يارغول قەدىمى شەھىرى

mellitim

	يارغۇل قەدىمكى شەھىرى يارغول قەدىمى شەھىرى ،يار يېزىسى يارغول مەھەللىسى تەۋەلىكىگە جايلاشقان . يارغول قەدىمكى شەھرىنىڭ ئېنىق ئورنى ،تۇرپان شەھرىنىڭ غەربىي تەرىپىدە ،شەھەر بىلەن ئارلىقى ئون كىلومىتىر كىلىدۇ. يارغول قەدىمكى شەھرىنىڭ يەر شارائىتى ،قەدىمكى شەھەر يار ئېغىزى غولىنىڭ قورۇقغولىدىكى خەندەكسىمان ئېگىزلىككە جايلاشقان ، خەندەك بۇغدا تېغىنىڭ جەنۇبىدىكى بەل قاتلىمى ئۈستىگە دۆۋلىنىپ شەكىللەنگەن. يارداڭلىقتىن قۇمشىراڭغۇ يەرلەر ناھايىتى ئوچۇق كۆرۈنۈپ تۇرىدۇ . يارداڭلىقنىڭ ئېگزلىكى 30مىتىر كىلىدۇ . ھازىر بۇ يەردە بىر تال تارچۇق بۇلاق شەكلىدىكى دەريا يولىدا شىمالدىن جەنۇبقا قاراپ ئاقىدىغان سۇ بار بولۇپ ، يارداڭلىقنىڭ شىمالىدىن ئايلىنىپ ئاقىدۇ . شەھەرنىڭ جەنۇبىغا بارغاندا ئۆز ئارا بىرلىشىدۇ .بۇنداق ئالاھىدە ،ئۆزگىچە يەر شارائىتىغا قاراپ ،بىرىكمە دەريا دەپ ئاتالغان . ھازىر يارغول قەدىمكى شەھىرىگە بارىدىغان مەخسۇس يول ياسالدى . بۇ يول قەدىمكى شەھەرنىڭ تۈۋىگىچە بارىدۇ . يارغول قەدىمكى شەھرىنىڭ ئومۇمى ئىگللىگەن كۆلىمى 300مىڭ كىۋادىرات مىتىردىن ئارتۇقراق كىلىدۇ . يارغول قەدىمكى شەھرىنىڭ تەبىئىي ئايرىمىسى قەدىمكى شەھەر دەپ بىكىتلدى يارغول قەدىمكى شەھرىنىڭ ساقلىنىش ئەھۋالى خېلى ياخشى ،يارغول قەدىمكى شەھرىنىڭ يەر تۈزۈلىشى ئۆزگىچە ئالاھىدىلىككە ئىگە . شەھەرئىچىگە ئورۇنلاشتۇرۇلغان ھەرخىل قۇرلۇشلار ،يارداڭلىقنىڭ ئوتتۇرا قىسمى ۋە جەنۇبى قىسمىغا مەركەزلەشتۈرۈپ ئورۇنلاشتۇرۇلغان . شەھەرنىڭ جەنۇبتىن -شىمالغا ئۇزۇنلىقى تەخمىنەن 1600مىتىر كىلىدۇ ئەڭ كەڭ يەرلىرى 300مىتىر كىلىدۇ .يارغول قەدىمكى شەھرىنىڭ ئىچكى -تاشقى شەھەر ئايرىمىسى يوق . تەخمىنەن 350 مىتىر كىلىدىغان بىر تاق چوڭ يول پۈتۈن شەھەرنى ئۇزىنىغا كىسىپ ئۆتۈپ ئىككىگە بۆلۈپ تۇرىدۇ . چوڭ يولنىڭ شىمالى تەرىپىدە تەخمىنەن 5000كۋادىراتمىتىر كىلىدىغان ھەيۋەتلىك بىر ئىبادەتخانا بار . ئىبادەتخانىنىڭ ئوتتۇرا قىسمىدا ئېگىز مۇنار بولۇپ ھەم چوڭ ئوردا بار . ئىبادەتخانىنىڭ كەينىدە مەركىزى تۈۋرۈك شەكلىدە ياسالغان بۇددا مۇنارى بار ، تۆت تامدا 28 دانە بۇددىس تەكچىسى بار . ئىبادەتخانىنىڭ جەنۇبىدا بىر ئېگىز سۇپا بولۇپ پۈتكۈل شەھەرنى كۈزەتكىلى بولىدۇ . بۇ شەھەرنىڭ ئىچىدە ئىبادەتخانا سەل كۆپ ، شەھەر ئىچىگە بۆلۈنۈپ تارقالغان . چوڭ يولنىڭ ئىككى قاسنىقىدا ئېگىز ،قېلىن توپا دۆڭلەر بار ،دۆڭلەرنىڭ كەينىدە توغرىسىغا ،ئۇزۇنىغا كىسىشكەن ئايلانما «چاسا »بىلەن ئايرىلىپ ،كوچا رەستىلەر بۆلۈنگەن ئىشىك ئېچىلمىغان ، ھويلا ئىچىدە تۇرالغۇ خارابىسى ،قول ھۈنەرۋەنلىك سېخلىرى بار . يارغول قەدىمكى شەھرىنى تەكشۈرۈش مۇشۇ ئەسىرنىڭ باشلىرىدىن باشلاپلا باشلانغان ، ئەڭ دەسلەپتە 1902يىلىدىن 1907يىلغىچە گىرمانىيەلىك لىكوك ئىلگىرى كېيىن ئىككى قېتىم تەكشۈرۈش ۋە قىزىش ئېلىپ بارغان . ئۇنىڭدىن كېيىن ،ياپۇنىيەلىك جىچۈەن شاۋيىلاڭ، ئەنگىلىيەلىك سىتەيىن ،شىۋىتسىيەلىك سىۋىن ھېدىن قاتارلىقلارمۇ بۇ شەھەرگە كىلىپ تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغان ، ئېلىمىزنىڭ داڭلىق ئاخىلوگىيە ئالىمى خۇاڭ ۋېن بى ئەپەندى ئىلگىرى كېيىن بولۇپ ،بۇ شەھەرگە كىلىپ تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغان ،1957يىلى ليۇگۋەنمىن ئەپەندى ھەمدە ئاپتۇنۇم رايونلۇق مەدىنىي يادىكارلىق -ئارخلوگىيە خىزمەتچىلىرىمۇ ئىلگىرى كېيىن بولۇپ ،بۇ قەدىمى شەھەرگە كىلىپ تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغان . 1988يىلى 4 ئايدا ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق مەدىنىڭ يادىكارلىقلارنى تەكشۈرۈش ئەترىتى بۇ يەردە قايتا تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغان . يارغول قەدىمى شەھرىنىڭ ئەينى زامان مەدىنىيىتى جەھەتتىن ئېيتقاندا ،ئىلمىي ئۇسۇلدىكى ئارخلوگىلىيىلىك قىزىش ئېلىپ بېرىلمىغان . بۇ شەھەردىكى مەدىنىيەت قاتلىمىنىڭ قېلىنلىقى ،چوڭقۇرلىقى قاتارلىقلارنى بىر نەرسە دەپ يەكۈن چىقارماق سەل تەسرەك . شەھەرنىڭ شىمالى چىتىدە بىر پاچە قەدىمكى قەبرىستانلىق بار، قەبرىدە يانتۇ يوللۇق قەبرە يولى بار . بۇ قەبرىلەرنى تاڭ سۇلالىسى دەۋرىدىكى قەبرىلەر دەپ قاراشقا  بولىدۇ . ئۇنىڭدىن باشقا يەنە غولنىڭ غەرىبى قېتىدىن تاش توپ تېپىلدى ، تاش بايرىقى ، تاش ئوق ئۇچى ، قىرغۇچى ئەسۋاب ،ئۇچلۇق بۆسكۈچى قۇرال قاتارلىق بۇيۇملار تېپىلدى ، ئىلگىرى بۇ يەردىن نىلۇپەر گۈللۈك كاھىش تېپىلغانلىقى مەلۇم .بۇ قەدىمكى شەھەردىن يەنە ،بۇددىزىم مەدىنىيىتىگە تەۋە تام سۈرەتلىرى ۋە قەدىمكى ئۇيغۇر يېزىقىدىكى بۇددىزىم نوملىرىنىڭ پارچىلىرىمۇ تېپىلغان . يارغول قەدىمكى شەھرىنىڭ دەۋىر مەسىلىسىدە ، شەھەر خارابىلىقىدىن تېپىلغان تام سۈرەت ئۇسلۇبى ،نىلۇپەر گۈللۈك كاھىش قاتارلىقلارغا ھەم شەھەر كوچىلىرىنىڭ ئورۇنلاشتۇرىلىشى ، ئىش ئۆيى تۈزۈمى ،قۇرۇلۇش شەكلى قاتارلىقلارغا ئاساسلانغاندا .ئوتتۇرا تۈزلەكلىكتىكى تاڭ سۇلالىسى دەۋرىدە ياكى ئۇنىڭدىن ئىلگىرىكى دەۋىرلەردە قۇرۇلغان شەھەرلەرگە ئوخشاپ كىتىدۇ . يۇقىرى ئەھۋاللارغا ئاساسەن ، يارغول قەدىمكى شەھەرنىڭ دەۋرىنى غەرىبىي خەن سۇلالىسى دەۋرىدىن تارتىپ ، تاكى تاڭ سۇلالىسى دەۋرىدىكى مەدىنىيەتكە تەۋە ھەمدە يۈەن -مىڭ سۇلالىسى دەۋىرلىرىگىچە داۋاملاشقان . يارغول قەدىمكى شەھەر خارابىسى 1961 يىلى مەملىكەت بويىچە نوقتىلىق قوغدىلىدىغان مەدىنىي يادىكارلىق ئورنى قىلىپ بىكىتىلگەن . مەنبە - تۇرپان ژۇرنىلى 1996يىل 1-سانىدىن

xopur

	يارغول قەدىمكى شەھەر خارابىسى 1961 يىلى مەملىكەت بويىچە نوقتىلىق قوغدىلىدىغان مەدىنىي يادىكارلىق ئورنى قىلىپ بىكىتىلگەن . يارغول ھەققىدە تەپسىلى ئۇچۇركەن. رەھمەت!

marwari409

	مەن يارغولغا ئۈچ قېتىم بارغان ، دېمىسىمۇ مەنزىرىسى بەك ياخشى

tograk119

	مەنمۇ  ئىككى ھەپتە ئىلگىرى بارغان  ھەقىقەتەن قەدىمىكى ئويغۇرلارنىڭ شەھەر مەدىنيتىنىڭ يۈكسەك يۇقىرى پەللىسى نامايەن قىلىنغان شەھەر ئىكەن ،