تۈنۈگۈنكى ۋە بۈگۈنكى سىيىت نوچى

jusey

	تۈنۈگۈنكى ۋە بۈگۈنكى سىيىت نوچى گۈلەن ئابدۇكېرەم ئابلىز ئورۇنلىغان ”سىيىت نوچى“ داستانىدىن ئارىيەدە سىيىت نوچى ”شىنخەي ئىنقىلابىنىڭ ئالدى كەينىدىكى چىڭ سۇلالىسىنىڭ ئىستىبىدات ھۆكۈمىرانلىقىغا قارشى قوزغالغان گېلاۋخۇي تەشكىلاتىغا قاتناشقان“ دېيىلىدۇ. مەن بۇنى ئېنىقلاش ئۈچۈن گېلاۋخۇيغا دائىر تارىخى ماتىرىياللارنى كۆرۈپ چىقتىم. گېلاۋخۇي دېگەن بۇ گوروھ ئەسلى سىچۈئەننىڭ گولۇ دېگەن يېرىنى مەنبە قىلغان بولۇپ بەزىلەر گېلاۋخۇي دېگەن بۇ ئىبارىنى گولۇ گوروھى مەنىسىدىكى گولۇخۇيدىن كەلگەن دەپ قارايدىكەن. بۇ گورۇھنىڭ زوزوڭتاڭ قۇرغان خۇنەن قوشۇنىدا تەسىرى كۈچلۈك بولغان. خۇنەن قوشۇنى لىيۇجىنتاڭنىڭ قۇماندانلىقىدا شىنجاڭنى ئالغاندىن كېيىن گېلاۋخۇي قەشقەردە پائالىيەت قىلىشقا باشلىغان. خەنسۇچە تارىخى مەنبەلەردە قەشقەردىكى گېلاۋخۇي ھەققىدە مەلۇماتلار بار، ئەمما ئۇيغۇرلاردىن بۇ گورۇھقا قاتناشقانلار ھەققىدە ئېنىق بىر نەرسە دېيىلمىگەن. بۇ گورۇھ 1912-يىلىنىڭ بېشىدا ئىسيان قىلىپ قەشقەرنىڭ دوتىينى ئۆلتۈرگەنىكەن. شۇ زامانلاردا مويدىن خەلىپە، تۆمۈر خەلىپە قوزغىلىڭىنى باستۇرۇشتا تۆھپە كۆرسەتكەن تۇڭگان قوشۇنىنىڭ قۇماندانلىرىدىن بىرى لى شوفۇ بىلەن بىر قاتاردىكى مافۇشىڭ گېلاۋخۇينى باستۇرۇپ قەشقەرگە تىتەي بولغان.“ سىيىت نوچى“ داستانىدا تىلغا ئېلىنغان ماتىتەي(مافۇشىڭ)، ماشاۋۋۇ قاتارلىقلارنىڭ ئىسمى خەنسۇچە تارىخى مەنبەلەرگە ئۇيغۇن، ئەمما داستاندا گېلاۋخۇيغا قاتنىشىپ تۈرمىدا ياتقان دېيىلگەن ھاشىم گېلاۋخۇي، ئۆلتۈرۈلگەن سىيىت نوچىلارنىڭ گېلاۋخۇي تارىخىدا ئىسمى يوق. سىيىت نوچىنىڭ گېلاۋخۇيدىكى ئۇستازى ھەققىدە ”سىيىت نوچى“ داستانىدا بولدى مېنىڭ يۆلەنچىم گېلاۋخۇي ھاشىم چامباشلىقنى ئۆگەتتى ئۇ قاتقاندا باشىم دەپ يېزىلغان بولسا، ”ئۇيغۇر تارىخى قوشاقلىرى“ دېگەن كىتاپتىكى سىيىت نوچى قوشاقلىرىدا بولدى خەنزۇ ئوتياشچى لاۋ جاڭ ئاداشىم ئۇ ئۆگەتتى چامباشنى قاتقاندا باشىم دەپ يېزىلغان. بىز بۇلاردىكى پەرقلەردىن سىيىت نوچىنىڭ زادى كىمنىڭ ۋاستىسى بىلەن گېلاۋخۇيغا ئەزا بولغىنىنىمۇ بىلەلمەيمىز. قارىغاندا، ”سىيىت نوچى“ داستانى ۋە ”ئۇيغۇر تارىخى قوشاقلىرى“ دىكى سىيىت نوچىنىڭ گېلاۋخۇيغا قاتناشقانلىقىغا ئائىت تەپسىلاتلار 1949-يىلدىن كېيىن زاماننىڭ ئىھتىياجى بويىچە توقۇلغاندەك. چۈنكى سىيىت نوچى دەۋرىدە خەنزۇ دېگەن گەپ ئۇيغۇرچىدا قوللىنىلمايتتى، قەشقەردە خەنزۇ ئوتياشچىلارمۇ يوق ئېدى. نۇرمەھەممەت زاماننىڭ ”ئۇيغۇر ھازىرقى زامان ئەدەبىيات تارىخى“ ناملىق ئەسىرىدە سىيىت نوچىنى رۇسسىيەگە بېرىپ ئۆكتەبىر ئېنقىلابىنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىغان دېيىلگەن. ئابدۇكېرىم راخمان تۈزگەن ”ئۇيغۇر خەلق داستانلىرى“ ناملىق كىتابتا ئۇنى شىنخەي ئىنقىلابىنىڭ تەسىرىدىكى گېلاۋخۇيغا قاتناشقان دېيىلگەن. ئېنىقكى، ئۇيغۇر تارىخدىكى ۋەقەلەر يا شىنخەي ئىنقىلابىنىڭ تەسىرىدە، ياكى ئۆكتەبىر ئېنقىلابىنىڭ يېتەكلىشىدە يۈز بەرگەن بولىدىكەن. ئەگەر شۇنداق بولسا ئۇيغۇرلارنىڭ مۇستەقىل بىر ئىشنى باشلاش ئىقتىدارى يوقمىكەن. چوقۇم مەلۇم تاشقى كۈچنىڭ يېتەكلىشىنى دائىم قوبۇل قىلىشى كېرەكمىكەن. سىيىت نوچى ئابدۇقادىر داموللامنىڭ تەسىرىگە، قۇتلۇق شەۋقىنىڭ تەسىرىگە، ئىسمايىل غاسپىرالىنىڭ تەسىرىگە، رىزائۇددىن پەخرۇددىننىڭ تەسىرگە ئۇچرىسا نېمىشقا بولمايدىكەن؟ ئەمەلىيەتتە يۇقارقىدەك توقۇلمىلار باشقا ساھەلەردىمۇ خېلى جىق. مەسىلەن، ئۇيغۇر ھازىرقى زامان ئەدەبىياتى شىنخەي ئىنقىلابى تەسىرىدە شەكىللەنگەن، ئۇيغۇر تېبابىتى جۇڭگۇ تېبابىتىنىڭ بىر قىسمى، ئۇيغۇرلار سەددىچىن سېپىلىنى قۇرۇشقا قاتناشقان…ئۇيغۇرچە مۇناسىۋەتلىك كىتابلاردا يۇقارقى گەپلەر بولغان بىلەن خەنسۇچە جوڭگۇ ھازىرقى زامان ئەدەبىياتى تارىخى، جوڭگۇ تېبابەت تارىخى، جوڭگۇ مەدەنىيەت تارىخى دېگەن كىتابلاردا ئۇنداق گەپلەر يوق. بۇنداق گەپلەرنى ئۇيغۇرنىڭ تارىخى، ئەدەبىياتى، مەدەنىيتى ۋە بۈگۈنكى رىياللىقىنى زامانغا بېقىپ چۈشەندۈرىدىغان زىيالىلار توقۇپ چىققان. سىيىت نوچى شىنخەي ئىنقىلابىنىڭ تەسىرىدىكى گېلاخۇينىڭ رەھبەرلىكىدە ئۇنى قىلغان، بۇنى تەۋرەتكەن دېگەنلىك ئەمەلىيەتتە يۈسۈپ خاس ھاجىپ كۇڭزىنىڭ شاگىرتى، كەكمەنىر ئىسىملىك ئۇيغۇر شائىرى ”خەنزۇلار ئەزەلدىن بولمىش ئۇستازىم“ دەپ شىئېر يازغان، دېگەندەك ئىنقىلابىي رىۋايەتلەرنىڭ داۋامى بولۇشى مۇمكىن. سىيىت نوچى نېمە ئۈچۈن ئۆلگەن بىرىنجى، خانلىققا ۋە خانغا بولغان ساداقىتى ئۈچۈن ئۆلگەن. داستاندا يېزىلىشىچە سىيىت نوچىنى ماتىتەينىڭ چىرىكلەرى باغلىغاندا قارشىلىق قىلمايدۇ، قېچىپمۇ كەتمەيدۇ، ئەكسىچە چىرىكلەرگە ھىچ گۇناھ يوق سىلەردە خاننىڭ ۋاجىپ يارلىقى يۇرت جامائەت خوش ئەمدى رىزا بولۇڭ قەشقەرلىك ئۇلۇغ ئۇششاق بارلىقى دەپ قوشاق توقۇپ باغلىنىشقا رازى بولىدۇ. بۇ قوشاقتىن مەلۇمكى سىيىت نوچى مۇسۇلمانلىق نوقتىسىدىن چىقىپ ”خاننىڭ يارلىقىنى ۋاجىپ“ دەپ بىلىدۇ. كۈلكىلىك يېرى سىيىت نوچى باغلانغان چاغدا جوڭگۇدا خان ئاللىقاچان تەخىتتىن چۈشكەن بولۇپ، جوڭگۇنى شىمالى مىللىتارىستلار ھۆكۈمىتى باشقۇرىۋاتاتتى. بۇ ھۆكۈمەت ئىسلامدىكى پەرز، سۈننەت، ۋاجىپ دېگەنلەرنى ئىتىراپ قىلمايتتى. سىيىت نوچى شەرىئەتنى ئىتىراپ قىلمايدىغان بىر ھۆكۈمەتكە ئاتا بوۋىسىدىن قالغان شەرىئەتنىڭ ھۆكۈمى بىلەن مۇئامىلە قىلغان. تۆۋەندىكى قوشاق سىيىت نوچىنىڭ ”خاننىڭ ئەمرى ۋاجىپ“ دېگەن ئەقىدىسىنىڭ نەقەدەر كۈچلۈكلىكىنى ئىسپاتلايدۇ. ئەي ئامبال، دېدى گاڭگۇڭ تەڭلىكتە تۇرۇپ قالما خاننىڭ ئالدىدا ئاسىي گۇناھكار بولۇپ قالما دېمەك سىيىت نوچى خاننىڭ ئالدىدا گۇناھكار بولۇشنى خالىمايدۇ، ھەم باشقىلارنىمۇ گۇناھقا قويۇشتىن ھەزەر ئەيلەيدۇ. ئۇنىڭچە خان گۇناھكار ئەمەس. خانلىق تۈزۈم گۇناھكار ئەمەس، خاننىڭ بۇيرۇقىغا خىلاپلىق قىلغۇچى ئاسى، گۇناھكار. خاننىڭ سىياسەتلىرى توغرا، زۇلۇم قىلىۋاتقانلار پەقەت بىر ئوچۇم پارىخور ئەمەلدارلار، يەرلىك باي غوجاملار. سىيىت نوچى ئۆزىنى بىلمەيدىغان. ئىتىقادىنى ئىتىراپ قىلمايدىغان، زالىم خاننىڭ ”ۋاجىپ“ بۇيرۇقىغا ساداقىتىنى بىلدۈرۈپ ئۆلۈمگە رازى بولغان. ئىككىنجى، ئامانەتكە خىيانەت قىلمايدىغان ئەقىدىسى ئۈچۈن ئۆلگەن سىيىت نوچى تۇزچى بوۋاينىڭ خەتنى ئېچىپ كۆرۈپ بېقىش ھەققىدىكى نەسىھېتىگە قۇلاق سالمايدۇ. چۈنكى ئۇ ”ئامانەتكە خىيانەت نامەرد ئىشىدۇر“ دەپ قارايدۇ. ئامانەتكە خىيانەت قىلماسلىق ئەقىدىسى ئۇيغۇرلارغا ئوخشاش كۆرۈنمەس بىر مەۋجۇداتنىڭ ھەرقانداق چاغدا ئىنساننىڭ بارلىق قىلمىش- ئەتمىشلىرىنى كۆرۈپ تۇرىدىغانلىقىغا ئىشىنىدىغان خەلقنىڭ ئەزالىرى ئۈچۈن چەكلەش رولىغا ئېگە. بۇنداق ئەقىدىگە ئىگە بولمىغان خەلق ئۈچۈن ئۇنداق ئەمەس. سىيىت نوچى ئامانەتكە خىيانەت قىلماسلىق ئەقىدىسىگە ئىشىنىدۇ، ئەمما بۇ ئامانەتنىڭ كىمنىڭ ئامانىتى ئىكەنلىكىگە، ئامانەت بەرگۈچىنىڭ ئۆزى بىلەن ئەقىدىداش ياكى ئەمەسلىكىگە سەل قارايدۇ. ئادەتتە ئەخلاق مىللىي بولىدۇ. بىر خەلق ئۈچۈن ئەخلاقسىزلىق سانالغان قىلىق يەنە بىر خەلق ئۈچۈن ئۇنداق بولۇشى ناتايىن. مەسىلەن، ئامېرىكىلىقلاردا پەرزەنتلەرنىڭ ئاتا-ئانىسىدىن سىر ساقلىشى ئەخلاققا ئۇيغۇن، ئەمما بىز ئۇيغۇرلاردا ئۇنداق ئەمەس. شىنجاڭ ئۇنۋېرىستىتىنىڭ جا فامىلىلىك بىر پروفېسسورى ئۇيغۇرلارنى ئاخماق دەپتۇ. سەۋەبى ئۇ كىشى ئاقسۇغا بارغاندا ئۇيغۇرلاردىن ئۈرۈك ئالغانمىش. ئۇيغۇرلار ئۇنىڭغا ئۈرۈكنى كىلولاپ ساتماي يەپ بولغاندا ئۈچكە (ئۇرۇقچە) سىنى ساناپ ساتقانمىش. ئۇنىڭچە ناۋادا خېرىدار ئۈرۈكنى يەپ ئۈچكىسىنى يوشۇرۇۋالسا ساتارمەن زىيان تارتارمىش. مېنىڭچە كىشى كۆرمىگەن تەقدىردىمۇ باشقىلارنىڭ ھەققىنى يىمەسلىك تەشەببۇس قىلىنىدىغان ئۇيغۇر ئەخلاقى بويىچە ساتارمەننىڭ قىلغىنى ئاخماقلىق ئەمەس، بۇنىڭغا ئىشەنمەيدىغان خاڭجۇلۇق زىيالىنىڭ نەزىرىدە بۇ ئاخماقلىق. سىيىت نوچى باشقىلارغا ئۇيغۇرلارنىڭ ئەخلاق ئۆلچىمى بويىچە مۇئامىلە قىلغان ۋە بۇنىڭ جازاسىنى تارتقان. سىيىت نوچى ئۇيغۇرلارنىڭ ئەخلاق ئۆلچىمى بويىچە مەردلىك قىلغان، ماتىتەينىڭ ئەخلاق ئۆلچىمى بويىچە ئاخماقلىق قىلغان. ئۈچىنجى، روھى قۇللۇق بەدىلىگە ئۆلگەن سىيىت نوچىنىڭ روھىدا قۇللارچە خوجايىنىغا مايىللىق ۋە تاما بولمىسا ئېدى، ئۇچتۇرپاننىڭ ئامبىلى ماشاۋۋۇنىڭ ئوردىسىدا ياتمىغان بولاتتى. ماشاۋۋۇنىڭ ئوردىسىغا مېھمانغا ئەمەس ھاشىم جانبازدەك دوستلىرىنىڭ قىساسىغا بارغان بولاتتى. ھەمدە ئۇنىڭ تۆۋەندىكى گېپىگە ئالدانمىغان بولاتتى. قەشقەردىكى تىتەيگە خەت يېزىپ بېرەي ئەكەت . خەتنى كۆرسە ما تىتەي ، دەيدۇ ساڭا كۆپ رەھمەت . سەن ئۆزۈڭ سېيىت گاڭگۇڭ ، قىلدىڭ بىزگە كۆپ خىزمەت . . ئەجرىڭ قەدرىگە لايىق ، مەنمۇ بىلدۈرەي ئىززەت . بۇ خېتىمنى ئاپىرىپ ، بەر تىتەينىڭ ئۆزىگە . سېنى باشلىق قىپ قويار ، تۆت دەرۋازىنىڭ بىرىگە ، . باشلىق بولۇپ شۇندا سەن ، ئويناپ كۈلۈپ ئۆتەرسەن . . گاڭگۇڭ نامىڭغا لايىق ، مۇرادىڭغا يېتەرسەن . بۇ قوشاقلارغا قارىساق سىيىت نوچىنىڭ دوست نېمە، دۈشمەن نېمە ئايرىيالمايدىغان، ئىناۋەتنى خەلقتىن ئەمەس خوجايىنىدىن تىلەيدىغان، ئىنقىلاپنى ھۆرلۈك ئۈچۈن ئەمەس خوجايىننىڭ ئىتىراپى ئۈچۈن قىلىدىغان ئاجىزلىقى ئەكىس ئېتىدۇ. ئەسلى ئۇيغۇرلار بەرگەن باتۇر دېگەن ئاتاقلا سىيىت نوچىغا يېتىشى كېرەك ئېدى. ئەمما ئۇ يەنە ھاكىمىيەتنىڭ ئىتىراپىغىمۇ ئېرىشمەكنى، خوجايىننىڭ ئىنئاملىرىغا نائىل بولماقنى تاما قىلغان. بۇنداق قۇللارغا خاس تاما تۆمۈر خەلىپىدىمۇ بولغان، ئۇ كىشىمۇ خەلق بەرگەن خەلىپە ئۇنۇۋانىغا قانائەت قىلماي ھۆكۈمەتنىڭ يىڭجاڭلىقىغا قۇل بولغان. 1933-يىلى قەشقەرنى ئالغان تۆمۈر ئېلى ماشاۋۋۇدىن سىلىڭ دېگەن تامغىنى تارتىۋېلىپ بىر كۈن قەشقەرنى ئايلىنىپ داۋراڭ قىلغانىكەن. ئۇنىڭ ئەينى دەۋردە ئۆزى قارشى تۇرغان ھاكىمىيەتنىڭ سىلىڭ دېگەن تامغىسىنى ئالغىنىغا خوش بولۇپ كەتكىنى ئېچىنىشلىق. ئۆزنامىغا تامغا ئويدۇرسا، ئۆز تىلى بىلەن ئۆزىنى ھۆكۈمران دەپ جاكارلىسا بولمايدىغان نېمىسى بار. بۇلاردىن ئۆزىنى مالايلىققىلا يارالغاندەك، خوجايىنسىز ياشىيالمايدىغاندەك ھېس قىلىدىغان، پۈتۈن تىرىشچانلىقى پەقەت خوجايىندىن ئازراق مەرتىۋە تارتىۋېلىش بەدىلىگە بولىدىغان قۇللۇق روھىنىڭ يىلتىزى ۋە دائىرىسى كۆرۈنۈپ تۇرىدۇ. بۈگۈنكى سىيىت نوچى سىيىت نوچى داستانىنىڭ سىيىت نوچى قەتلى قىلىنغان ۋاقىتتىن كېيىن يېزىلغان بىرەر قوليازمىسى يوق. بۇ داستان ئىزچىل خەلق ئارىسىدا تارقىلىپ كەلگەن. زامانلارنىڭ ئۆتىشى بىلەن ئۇنىڭغا ھەرقايسى دەۋرلەرگە خاس تەركىپلەر قوشۇلۇپ ماڭغان. ئابدۇكېرىم ئابلىز“ سىيىت نوچى“نى سەھنىگە ئېلىپ چىققاندىمۇ بەزى تەپسىلاتلارنى قوشقان. بۇنىڭ بىرى ئوردىدىكى ئۆرۈمە چاچ (سىيىت نوچى ئۆلتۈرۈلگەن ۋاقىت مافۇشىڭنىڭ 1915-يىلى ماشاۋۋۇنى ئۇچتۇرپانغا قوغلىۋېتىپ قەشقەرگە مۇستەقىل ھۆكۈمران بولغاندىن كېينگە توغرا كېلىدۇ. بۇ چاغدا ئۆرۈم چاچ ئاللىقاچان ئەمەلدىن قالغان) ئەمەلدارنىڭ سىيىت نوچىغا ياخشىلىق قىلىشى، يەنە بىرى ئۇيغۇر جاسۇسنىڭ سىيىت نوچى ھەققىدە ئۆرۈمە چاچقا مەلۇمات يەتكۈزىشى. بۇ يەردە بۈگۈنكى تاماششابىنلارغا يەتكۈزىلىۋاتقان ئۇچۇر؛ سىيىت نوچىنى ئۇيغۇرلارنىڭ ئىچىدىكى جاسۇسلار تۇتۇپ بەرگەن، ئۆرۈمە چاچلىق ئەمەلدارلارنىڭ ھەممىسىمۇ سىيىت نوچىنىڭ دۈشمىنى ئەمەس ئېدى… دېگەندىن ئىبارەت. قىزىق يېرى، يەنە شۇ ئۇيغۇرنىڭ دۈشمىنى يەنىلا ئۇيغۇر. ھاكىمىيەت تۇتقانلار ئىچىدىمۇ سىيىت نوچىغا دوستلار بار ئېدى… ۋاھاكازالار. شۇ نەرسە ئېنىقكى، ئۆرۈمە چاچنىڭ مۇكاپاتى بولمىغان بولسا تۇماقلىق ئۇيغۇر جاسۇسلۇق قىلالمايتتى. ئۆرۈمە چاچ ۋەكىللىك قىلىۋاتقان تۈزۈم جاسۇسلارنى قوغۇدىمىغان، تەربىيىلىمىگەن بولسا جاسۇسلۇق مەۋجۇد بولمايتتى. سىيىت نوچى نېمە ئۈچۈن يادلىنىدۇ سىيىت نوچىنى قەتلى قىلغانلار ئۆلدى، ئەمما سىيىت نوچى ئۆلمىدى، ئۇنىڭغا ئاتاپ داستان يېزىلىپ مەدداھلىق سورۇنلىرىدا سۆزلەندى، دەرسلىك كىتاپلارغا كىرگۈزۈلدى، ناخشىلار ئېيتىلدى. 2011-يىلى ئابدۇكېرەم ئابلىزنىڭ ئورۇنلىشىدا سەھنىگە ئېلىپ چىقىلدى. ئۇنداقتا سىيىت نوچى نېمىشقا ئارىمىزدا شۇنچە يىل ياشىيالايدۇ. مەنچە بۇنىڭ سەۋەبىنى ئۇيغۇرلاردىكى باتۇرلۇق، قەھرىمانلىق ۋە پىداكارلىققا بولغان شەيدالىقتىن ئىزدەش كېرەك. ئۇيغۇر ئۈچۈن ئۆلۈم قورقۇنچلۇق ئەمەس، بەلكى ياراتقۇچىغا، ئادەملەرگە، دۇنياغا، ۋە ئۆزىگە مەردانە يۈزلىنىپ ياشىيالماسلىق ئەڭ قورقۇنچلۇقتۇر. ئۇيغۇر ئۈچۈن ئۆلۈم ھاياتنىڭ ئاخىرلىشىشى ئەمەس بەلكى يېڭى بىر ھاياتنىڭ باشلىنىشى. ئۇيغۇرلارتارىختىن بېرى ياشىسا قورقۇمسىزلىق بىلەن ياشايدىغان روھنى قەدىرلەپ كەلگەن. ئۇيغۇرلاردا ”يا ئۆلۈم يا كۆرۈم“ دېگەن گەپ بار. بۇ يەردە ئۆلۈم بىلەن كۆرۈم ئارىسىدا پەقەت ئىككىلىنىش، ئارىلىق يوق بولۇپ ئۇيغۇرچە تەپەككۇردا پەقەت بۇنىڭ بىرىلا مەۋجۇد. يا ئارمانىڭغا يېتىسەن، يا ئارمان ئۈچۈن ئۆلىسەن. سىيىت نوچىنىڭ ئۆلۈم ئالدىدىكى قورقۇمسىزلىقى ئەزەلدىن قەھرىمانلىققا چوقۇنىدىغان ئۇيغۇرلارنىڭ قەلبىدە ئىھتىرام ئويغاتقان، شۇڭا سىيىت نوچىنىڭ پاجىئەلىك ئۆلۈمى ھەققىدىكى بۇ داستان ئۇيغۇرلار ئارىسىدا ئوخشىمىغان شەكىلدە تەكرارلىنىپ كەلگەن ۋە تەكرارلانماقتا. ئاپتور : گۈلەن

nigora

	سىز گۈلەن ئەپەندى شۇممۇ؟

hamux

	ئاجايىپ پىكىر قىلىدىغان زاتلار كۆپكەن، ھازىرقىغا سېلىشتۇرۇپ باقىلى، ھازىرمۇ «خاننىڭ ئەمرى ۋاجىپ» بولۇۋاتمامدۇ، مۇشۇنداق يوغان زاتلارنىڭ قايسى بىرى سىيىت نوچىغا ئوخشىماي، ئۇنىڭدىنمۇ نوچى بولۇپ كىتەلەر؟ ھازىرقىغا سېلىشتۇرۇپ باقساق، ھەر قانچە يوغان گەپ قىلىشقانلىرىمىزمۇ خىزمەت دىگەننى تالىشىپ قىلىپ، ئىدارە مەسئۇللىرىغا بولغان نارازىلىقنىمۇ يولىدا ئىپادىلىيەلمەي يۇرۇشمەيمىزمۇ مانا!    شۇ چاغلاردىكى جەمىيەتنىڭ رىئال ئەھۋالىنى، ئۇلارنىڭ مەدىنيەت ساپاسى، تەربىيلىنىش ئەھۋاللىرىنى كۆزدە تۇتقاندا، سىيىت نوچىنى ئەيىپلەشكە بەك قوشۇلۇپ كەتمەيمەن.

piramda

	بۇ تىما ھەقىقەتەن ياخشى چىقىپتۇ. ھەممە ئىشنىڭ ئىككى تەرپى بولىدۇ خاتالاشمايدىغان ئىنسان يوق. بىز ھەممە ئىشنىڭ ئەكىس تەرپىنى كۆرۋالماي مانا مۇشۇنداق ئۆزىمىزگە روھى ئوزۇق بولدىغان تەرپىنىمۇ كۆرشىمىز كىرەك.

qangkakkarwan

allabir520

	رەخمەت سىزگە

yoluchimen

	گۈلەن ئەپەندىگە كۆپ رەھمەت. مانا بۇ تېما، سىيىت نوچى ھەققىدىكى ئەڭ توغرا باھا ، ئىنكاس بوپتۇ...

kapTalis

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 5قەۋەت  qangkakkarwan كە 2011-10-22 11:04 PMئەۋەتىلدى  :    بەكمۇ تەسىرلىك ئىنكاس يىزىپسز.

Qapaqhenim

	ئاپتۇرنىڭ بۇ ماقالىسى، ئۇنىڭ يازمىلىرى ئىچىدىكى ئەڭ يارىغىنى بولدى. ئۇنىڭ ئۆتمۈشتىكى ۋە ھازىرقى  سىيىت نوچىلار ھەققىدىكى تەھلىلى خېلى قايىل قىلارلىق بوپتۇ.  رەھمەت!

good

	ۋاھ -بۇ ماقالە بەكمۇ تەسىرلىككەن،ئىنسابىڭىزغا رەھمەت،سىزنى مۇشۇنداق بىلىملىك چوڭ قىلغان ئاتا-ئانىڭىزغىمۇ رەھمەت،ئۇيغۇر تارىخىنى ناھايىتىمۇ ئەتراپلىق ئۆگۈنىۋېتىپسىز. مۇشۇنداقلا ئۆگەنسىڭىز كوم-پارتىيە ئەزاسى بۇلۇشىڭىزدا گەپ يوق،كىيىنچە سىزنى مەركەزگە باشلىق قىلىپ ئەكەتسە بىزلەرنى ئۇنتۇپ قالماڭ.مەركەز سىزدەك بىلىم ئىگىلىرىگە مۇھتاج،ھەرگىزمۇ بىزدەك قارا قورساقلارغا ئەمەس.

ramu

	ئوخشمىغان،ئويلاپ باقمىغان تەرەپلەردىن پىكىر قىلىپسىز،ئويلىنىشقا ئەرزىيدۇ.

خوراز

	ئەمىسە ئاپتورنىڭ ئويلىغىنىدەك بولسا، سىيت نۇچى ، سىيىت گاڭگۇڭ دەپ نەم بەرگەن شۇ ۋاقىتتىكى خەلىقنىڭ كوزى كور، ئەقلى يوق نادەنلاركەندە...

natik

	سىيىت نوچنى يەنلا ئەخمەق قاتارغا چىقىرپسىز دە ئاخىردا...ھەي  نادانلىق .