ئۆزىنى تۆۋەن كۆرۈش كۆپ ئامىللار بىلەن چېتىشلىق بولغان پاسسىپ روھىي ھالەت شەكلىدۇر . پاسسىپ روھىي ھالەت كۆپ ھاللاردا ئىشى ئوڭغا تارتمىغان ... خىلدىكى ئادەملەردە كۆپەرەك كۆرۈلىدۇ . ئۇيغۇرنىڭ ئۆزىنى ئەيىپلىشىدە كۆپ سەۋەبلەر بار ، ئۇلارنى بىرمۇبىر دەپ ئولتۇرۇشنىڭ ئورنى يوق . ئەلۋەتتە مەدەت شەكلىدىكى سۆز ئىبارىلەر كىشىگە ئۈمۈد ، جەسسۇر روھ ئاتا قىلىدۇ . ئەمما ئۆزىمىزىدە يۈز بېرىپ تۇرۇۋاتقان سەلىي ئىش ھەرىكەتلەرنى ۋاقتىدا ئەينەن بىلىپ تۇرغىنىمىزنىڭمۇ زىيىنى يوق . ئارمىزىدىكى بەزەن ئادەملەرگە شۇنداق ئاچچىق ئىبارىلەر تەسىر قىلمىسا ... سىلىق سۆز ھەركەتلەر كۈچىنى كۆرسۈتەلمەيدۇ . دېمەك مەسىلىنىڭ ئىككى تەرىپى بويىچە تەھلىل قىلغىنىمىزدا بەزىدە ئۆزىمىزنى قامچىلىغىنىمىزنىڭمۇ پايدىسى بار ....  ،  گېپىم مۇشۇنچىلىك بولسۇن .