مورىدىكى شىنجاڭنىڭ قەدىمكى پۇللىرى

~yilan~

	مورى ناھىيەلىك مىللەتلەر مۇزېيىدا ساقلىنىۋاتقان شىنجاڭنىڭ قەدىمكى پۇللىرى مورى قازاق ئاپتونوم ناھىيەسىدە 1978–يىلىدىن باشلاپ مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى ۋە ئارخېئولوگىيە خىزمىتى باشلانغان بولۇپ ، بىر قانچە يىل خەلق ئارىسىدا ئېلىپ بېرىلغان توپلاش خىزمىتىدىن كېيىن بۈگۈنكى ناھىيەلىك مىللەتلەر مۇزېيى بارلىققا كەلگەن . شۇ چاغدىن باشلاپ، خەن دەۋرىدىن تاڭ سۇلالىسىغىچە ئىشلىتىلگەن قەدىمي پۇللار مۇزېيدا ساقلىنىپ ، مورى قازاق ئاپتونوم ناھىيەسىنىڭ داڭلىق ئىقتىساد ۋە پۇل–مۇئامىلە مەركىزى ئىكەنلىكىنى نامايان قىلغان .     1986–يىلى 6–ئايدا، مورى قازاق ئاپتونوم ناھىيە بازىرىنىڭ جەنۇبىدىكى قەبرىستانلىقتىن مارجان، قۇلۇلە، پۇل قاتارلىق مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى قېزىۋېلىنغان بولۇپ ، قېزىۋېلىنغان پۇلنىڭ رەڭگى سېرىق، ئۇزۇنلۇقى 1.5 سانتىمېتىر، كەڭلىكى بىر سانتىمېتىر، قېلىنلىقى بەش مىللىمېتىر كېلىدىكەن . دېڭىز قۇلۇلىسى — قەدىمكى زاماندىكى كىشىلەر ئومۇميۈزلۈك ياخشى كۆرىدىغان زىبۇ–زىننەت بۇيۇملىرىنىڭ بىرى بولۇپ ، دائىم ھەدىيە قىلىدىغان ، تارتۇقلايدىغان ئىشلارغا ئىشلىتىلگەن . كېيىن ئېلىپ يۈرۈشكە ئەپلىك ، چىداملىق ، تەبىئىي بولۇشتەك ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە بولغاچقا، ئىنسانلار ئۇنى پۇل ئورنىدا ئىشلەتكەن . ئۇ مىلادىدىن بۇرۇنقى 16–ئەسىردىن 11–ئەسىرگىچە ئوبوروت قىلىنغان بولۇپ ، جۇڭگودا ئىشلىتىلگەن ئەڭ بۇرۇنقى پۇل ھېسابلىنىدۇ . دېڭىز قۇلۇلىسى ، مارجان ، مەرۋايىت قاتارلىقلار ئەسلىدەئېلىمىزنىڭ شەرقىي جەنۇب دېڭىز بويلىرىدىن چىقاتتى . بىراق مورى ناھىيەسىدىكى قەبرىلەردىن قېزىۋېلىنىشى ئۇنىڭ شىنجاڭغا ئېقىپ كىرىپ پۇل ئورنىدا ئوبوروت قىلىنغانلىقى مورى ناھىيەسىدىن تېپىلغان پۇللار بىلەن باغلىنىشلىق ئىكەنلىكىنى چۈشەندۈرىدۇ . بۇنىڭدىن باشقا يەنە مورىنىڭ يىراق قەدىمكى زاماندا ئوتتۇرا تۈزلەڭلىكتىكى سۇلالىلەر بىلەن قويۇق ئالاقە قىلغانلىقىنى چۈشەندۈرىدۇ .     1986–يىلى ، تۈگمەنلىك سايدىن سانى بىرقەدەر كۆپ مىللىي ئۇسلۇبتىكى پۇللار قېزىۋېلىنغان بولۇپ ، بۇنىڭ ئىچىدە ياقۇپبەگنىڭ تەڭگىسى ھەمدە گۇاڭشۈنىڭ تەڭگىسى بار ئىكەن . گۇاڭشۈ تەڭگىسى — 1877–يىلى چىڭ سۇلالىسى ھۆكۈمىتى ياقۇپبەگنى مەغلۇب قىلىپ جەنۇبىي شىنجاڭنى قايتۇرۋالغاندىن كېيىن ، شۇ يەرلىك ئاھالىلارنىڭ تەڭگە ئىشلىتىش ئېھتىياجىغا ئاساسەن ، ياقۇپبەگنىڭ تەڭگىسىگە تەقلىد قىلىپ قۇيغان تەڭگە .شۇڭا ، ياقۇپبەگنىڭ تەڭگىسى بىلەن گۇاڭشۈ تەڭگىسى يېزىق جەھەتتىنلا ئەمەس ، چوڭ– كىچىكلىكى ۋە قىممىتى ئاساسەن ئوخشاش . دىيامېتىرى تەخمىنەن 1.5 سانتىمېتىر ئەتراپىدا كېلىدۇ . ئەندىزە بىلەن قۇيۇلغاچقا ، چوڭ–كىچىكلىكى ، قېلىن–نېپىزلىكى بىردەك ئەمەس ، ئۈستىدىكى يېزىقلار بىر تەرەپكە ئېغىپ كەتكەن . 1987–يىلى ، مورى ناھىيەسىدىن قېزىۋېلىنغان 60 كىلوگىرامدىن كۆپرەك قەدىمىي پۇللارنى تاللاش داۋامىدا ، تۇركەش خانلىقىنىڭ بىر دانە مىس پۇلى بايقالغان .     تۇركەش — ئەسلىدە غەربىي تۈرك خانلىقى غەربىي رايوندىكى دۆلەتلەرگە ھۆكۈمرانلىق قىلغان مەزگىللەردىكى قەبىلە بولۇپ ، تۇركەش خانلىقىنىڭ پۇللىرى مىلادىيە 8–ئەسىردە غەربىي رايوندىكى تۇركەش خانلىقى قۇيۇپ تارقاتقان پۇللار بولۇپ ، شەكلى تاڭ سۇلالىسى دەۋرىدىكى ‹‹كەييۈەن توڭباۋ›› ناملىق پۇلغا ئوخشاپ قالىدىكەن . بۇنداق پۇلدىن بىر تالنى 1929–يىلى ئېلىمىزنىڭ ئارخېئولوگى خۇاڭ ۋېنبى ئەپەندى كۇچا ناھىيەسىدىن تېپىۋالغان ، پۇلنىڭ ئوڭ يۈزىدە ئۇيغۇر يېزىقىدا ‹‹تۇركەش خاقان بايبېگى›› دېگەن خەت ، تەتۈر يۈزىگە چوڭ بىر ئەگرى–بۈگرى شەكىل چۈشۈرۈلگەن .     دېمەك ، مورى قازاق ئاپتونوم ناھىيەسىدىن تېپىلغان قاراخانلار خانلىقىنىڭ قەدىمىي پۇللىرى ، بۈگۈنكى كۈندە قاراخانلار خانلىقىنىڭ ھەرقايسى دەۋرلىرىدىكى ئىجتىمائىي ، ئىقتىسادىي تەرەققىيات ئەھۋالى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارىخىي ئەھۋاللارنى تەتقىق قىلىشنىڭ ئىشەنچىلىك ماتېرىيالى ھېسابلىنىدۇ . مەنبە: شىنجاڭ ئىجتىمائى  پەنلىرى http://uyghur.xjass.com/uyghur/c ... /content_194703.htm

bodak010

	بۇ پۇللارنىڭ سورىتى بىلەن يوللىغان بولسىڭىز كۇرۇپ باقساق ياخشى بۇلاتتىكەن .

شاتمەن

	ىۈرۈمچىدىكى يىغىپ ساقلاش بازارلىرىدا 19- ىەسىرنىڭ 70- يىللىرىدىكى تىللانىڭ بىر دانىسىنىڭ بازار باھاسى 3 مىڭ يۈەن ىەتراپىدا بولۇۋاتىدۇ.

1670154432

	شىنجاڭنىڭ ھەر جايسى جايلىرىدىن ،مەدىنى يادىكارلىقلار ،ئۇزۇلمەي چىقىۋاتىدۇ.بۇ بىز ئۇچ  بىر خوشخەۋەر بۇلۇپ قېلىشىنى ئۇمىت قىلىمەن. بىراق زە!!!!!!!!!!!!!!!!!!.

yexilyakut

	سۇرتى بولسا  كورۇپباقساق تولىمۇ ياخشى بولاركەن.

gherip

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 2قەۋەت  شاتمەن كە 2011-07-18 02:37 PMئەۋەتىلدى  : ىۈرۈمچىدىكى يىغىپ ساقلاش بازارلىرىدا 19- ىەسىرنىڭ 70- يىللىرىدىكى تىللانىڭ بىر دانىسىنىڭ بازار باھاسى 3 مىڭ يۈەن ىەتراپىدا بولۇۋاتىدۇ. بەك ئەرزانمۇ قانداق .

muharram@0998

	مورى ناھىيەسىنىڭ تارىخى ، مەدەنىيەت جەھەتتىكى ئورنىنىڭ بۇ قەدەر مۇھىم ،ئىكەنلىكىنى بۇرۇن بىلمەپتىكىەنمەن ،بۇپۇللارنىڭ رەسسىمىنى كۆپىرەك يوللىغان بولسىچۇ!

xopur

	مورى قازاق ئاپتونوم ناھىيەسىدىن تېپىلغان قاراخانلار خانلىقىنىڭ قەدىمىي پۇللىرى ، بۈگۈنكى كۈندە قاراخانلار خانلىقىنىڭ ھەرقايسى دەۋرلىرىدىكى ئىجتىمائىي ، ئىقتىسادىي تەرەققىيات ئەھۋالى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارىخىي ئەھۋاللارنى تەتقىق قىلىشنىڭ ئىشەنچىلىك ماتېرىيالى ھېسابلىنىدۇ . ............ قاراخانىلارنىڭ تەسىر دائىرسىنىڭ مورى ئەتراپلىرىغىچە بولغانلىقىنى چۇشەندۇرىدۇ.

toxkanjan

	تارىخنى ئەينى ،توغرا كىينكى ئەۋلاتلارغا قالدۇرۈش بىزنىڭ بۇرچىمىز.