تارىختىكى بۇگۇن(28-ئىيۇل)

xopur

	1998-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، ئەيدىز كېسىلى جۇڭگونىڭ بارلىق جايلىرىدا يامراشقا باشلىغان. 12-ئاينىڭ 1-كۈنى دۇنيا ئەيدىز كېسىلى كۈنى. بۇ يىلقى باش تېما ئۆتكەن يىلدىكىگە ئوخشاش، يەنى «ئومۇمىيلاشتۇرۇش ۋە كىشىلىك ھوقۇق». بۇ ئەيدىز كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، داۋالاش، كۆڭۈل بۆلۈش، قوللاشنى ئومۇملاشتۇرۇش، بۇ ئارقىلىق كىشىلىك ھوقۇقنى قوغداشنىڭ نۆۋەتتىكى جىددىي ئىش ئىكەنلىكىنى تەكىتلەشنى كۆرسىتىدۇ. ئەيدىز كېسىلىنىڭ تولۇق ئاتىلىشى: يۇقۇملۇق ئېممۇنىت كەمچىللىك ئۇنىۋېرسال كېسەللىكى بولۇپ، ئىنسانلارنىڭ ئىممۇنېت كەمچىللىك ۋىرۇسى كەلتۈرۈپ چىقارغان. بۇ ۋىرۇس ئۆمۈرۋايەت يۇقىدۇ، ئادەملەرنىڭ ئىممۇنت سىستېمىسىنى ۋەيران قىلىپ، ئادەم بەدىنىنىڭ كېسەللىكلەرگە تاقابىل تۇرۇش كۈچىنى يوقىتىدۇ. ئەيدىز كېسىلى ۋىرۇسى ئاساسلىقى تۆت خىل يولدىن تارقىلىدۇ، يەنى قاندىن، قالايمىغان جىنسىي مۇناسىۋەتتىن، زەھەر چىكىشتىن ۋە ئانىدىن بالىغا يۇقىدۇ. ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ ئادەم بەدىنىدىكى يوشۇرۇن مەزگىلى 12 يىلدىن 13 يىلغىچە بولىدۇ. 1981-يىلى ئامېرىكىدا تۇنجى ئەيدىز بىمارى بايقالغاندىن كېيىن، ئەيدىز كېسىلى پۈتۈن دۇنيا دائىرىسىدا تېز سۈرئەتتە تارقالغان. ئاممىغا ئەيدىز كېسىلىنىڭ زىيىنىغا بولغان تونۇشىنى ئۆستۈرۈش، ئۇلارنىڭ تۈرلۈك ئاماللارنى قوللىنىپ ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىشى ۋە يامرىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشنى ئۈنۈملۈك ئاگاھلاندۇرۇش ئۈچۈن، دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى 1988-يىلى 1-ئايدا ھەر يىلى 12-ئاينىڭ 1-كۈنىنى «دۇنيا ئەيدىز كېسىلى كۈنى» قىلىپ بېكىتىپ، پۈتۈن دۇنيادىكى ھەر قايسى دۆلەت ۋە خەلقئارا تەشكىلاتلارنىڭ بۇ كۈندە تۈرلۈك پائالىيەتلەرنى ئۆتكۈزۈپ، ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش بىلىمىنى تەشۋىق قىلىش ۋە ئومۇملاشتۇرۇشقا چاقىردى. ئەيدىز كېسىلى بايقالغاندىن تا ھازىرغىچە 30 يىل بولدى. يېقىنقى ئون يىلدىن بۇيان، پۈتۈن دۇنيادا ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىش يۈزلىنىشى كونترول قىلىندى، پۈتۈن دۇنيادىكى يېڭىدىن يۇقۇملانغان ئەيدىز بىمارى سانى ۋە ئەيدىز كېسىلى تۈپەيلىدىن ئۆلگەنلەر سانى زور مىقداردا ئازايدى. بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ئەيدىز كىسىلى پىلان مەھكىمىسىنىڭ پۈتۈن دۇنيادىكى ئەيدىز كېسىلى ئەھۋالىنىڭ ئەڭ يېڭى يىللىق دوكلاتىدا كۆرسىتىلىشىچە، 2009-يىلىنىڭ ئاخىرىغىچە، پۈتۈن دۇنيادىكى ئەيدىز كېسىلى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار 33 مىليون 300 مىڭغا يەتكەن. 2009-يىلى، ئەيدىز كېسىلى پۈتۈن دۇنيادىكى 1 مىليون 800 مىڭ ئادەمنىڭ جېنىنى ئالغان. بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ئەيدىز كېسىلى پىلان مەھكىمىسى دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى قاتارلىق ئورگانلار بىلەن بىرلىكتە تىرىشىپ، 2015-يىلىغىچە پۈتۈن دۇنيادىكى ھەر يىلى ئەيدىز كېسىلى تۈپەيلىدىن ئۆلۈپ كېتىدىغانلارنىڭ سانىنى ھازىرقىنىڭ يېرىمىغا چۈشۈرۈش نىشانىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇپ، ئەيدىز كېسىلى بىلەن ئۆلگەنلەر سانىنى 900 مىڭ ئەتراپىدا كونترول قىلماقچى. 1994-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، ئېلىمىزنىڭ لاتۋىيە بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى نورماللاشقان. لاتۋىيەنىڭ تولۇق ئىسمى لاتۋىيە جۇمھۇرىيىتى. ساۋۇت دېگەن مەنىدە. بالتىق دېڭىزىنىڭ شەرقىگە جايلاشقان بولۇپ، پايتەختى رىگا. 1991-يىلى 8-ئاينىڭ 22-كۈنى مۇستەقىل بولغانلىقىنى جاكارلىغان. شۇ يىلى 9-ئاينىڭ 17-كۈنى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىغا قاتناشقان. 1991-يىلى 9-ئاينىڭ 12-كۈنى جۇڭگو بىلەن دىپلوماتىك مۇناسىۋەت ئورناتقان، 1992-يىلى 2-ئاينىڭ 24-كۈنى جۇڭگو ئەلچىخانىسى لاتۋىيەدىن ۋاقىتلىق چېكىنىپ چىققان. 1994-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتى نورماللاشقان. 1984-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، 23-نۆۋەتلىك ئولىمپىك مۇسابىقىسى لوس ئانجىلىستا ئېچىلغان. 140 دۆلەت ۋە رايوندىن كەلگەن 7800 دىن ئارتۇق ماھىر قاتناشقان. جۇڭگودىن 225 ماھىر 21 تۈر ئىچىدىكى 16 تۈرلۈك مۇسابىقىگە قاتناشتى. 15 ئالتۇن مېدالغا ئېرىشىپ، ئومۇمىي ئالتۇن مېدالى سانى ئىچىدە 4-ئورۇندا تۇرغان. 1976-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، تاڭشەندە زور يەر تەۋرىگەن. شۇ كۈنى سەھەر سائەت 3 تىن 42 مىنۇت ئۆتكەندە، تاڭشەندە 7.8 بال يەر تەۋرىگەن. 242 مىڭ 769 كىشى قازا قىلغان. 435 مىڭ 556 كىشى يارىلانغان. بىۋاستە ئىقتىسادىي زىيان 3 مىليارد يۈەنگە يەتكەن. 1914-يىلى بۈگۈنكى كۈندە، 1-دۇنيا ئۇرۇشى پارتلىغان. ئاۋسترىيە-ۋېنگرىيە ئىمپېرىيىسى سېربىيەگە ئۇرۇش ئېلان قىلغان. 7-ئاينىڭ 30-كۈنى روسىيە ئەسكەر چىقىرىپ، سېربىيەگە ياردەم بەرگەن. 8-ئاينىڭ 1-كۈنى گېرمانىيە روسىيەگە ئۇرۇش ئېلان قىلغان. 8-ئاينىڭ 4-كۈنى گېرمانىيە　بىتەرەپ ئورۇندا تۇرغان بىلگىيەگە باستۇرۇپ كىرگەن. 8-ئاينىڭ 6-كۈنى، ئاۋسترىيە-ۋېنگرىيە ئىمپېرىيىسى روسىيەگە ئۇرۇش ئېلان قىلغان، 8-ئاينىڭ 12-كۈنى ئەنگلىيە ئاۋسترىيە-ۋېنگرىيە ئىمپېرىيىسىگە ئۇرۇش ئېلان قىلغان. مەنبە: جۇڭگۇ ئۇيغۇر رادىئوسى تورى

نۇربىيە

	يولىغىنڭىزغا رەھمەت بىلۋالدىم .

oguz2

	بۈگۈن1-دۇنيا ئۇرۇشى پارتىلىغان كۇنمىكەن؟!@

ulan

	رەھمەت

mahmutogli

	رەھمەت