‹‹سەتەڭ ئايال ھەققىدە ھىكايە›

Qabiljan

	‹‹سەتەڭ  ئايال  ھەققىدە ھىكايە››ناملىق شىئىر ھەققىدە ئويلىغانلىرىم. مەن بۇ شىئىرنى كۆرۈپ مۇۋاپىق ئىنكاس يېزىپ قويغان ئىدىم.لىكىن دەقيانۇس ناملىق مۇنبەرداشنىڭ قاتتىق مەسخىرىسىگە تەنقىدى مۇئامىلىسىگە ئۇچرۇدۇم.مەن بۇ يازمىنى ئىنكاس ئۈچۈن يازغان ئىدىم كىيىن رەتلەپ قارىسام ھەجمى خېلى بوپ قاپتۇ.پىكىرلىرىمدىمۇ مۇنبەرداشلار بىلەن ئوراتاقلىشىپ بېقىش ئويۇم بار ئىدى.شۇڭا ئايرىم تېما قىلىپ يوللۇدۇم. مەن ئەسلى بۇ شىئىر ھەققىدە قايتا ئېغىز ئاچماي دېگەن ئىدىم.لېكىن دەقيانۇس دېگەن بۇرادەر ئۆزىنى قالتىس بىلەرمەن ئەۋلىيا چاغلاپ ھە دېسىلا بۇ شئىرنى ئەنئەنىۋى شىئىرىيىتىمىزدىكى ئىپادىلەش ئۇسۇللىرىغا جەڭ ئېلان قىلغان،يېڭىچە ئىپادىلەش ئۇسۇلى قوللۇنۇلۇپ دېمەكچى بولغان ئوي پىكىر ئوپ –ئوچۇق ئوتتۇرىغا قويۇلماي بىرنەرسە ئوراپ قويۇلۇپ ئەگىتمە يول بىلەن ئىپادە قىلىنغان شىئىر،سىز بەك ئاددى چۈشىنىۋاپسىز،يۈزەكى تەرەپنى كۆرۈپ ماھىيەتنى چۈشەنمەپسىز دەپ ماڭا ئۇستازلىق قىلغىلى تۇردى.مەن تېخى پىكىر مۇستەبىتلىكى قىلدى دېگەن قالپاقنىمۇ كىيىپ ئۈلگۈردۈم.بۇ تور دۇنياسى،مۇنازىرە مۇنبىرى.ھەركىم چۈشەنگىنىنى سۆزلەيدۇ.ئەركىن مۇنازىرلىشىدۇ.شۇڭا كەمتەررەك بولغىنىمىز.يەنە بىر ئىنكاسچى يازغاندەك:‹‹بۇنداق شىئىرنى ئادەتتىكى ئادددى ئادەملەر چۈشىنەلمەيدۇ›› دەپ ئۆزىمىزنى بەك يۇقۇرى مۆلچەرلەپ كەتمەسلىكىمىز كېرەك.دەقيانۇس  بۇرادەر مېنى بۇ شىئىرنى چۈشەنمەپتۇ دەپتۇ.مەن چۈشەنگىنىمنى يېزىپ باقاي.ئۇمۇ چۈشەنگىنىنى يېزىپ باقسۇن.بۇنىڭغا ئاپتۇر ئۆزى ۋە باشقا مۇنبەرداشلار ئىلمى پىكىر بېرىپ باققان بولساڭلار. ئالدى بىلەن شىئىرنىڭ ماۋزۇسى خاتا قويۇلغان.‹‹سەتەڭ ئايال ھەققىدە ھىكايە››بۇنداق دەپ ماۋزۇ قويۇپ شىئىر ئەمەس ھىكايە يازىمىزغۇ  دەيمەن.بەزىلەر بۇنى گۇڭگا شىئىر دەپ قارايدىكەن.بىرىنچى كۇپلىتتا گۇڭگىلىق يوق.پىكىر ئوچۇقلا ئوتتۇرىغا قويۇلغان. پويىزدا سەپەر قىلىپ كېتىۋاتقان ‹‹مەن››نىڭ ئۆزى بىلەن ۋاگونداش بىر ئايالغا كۆزى چۈشۈپ قالىدۇ.ئۇنىڭغا پات-پات قاراپ قويىدۇ.دەقيانۇسنىڭ بىرنەرسىگە ئوراپ قويدى دېگىنى شىئىرنىڭ باش قىسمى يەنى تۈگۈن قىسمى.شىئىر ‹‹ پات-پات ئۇنىڭغا قاراپ قويىمەن›› بىلەنلا باشلانغان.جەمىيىتىمىزدە ھازىر نىمە ئىتتىك دېسەڭلار بىر قىسىم شاللاقراق ياشلىرىمىزنىڭ كۆزى بەك ئىتتىك.مەيلى كوچىدا مەيلى باغچىدا،مەيلى ئاپتۇبۇستا بولسۇن چىرايلىق،ياش،سەتەڭ قىزلارغا كۆزى بەكمۇ تېز چۈشىدۇ.چۈشتىمۇ بولدى.ئۇنىڭدا بىرەر ئېلىشى باردەك بەزدەك قارىۋالىدۇ.شۇڭىمۇ نۇرغۇن قىزلىرىمىز شۇنداقلارنىڭ ھاياسىز كۆزلىرىدىن قورقۇپ ئاممىۋى سورۇنلارغىمۇ بەك يۈرەكلىك چىقالمايدۇ.چىقسىمۇ قەدەمدە بىر شەھۋانى ئوغرى كۆزلەرنىڭ  تىنتىشلىرىگە ئۇچراپ بەكلا ئوڭايسىزلىنىپ قالىدۇ.شۇڭىمۇ ئاممىۋى سورۇنلاردا گۈزەللەرنىڭ كۆپىنچە خاپىغان تۇرغانلىقىنى،بىزارلىق تۇيغۇسى چېكىگە يېتىپ قېچىپ كەتكۈدەك بوپ كەتكەنلىكىنى سېزىپ تۇرىمىز.ياشلىرىمىزغا شەيتانلار كېچە كۈندۈز ھەمراھ.ئۇلار ياشلارنىڭ تومۇرلىرى،تېرە بىلەن گۆشلىرى ئارىسىدا يۈرۈپ ئۇلارنىڭ ئەقلىنى ھىسسىياتىنى كۆنتۇرۇل قىلىۋېلىپ نەپسىنىڭ،شەھۋانىيەتنىڭ ئاۋارىلىرىگە ئايلاندۇرۇپ قويىدۇ.بۇ يەردىكى ياشنىڭ ھىسسىياتى مۇھەببەت ئەمەس شەھۋانىلىق.چۈنكى قارالغۇچى ياش قىز ئەمەس ئايال ئىكەن.ئاياللارنىڭ كۆپىنچىسى توي قىلىپ بولغان بولىدۇ.ئەگەر سىز سەتەڭرەك ئايالىڭىز بىلەن پويىزدا سەپەر قىلغان چېغىڭىزدا يات بىراۋنىڭ شەھۋانى ئۇچقۇنلار چاچراپ تۇرغان كۆزلىرى بىلەن ئايالىڭىزغا ئوغۇرلۇقچە قاراۋاتقانلىقنى سېزىپ قالسىڭىز قانداق ھىسسىياتتا بولارسىز؟‹‹ۋاھ ،مېنىڭ ئايالىمغا باشقىلارنىڭ كۆزى چۈشۈپتۇ.بولىدىغان مالكەن.مەن باشقىلارنىڭ كۆزى چۈشۈپ شۆلگىيىنى ئاقتۇرالىغۇدەك ئايالنىڭ ئېرىكەنمەن›› دەپ پەخىرلىنىپ ئولتۇرمايسىز ھەقىچان.‹‹ئىچىمدىن تېشىمغىچە بىرنەرسە،ئېھ مىنىڭ شەيتانلىرىم››دېگەن مىسرالار بۇ تەھلىللەرگە گۇۋاھ بولۇپ تۇرۇپتۇ.دەقيانۇس  دېگەن بۇ يەردە ئوراپ قويۇلغان پىكىر ‹‹ئېھ مىنىڭ شەيتانلىرىم››دىن كېيىنكى كۆپ چېكىتكە يۆگەپ قويۇلغان ‹‹مەن›› نىڭ جىنسى تەلۋە ھىسسىياتى. ئىككىنچى كۇپلىتقا نەزەر ئاغدۇرساق ‹‹مەن›› بۇ ئايالنىڭ كۆزلىرىدىن رازى بولمىغان.يەنى ئۇنىڭ كۆزلىرىنى چولپان ئەمەس دەپ تەۋىرلىگەن.بەلكىم خاتا ئويلاپ قالغان بولسام ئۇ ئايالنىڭ كۆزلىرىنى چولپاندىنمۇ نۇرلۇق ھەم چىرايلىقراق بىرنەرسىگە ئوخشاتقۇسى كېلىپ ئوخشىتالماي پىكرىنى يۆگەپ قويغن بولسا كېرەك.دەقيانۇس دىدى ئەمەسمۇ ئۇ ئەنئەنىۋى تەسۋىرلەرگە جەڭ ئېلان قىلغان دەپ.ئەنئەنىۋىلىكنى ياراتماي ،ئەجدات  شائىرلىرىمىز كۆزنى چولپانغا ئوخىتىپتۇ مەن ئۇنىڭدىنمۇ گۈزەل نەرسىگە ئوخشىتىمەن دەپ ‹‹كۆزى چوپلاپ ئەمەس›› دېسەك چولپاندىنمۇ ئىسىل نەرسە ئارقىلىق ئىپادىلىگەن بولىمىزمۇ؟!ئەنئەنىدىن بىزار بولۇپ يېڭىلىق ياراتتىمىكىن دېسەم قاش بىلەن چاچنى باشقا شائىرلارغا ئادەت بولۇپ كەتكەن ئوخشىغۇچىلارغا ئوخشۇتۇپتۇ.‹‹ئۇ بۇنداق تەسۋىرلەردىن ئاللىبۇرۇنلا قول ئۈزگەن››دېگەن مىسرانى قانداق چۈشۈنۈش كېرەك؟ بۇ يەردىكى ‹‹ئۇ›› ھېلىقى سەتەڭ ئايال تۇرسا ئۇ ئۆزىنى ئۆزى تەسۋىرلىشى كېرەكمۇ؟بۇ مىسرانى ‹‹ئۇ  بۇنداق گۈزەل تەسۋىرلەرگە مۇناسىپ ئايال››دىيىش كېرەكمۇ ياكى باشتىكى قاراشلىرىدىن يېنىۋېلىپ ‹‹مۇناسىپ ئەمەس›› دەپ ئېلىش كېرەكمۇ؟ باشقىلار ئېيتقان گۇڭگىلىق مانا شۇ مىسرالاردىن كېيىن باشلىنىدۇ. ئۇنىڭدا بىر گۈزەللىك، ئالۋاستىنىڭ چۈشلىرىدەك قورقۇنچلۇق بىر گۈزەللىك، قارغىش تەككەندەكلا بىر گۈزەللىك، ئەزبىرايى،خۇدا! مەن ئۇنى مەڭگۈ تەسىۋىرلەپ بولالمايمەن! ئۇ ئايالدا ‹‹مەن››نى ئەسىر قىلىۋالغان،ئەسەبى ھىسسىياتىنى قوزغۇۋەتكەن گۈزەللىك بار. ‹‹مەن››نىڭ بۇ گۈزەللىكنى ئالۋاستى چۈشلىرىگە ئوخشاتقىنى كىشىنى ئويغا سالىدۇ.بىز ئالۋاستىنى كۆرۈپ باقمىغان،رىۋايەت چۆچەكلەردىن ،ئامېرىكىنىڭ قورقۇنۇشلۇق كىنولىرىدىن تولا كۆرگەن.ئالۋاستى بەتبەشىرە كېلىدۇ.ئۇ ئىنسانلاردەك يۇۋاش مۇلايىم ئەمەس.ۋەھشى قانخور كېلىدۇ.شۇڭا ئۇ ئىنسانلارنى ياخشى كۆرۈش ئەمەس بەلكى خاراپ قىلىشنى خالايدۇ.‹‹توخۇ داڭگال چۈشەيدۇ،ئۆچكە جاڭگال›› دېگەن تەمسىلدىكى ئەقىدە بويىچە بۇ مىسرالار مەنىسىنى تەھلىل قىلساق ھەركىم ئۆز خاراكتىرى ئادىتى ئارزۇسى بويىچە  چۈش كۆرىدۇ دەپ قارايمىز.ئۇنداق بولسا بۇ يەردە ‹‹مەن›› ‹‹روزىلەم››ناخشىسىدىكى‹‹باغدا باققان پاخلىنىم دەپ ئۆلتۈرۈپ يەيمۇ سېنى›› دېگەن مىسرانى ئويلاپ قالغان ئوخشىمامدۇ؟ بۇ ياش ئۇ ئايالغا قاراۋەرگەن بولسا ،ئايال ئۇنىڭغا پەرۋا قىلمىغان، بەلكى بىزارلىق تۇيغۇسى ئىچىدە  ئۇ ياشقا غەزەپلىك كۆزى بىلەن قارىغان بولسا  ئۇمۇ تەرسا ئالۋاستىدەك  غەزەپلىنىپ ئۇنى ئۆلتۈرۈپ پارچىلىۋەتكۈسى كېلىپ كەتكەن ئوخشىمامدۇ؟ بىز ‹‹قارغىش تەككەن›› دېگەن سۆزنى ۋاپاغا جاپا قىلغۇچىلارغا ئىشلىتىمىز.ئەمىسە ئاپتۇر بۇ سۆزنى ئىشلىتىپتۇ.ئۇ ئايال تەلمۈرگۈچى شاللاققا ئىلتىپات كۆرسۈتۈپ قۇچىقىغا چىقمىغاچقا ‹‹مەن›› نىڭ قارغىشىغا ئۇچرىغان ئوخشىمامدۇ؟! ئۇنىڭغا جىمجىت قاراپ تۇرىمەن، سۇدەك كۆيىۋاتىمەن.... ھەممە نەرسە يوقالغان، پارچىلانغان.. قاتتىق بىر قېتىملىق سۆيۈشۈشنى ئويلاۋاتىمەن.... شىئىر يۇقارقى مىسرالار بىلەن ئاخىرلاشقان.سەتەڭ ئايال پەرۋا قىلمىسىمۇ شاللاق يىگىت ئۇنىڭغا يەنىلا جىمقىت قاراۋەرگەن.ھەنىم بولسا ئۇ چەتئەل كىنولىرىدىكىدەك ‹‹ ئاھ،جېنىم مەن سىزنى ياخشى كۆرۈپ قالدىم،ئوتىڭىزدا كۆيۈپ كۈل بولايلا دەپقالدىم،دەردىمگە يەتكەن بولسىڭىز!›› دەپ  ئورۇن ئالماشتۇرۇپ قىزنىڭ يېنىغا كېلىۋالماپتۇ. ‹‹سۇدەك كۆيۈۋاتىمەن››دېگەن مىسرا جايىدا چىقمىغان.ئۇ مەنتىقىگە ئۇيغۇن ئەمەس.سۇنىڭ كۆيمەيدىغانلىقىنى ھەممىمىز بىلىمىز.‹‹سۇدەك كۆيۈۋاتىمەن ››دېگەنلىك ‹‹قىرىق يالغان››نىڭ سۆزلىرىدەك يالغاننى راست قىلىپ سۆزلىگەنلىك.بۇ مىسرانى ‹‹ئۇنىڭ ئوتىدا كۆيۈپ تۆمۈردەك ئېرىپ كېتىۋاتىمەن›› دېگەندەكرەك ئالغان بولسا ‹‹تۆمۈرنى ئېرىتىشكە پەۋقۇلئاددە يۇقۇرى ھارارەت كەتكەنگە ئوخشاش ،بۇ سەتەڭ ئايالنىڭ ئىشقى پىراقىمۇ بۇ يىگىتنى بەكلا ئېغىر ئازاپقا قويۇپتۇ دەپ چۈشەنگەن بولاتتۇق.بۇنى يەنە ‹‹مايدەك كۆيۈۋاتىمەن››دەپ ئالغان بولسىمۇ مۇۋاپىق بولغان بولىۋېرەتتى. ‹‹ ھەممە نەرسە يوقالغان، پارچىلانغان..›› دېگەن مىسرانى تەھلىل قىلساق، ئادەم ئاچكۆزلىشىپ ئاچكۆزلۈك چىكىگە يەتكەندە كۆزىگە ھىچنەرسە كۆرۈنمەسمش.بۇ شىئىرنىڭ ئىدىيەۋى مەزمۇنىغا بۇ تەرەپ ماس كېلىدۇ.دېمەك شەھۋانى ھىسسىيات چېكىگە يەتكەندە ئەسەبى ياشنىڭ كۆزىگە پويىزمۇ،پويىزدىكى نەرسىلەرمۇ،ھەتتا ئادەملەرمۇ كۆرۈنمەي قالغان.ئۇنىڭ ئۆزى ‹‹مۇھەببەت›› دەپ دەۋا قىلىدىغان بۇ تەلۋە شەھۋانىلىق دۇنياسىدا ئۆزى بىلەن ھېلىقى سەتەڭ ئاياللا بار.شۇڭا ئۇ قانداق قىلماقچى ؟ ‹‹قاتتىق بىر قېتىملىق سۆيۈشۈشنى ئويلاۋاتىمەن.... ›› بىز ئۇيغۇر،بىز مۇسۇلمان،بىز ئېتىقاتلىق مىللەت.ياشلىرىمىز چەتنىڭ كىنولىرىنى تولا كۆرۈپ رومانتىكلىشىپ  ئەدەپ- ئەخلاقنى شەرمى- ھايانى ئۇنتۇپ كوچىدىلا بىر بىرى بىلەن ھايۋانلارچە سۆيۈشۈپ يۈرىۋاتقان بۈگۈنكى كۈندە ئۇلارنى قۇتقۇزۇۋالايلى. سۆيۈشىدىغان،...باشقا ئىشلارنى قىلىدىغان ئايرىم خانىلىرىمىز بار.شۇ يەرلەرنى تاپايلى. ئادەم ھايۋاندىن  ئەقىل بىلەن نومۇسنى بىلگەنلىكى ئۈچۈن پەرىقلىنىدىغانلىقىنى ئۇنتۇمايلى.‹‹ ھالاللىق››نىڭ نىمىلىكىنى بىلىۋالايلى.‹‹ھالالللىق››ئۆزىگە مەنسۇپ بولغان نەرسىنى ئىستىمال قىلىش،باشقىلارنىڭ ھەققىنى يەۋالماسلىقتا كونكىرىت ئىپادىلىنىدۇ.بىز كۆزىمىزگە گۈزەل كۆرۈنگەن باشقىلارنىڭ ئاياللىرىنى تولا قاراپ بىزار قىلساق،شەھۋانى نەزىرىمىز ئارقىلىق گۇناھلىق تەلىپىمىزنى ئىپادىلەپ خەقنى ئازدۇرماق بولساق ،ساۋاپلىق ئىشلارنى ئويلىماي گۇناھلىق ئىشلارنىلا ئويلىساق مىللىتىمىز خاراپلىققا يۈزلىنىدۇ.چۈنكى ئىنسان ئويلىغاننى قىلغۇچىدۇر. مەنبە ئۆز قەلىمىم.

1670154432

	مەنغۇ بۇ تېمىنىڭ قايسى ژانىرغا تەۋە  ئىكەنلىگىنىمۇ ئايرىيالمىدىم ،سىزنىڭ ئىنكاسىڭىزنى ئۇقىغاندىن كىيىن ئازراق چۇشەنگەندەك قىلىۋاتىمەن.

zapar

	خېلى ئەتىراپلىق پىكىر يۈرگۈزۈپسىز . ئىشقىلىپ مەنغۇ كاللامنى ئاقتۇرۇپمۇ ھىچنمىنى چۈشەنمەي قالغان.

hapil

	توغرا . مەنمۇ ئۇ ئەسەرنى ياخشى دەپ قارىمىدىم .

kawa

	مەن تىخىى ھىكايىمىكىن دەپتىمەن ماۋۇزۇسىغا قاراپ.ھەقىقەتەن چۇشەنگلى بولمايدىكەن .ئەمدى چۇشەندىم.

mosajan0997

	مەنمۇ،ئۇ شىئېرنى سىزنىڭ ئىنكاسىڭىزنى ئۇقىغاندىن كىيىن ئازراق چۇشەنگەندەك قىلىۋاتىمەن. رەددىيەلىرىڭىز جايىدا قايىل قىلارلىق چىقىپتۇ، ئەمدى شىئېر ئىگىسى ۋە ئاشۇ تورداشلار قانداق ئاقلاپ چىقىدىكىن ئۇ دىگەنلىرىنى... مەنچىمۇ سەل شاللاقراق تەسىر بەرگەن ،بەك ھاياجانلىنىپ كەتسە ئاشۇنداق يىزىۋېتەمدۇ يا؟

okoguqi9

	ياخشى پىكىر يۈرگۈزىپسىز، پىكىرلىرىڭىزگە قايىل بوپ قالدىم.