ئىسلام دىنى مۇھەببەتلىشىشكە قانداق قارايد

aski0903

	ئىسلام دىنى مۇھەببەتلىشىشكە قانداق قارايدۇ؟ ئەسلىدە مۇھەببەت مۇباھ ۋە ھالال، ئىسلام دىنى كۆرسەتكەن قائىدە پىرىنسىپ ئىچىدە بولسا مەسىلە يوق، ئىسلام دىنى پاك مۇھەببەتكە قارشى تۇرمايدۇ. مۇھەببەت ئىنسانغا نىسبەتەن قاراڭغۇ ئۆيدە يىنىۋاتقان چىراغقا ئوخشايدۇ، ئەگەر سەن چىراغنى ئۆچۈرۋەتسەن، ئىنساننىڭ ۋۇجۇدى قاراڭغۇلۇق ۋە يىتىمسىراشقا ئۇچرايدۇ، ئەگەر چىراغنىڭ پىلىكىنى بەك كۆتۈرۋىتىپ قالساڭ، چىراغنىڭ ئۇچقۇنى ئۇلغۇيۇپ، قەلبىڭنى تۈتۈن باسىدۇ، قەلب ئوتنىڭ يالقۇندىغان تەسىرىدىن كۆيۈپ كىتىشىمۇ مۈمكىن. بۈگۈنكى جەمىيتىمىزدە ئاتىلىۋاتقان مۇھەببەت پاك ۋە ساپ مۇھەببەت ئەمەس، بنورمال ئالاقىگە مۇھەببەت دىگەن پاك ئاتالغۇنى ئىستىمال قىلغانلىقتۇر. چۈنكى ھازىر بىر كۆرۈۋاتقان ۋە يۈرگۈزۋاتقان مۇھەببەت ھارام ئىشلار ئارقىلىق بولىدۇ، شۇنىڭ ئۈچۈن كوچىلاردىكى مۇھەببەت ھارام. چۈنكى قولتۇقلىشىپ مىڭىش، گۈرەن سىلىشىش، سۆيۈشۈش، قۇچاقلاش ۋە تانسا ئويناش ھارام. *** قىنى تۆۋەندە تەپسىلاتىنى كۆرۈپ باقايلى: كىشلەر ”مۇھەببەت“ كەلىمىسىدىن ئىبارەت نازۇك ۋە گۈزەل سۆز ئۈستىدە خىلمۇ- خىل ئويلاردا بولۇشىدۇ… مۇھەببەت توغرىسىدا مۇنازىرە بولۇپ كىىتىدۇ… “ مۇھەببەت ھارام“… “ مۇھەببەت پاسىقلىق“… مۇھەببەت شەيتاننىڭ نىجىس قىلىقى“… مۇھەببەت دىگەن سۆز زۇلۇمغا ئۇچىراۋاتىدۇ، ئۇ مۇداپىئە قىلىدىغان كىشلەرگە مۇھتاج، چۈنكى مۇھەببەت ئىككى تۈردىكى كىشلەر تەرپىدىن زۇلۇم قىلىندى: بىرىنچى تائىفە: مەخپى كۆرۈشۈش ئارقىلىق مۇھەببەتنى بۇزۇقچىلىق، پاھىشە، ياكى زىنانىڭ مۇقەددىمىسى قىلىۋالدى… يەنە بىر تائىفە: مۇھەببەت دىگەن سۆزگە چاپلىشىپ قالغان ھارام قىلىقلار ئۇنىڭ زىھنىگە يەرلىشىپ كەتكەنلىكى ئۈچۈن، مۇھەببەتنى ئىنكار قىلىپ، تۈرگە ئايرىمايلا ھارام دەپ قاراشتى… مۇھەببەتنىڭ ھالىلى ۋە ھارىمىنى تەڭلا رەت قىلىشتىى… شۇنىڭ ئۈچۈن “ مۇھەببەت “ دىگەن زۇلۇمغا ئۇچىرغان بۇ ئاتالغۇنى ئىزاھلاش، تىگىگە چۆكۈش مۇھىم بولۇپ قالدى. مۇھەببەت نىمە ئۈچۈن؟ مۇھەببەت دىگەن ـ ئىنساننىڭ ھاياتىدىلا ئەمەس، كائىنات تۈزۈمىدىمۇ ناھايىتى مۇھىم ئىش، چۈنكى مۇھەببەت ئارقىلىق كائىنات تۈزۈمگە كىرىدۇ، مەسىلەن؛ سەييارە يۇلتۇزلار بىر ـ بىرىگە :“ تارتىش“ ھالىتىدە بولغاچقا ئۆز ئوقىدىن ئايرىلمايدۇ، زەررە يادروسىغا ئوخشاش كىچىك نەرسىلەرمۇ بىر بىرىگە “ تارتىش“ ھالىتىدە بولىدۇ… ئاللاھ تائالا مۇھەببەتنى بەندىلىرى بىلەن بولىدىغان ئالاقىنىڭ ئەڭ ياخشىسى دەپ باھا بەردى، قۇرئاندا مۇھەببەت ئالاقىسىنى مۇنداق تەسۋىرلەيدۇ: { اللھ (ئۇنىڭ ئورنىغا) ئۇلارنى دوست تۇتىدىغان، ئۇلارمۇ اللھ نى دوست تۇتىدىغان} مائىدە سۈرىسى، 54- ئايەت. ئىنسان تەبئىيىتى مۇھەببەتكە تەبئىلىشىپ كەتكەن، ئىنسان مۇھەببەتكە ئىنتىلىدۇ، مۇھەببەتنى ئارزۇ قىلىدۇ… بىر ئادەمنىڭ يۈزىگە بىرلا قاراپ ئۇنىڭ ياخشى كۆرىدىغانلىقى ياكى ياخشى كۆرمەيدىغانلىقىنى بىلگىلى بولىدۇ، ھەقىقى مۇھەببەت يۈزگە ئەكىس ئىتىپ تۇرىدۇ، يۈزنى خورسەنلىك ۋە ئارزۇ بىلەن يالتىرىتىدۇ. مۇھەببەت بولمىغان بولسا دۇنيا رۇس ماڭمىغان بولاتتى… ئىنسان ئۆزىنى ياخشى كۆرىدۇ، شۇنىڭ ئۈچۈن ئۆز مەنپەئەت يولىدا كۆرەش قىلىدۇ، ئىنسان ۋەتىنىنى ياخشى كۆرىدۇ، شۇنىڭ ئۈچۈن ۋەتەن يولىدا قىنىنى تۆكىدۇ… دىنىنى ياخشى كۆرىدۇ، شۇنىڭ ئۈچۈن دىن يولىدا بارلىق نەرىسللىرىنى ئاتايدۇ. ئاللاھ تائالا مۇھەببەتنى ئىنسانلار ئارسىدىكى ئالاقىنىڭ ھۆكۈمرانى قىلىپ بىكىتتى، مۇھەببەتنى ئانىنىڭ قەلبىدە ئورۇنلاشتۇردى، شۇنىڭ ئۈچۈن ئانا پەرزەنتىنىڭ خۇرسەنلىكى، راھىتى ۋە خاتىرجەملىكى يولىدا قانچە كىچىلەرنى ئۇخلىماي ئۆتكۈزىدۇ. ئاتا بولغۇچى بولسا پەرزەنتلىرىنىڭ بەختى ئۈچۈن كىچە ـ كۈندۈز جاپالىق ئىشلەپ، ئۇلارنى بەختلىك قىلىشنى ئويلايدۇ… مۇھەببەت دىگەن سۆزنىڭ مەنىسى نىمە؟ ”مۇھەببەت“ دىگەن سۆز، ئاقلىق، سۈزۈك ۋە ساپلىق دىگەن سۆزدىن تۈرلىنىپ چىققان، مۇھەببەتمۇ شۇنىڭغا ئوخشاش، مۇھەببەتتە قاراڭغۇلۇق ياكى ئوغۇرلۇقچە سۆزلەر ياكى ئۆيگە دەرىزىىدىن كىرىدىغان ئىش يوق. راستچىل مۇھەببەت دىگەن، سەن ياخشى كۆرگەن كىشى بىلەن مەھەللە ۋە كوچىلاردا بىرگە ماڭغان ۋاقتىڭدا، كۆزلەر سىلەرگە ئارزۇ- ئۈمىد بىلەن تەلپۈنىدىغان، يۈرەكلەر چىن ـ يۈرەكتىن سىلەرگە دۇئا قىلىدىغان، ئاتا- ئانىلار پەخىرلىنىدىغان مۇھەببەتتۇر، راستچىل مۇھەببەت خاتىرجەملىك ۋە ئامانلىقتۇر، ئۇ يەنى “ توي قىلشتۇر“. بىر كىشى مۇنداق دەيدۇ: مەن نىكاھتىن كىيىن بىرىنچى قىتىم ئايالىم بىلەن بىرگە ئارام ئىلىپ ئولتۇرغان ۋاقتىمدا، دۇنيانىڭ ھەممىسى ماڭا قاراۋاتقاندەك ھىس قىلدىم، بىز ئۇچرىغان كىشلەرنىڭ ھەر بىرسىگە: بىز توي قىلدۇق دىگىم كىلەتتى. ئايالىمغا ھەر قىتىم قارىغىنمدا، ئۇنىڭ كۆزىدە خۇرسەن بولۇش ۋە پەخىرلىنىش قارىشى كۆرنەتتى، لىۋىدە بەخت- سائادەت، رازىلىق ۋە تەبەسسۇم چىقىپ تۇراتتى. بۇ خىل سۈرەت بىلەن ھارام ئىشنى قىلىش ئۈچۈن پۇرسەت كۈتۈپ تۇرىدىغان يەنە بىر خىل سۈرەتنىڭ ئارسىدىكى پەرق نىمە دىگەن بىر ـ بىرىگە زىت ھە!… مەخپى ئۇچۇرشۇشلار ھەقىقى مۇھەببەت ئەمەس، ئابروينى تۆكۈپ، بىشىنى كۆتۈرەلمەسلىككە ئىلىپ بارىدىغان ۋە قەلبنىڭ خارلىقىغا باشلايدىغان سۈرەت مۇھەببەت ئەمەس، بىز خىجىل بولىدىغان سۈرەت مۇھەببەت ئەمەس… مۇھەببەت دىگەن قاراڭغۇدا ياكى بۇلغانغان مۇھىتتا ئۆسمەيدىغان گۈلگە ئوخشايدۇ. ئىسلام دىنى مۇھەببەتكە قارشىمۇ؟ مۇھەببەتنى يامان كۆرەمدۇ؟ ئىسلام دىنى مۇھەببەتلەشكۈچىلەرنى قوغلىمايدۇ، مۇھەببەت سەۋەبلىرىنى رەت قىلمايدۇ، مۇھەببەت مەنبەلىرىنى قۇرتىۋەتمەيدۇ، لىكىن چۇلۋۇر قولدىن چىقىپ كىتىپ، ھارام ئىشلارنىڭ يۈز بەرمەسلىكى ئۈچۈن مۇھەببەتنى پاكلايدۇ، ئىسلام دىنىدا مۇھەببەتنىڭ ئورنى ئەر ـ ئاياللىق مەيدانىدا بولىدۇ. ئىسلام دىنىدىكى مۇھەببەت قايسى بىر مۇھەببەتتىن پەرقلىنىدۇ، بۇ مۇھەببەت ئوبىكتىپلىق بىلەن ئالاھىدە. بەزى ئەرلەرنىڭ گۈزەل ئايالى بولسىمۇ، ئۇ ئايالنىڭ ھىسياتى قۇرۇق، سۆزى قوپال، چىچىلاڭغۇ بولۇپ، قەلب لوغىتىدىن بىر نەرسىنى چۈشەنمەيدۇ ۋە ۋىجدان دۇنياسدىن بىر نەرسىنى ھىس قىلمايدۇ. بەزى بىر دىيانەتلىك كىشلەر مۇھەببەتنى ئەيىپ ۋە پەسكەشلىك دەپ قارايدۇ، بۇ تامامەن خاتا كۆز قاراش، شۇنىڭ ئۈچۈن بۇ كىشى ئايالىغا دوستلۇق ئىزھار قىلمايدۇ، كۆڭۈل ئىشارىتى ۋە چاقچاقنىڭ ئۇسۇلىنى بىلمەيدۇ. بۇخارى ۋە مۇسلىم رىۋايەت قىلغان بىر ھەدىستە : “ ئەمرى ئىبنى ئاس رەسۇلۇللاھتىن: كىم سىللىگە ھەممىدىن مۇھەببەتلىكرەك؟ دەپ سورىغاندا، رەسۇلۇللاھ : “ ئائىشە“ دەپ جاۋاب بىرىدۇ“ رەسۇلۇللاھ (ئائىشە) دىيىشتىن خىجىل بولمىدى . رەسۇلۇللاھ ھەزرىتى خەدىچىنى ياخشى كۆرگەنلىكىدىن ئەسلىگەن ۋاقتىدا ھەزرىتى ئائىشىنىڭ كۈندەشلىكى تۇتۇپ قالىدۇ، رەسۇلۇللاھ ھەزرىتى خەدىچىگە بولغان مۇھەببىتىنى تەكىتلەپ: “ مەن ئۇنى ياخشى كۆرەتتىم“ دىگەن، بۇخارى رىۋايىتى. رەسۇلۇللاھ ھەزرىتى خەدىچىنى ياخشى كۆرىدىغانلىقى بىلەن پەخىرلەندى، رەسۇلۇللاھ مۇسۇلمانلار ئارسىدا مۇھەببەتنىڭ تارقىلىشىغا ھىرىس ئىدى، ئۇ قاراڭغۇدا بولغان مۇھەببەتنىڭ شەك ـ گۇماندىن خالى بولمايدىغانلىقىنى بىلەتتى. بىر ئادەم رەسۇلۇللاھنىڭ قىشىغا كىلىپ:“ بىزنىڭ بىر قىزىمىز بار ئىدى، ئۇ قىزىمىزغا ئىككى كىشى خىرىدار بولۇپ كەلدى: بىرسى باي، يەنە بىرسى كەمبەغەل، قىزىمىز كەمبەغەل بىلەن توي قىلىمەن دەيدۇ، بىز باي بىلەن توي قىلىشىنى خالايتتۇق، دىيىشتى. رەسۇلۇللاھ : “ ياخشى كۆرۈشۈپ قالغانلارنىڭ دورىسى توي قىلىشتۇر“ دىگەن. ( كەنزۇل ئۇممال، 45597 ـ ھەدىس). رەسۇلۇللاھ مۇھەببەت ئالاقىسىنى سوراپ كەلگەن ئادەمگە خاپا بولۇپ كەتمىدى، ئۇ : “ قىزىڭ ئۆز مەنپەتىنى بىلمەيدۇ، سەن خالىغانچە بىر تەرەپ قىلغىن دىمىدى، مۇھەببەت تۇيغۇسىغا چىقىش يولى تىپىپ بەردى“. ئىسلام دىنى مۇھەببەتنى ھىمايە قىلىدۇ، مۇھەببەت ئۇرغىنىڭ قەلبلەردە ئۈنۈشىنى مەقسەت قىلىدۇ، مۇھەببەت ئۇرغىنىڭ توغرا ئۆسۈش يولى توي قىلىشتۇر. مۇھەببەت ئىبادەت قىلىنىدىغان ئىلاھ ئەمەس ئىسلام دىنى تەڭپۇڭ يولنى تۇتۇپ ماڭىدىغان دىن، ئۇ مۇھەببەتنى بەك يۇقۇرى كۆتۈرۋەتمەيدۇ ياكى تۆۋەن كۆرمەيدۇ، ئىسلام دىنى بۇ پەزىلەتلىك ھىسيات تۇيغۇسىنى ھۆرمەتلەيدۇ، بىراق بەزىلەرنىڭ مۇھەببەتنى ئىلاھ قىلىۋىىلىشىنى رەت قىلىدۇ. ئىسلام دىنى مۇھەببەت يولىنى تۈزلەپ، بارلىق مۇھەببەت ئاللاھنى ياخشى كۆرۈش مۇھەببىتى ئاستىدا بولۇشى لازىم دەپ قارار قىلىدۇ: { ئىيتقىنكى، « ئەگەر سىلەرنىڭ ئاتاڭلار، ئوغۇللىرىڭلار، قىرىندىشىڭلار، خوتۇنلىرىڭلار، ئۇرۇق- تۇغقانلىرىڭلار (ھەمدە ئۇلاردىن باشقىلار)، تاپقان پۇل-ماللىرىڭلار، ئاقماي قىلىشىدىن قورققان تىجارىتىڭلار، ياخشى كۆرىدىغان ئۆيلىرىڭلار سىلەر ئۈچۈن اللھ دىن، اللھ نىڭ پەيغەمبىرىدىن ۋە اللھ نىڭ يولىدا جىھاد قىلىشتىنمۇ سۆيۈملۈك بولسا (يەنى شۇلار بىلەن بولۇپ كىتىپ، اللھ نىڭ پەيغەمبىرىگە ياردەم بەرمىسەڭلار)، ئۇ ھالدا سىلەر تاكى اللھ نىڭ ئەمرى (يەنى مەككىنى پەتىھ قىلىش ئىزنى) كەلگۈچە كۈتۈڭلار، اللھ پاسىق قەۋمنى (يەنى اللھ نىڭ دىنىنىڭ چەك- چىگرىسىدىن چىقىپ كەتكۈچىلەرنى) ھىدايەت قىلمايدۇ}تەۋبە سۈرىسى، 24- ئايەت. بۇئايەت مۇھەببەتنىڭ قەدىر قىممىتىنى كەمسىتمەيدۇ، بەلكى يۇقۇرى كۆتۈرىدۇ، يەنى سىنىڭ كىشلەرگە بولغان مۇھەببىتىڭ ئاللاھغا بولغان مۇھەببىتىڭگە سەۋەبچى بولۇشى لازىم. قايسى ئىش ھەممىدىن ئاللاھغا مۇھەببەتلىكرەك؟ دىگەن سوئالنى سوراش ھەر بىر مۇسۇلماننىڭ قەلبىگە يىتىپ بارغان، :“ قايسى ئىش ھەممىدىن ئاللاھغا مۇھەببەتلىكرەك؟ دىگەن سوئال رەسۇلۇللاھتىن قايتا قايتا سورالدى“. مۆمىنلەر ئارسىدىكى مۇھەببەت ئىماننىڭ شەرتى قىلىنىپ بەلگىلەندى، رەسۇلۇللاھ: “ ئاللاھ بىلەن قەسەمكى، بىر ـ بىرىڭلارنى ياخشى كۆرۈشمىگىچە مۆمىن بولالمايسىلەر“ دىگەن، ئەبۇداۋۇد رىۋايىتى. مۇھەببەت ئىبادەت بولغان چاغدا يىگىت بىلەن قىزنىڭ ئارسىدىكى مۇھەببەت بەزىدە ئىبادەتمۇ بولىدۇ، ئەگەر ئىككەيلەننىڭ ئارسىدىكى مۇھەببەت ئاللاھ ھالال قىلغان توي قىلىش ئارقىلىق بولسا ئىبادەت بولىدۇ. ئىسلام مۇتەپەككۈرى دوكتۇر رامىزان بوتى مۇھەببەتنى چىراغقا ئوخشۇتۇپ مۇنداق دەيدۇ:“ مۇھەببەت ئىنسانغا نىسبەتەن قاراڭغۇ ئۆيدە يىنىۋاتقان چىراغقا ئوخشايدۇ، ئەگەر سەن چىراغنى ئۆچۈرۋەتسەڭ، ئىنساننىڭ ۋۇجۇدى قاراڭغۇلۇق ۋە يىتىمسىراشقا ئۇچرايدۇ، ئەگەر چىراغنىڭ پىلىكىنى بەك كۆتۈرۋىتىپ قالساڭ، چىراغنىڭ ئۇچقۇنى ئۇلغۇيۇپ، قەلبىڭنى تۈتۈن باسىدۇ، قەلب ئوتنىڭ يالقۇندىغان تەسىرىدىن كۆيۈپ كىتىشىمۇ مۈمكىن“. ئۇ يەنە: “ مۇھەببەت راستچىل ساغلام ئىتىقادقا ئۇچراشسا، ئاجايىپ روھى ئۈستۈنلۈكنى پەيدا قىلىدۇ“دەيدۇ. مۇھەببەتنىڭ ئۆزى جىنايەت ئەمەس، بەلكى ئۇ شەرەپلىك تۇيغۇ، لىكىن بۇ پاك تۇيغۇغا ھارام ئارلىشىپ قالسا، مۇھەببەتنى بۇلغايدۇ… ئەگەر سەن ئىرادىسىز ھالەتتە مۇھەببەتكە چۈشۈپ قالغان بولساڭ، ئائىلەڭ بىلىشى لازىم… ئاپىڭىزنىڭ قىشىغا بىرىپ، پالانى يىگىت ماڭا سۆز ئاچماقچى ئىدى، ئۇنىڭ شارائىتى ھازىر يار بەرمەيدۇ، دەڭ… ئاپىڭىز ھۇشيارلىقى بىلەن مۇناسىپ چارە تىپىپ تويۇڭلارنى قىلىپ قويىدۇ، مۇھەببەت يورۇقتا بولسۇن… مۇھەببەتنىڭ نۇرى توي قىلىشتۇر… مۇھەببەت كۆپلىگەن قوللارنىڭ بىرلىكتە كۆڭۈل بۆلۈشىگە مۇھتاج بولىدىغان نازۇك غۇنچا، مۇھەببەتنىڭ قاراڭغۇدا ئۈنگىنى قىزنىڭ پايدىسى ئۈچۈن بولمايدۇ، سىزنىڭ كىچىك ئىككى قولىڭىز بۇ غۇنچىدىن خەۋەر ئىلىپ بولالمايدۇ. ئى ئاللاھ، بىز سىنى، پەيغەمبىرىڭنى، دىنىڭنى، پەرىشتىلىرىڭنى، سەن ياخشى كۆرىدىغان بەندىلىرىڭنى ۋە سەن ياخشى كۆرگەن بارلىق كىشلەرنى ياخشى كۆرىمىز… بۇ مۇھەببەتمۇ؟ ياشلار قايسى خىل تۈردىكى مۇھەببەتنى مەقسەت قىلماقچى؟ گۇمانلىق مۇھەببىتى، ئوغۇرلىقچە قاراش مۇھەببىتىنىمۇ؟… ھىچ نەرسە توختىتالمايدىغان سەلدەك جىنسى ئارزۇ مۇھەببىتىنىمۇ؟… ئۇلار تانسا ۋە يالىڭاچ بەدەن مۇھەببىتىنى مەقسەت قىلماقچىمۇ؟! ”مۇھەببەت“ دىگەن بۇ پاك ئاتالغۇغا تاجاۋۇز قىلىپ، ئۇنىڭ ئابرويىنى بۇلغاپ، سايىسىنى زەھەرلەش نىمە دىگەن زۇلۇم! مۇھەببەت ھاياتنىڭ ئۆزىمۇ؟ يەنى ئوغۇللار بىلەن قىزلار ئارسىدىكى مۇھەببەت ھاياتلىقنىڭ نىشانىمۇ؟… مۇھەببەت ھاياتلىقنىڭ ئۆزى ئەمەس، چۈنكى ھاياتلىق كەڭرى دۇنيا، مۇھەببەت- ئەھمىيەتلىك بولسىمۇ- ئىنسانلار مۇھەببەت تۈرىنىڭ بىر قىسمىدىن ئىبارەت. ياشلارنىڭ ھاياتتىكى نىشانى زادى نىمە؟ ئارزۇ- ئارمانلىرى قايسى؟ كۆرسەتكەن خىزمىتىچۇ؟ مەدەنىيەت ساپاسى قانچىلىك؟ خەلقىگە قانچىلىك ئىش قىلىپ بىرەلىدى؟ ئىنسانىيەت مەدەنىيتىگە قانچىلىك ھەسسە قوشالىدى؟… غەرب ئەللىرىنىڭ ئەخلاق ئۆلچىمى مۇھەببەتكە ھەجمىدىن كۆپرەك ئورۇن بىرۋەتتى، مۇھەببەتنىڭ ئۇقۇمىنى خۇنۇكلەشتۈرۈپ، ياشلار ئارسىدىكى بنىورمال ئالاقىگە چەكلەپ قويدى. يىغىنچاق بىر سۆز بىلەن ئىپادىلىگىنىمزدە، مۇھەببەت توغرىسىدىكى ئوي- پىكىرلەرنى زەھەرلىدى، پاك مۇھەببەت ژورنال، كىنوـ تىلۋۇزۇر، ناخشىغا ئوخشاش تۈرلۈك تەشىۋىقات ۋاستىللىرىنىڭ ھۇجۇمىغا ئۇچىردى… غەرب ئەللىرى مۇھەببەتنى تىجارەتكە ئايلاندۇرۇپ مىليارتلاپ پۇل تاپماقتا، شۇنىڭ ئۈچۈن مۇھەببەت دىگەن سۆز ئىنساننىڭ ئۇنىڭغا ئىرشىشى قىيىنلىشىپ خىيالى سۈرەتكە ئايلىنىپ قالدى. مۇھەببەتنىڭ راستچىللىقىنىڭ بەلگىسى توي قىلىش رەسمىيەتلىرىگە قاراپ يول ئىلىشتۇر. توي قىلىشتىن قاچىدىغان يىگىت كۆڭۈل ئىچىشنىلا مەقسەت قىلىدۇ، ئۇنىڭدا پاك مۇھەببەت ھىسياتى بولمايدۇ. يىگىت شۇنى بىلىشى كىرەككى، ئۇ قىزغا چاپلاشقان ياكى سۆيگەن ۋاقتىدا، قىزنىڭ ئاتا- ئانىسىنىڭ ھەققىگە تەسىر كۆرسىتىپلا قالماي، ئاللاھنىڭ ھەققىگىمۇ تاجاۋۇز قىلغان بولىدۇ. چۈنكى قىز دادىسىنىڭ ھىمايىسىدە بولسا، بىرىنچى بولۇپ ئۇ قىز ئاللاھنىڭ ھىمايىسىدە بولىدۇ. قىزلارمۇ شۇنى بىلىشى كىرەككى، ئۇ ھارام ئىشلارغا رۇخسەت قىلسا، يەنى ئۆزىنى يىگىتنىڭ تۇيغۇسىغا تاپشۇرسا، ئۇ ئائىلسىنىڭ ئىشەنچىسىگە خىيانەت قىلىپلا قالماستىن، بەلكى ئاللاھغا خىيانەت قىلغان بولىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن توي قىلىش بىرىنچى يول… شۇنىڭ ئۈچۈن كۆرەش قىلغىن، ئەگەر سەن بىرسىنى ياخشى كۆرۈپ قالغان بولساڭ توي قىلغىن، ئەگەر سەن راستىنلا ياخشى كۆرىدىغان بولساڭ، بۇ مۇھەببەتنى ۋەيران قىلىدىغان ئىنىرگىيەگە ئايلاندۇرماي، ئىجادىيەت يارىتىدىغان كۈچگە ئايلاندۇرغىن… توي قىلىشنىڭ ئىھتىياجىنى قامداش ئۈچۈن ئۈزمەي خىزمەت قىلىدىغان ئەمگەككە ئايلاندۇرغىن… ياخشى كۆردۈم دەپ دەۋا قىلىپ قويۇپ، ئاندىن مۇھەببىتى ئۈچۈن خىزمەت قىلىشتىن ھورۇنلۇق قىلغان كىشىدىنمۇ يالغانچى كىشى بولمىسا كىرەك!. ئەگەر سەن مۇھەببىتىڭدىن ئايرىلىپ قىلىشتىن ئەنسىرەپ يىغلىساڭ، سەن ياخشى كۆرىدىغان كىشى بىلەن سىنى جەم قىلىش ئۈچۈن ئاللاھغا سەجدە قىلىپ ياش تۆككىن. مۇھەببەتنى ۋەيران قىلغۇچى ئامىلغا ئايلاندۇرمىغىن، كىچىچە يىغلاپ، خىزمىتىڭنى تاشلىمىغىن! كىم مۇھەببىتىنى قوغدىماقچى بولسا، قوغداشقا قادىر… چۈنكى ئاللاھ تائالا مۇھەببەتنىڭ ئۆسۈپ يىتىلىشى، ھىسياتنىڭ ئۈستۈن بولۇشىنى خالايدۇ… ساپ مۇھەببەت توي قىلىش ئارقىلىق ئۆسۈپ يىتىلىدۇ. توي قىلىتىشن ئىلگىرىكى مۇھەببەت ھكايىلىرى 1. توي قىلىش ئۈنۈملۈك بولۇشى ئۈچۈن مۇھەببەتلىشىش شەرتمۇ؟ قىزىقىپ قىلىش مۇھەببەتلىشىتىن پەرقلىنەمدۇ؟ مۇھەببەت ھىسياتتا ( ھىسياتى مۇھەببەت) مۇھەببەت قەلب تۇيغۇلىرى بولۇپ، ئىنسان ئۇنى كونترول قىلىپ بولالمايدۇ، چۈنكى قەلبلەر ئاللاھنىڭ قولىدا، ئاللاھ خالىغانچە ئۆزگەرتىدۇ. ئاللاھ تائالا قۇرئان كەرىمدە شۇئەيب ئەلەيھىسسالامنىڭ قىزىنىڭ مۇسا ئەلەيھىسسالامنى قەلبنى چىلاشتۇرغىدەك مۇھەببەت بىلەن ياقتۇرۇپ قالغانلىق ھىكايىسىنى بايان قىلىپ بەردى. ئۇ ئىشنىڭ نەتىجىسىدە ئۇ قىزچاق دادىسىغا مۇسا ئەلەيھىسسالامنىڭ سۈپەتلىرىنى سۆزلەپ بىرىشكە باشلايدۇ، ئاتىسى قوشۇلۇپ مۇسا ئەلەيھىسسالامغا قىزى بىلەن توي قىلىش پىكرىنى ئوتتۇرغا قويىدۇ. مۇسا ئەلەيھىسسالام مۇۋاپىق كىلىپ ئۇ قىزنىڭ تويلۇقى ئۈچۈن 10 يىل خىزمەت قىلىپ بىرىدۇ، مۇھەببەت ئەڭ قىممەتلىك نەرسە بولمايدىغان بولسا، مۇسا پەيغەمبەرنىڭ كۆپ ۋاقتى تويلۇق يولىدا كەتمىگەن بولاتتى. رەسۇلۇللاھ، مۇھەببەت ئوتى تۇتۇشۇپ قالسا، نىكاھ قىلىشتىن باشقا بىرنەرسىنىڭ ئۇ ئوتنى ئۆچۈرەلمەيدىغانلىقىدىن ئىبارەت بۇ چۈشەنچىنى تىخىمۇ تەكىتلەپ مۇنداق دىگەن: “ ياخشى كۆرۈشۈپ قالغانلارنىڭ بىردىن بىر دورىسى نىكاھ قىلىشتۇر“ ئىبنى ماجە رىۋايەت قىلغان. ئىپپەت ۋە تەقۋالىق يۈگەنلىرى بىلەن باغلانغان مۇھەببەتتە مەسىلە يوق، ئۇنىڭ بىردىن بىر يولى نىكاھ قىلىشتۇر. ئەگەر ئۇنداق بولمىسا، سەۋر قىلىش بىردىن ـ بىر چارىسىدۇر. 2. مۇھەببەت ئەمەلىيەتتە ( بۈگۈنكى مۇھەببەت) بىز ئىستىلى مۇھەببەت بىلەن تۇيغۇ- ھىسيات مۇھەببىتىنى پەرقەلەندۈرۈپ قارايمىز. مۇھەببەت كۆڭۈلدىكى تۇيغۇ بولسا ھالال، لىكىن مۇھەببەت ئۇ يەر بۇ يەرلىرىنى تۇتۇش، سۆيۈشكە ئوخشاش ئىستىلگە ئايلىنىپ قالسا ھارام بولىدۇ ۋە كۆپ سەلبى ئىشلار كىلىپ چىقىدۇ، چۈنكى ئاشىقنىڭ ئۆزىنى تۇتىۋىلىشى ناھايىتى تەس. شۇنىڭ ئۈچۈن ئامرىكىدىكى “ census “ مەركىزى 2000 ـ يىلى ئىلىپ بارغان ئامرىىدىكى سىتاتىسكىلىق مۇھەببەت نەتجىلىرىنى دىققىتىڭلارغا سۇنىمىز: 1. 15 ياشتىن 44 ياشقىچە بولغان ئارلقىتىكى 41% ئاياللار توي قىلىتشىن ئىلگىرى ئەمەلى جىنسى مۇناسىۋەت ئۆتكۈزگەن. بۇلارنىڭ ياش ئۆلچىمى تۆۋەندىكىچە: %9 ئاياللارنىڭ ياشلىرى 15 ياشتىن تارتىپ 19 ياشقىچە %39 ئاياللارنىڭ ياشلىرى 20 ياشتىن تارتىپ 24 ياشقىچە %49 ئاياللارنىڭ ياشلىرى 25 ياشتىن تارتىپ 29 ياشقىچە %51 ئاياللارنىڭ ياشلىرى 30 ياشتىن تارتىپ 34 ياشقىچە %50 ئاياللارنىڭ ياشلىرى 35 ياشتىن تارتىپ 39 ياشقىچە 43 ئاياللارنىڭ ياشلىرى 40 ياشتىن تارتىپ 44 ياشقىچە نەتجىسى: %41 مۇھەببەت ئەھۋاللىرى ھامىلدار بولۇپ قالغان. %33 تۇغۇت ئەھۋالى توي قىلمىغان ئاياللاردىن بولغان. %41 ئاياللارنىڭ بىرىنچى تۇغۇتى مۇھەببەتتىن تۇغۇلغان بالىلار. %25 بالىلار تىخى توي قىلمىغان كىشلەر ئائىلىسىدە تۇرمۇش كەچۈرىشى پەرەز قىلىنماقتا. 2. مۇھەببەت ئالاقىسىدىن كىيىنكى توي قىلىش نىسبىتى: %55 ئاياللارنىڭ ئەھۋالى بىر ئۆيدە بەش يىل ياشاپ بولغاندىن كىيىن ئاندىن توي قىلىش بىلەن ئاخىرلىشىدۇ. %40 ئاياللارنىڭ ئەھۋالى بىر ئۆيدە بەش يىل ياشاپ ئاجىرشىپ كىتىدۇ. %5 ئاياللارنىڭ ئەھۋالى بەش يىلدىن كۆپرەك بىر ئۆيدە تۇرمۇش كەچۈرەلەيدۇ. %75 مۇھەببەت بىلەن ياشىغان ئاياللارنىڭ ئەھۋالى، ئۇلار ئەمدى شرىكلىرى بىلەن توي قىلىشقا پىلان تۈزۈشمەكتە. بۈگۈن توي قىلغانلارنىڭ كۆپىنچىسى ئىلگىرى بىرگە ياشىغانلاردۇر. بىرىنچى قىتىم توي قىلغان 53 پىرسەنت ئاياللار، شىرىكلىرى بىلەن بىر ئۆيدە بىر مەزگىل ياشاپ بولۇپ ئاندىن توي قىلغانلار. ( سىتاستىكا مەلۇماتنىڭ ئەسلى مەنبەسى: http://www.unmarried.org/ ) *** بىز مەقسەت قىلىدىغان مۇھەببەت زادى قايسى؟ بىز دىل ۋە قەلىبلەرنى ئۆزگەرتەلەيدىغان مۇھەببەتنى مەقسەت قىلىمىز، مۇھەببەتلەشكۈچىلەرنى تارىخ خاتىرلىگىدەك بۈيۈك ئىشلارنى قىلىشقا ئۈندىيەلەيدىغان مۇھەببەتنى دىمەكچىمىز. سىلەر ئالەم بويىچە تويلۇقى ئەڭ قىممەت ئايالنى بىلەمسىلەر؟ مىنىڭ ئويلىىشمچە، سىلەرنىڭ ئوي- خىيالىڭلار مەشھۇر مەلىكىلەر ۋە چولپانلارغا كىتىدۇ. سلەرنىڭ شۇنداق ئوي – پىكر قىلىشىڭلار ھەق! چۈنكى بىز مۇشۇنداق تەپەككۈر قىلىپ كۆنۈپ قالغان، بىزنىڭ ئالدىمزدىكى مۇھەببەتنىڭ ئۆلچىمى مۇشۇنداق . بىراق ھەقىقى مۇھەببەتلەشكۈچىلەر ئۇ ئايالىنىڭ كىملىكىنى بىلىدۇ! ۋەقەگە كىلەيلى: ئۇممۇسۇلەيم دۇنيا بويىچە تويلۇقى ھەممىدىن قىممەت ئايال. بۇ ئايالنىڭ يولدىشى ۋاپات بولۇپ، ئىددىىتى ئاخىرلاشقاندىن كىيىن، ئەبۇتەلھە سۆز ئىچىپ كىلىدۇ، لىكىن بۇ ئايال رەت قىلىدۇ…. نىمە ئۈچۈنلىكىنى بىلەمسىلەر؟ ئۇ ئايال ئالتۇن ــ كۈمۈش تەلەپ قىلىۋاتسا كىرەك، ئەبۇ تەلھە ئۇئايالدىن : ئالتۇن ـ كۈمۈش تەلەپ قىلامسىز؟ دەپ سورىدى. ئۇ ئايال: مەن خۇدا بىلەن قەسەم قىلاي، سەن مۇسۇلمان بولساڭ، مىنىڭ تويلۇقۇمغا سىنىڭ مۇسۇلمان بولغانلىقىڭ يىتىدۇ، ئالتۇن ـ كۈمۈش تەلەپ قىلمايمەن، دەيدۇ. ئۇ، مەن قانداق مۇسۇلمان بولىمەن؟ ئۇ ئايال: “ بىر ئاللاھدىن باشقا ئىلاھ يوق، مۇھەممەد ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى“ دەپ گۇۋاھلىق بىرىسەن، ئاندىن ئۆيۈڭدىكى بۇتلارنى سۇندۇرۇپ تاشلايسەن دەيدۇ…. ئەبۇتەلھە خۇرسەن بولۇپ، شاھادەت كەلىمىسىنى ئىيتىدۇ. دىمەك، ئىسلام دىنى ئۇ ئايال قولغا كەلتۈرگەن ئەڭ قىممەتلىك تويلۇق. ئۇنىڭدىنمۇ قىممەتلىك تويلۇق بولامدۇ؟ ھەقىقى مۇھەببەت دىگەن مانا مۇشۇ، بۇ مۇھەببەت قانداقمۇ ئۇنتۇلسۇن؟! بۇ كۈنلەردە مۇنداق مۇھەببەتنى باشتا بىلمىسەكمۇ، مۇھەببىتىمىزنى پاك ھىسيات بىلەن باشلايلى، كۈنلەرنىڭ ئۆتۈشى بىلەن توي قىلىش بىلەن تەرەققى قىلدۇرايلى، مۇقەددىمىسى جىنسى شەھۋەت بولغان، نەتىجىسى رەزىلەت بولغان مۇھەببەتتىن يىراقلىشايلى!. خۇلاسە ئىسلام دىنى مۇھەببەتلىشىشكە قارشى ئەمەس، تۇيغۇـ ھىسيات بىلەن بولىدىغان مۇھەببەتنى ئىنكار قىلمايدۇ، قەلب مايلىچانلىقنىڭ بولۇشى نورمال مەسىلە. بىر قىز يىگىتكە ، يىگىت قىزغا ياخشى كۆرىدىغانلىقىنى بىلدۈرسە مەسىلە يوق. لىكىن بۇمۇھەببەت ئاتا ـ ئانىنىڭ بىلىشى بىلەن يورۇقتا بولۇشى كىرەك. دۇرۇس بولىدىغان مۇھەببەتنىڭ شەرتلىرى: 1. قولتۇقلىشىدىغان ئىشلار بولماسلىقى، 2. سۆيۈشىدىغان ئىشلار بولماسلىقى، 3. قۇچاقلىشىدىغان ئىشلار بولماسلىقى، 4. گۈرە سىلىشىدىغان ئىشلار بولماسلىقى، 5. بىر ـ بىرىنىڭ ئەۋرەت ھىساپلىنىدىغان ئەزالىرىغا قارىماسلىقى، 6. تانسا ئوينىماسلىققا ئوخشاش، شەرىئەت چەكلىگەن شەرتلەرگە بويسۇنغان مۇھەببەت دۇرۇس بولىدۇ. *** بۈگۈنكى كۈندە مۇھەببەت دەپ ئاتىلىۋاتقان ساختا مۇھەببەت ياكى ھارام قىلىقلار توغرا ئەمەس، سەۋەبى ، قولتۇقلۇشۇپ مىڭىش، سۆيۈشۈش، قۇچاقلىشىش، تانسا ئويناش…. دىگەندەك ئىشلارنىڭ ھەممىسى ھارام. بۈگۈنكى جەمىيتىمىزدىكى مۇھەببەت، نامى ئۆزگەرتىلگەن پاھىشىنىڭ مۇقەددىسىمى ھىساپلىنىدۇ. ئۇنى پاك مۇھەببەت دىگىلى بولمايدۇ. قىز ـ يىگىتلەر دىنىمزغا ۋە ۋەتىنىمىزگە بولغان مۇھەببىتىمزىنى ئاشۇرايلى، ئاللاھدىن قورقۇيلى!

oychan

	مۇشۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك تۆۋەندىكى يازمىنىمۇ كۆرۈپ قويۇڭلار: ياش قىز-يىگىتلەر سەمىگە ئىسلامچە مۇھاببەت قارىشى كىشىلەر ھەردائىم: «مۇھەببەت ئىنسانىيەت جەمئىيتىدىكى مەڭگۈلۈك تىما» دىيىشىدۇ. ئوخشىمىغان دەۋىردە، ئوخشىمىغان مەدەنىيەت ئىدديسىدە، ئوخشاش بولمىغان دىننىيي ئىتقادتىكىلەر، ئوخشىمىغان دۆلەت كىشلىرى مۇھەببەتكە ھەرخىل ئېنىقلىما بېرىشكەن. قىسقارتىپ ئېيتقاندا، مۇھەببەت - ئادەم ۋە ئادەم، ئادەم ۋە شەيئىي ئوتتۇرسىدىكى بىرخىل ياخشى كۆرۈش ۋە ياخشى كۆرۈلۈش مۇناسىۋىتى ھېسابلىنىدۇ. تار مەنىدىكى مۇھەببەت بولسا ئەر – ئاياللار ئوتتۇرسىدىكى نىكاھنى مەقسەت قىلغان سۆيۈش ۋە سۆيۈلۈش مۇناسىۋىتىدۇر. ئىسلامنىڭ مۇھەببەت قارىشى ئۆزىگە خاس ئالاھىدىلىككە ئىگە. بىز ئېيتقان مۇھەببەتنى ئاللاھقا بېغىشلاش، پەيغەمبەرنى ياخشى كۆرۈش (ئاللاھ ئۇنىڭغا رەھمەت قىلسۇن)، ئاتا – ئانىنى سۆيۈش، ئايالىنى سۆيۈش، پەرزەنتلىرىنى سۆيۈشنىڭ ئوخشىمىغان مەنىلىرى بار. مۇھەببەتنى ئاللاھقا بېغىشلاش بولسا ئاللاھتىن قورقۇشنى، ئاللاھقا ئىتائەت قىلىشنى كۆرسىتىدۇ(رەببىمىز بۇيرىغاننى جان – دىلىمىز بىلەن كۈچىمىزنىڭ يىتىشىچە بەجا كەلتۈرۈش، رەببىمىز چەكلىگەن ئىشلاردىن قەتئىي ساقلىنىش ھەم ئۇنى تەرك ئىتىش)؛ پەيغەمبەرنى سۆيۈش بولسا (ئاللاھ ئۇنىڭغا رەھمەت قىلسۇن) ئۇنىڭغا سادىقلىق بىلەن ئەگىشىشنى كۆرسىتىدۇ (پەيغەمبىرىمىزنىڭ سۈننەتلىرىگە ئەگىشىش)؛ ئاتا – ئانىنى سۆيۈش بولسا ئۇلارغا ھەقىقى ۋاپادار بولۇش، ئۇلارنى ھۆرمەتلەش، ئۇلار ياشىنىپ كۈچىدىن قېپ قالغان ھالەتتە ھەتتا ئۇلارنىڭ قېشىدا «ئوھوي» دىگەندەك گەپلەرنىمۇ قىلماسلىق، ھەر ۋاقىت ھالىدىن خەۋەر ئېلىشنى كۆرسىتىدۇ؛ ئايالىنى سۆيۈش بولسا ئايالىنى ماددى ۋە مەنىۋى جەھەتلەردىن رازى قىلىش، خوشھال قىلىشنى كۆرسىتىدۇ؛ پەرزەنتلىرىنى سۆيۈش بولسا ئۇلارغا كۆيىنىش، ئۇلارنى ئىسلامچە تەربىيە ئاستىدا ياراملىق تەربىيلەش،  ئۇلارنى ئاسراشنى كۆرسىتىدۇ..... ھازىر بىز ئىسلامچە نەزىرىمىز بىلەن تار مەنىدىكى يەنى ئەر - ئايال ئوتتۇرسىدىكى نىكاھنى مەقسەت قىلغان مۇھەببەت قارىشى ئۈستىدە توختىلىمىز. ئىسلامنىڭ قارىشىچە ئەر – ئاياللار ئوتتۇرسىدىكى مۇھەببەت بىر خىل گۈزەللىكتۇر، ئۇ ياراتقۇچى ئاللاھنىڭ بەندىلىرىگە بەرگەن نىئمىتى. ئاللاھ تائالا قۇرئان كەرىمدە  مۇنداق دەيدۇ:{ئاياللار بىلەن ئۈنسى_ئۈلپەت ئېلشىڭلار ئۈچۈن (ئاللاھنىڭ)ئۇلارنى سىلەرنىڭ ئۆز تىپىڭلاردىن ياراتقانلىقى،(ئاراڭلاردا(يەنى ئەر_خوتۇن ئارىسىدا)مىھىر_مۇھەببەت ئورناتقانلىقى ئاللاھنىڭ (كامالى قۇدرىتىنى كۆرسىتىدىغان )ئالامەتلىرىدىندۇر.پىكىر يۈرگۈزدىغان قەۋىم ئۈچۈن ،شەك _شۈبھىسىزكى بۇنىڭدا نۇرغۇن ئىبرەتلەر بار.}[سۈرە رۇم 21-ئايەت] {ئۇلار سىلەرنىڭ كىيىمىڭلار، سىلەرمۇ ئۇلارنىڭ كىيىمى}. ئىسلام دىنى ئەر – خۇتۇنلارنى ئۆز – ئارا ھۆرمەت قىلىشقا، ئۆز – ئارا خوشھال قىلىشقا، ياقتۇرۇشقا، بۇ خىل مۇھەببەتنى بىرخىل ساۋابلىق ئىشلار قاتارىدا ئاللاھقا ئىتائەت قىلغانلىقنىڭ بەلگىسى قىلىشقا بۇيرۇيدۇ ۋە ئىلھاملاندۇرىدۇ. دىنىمىزدا بىر قىزنىڭ كۆڭلىدە بىر ئوغۇلنى ياكى بىر ئوغۇلنىڭ كۆڭلىدە بىر قىزنى ياخشى كۆرۈشى چەكلەنمەيدۇ. لېكىن بۇ كۆڭۈلدىكى ياخشى كۆرۈش ناتوغرا سۆز – ھەرىكەتلەرنىڭ مەيدانغا كېلىشىگە سەۋەب بولماسلىقى كېرەك. يەنى مۇھەببەت ئەسلى ئورنى بولغان قەلىبتىلا قېلىشى كېرەك. مۇھەببەت بىرخىل سېزىم، بىرخىل تەبىئىي خۇسۇسىيەت، بىرخىل ھېسسىيات. ئىسلام دىنىي ئىنسانلارنىڭ مۇھەببىتىنى ئەيىبلىمەيدۇ، چۈنكى ئىنسانلارنىڭ مۇھەببىتى ماھىيەت جەھەتتىن ئادەمنىڭ كونتروللىقىدا ئەمەس، سىز مەلۇم ئىشتىن، مەلۇم شەيئىدىن خوشھاللانسىڭىز، قايغۇرسىڭىز ئاللاھ سىزنى ئەيىبلىمەيدۇ. سىز ئەمەتنى ياخشى كۆرمىسىڭىز ياكى سەمەتنى بەكرەك ياخشى كۆرسىڭىز سىز بۇ سەۋەبلىك ئەيىبلەنمەيسىز، خۇددى پەيغەمبىرىمىز (ئاللاھ ئۇنىڭغا رەھمەت قىلغاي) ئايالىغا ئېيتقاندەك: «رەببىم، مەن ئۆزەم كونترول قىلالايدىغانلىرىمنى تەقسىم قىلدىم، مەن كونترول قىلالمايدىغانلار ئۈچۈن مىنى ئەيىبلىمىگىن». ئىلگىرى بىرسى ئۆمەرگە (ئاللاھ ئۇنىڭدىن خۇش بولسۇن): «مۇسۇلمانلارنىڭ خەلىپسى، مەن سىنى ياقتۇرمايمەن» دىگەن. ئۆمەر (ئاللاھ ئۇنىڭدىن خوش بولسۇن) ئۇنىڭدىن «ئۇنداقتا سەن ماڭا زۇلۇم قىلامسەن؟» دەپ سورىغان، ئۇ كىشى «ياق» دەپ جاۋاب بەرگەن. ئۆمەر (ئاللاھ ئۇنىڭدىن خوش بولسۇن) «سىنىڭ مىنى ياقتۇرۇش ياقتۇرماسلىقىڭنىڭ كارايىتى چاغلىق» دەپ جاۋاب بەرگەن. ئىسلام كىشىلەرنىڭ مۇھەببىتىنى ئەيىبلىمەيدۇ، لېكىن كىيىن شەكىللەنگەن مۇھەببەت ئامىللىرىنى ئەيىبلەيدۇ. شۇڭلاشقا ئىسلام مۇھەببەت دائىرىسىگە مۇنداق ئىككى تۈرلۈك تەلەپ قويىدۇ: 1. مۇھەببەتنىڭ خوجايىنى بولۇش، مۇھەببەتنىڭ ئىسلام چەك – چىگرىسىگە خىلاپ ئىشلارغا ئېلىپ بېرىشىدىن ساقلىنىش. مەسىلەن: سىز بىر چىرايلىق قىزنى (يىگىتنى) كۆرسىڭىز ئۇنىڭغا ياقتۇرۇش ھېسسىياتى پەيدا بولىشى مۇمكىن، ئىسلام سىزنىڭ بۇخىل ياقتۇرۇش ھېسسىياتىڭىزنى گۇناھ دەپ ھېسابلىمايدۇ، لېكىن سىز قەستەن شۇ قىزغا ئايرىم يېقىنلاشسىڭىز، ئايرىم ئۇچراشسىڭىز....... قاتارلىق، بۇ ئىسلامدا قانۇنسىز ھېسابلىنىدۇ. يەنە شۇنىڭدەك سىز ئەمەتنى ياقتۇرمىسىڭىز بۇ گۇناھ ئەمەس، لېكىن ئۇ سىزگە سالام قىلغاندا، سىز ئۇنى ياقتۇرماسلىقىڭىز تۈپەيلىدىن سالىمىنى ئىلىك ئېلىپ سالام قايتۇرمىسىڭىز بۇ گۇناھ سانىلىدۇ. 2. توغرا، گۈزەل بولغان مۇھەببەت يىتىلدۈرۈش، ناچار ئادەتلەردىن يىراق تۇرۇش لازىم. مەسىلەن: ھەقىقەت، ئادىللىقنى قوغلىشىش ۋە سۆيۈش. سىز ئاكىڭىزنى ياقتۇرمىسىڭىز ئەمەلىيەتتە ئىپادىلىشىڭىزنىڭ ھاجىتى يوق، سىز ئامال بار بۇنداق ئۇرۇق – تۇغقانچىلىقتىن يىراقلاشتۇرىدىغان مۇھەببەتتىن ساقلىنىشىڭىز، ئاكىڭىزغا بولغان مۇھەببەتنى يىتىلدۈرۈشكە تىرىشىشىڭىز زۆرۈر. ئىسلام «بىر كۆرۈپلا ئاشىق بولۇش» نى قوبۇل قىلمايدۇ. ھەقىقى مۇھەببەت قۇرۇقتىن – قۇرۇق، بىر قېتىملىق كۆرۈش بىلەنلا شەكىللەنمەيدۇ. بەلكىم سىز بىرەر ئادەمنى دەسلەپتە كۆرگەندە كۆزىڭىزگە ئىسسىق كۆرىنىشى ياكى ئۇنىڭغا نىسبەتەن ياخشى تەسىر پەيدا بولىشى مۇمكىن، لېكىن بۇ مۇھەببەت بىلەن ماھىيەت جەھەتتىن پەرقلىنىدۇ. سىز بىلەن ئەقىدە باغلاشقان رەپىقىڭىز سىزدىن ئايرىلغاندا سىز تاماق يىگەندە، ئارام ئالغاندا، ھەتتا ئۇخلىغاندىمۇ ئۇنى سېغىنىشىڭىز مۇمكىن، لېكىن بىر قېتىملا كۆرگەن ئادەمنى تىزلا ئۇنتۇپ كېتىسىز. بىز بۇ يەردە مۇھەببەت ۋە شەھۋەتنى ئېنىق ئايرىشىمىز كېرەك. مۇھەببەت بولسا ئۇلۇغ، تەنتەنىلىك؛ شەھۋەت بولسا ئاچكۆز – نەپسانىيەتچىلىك، چاكىنىلىق بولۇپ، بۇ شەيتاننىڭ قىلمىشىدۇر. ئىسلامنىڭ مۇھەببەت قارىشىدا كىشىلەر دائىم خاتا چۈشىنىدىغان، ھەتتا چۈشەنمەيدىغىنى ئىسلامنىڭ مۇھەببەت ئىزھار قىلىش ئۇسۇلى. ئەگەر بىر كىشىنىڭ قارشى جىنسقا بولغان مۇھەببىتى، ئۇنىڭ بىلەن توي قىلىش ئىرادىسى تۇغدۇرسا، بۇ كىشى ئەلچى ئارقىلىق ياكى ئىككى جىنس بىر جايدا يالغۇز تۇرۇپ قالماسلىق شەرتى بىلەن، شەرم – ھايا ئىچىدە بۇ ئىرادىسىنى قارشى تەرەپكە ئىپادىلىسە ۋە ئىككى تەرەپ بۇ نىكاھلىنىش توغرىسىدا پىكىر بىلدۈرۈشسە بولىدۇ. نەتىجىدە بۇ ئىككىسى يا توي قىلىشىدۇ ياكى يېنىشىپ كېتىدۇ. ئەگەر يېنىشىپ كەتكەن تەقدىردە ھەر ئىككىسىنىڭ كېيىنكى ھاياتى پاك – پاكىز داۋام قىلىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن  پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: «قول بىلەن نامەھرەمنىڭ بىر يېرىنى تۇتۇش، پۇت بىلەن نامەھرەم تەرەپكە مېڭىش، كۆز بىلەن نامەھرەمگە قاراش… قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى زىنادۇر». ئىسلامنىڭ قارىشىدا: قىز – يىگىتنىڭ نىكاھتىن بۇرۇنقى ھەرقانداق شەكىلدىكى ئايرىم ئۇچرىشىشى مۇۋاپىق ئەمەس ياكى شەرىئەتكە خىلاپ. ئىككى ئادەم يالغۇز قالغاندا شەيتان ئۇلارنىڭ ئۈچىنچىسى بولىدۇ، ئەمەلىيەت شۇنى ئىسپاتلىدىكى ئىككى ئادەم ئايرىم ئۇچراشقاندا كۆپىنچە ھاللاردا شەرىئەت چەكلىمىسىدىن ئېشىپ كىتىدۇ. نۇرغۇن كىشىلەر ئىككى ئادەم ئايرىم ئۇچراشسا چوڭ زىينى يوق دەپ قارايدۇ. لېكىن ئىسلام كىچىك ئىشلارنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئارقىلىق بارا – بارا گۇناھ پاتقىقىغا پېتىپ قېلىشتىن ساقلىنىشنى تەلەپ قىلىدۇ. ئاللاھ تەئالا بەنى ئىسرائىل (ئىسرا) سۈرىسىنىڭ 32- ئايىتىدە: «زىناغا يېقىنلاشماڭلار! چۈنكى ئۇ، قەبىھ ئىشتۇر ۋە يامان يولدۇر» دېگەن.  پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: «ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان ئېيتقان كىشى،  يېنىدا مەھرىمى بولمىغان بىر نامەھرەم ئايال بىلەن بىر جايدا يالغۇز قالمىسۇن. ئەگەر شۇنداق بولۇپ قالسا، شەيتان ئۇ ئىككىسىنىڭ ئۈچىنچىسى بولىدۇ». بىر ئەرنىڭ بىر نامەھرەم ئايال بىلەن، بىر ئايالنىڭ بىر نامەھرەم ئەر بىلەن بىر جايدا يالغۇز قېلىشى زىناغا يېقىنلاشقانلىق، شۇنداقلا يۇقىرىدىكى ئايەت ۋە ھەدسىلەرنىڭ ھۆكمىگە بويسۇنمىغانلىق بولىدۇ. يۇقارقى ئايەتتىكى «زىناغا يېقىنلاشماڭلار!» دېگەن ئىپادە، ماي ئىسكىلاتلىرىغا چاپلانغان «ئوت بىلەن يېقىنلاشماڭلار!» دېگەن ئاگاھلاندۇرۇشقا ئوخشايدۇ. ماي ئىسكىلاتىغا ئوت بىلەن يېقىنلاشقان كىشىنىڭ ئىسكىلاتقا ئوت قويماسلىق قولىدىن كەلمىگەندەك، ئىككى پەرقلىق جىنس يالغۇز بىر جايدا تۇرسا، گۇناھ سادىر قىلماسلىق ئۇلارنىڭ قولىدىن كەلمەيدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن ئۆزى ياراتقان ئىنساننى ئۆزى ئۇبدان بىلىدىغان ياراتقۇچى ئاللاھ، ئىش يامان يەرگە بېرىپ قېلىشتىن بۇرۇن ئىشنىڭ ئالدىنى ئالغان ۋە باشتىلا دىققەت قىلىشنى پەرز قىلغان. ئايرىم ئۇچرىشىشلا بولىدىكەن شەيتان ھەرۋاقىت سىزنى ۋەسۋەسىگە سېلىپ، بىرقەدەم – بىر قەدەمدىن سىزنى ئازدۇرىدۇ ھەتتا گۇناھقا پاتۇرىدۇ. ئاللاھ تەئالا بىر – بىرىگە نامەھرەم بولىدىغان ئەر – ئاياللارنى بىر- بىرىگە تىكىلپ قاراشتىنمۇ قەتئىي مەنئى قىلىدۇ. مۇناسىۋەتلىك ئايەتلەر تۆۋەندىكىچە: «مۇئمىن ئەرلەرگە ئېيتقىن: نامەھرەملەرگە تىكىلىپ قارىمىسۇن، ئىپپەتلىرىنى ساقلىسۇن. بۇ، ئۇلار ئۈچۈن ئەڭ پاكتۇر. ئاللاھ ئۇلارنىڭ قىلمىشلىرىدىن خەۋەرداردۇر. مۇئمىن ئاياللارغىمۇ ئېيتقىن: نامەھرەملەرگە تىكىلىپ قارىمىسۇن. ئىپپەتلىرىنى ساقلىسۇن. زىننەتلىرىنى ئاشكارىلىمىسۇن – ئۇ زىننەتلەرنىڭ ئوچۇق بولغان قىسمى مۇستەسنا. ياغلىقلىرى بىلەن جەيب (بويۇن ۋە كۆكرەك) لىرىنى ياپسۇن. زىننەتلىرىنى ئەرلىرىدىن، ئاتىلىرىدىن، قېيناتىلىرىدىن، ئۆز ئوغۇللىرىدىن، ئۆگەي ئوغۇللىرىدىن، قېرىنداشلىرىدىن، قېرىنداشلىرىنىڭ ئوغۇللىرىدىن، ھەمشىرىلىرىنىڭ ئوغۇللىرىدىن، ئاياللىرىدىن، قول ئاستىدىك قۇل-چۆرىلەردىن، جىنسىي ئارزۇسى بولمىغان ئەرلەردىن ۋە ئاياللارنىڭ ئۇياتلىق يەرلىرىنى تېخى پەرق ئەتمىگەن بالىلاردىن باشقا ھېچكىمنىڭ يېنىدا ئاچمىسۇن. يوشۇرغان زىننەتلىرىنى بىلىنسۇن دەپ پۇتلىرىنى ئۇرمىسۇن. ئى مۇئمىنلار! ھەممىڭلار ئاللاھقا تەۋبە قىلىڭلار، مۇرادىڭلارغا يېتەلەيسىلەر»- نۇر سۈرىسى 30 – ۋە 31 – ئايەتلىرى. ئىسلام ئەر – ئاياللارنىڭ ئايرىم ئۇچرىشىشنى چەكلەيدۇ، لېكىن بۇ ئەر – ئاياللار ئوتتۇرىسىدىكى مۇھەببەت چەكلىنىدۇ دىگەنلىك ئەمەس، دەل ئەكسىچە خۇددى بىز ئالدىدا ئېيتقاندەك ئىسلام ئەر – ئايال (ئەر - خوتۇن) ئوتتۇرىسىدىكى مۇھەببەتنى تەشەببۇس قىلىدۇ. ئىسلامنىڭ چەكلەيدىغىنى بولسا ساغلام بولمىغان مۇھەببەت ئىزھار قىلىش ئۇسۇلى ۋە «مەسئۇلىيەتسىز مۇھەببەت». ناۋادا سىز بىرسىنى ياقتۇرۇپ قالسىڭىز، سىز ئۇنى ھەقىقى ياخشى كۆرۈپ ئۇنى مەڭگۈلۈك ھەمراھلىققا تاللىماقچى بولسىڭىز ئىسلام سىزنى شەرىئەتتىن چەتنەپ كەتمىگەن ئاساستا ئۇنى چۈشىنىشىڭىزگە يول قويىدۇ. پەيغەمبىرىمىز(ئاللاھ ئۇنىڭغا رەھمەت قىلسۇن): «ناۋادا ئاللاھ بىر ئايالنىڭ مۇھەببىتىنى قەلبىڭلەرگە سالسا، سىلەر ئۇنى كۆزەتسەڭلەر بولىدۇ، ئىككى ئادەم ئۇزۇن ئۇچراشقانلىقتىن پۇشايمان قىلمىغۇدەك دەرىجىدە بولسا ئەڭ مۇۋاپىق» دىگەن. مەسىلەن: تۇغقانلىرى، دوستلىرى، ساۋاقداشلىرىنىڭ ھەمراھلىقىدا ئۆز – ئارا پاراڭلاشسا، چۈشىنىشسە، بىر – بىرىنىڭ قىزىقىشى، غايىسى توغرىسىدا خالىغانچە پاراڭلاشسا بولىدۇ، لېكىن چوقۇم سەمىمىي بولۇش، سەمىمىي مۇئامىلە قىلىش تەلەپ قىلىنىدۇ. ناۋادا ئورتاق چۈشىنىش، ئورتاق تىرىشىش نىشانى بولسا، ئۆز – ئارا سەۋىر – تاقەت قىلالىسا تېخىمۇ مۇستەھكەم بولغان مۇناسىۋەت ـــ نىكاھقا تەلپۈنۈش لازىم. بۇنىڭدەك ئەستايىدىل، سەمىمىي، ھۆرمەتلىشىدىغان «مۇھەببەتلىشىش» چىرايلىق ئات قويىۋىلىنغان، ھېچقانداق كاپالىتى بولمىغان، ھەتتا ئۆز – ئارا ئەخمەت قىلىش، ئالداشتىن ئىبارەت بولغان «رومانتىك» مۇھەببەتتىن تېخىمۇ مۇستەھكەم، قىممەتلىك ئەمەسمۇ؟! بەزىلەر تويدىن بۇرۇن ئۆز – ئارا تونۇشۇپ چۈشىنىشمىگەندە كەلگۈسىدە قانداقمۇ بەخىتلىك ئائىلە قۇرغىلى بولىدۇ؟ دىيىشى مۇمكىن. ئالدى بىلەن ئىسلام تويدىن بۇرۇن تونۇشۇپ چۈشىنىشنى چەكلىمەيدۇ، ئەكسىچە پەيغەمبىرىمىز (ئاللاھ ئۇنىڭغا رەھمەت قىلسۇن) قارشى تەرەپنى چۈشىنىشكە، كۆزىتىشكە ئىلھام بەرگەن. ئىسلامنىڭ چەكلەيدىغىنى بولسا ساغلام بولمىغان، شەيتانغا شىرىك بولىدىغان، شەھۋەت بىلەن گۇناھ كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان بارلىق يوللار ۋە ئۇسۇللاردۇر. بۇ يەردە شۇنى ئېنىق بىلىشىمىز كېرەككى «ئاتا – ئانىلار تولۇق ھوقۇقلۇق ھالدا ھۆددىگە ئېلىپ، قىز(ئاياللار)لارنىڭ ماقۇللىقىسىز بىجىرىدىغان ئەنئەنىۋى نىكاھ ئۆرۈپ – ئادىتى بىلەن ئىسلامچە نىكاھ تۈزۈمىنى ئارلاشتۇرىۋىتىشكە قەتئىي بولمايدۇ». ئىسلام دىنى نىكاھتا قىز (ئايال)نىڭ رازىلىقىنى شەرت قىلىدۇ. ئەگەر ئايال كىشى رازى بولمىسا ھېچكىم ئۇنى نىكاھلىنىشقا مەجبۇرلىيالمايدۇ. ئىسلام ئادىل، ئاشكارە، ئەستايىدىل-سەمىمىي، مەسئۇلىيەتچان بولغان، نىكاھنى ئاساس قىلغان ھالدا ئوتتۇرغا قويۇلغان ساغلام بولغان مۇھەببەت ئىزھار قىلىش ئۇسۇلىغا ئىلھام بىرىدۇ، زامانىمىزدىكى بۇ خىل «رومانتىك»، «ئەركىن»، بىر – بىرىنى ئەخمەت قىلىدىغان مۇھەببەت ئىزھار قىلىش ئۇسۇلى ئىسلامغا قەتئىي زىت كىلىدۇ. نۇرغۇن كىشىلەر مۇشۇنداق چىرايلىق ئات قويىۋالغان سەپسەتە بانا – سەۋەبلەرنى كۆرسىتىپ بۆگۈنكى «تويدىن بۇرۇن بىرگە تۇرۇش»، «سىناق توي» قاتارلىق جىنسىيەت شەرمەندىچىلىكىنى روياپقا چىقاردى. جىنسىي مۇناسىۋەت ئەركىن بولغان، جىنسىىي مۇناسىۋەت يامراپ كەتكەن رايونلارنىڭ ئاجرىشىش نىسبىتى ھەم شۇنچە يۇقىرى بولۇپ، ئائىلىسى شۇنچە ۋەيران ۋە ئەمىنسىز!!! بۇ ھەممىمىز ئۆز كۆزىمىز بىلەن كۆرگەن ھەقىقەت. ئۇندىن باشقا تويدىن بۇرۇنقى ئارلىشىشتا ئىككى تەرەپ ئۆزىنىڭ ئەڭ ياخشى تەرىپىنىلا كۆرسىتىدىغان بولۇپ، توي قىلىپ بولغاندىن كىيىنلا ھەر ئىككى تەرەپ ئالدانغاندەك ھېسسىياتتا بولۇپ، تويدىن بۇرۇنقى دەبدەبىلىك قەسەم – ۋەدىلەر نەگە كەتتى دەپ ئاغرىنىشىدۇ. ئاغزىدا ئۇنداق دەبدەبىلىك ۋەدە – قەسەملەرنى بىرىش ئۇنچە تەس ئىش ئەمەس، قىيىن بولغىنى ئۆز – ئارا چۈشىنىش ۋە ھۆرمەت قىلىش، تۇرمۇشتىكى  «تاتلىق ۋە ئاچچىق»لارغا كەڭ قورساق بولۇش. بۇ خىل تويدىن بۇرۇنقى ھەقىقى بولمىغان ئىپادىلىنىش تويدىن كىيىن ئائىلىنىڭ مۇقىم بولماسلىقىنىڭ ئامىلىدۇر. شۇڭلاشقا بىز تويدىن بۇرۇنقى ئۆز – ئارا تونۇشۇشنى تويدىن كىينكى مۇقىملىق ۋە ئېناق ئائىلە قۇرۇشنىڭ تۈپكى تەدبىرى دىمەيمىز، تويدىن بۇرۇن ئىنتايىن تەلتۆكۈس چۈشىنىشىدىغان غەرپ ئەللىرىدە ئاجرىشىش نىسبىتى ئەڭ يۇقىرى، ئائىلە مۇناسىۋىتى ئەڭ جىددىي، يۇشۇرۇن خەۋىپلەر ئەڭ كۆپ. توي ئەسلىدىلا ئىنسانىيەتنىڭ ئەڭ ئۇلۇغ، ئەڭ تەنتەنىلىك بىر تۈرلۈك چوڭ ئىشى، بىز ھەسسىلەپ ئىھتىياتچانلىق بىلەن مۇئامىلە قىلىشىمىز كېرەك. ئىسلامدا: ساغلام، ئەستايىدىل بولغان مۇھەببەت ئىزھار قىلىش ئۇسۇلى بولسا بەخىتلىك، مۇقىم بولغان توينىڭ ئالدىنقى شەرتى؛ بەخىتلىك مۇقىم بولغان توي ساغلام ئائىلىنىڭ ئاساسى؛ ساغلام ئائىلە بولسا ساغلام جەمئىيەتنىڭ ئاساسى؛ ساغلام جەمئىيىەت بولسا ئىنسانىيەتنىڭ گۈزەل مەدەنىيتىنى يارىتىشنىڭ كاپالىتى دەپ قارايدۇ. شەخىسلەر ئۈچۈن ئېيتقاندا ناۋادا سىز ئەر كىشى بولسىڭىز، بىر ئايالنى خوتۇنلۇققا ئالغان ۋاقتىڭىزدا ئۇنىڭ كەلگۈسىدە پەرزەنتىڭىزنىڭ ئانىسى، ئائىلىڭىزنىڭ ھامىيسى بولىدىغانلىقىنى بىلىشىڭىز؛ ناۋادا ئايال كىشى بولسىڭىز بىر ئەرنى ئىرىڭىز بولۇشقا تاللىغىنىڭىزدا ئۇنىڭ پەرزەنتىڭىزنىڭ دادىسى، ئۆمۈرلۈك تايانچىڭىز ئىكەنلىگىنى بىلىشىڭىز كېرەك. ھەركىمنىڭ چىرايلىق، قاملاشقان، ئاقكۆڭۈل بىرسىنى ئۆمۈرلۈك ھەمراھلىققا تاللىغۇسى بار، ئەمما توي قىلغاندىن كىيىن ئوبىكتىڭلارنىڭ باشقا يات جىنىستىكىلەر بىلەن مۇناسىۋەت ساقلاپ كىلىۋاتقانلىقىنى، ھەتتا يۇشۇرۇن بەزى  شەرمەندىچىلىكلەرنى قىلىۋاتقانلىقىنى تەسەۋۋۇر قىلالامسىلەر؟ بۇ زادى كىمنىڭ گۇناھى؟ بۇ بىزگە ئاتالمىش «رومانتىك» مۇھەببەتنى قايتىدىن سىنچىلاپ قاراپ چىقىشقا ئۈندەيدۇ. بىز مۇنداق بىر كۆرۈنۈشنى تەسەۋۋۇر قىلىپ باقايلى: سىز توي بولغان كىچىسى جاسارىتىڭىز ۋە سەمىمىيتىڭىز بىلەن ئايالىڭىزنىڭ قولىدىن تارتىپ «سىز مەن سىلىغان (سۆيگەن) بىرىنچى ئايال» دىيەلەمسىز؟ ناۋادا سىز ئايال زاتى بولسىڭىز سىزمۇ جاسارىتڭىز ۋە سەمىيمىيتىڭىز بىلەن ئىرىڭىزنىڭ قولىنى تۇتۇپ: «سىز مىنى تۇتقان (سۆيگەن) بىرىنچى ئەر» دىيەلەمسىز؟ ئۇنداقتا ھەر ئىككىسى شۇنداق بولسا ھەرقانچە تاتلىق دەبدەبىلىك ۋەدە – قەسەملەرمۇ بۇ ئىككى ئېغىز ئاددى – ساددا سۆزنىڭ ئالدىدا تولىمۇ خۇنۇك، ھەم تولىمۇ خۇنۇك، ھەم تولىمۇ خۇنۈك!!! ئۇ سىلەرنىڭ مۇقەددەس نىكاھىڭلارنىڭ نەقەدەر زور تېنىچلاندۇرغۇچىسى ھە! ناۋادا ھەر ئىككەيلەن ئۇنداق بولمىسىچۇ؟ ئۇنىڭدا يەنە قانداق ئاقىۋەت بولار؟ نىكاھقا تويلۇق كىتىدۇ، ئالدىراپ – تېنەپلا قىلىۋىتىشكە بولمايدۇ، كۆرىۋىلىشقا بولىدۇكى ئىسلام توينى مۇقەددەس ھەركەت ھېسابلايدۇ، ھەتتا ئۇنى چۈشەنمەيدىغان ئادەملەر بۇنداق نىكاھنى ياشلارنى چۈشەپ قويىدۇ، توي قىلغۇچىلارغا بېسىم ئېلىپ كىلىدۇ دەپ قارايدۇ. لېكىن بىز ئېيتىمىزكى: نىكاھ گۈزەل ئىش، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئۇ بىر خىل مەسئۇلىيەت، بىرخىل بۇرۇچ. ئىسلام ياشلارنى تويغا ئىنتىلىش بىلەن بىرگە توينى قەدىرلەشكە، قىلچىمۇ ساختىلىق قىلماسلىققا، يىنىكلىك قىلماسلىققا بۇيرۇيدۇ. ئىسلام ئەر – ئاياللارنىڭ تويغا قاتتىق ئەستايىدىل مۇئامىلە قىلىشىنى تەلەپ قىلىدۇ. نىكاھنىڭ شەرتلىرى بولسا: ئىتقادى بىردەك بولۇش، توي قىلغۇچى ئىككى تەرەپ ماقۇل بولۇش، گۇۋاھچىلار ۋە تويلۇقتىن ئىبارەت. بىز ھەرۋاقىت ئۇنى پەرۋىش قىلىشىمىز كېرەك. ئۇ بولسىمۇ – بولمىسىمۇ بولىدىغان نەرسە ئەمەس. بىزنىڭ گۈزەل توي كۈنلىرىدىن بەھىرلىنىشىمىز بىرخىل نىئمەت، ئۇ ئاسان قولغا كەلگەن ئەمەس، ئىسلامنىڭ قارىشىدا دەل بۇخىل مۇناسىۋەت بولغاچقا كىشىلەرنىڭ توينى خالىغانچە بىكار قىلىشىغا، نىكاھنى بۇزىشىغا يول قويۇلمايدۇ، ئۆز – ئارا ھەقىقى ياخشى كۆرۈپ، ئۆز – ئارا كەڭ قورساق بولۇپ ئەپۇ قىلىش تەشەببۇس قىلىنىدۇ. مۆھتەرم قېرىنداشلىرىم! نەپسنىڭ ھەۋەسلىرىنى ۋە شەيتاننىڭ ۋەسۋەسىلىرىنى «مۇھەببەت» دەپ ئويلاپ، ھېسسىياتچانلىق بىلەن قارار قىلىپ، بىر ئۆمۈر پۇشايماندا قالماڭلار. ئەقىل بىلەن قارار بېرىڭلار. بىر يىگىتنىڭ نىكاھلىنىشى دېمەك، ئۇنىڭ بىر ئائىلىنىڭ مەسئۇلىيىتىنى زىممىسىگە يۈكلىشى، دېمەكتۇر. ھايات يولدىشىڭىزنى تاللىغاندا ھاياتىڭىز بويىچە سىزگە يولداشلىق قىلغۇدەك بىر قىز(ئايال) تاللىشىڭىز كېرەك. ئاتا-ئانا تەربىيىسى، مەكتەپ تەربىيىسى، دىنى ئەدەپ-ئەخلاق، مىللىي ئۆرپ-ئادەت… لەرنى ئۇنتۇغان، ئەخلەت ساندۇقىدەك تېشى سىرلىق ئىچى سېسىق سەتەڭلەرنىڭ كۆرۈنۈشىگە ئالدانماسلىقىڭىز لازىم. شۇنىڭدەك، بىر قىزنىڭ نىكاھلىنىشى دېمەك، ئۇنىڭ بىر ئائىلىنىڭ ئەڭ مۇھىم بىر پارچىسى بولۇشقا قەدەم بېسىشى دېمەكتۇر. بۇ ئىشنىڭ توغرا باشلىنىشى ئۈچۈن باشتا بەك دىققەت قىلىش كېرەك. شۇنىڭ ئۈچۈن قىز-سىڭىللىرىمىز ھېسسىياتچانلىق قىلىپ دىن-دىيانەتتىن، ئىنسانىي ئەخلاقتىن يىراق «قۇرۇق يىگىت» لەرنىڭ «تاتلىق سۆز» لىرىگە ئالدىنىپ، ئۇلارنىڭ «قەغەز ئايرۇپىلان» لىرىغا ئولتۇرماسلىقى، ھاياتىنىڭ بۇ مۇھىم قەدىمىنى ئاتا ـ ئانىسى ۋە ئۇرۇق ـ تۇغقانلىرىنىڭ مەسلەھەتى بىلەن بېسىشلىرى كېرەك . يەنى ھېسسىياتچانلىق بىلەن ئەمەس، ئەقىل بىلەن قارار بېرىشىلىرى لازىم. ئىسلامنىڭ قارىشىدا: مۇھەببەت مۇقەددەستۇر، ئاللاھنى سۆيۈش بارلىق مۇھەببەتنىڭ ئاساسى ۋە بۇلىقى، ھەممە يوقايدۇ، پەقەت ئاللاھقا بولغان مۇھەببەت مەڭگۈلۈك بولىدۇ، ئاللاھ بىزنى جەننەتكە، مەڭگۈلۈك مۇھەببەت ۋە بەخىتكە ئېرىشتۇرىدۇ. ھەمشىرىلەر بلوگى

@hiyali@

	تېمىڭىزغا رەھمەت.

danko1

	مەن بۇيازمڭىزنى ئوقۇپ ناھايىتى كۆپ تەربىيە ئالدىم .كۆپلىگەن ياشلارنىڭ بۇنىڭدىن ئىلھام ئېلىپ توغرا يولدا مۇھەببەتلىششىنى ئۈمۈدقىلىمەن.

sanjar

	ئىسلامدا مۇھەببەتلىشش ھارام ئەمما مۇھەببەت قىلىش توغرا . بۇ دىگىنىم مۇھەببەتلەشكەن قىز - يگىتلەر زىناغا  يېقىنلىشىپ قېلىشىش ھەم چوڭ گۇناھ ئۆتكۈزۈپ سېلىش تۇرغانلا گەپ ، مۇھەببەت قىلىش دىگىنىم  مەسىلەن سىز بىر قىزنى كۆردىڭىز سىز شۇ قىزغا يېقىنلاشمىغان ، بىزەڭلىك بىلەن قاش،تاش ، ئالما ، چالما  ئاتماي  ئۇلۇغ ئاللاھدىن شۇنىڭدەك ياكى ئاشۇنىڭغا ئوخشاش بىر قىزنى ئۈزىڭىگە مەڭگۈلۈك ھەمراھ قىلىپ پىشانىڭىزگە پۈتىلىشىنى ئاللاھتىن تىلىسىڭىز ، قەلبىڭىزدە شۇنى ئارمان قىلسىڭىز مانا بۇ مۇھەببەت قىلىش دىيىلىدۇ

kugul

	بىزمۇسۇلمانلارغا ،ئاللاھ تائاللانىڭ !چۈشۈرگەن مۇقەددەس قۇرئانى كەرىمىدە، قايسى ئىشنى قىلىڭلار ۋە  قايسى ئىشنى قىلماڭلار ، دىيىلگەن بولسا شۇ بۇيىچە مىڭىشىمىز  كېرەك. بۈيۈك قۇرئانى كەرىم بۇيىچە ماڭغان ئىنسان مەڭگۈ ئازمايدۇ.

bolammaydu

	بارىكاللا بۇرادەرلە ناھايىتى نەخ گەپتىن بىرنى يىزىپسىلە...، ئاللاھ ئەجرىڭلارنى بەرسۇن! دىگەندەك زادى ھازىرقى ياشلىرىمىز نىڭ مۇھەببىتى زادى ئاشۇ نامى ئۆزگەرتىلگەن پاھىشىنىڭ مۇقەددىمىسى ،، مەنمۇ تولا مۇھەببەتلەشكەن لىكىن ھىچقايسى روياپقا چىقمىدى ،دوسلىرىم نىمە دەيدۇ دىمەيسىلە تىخى ؛ئەگەر ئۇلارنى بىرەر قىتىم كارۋاتقا تەكلىپ قىلىپ قويغان بولساڭلا بۇنداق يالغۇز قالمايتتىڭلا دەيدۇ .. بۇغۇ بىر چاخچاق ،لىكىن بەزىدە راس شۇنداق بولغىيمىتى يا دەپ ئويلاپ قالىمەن،..ئاللاھ نىسىپ قىلسا بۇ يىل توي قىلارمەن دەپ تۇرىمەن تويۇمنى سۈننەتنى ياقىلىغان ئاساستا قىلىمەن، ياراتقان ئاللادىن شۇنداق بىر مۇسلىمەنى قايدىن نىسىپ قىلارسەن دەپ دۇئا قىلىمەن نامازلىرىمدا.

Kiyok

	بەزى ئىسلام ئەللىرى نىكاھتىن بۇرۇن قىز-يىگىتلەرنىڭ  بىر - بىرىنى چۈشىنىپ بېقىش ئۈچۈن ئۇچرىشىپ بېقىشىنى مۇنداق ھەل قىلغان . يەنى ئۇچراشماقچى بولغان ئىككى تەرەپنىڭ ئاتا-ئانىسى بىرلىككە كېلىپ ئاۋۋال شۇ قىز-يىگىتلەرنىڭ نىكاسىنى قىلىۋېتىدۇ ، بۇلار نىكاھلىنىپ بولغاندىن كىيىن بىر-بىرىگە ھالال بولىدۇ ، بىراق ئىككى تەرەپ ئائىلە قۇرۇشقا بىرلىككە كېلىپ توي مۇراسىمى ئۆتكۈزگۈچە بىر-بىرىنىڭ قولىنىڭ ئۇچىنىمۇ تۇتۇشمايدۇ ، ھەرقېتىم كۆرۈشكەندە يىگىت ۋە قىز بىردىن قېرىندىشىنى بىرگە ئېلىۋالىدۇ ، ھەرگىز ئىككىسى يالغۇز كۆرۈشمەيدۇ ھەم يالغۇز قالمايدۇ ، نەچچە ئايغىچە شۇنداق ئۆتۈپ بىر-بىرىنى چۈشىنىپ باقىدۇ ، ئەگەر بىرلىككە كېلەلمىسە نىكاھنى بىكار قىلىدۇ ، مانا بۇنىڭدا مەيلى قانداق ئىش يۈز بېرىشىدىن قەتئىينەزەر  ھېچقايسى تەرەپكە گۇناھ بولمايدۇ ، ئۇ قىز ‹‹قىز›› پېتى ، يىگىت ‹‹يىگىت›› پېتى قېلىۋېرىدۇ . بۇنداق ئۇسۇلنى قوللىنىش ئۈچۈن ئىككى تەرەپنىڭ ئائىلىسىدىكىلەر دىنىي ئەھكاملارنى چۈشىنىدىغان ئىنتايىن تەقۋا كىشىلەر بولمىسا ، يىگىت ۋە قىزمۇ مۆئمىنلەردىن بولمىسا بولمايدۇ . ھەم يەنە شۇلار ياشاۋاتقان جەمئىيەت كىشىلىرىنىڭ دىنىي ئىتىقادى ۋە دىنغا بولغان تونۇشى چوڭقۇر بولمىسا ، توغرا چۈشەنمىسە پىتنە تېرىيدۇ . دىيارىمىزدىمۇ مۇشۇ ئۇسۇلنى قوللىنىشقا مۇمكىن بولسا نېمىدېگەن ياخشى بولاتتى - ھە !

bahri

	مۇھەببەتلەشسە ئىسلامدا يول قويامدىغاندۇ ........... بىرقاراشقا بولىدۇ ئىككى قاراش زىنا .................بۇنى مەن دەۋاممىدىم لىكىن قىزلاربىلەن سۆرىشىپ يۈرگىچە نەچچە قاراپ تاس قالىدۇ ئادەمنىڭ كۆزى تىشىلىپ كەتكىلى....... بۇنىڭ ئۈچۈن ھەرۋاقىت ئاللاھنىڭ دەرگاھىدا دەۋزەخ ئوتى يالقۇنجاپ تۇرىدۇ لىكىن شۇ گۇناھكار كۆزلەرنى ئاللاھ كەچۈرەمۇ؟ لىكىن ھارامغا يېقىن كەلسەك ياخشى بولمايدۇ چۈنكى بىز ياراتقۇچىمىزنىڭ دەرگاھىغا قايتىمىز...........قايسى يۈزلەر بىلەن؟