ئۇيغۇر ئەجدادلىرىنىڭ سەددىچىن سېپىلىنى يا

مارشال

	ئۇيغۇر ئەجدادلىرىنىڭ سەددىچىن سېپىلىنى ياساش ئەمگىكىگە قاتناشقانلىقى    سەددىچىن سېپىلى جۇڭگو مەدەنىيىتىنىڭ گۈل تاجىسى،جۇڭخۇا مىللەتلىرىنىڭ سىموۋىلى.ئۇ ئىنتايىن چوڭ،ھەيۋەتلىك ياسالغان. سەددىچىن سېپىلىنىڭ ياسىلىشى جەنگۇ دەۋرى(مىلادىيەدىن بۇرۇنقى 475-221-يىللار)دە باشلانغان.شۇ چاغلاردا جوڭگۇنىڭ شىمالىي قىسمىدا جىددىي ۋە ئېچىنىشلىق مىللىي جەڭگى -جېدەللەر توختىماستىن داۋام قىلىۋاتاتتى.شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئوتتۇرا تۈزلەڭلىكتىكى ھەر قايسى بەگلىكلەر بىر-بىرىگە زومىگەرلىك قىلىپ،لەشكەر توپلاپ.قالايمىقان يېغىلىق قىلىش ۋەزىيىتى بارلىققا كەلگەنىدى.شۇنىڭ بىلەن ھەر قايسى بەگلىكلەر سىرتقا قارىتا كۈچلۈك دۈشمەندىن مۇداپىيلىنىش،ئىچكى جەھەتتە ئۆز ھۆكۈمرانلىقىنى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن ھە دەپ سېپىل سۇقۇشقا باشلىغان.يەن،جاۋ،چى بەگلىكلىرى ياسىغان سېپىللارنىڭ خارابىلىرى تاكى ھازىرغا قەدەر ساقلانغان. دېمەك،سەددىچىن سېپىلى مۇشۇ بەگلىكلەر سوققان سېپىللار ئاساسىدا ھەر قايسى سۇلالىلەر تەرىپىدىن تەدرىجىي بۈگۈنكى ھالەتكە كەلتۈرۈلگەن.ئۇنى ۋۇجۇدقا كەلتۈرۈشكە خەنزۇلارنى ئاساس قىلغان جوڭگۇدىكى ھەر مىللەت خەلقنىڭ،جۈملىدىن ئۇيغۇر ئەجدادلىرىنىڭ ئەمگىكى سىڭگەن.ئۇنداقتا،بىز تارىخىي ماتىرياللارغا مۇراجىئەت قىلىپ باقايلى. 1986-يىلى نەشىر قىلىنغان‹‹جوڭگۇ بۈيۈك ئېنسىكلوپىدىيىسى.مىللەتلەر››تومىنىڭ 179-بېتىدە ‹‹ئۇيغۇر جوڭگۇنىڭ شىمالىي ۋە غەربىي شىمالىدىكى قەدىمقى مىللەتنىڭ نام››،‹‹ئۇلارنىڭ ئەجدادلىرى دىڭلىڭلار(خەن،ۋېي سۇلالىسى دەۋرىدە)ياكى دىلار (چۈنچىيۇ دەۋرىدىن ئىلگىرى)دىن سۈرۈشتە قىلىشقا بولىدۇ››دېيىلگەن.بۇ يەردە تىلغا ئېلىنغان دىلار جوڭگۇدىكى ئوتتۇرا تۈزلەڭلىك رايۇنىنىڭ شىمالىدا ياشىغان.يوقىرىقى كىتابنىڭ 92-بېتىدە مۇنداق دېيىلگەن:‹‹دىلار جوڭگۇنىڭ شىمالىدىكى قەدىمكى قوۋم...ئۇلار چۈنچىيۇ دەۋرىدە ئېگىز -ئۇزۇن دى،قىزىل دى ۋە ئاق دى دېگەن ئۈچ تائىپقا بۆلۈنگەن. ئاق دىلار چۈنچيۇ دەۋرىدىن ئىلگىرى ئاساسەن گويۇڭ ئوبلاستى (ھازىرقى شەنشى ئۆلكىسىنىڭ شىمالىي تەرەپلىرى)نىڭ شىمالىي تەرىپىگە تارقالغان.مىلادىيەدىن بۇرۇنقى 6-ئەسىرنىڭ ئوتتۇرلىرىدا...شەرققە يۆتكىلىپ،ھازىرقى خېبىي ئۆلكىسى شىجياجۇاڭ ئەتراپلىرىغا كەلگەن.شەرققە يۆتكەلگەندىن كېيىنكى ئاق دىلا شيەنيۈ ئۇرۇقى،فېي ئۇرۇقى،گۇ ئۇرۇقى،چوۋيۇ ئۇرۇقى دېگەن تۆت ئۇرۇقداشتىن تەشكىل تاپقان.مىلادىيەدىن بۇرۇنقى507-يىلى شيەنيۈ ئۇرۇقى جۇڭشەن بەگلىكىنى قۇرغان.بۇ ئالدىنقى مەزگىللىك جۇڭشەن بەگلىكى بۇلۇپ مىلادىيەدىن بۇرۇنقى 406-يىلى ۋېي بەگلىكىنىڭ بېگى ۋېنخوۋ تەرىپىدىن مۇنقەرز قىلىنغان.مىلادىيەدىن بۇرۇنقى 381-يىلىنىڭ ئالدى-كەينىدە‹جۇڭشەن بەگلىكى ئەسلىگە كەلتۈرۈلگەن.›بۇ كېيىنكى جۇڭشەن بەگلىكى بولۇپ....مىلادىيەدىن بۇرۇنقى 296-يىلى...مۇنقەرز بولغان.›› ئۇلۇغ تارىخچى سىماچىيەن يازغان ‹‹تارىخىي خاتىرىلەر.جاۋ بەگلىكى تەزكىرىسى››دە جاۋ بەگلىكىنىڭ چىڭخۇ 6-يىلى(مىلادىيەدىن بۇرۇنقى369-يىلى)‹‹جۇڭشەن بەگلىكى سەددىچىن سېپىلىنى ياسىغان››دېيىلگەن.ئىلمىي خادىملار كۆپ ئىزدىنىشلەر ئارقىلىق جۇڭشەن بەگلىكى قايتا روناق تاپقان يىللاردا ھەقىقەتەن ئۆز دائىرىسىدە سەددىچىن سېپىلىنى ياساش ئەمگىكىگە قاتناشقانلىقىنى ئىسپاتلاپ چىقتى.بۇ قۇرۇلۇش سۆزسىزكى،كېيىنكى چاغلاردا مۇكەممەللەشكەن ئۇلۇغ سەددىچىن سېپىلىنىڭ ئاساسلىرىدىن بىرى بۇلۇپ ھېسابلىنىدۇ. جۇڭشەن بەگلىكىنىڭ سەددىچىن سېپىلىنى  ياساش ئەمگىكىگە كۈچ چىقارغانلىقى جۇڭخۇا مەدەنىيىتىنىڭ جوڭگۇدىكى  ھەر مىللەت خەلققىنىڭ ئورتاق ياراتقانلىقىدەك تارىخىي پاكىتىنى يەنىمۇ ئىلگىرلىگەن ھالدا دەلىللەيدۇ.شۇڭا،ئۇيغۇر ئەجدادلىرىنىڭ بۇ شانلىق تۆھپىسىنى تىلغا ئېلىپ ئالاھىدە ئەسلەش رېئال تارىخىي ئەھمىيەتكە ئىگە.ئىلاۋە:غەيرەتجان ئوسماننىڭ‹‹ئۇيغۇرلار شەرقتە ۋە غەربتە››دېگەن ئەسىرىدىن ئېلىندى.

Hidayet

	سەددىچىننى سوققانلار-ھون بوۋامدىن قوققانلار.

hap.爱情

	توۋا ، ماگەپنى ، تارىخنى ياخشى ئۈگۈنۈپسىز ھە؟؟

hap.爱情

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 1قەۋەت  Hidayet كە 2011-09-03 01:26 AMئەۋەتىلدى  : سەددىچىننى سوققانلار-ھون بوۋامدىن قوققانلار. جىڭ گەپ بۇلاپتۇ ماۋۇ  ......

hitap

	ئۇيغۇرلارنىڭ  مەدىنىيەت  تارىخىنى  ۋەتىنىمىزدىكى  مۇتەخەسىسلەر  2000يىل ئەتراپىدا  دەپ  ئىتىراپ  قىلىدۇ. ( گەرچە  ‹‹كىرورەن  گۈزىلى››  نىڭ  يىل  تارىخنى  3800يىل بىكىتىلگەن بولسىمۇ،  مەدىنىيەت ئارقا كۈرىنىشى توغرىسىدىكى  بەزى تالاش - تارتىشلار تاھازىرغىچە داۋاملىشىۋاتىدۇ)    سەددىچىن  سېپىلى  تەخمىنەن  مىلادىدىن  ئىلگىرى  220-يىلى ئەتراپىدا سېلىنىشقا  باشلىغان بۇلۇپ ،سىرتقى دۈشمەننىڭ ھۇجۇمىغا تاقابىل تۇرۇش ئۈچۈن ئىزچىل تۈردە داۋاملاشتۇرۇپ ياسىلىپ،ئۆزگەرتىش كىرگۈزۈلۈپ  مۇستەھكەملەنگەن.  مىڭ سۇلالىسى (1368-1644)  دەۋرىدىمۇ  داۋاملىق  قۇرلۇش قىلىنىپ (سۇقۇلغان)  تۇتاشتۇرۇلغان ۋە دۇنيادىكى ئەڭ ئۇزۇن ھەربىي قوغدىنىش ئەسلىھەسىگە ئايلانغان. سەددىچىن سېپىلىغا ئائىت ماتىرياللاردا ئۇيغۇرلارنىڭ ياكى  ئۇيغۇرلارنىڭ قەدىمقى ئەجدادىنىڭ ‹‹ سەددىچىن سېپىلى ››نىڭ  دەسلەپكى ياسىلىشى ياكى مۇستەھكەملىنىش جەريانىغا  قاتناشقانلىقى توغرىسىدا بىرەر  ئۇچۇر بايقىمىدىم .   بەزى ماتىرياللاردا پەقەت  جۇڭخۇا مىللەتلىرى دەپ ئېلىنغان .    مىنىڭچە تىمىدىكى پەقەت بىر  تارىخى يازمىلارغا ئاساسەن يەكۈنلەنگەن   ئىلمىي پەرەز خالاس.   سەددىچىن  سېپىلىنى جۇڭخۇا مىللەتلىرى جاپا-مۇشەققەتتىن قورقماي، ئۈلۈم خەۋپىگە بەرداشلىق بىرىپ ھېچقانداق ۋاستىگە تايانماي، ئىككى بىلىكىگە تايىنىپ نۇرغۇن قۇربانلىقلارنى بىرىپ سوقۇپ چىققان.( چۇنكى  ئەينى زاماندا  سىرتقى دۈشمەننىڭ  ھەربىي يۈرۈشى ، ھۇجۇملىرى سېپىل سۇقۇشتىنمۇ دەھشەتلىك بولغان.) ھەم ئىزچىل سېپىل ئىچىدە دۈشمەن ھۇجۇمىدىن پانالانغان . ھەتتا مىڭ سۇلالىسى دەۋرىدىمۇ  سېپىل داۋاملىق سۇقۇلۇپ تۇتاشتۇرۇلغان.            تىما ئىگىسى ياكى تورداشلار  سەددىچىن سېپىلىغا ئۇيغۇر ئەجداتلىرىنىڭ قاتناشقانلىقى توغرىسىدا يۇقۇرىقى تىما ئېلىنغان كىتاپتىن باشقا ماتىرياللار بولسا توردىكى مەنبەسىنى ياكى نەشرىياتتىكى مەنبەسىنى (كىتاپ ، ئاپتۇر ئىسمى ياكى ژورنال ئىسمى، نەشىر سانىنى)  ئەۋەتسەڭلا  ئورتاقلاشساق ، پايدىلانساق بوپتىكەن.

kahrizat

	خەنزۇلارنىڭ تېرىغان بەسەي، چىڭسەي،جوسەيلىرىنى ھۇنلارنىڭ ئات ئۇلاقلىرى يەپ كەتمىسۇن دەپ سەددىچىننى سوققانمىش

ümütqilimen

	ئالە مانا، ئەمدى ئۇيغۇرلار سەددىچىننى ياسىغانلارنىڭ ئىچىدە بار دىگەن گەپ چىقتى دەڭ؟ بىلىم دىگەن بار يەردە باردە. مۇشۇنداق ئەقىللىق، بىلىملىك ئادەملەرنى قانداق ئاتا- ئانا تۇغۇپ، تېپىپ، بېقىپ چوڭ قىلىدىغان دۇ؟

xahnazar

	سەددىچىن سېپىلىنى بېز نېڭ ئەجدات لېرېمېز ياساپتېكەندە ،ئۇلۇغ اللا ئۇلار نېڭ ئەجرېنې يەردە قويمېغايسەن .

nazila998

	مۇشۇنداق ياخشى تارىخى ئىشتىن خەۋەردار قىلغىنىڭىزغا رەخمەت .

Qapaqhenim

	ئەقىل ئۇنىڭدىن، ئىشلەش مېنىڭدىن، جاھاندا ھەممىدىن ‹‹دىخان ›› بولماق تەس!!! -مەرھۇم شائىرىمىز روزى سايىتنىڭ ‹‹ دېھقان بولماق تەس ›› ناملىق شىئېرىدىن.