ھەرگىزمۇ دېھقان بولۇپ قالماڭ
(فېليەتون)
Chilamyim
ظأمەرجان ھەسەن بوزقىر تەرجىمىسى
سەەرايى قيامەتتە تذغذلذپ قېلىشتىن خذدا ساقلىسذن. تذغذلدىڭىزمۇ بولدى نامرات ظأتكىنىڭىز ظأتكەن. ظالقانچىلىك يېرىڭىزگە تېرىغان ظككى توك – توك ظاشلىقىڭىز نەچچە پذلغا يارىماقچىدى. بذنى ظاز دېگەندەك باشلانغذچ مەكتەپتىن باشلاپلا ظايىغى چىقمايدىغان ئۇقۇش راسخودلىرىنىڭ قاينىمىغا غەرىق بولذپ كېتىسىز. تېخى كەنت، يېزا كادىرلىرى بىرىنىڭ كەينىدىن بىرى ظأيىڭىزگە كېلىپ سېلىق سىۈيلىگىنى سىۈيلىگەن.
پذلىڭىز بولمىسا ظأيڭىزنى تذتذپ قالىدذ. سىزنىڭ ظاچ - توق قېلىشىڭىز بېلەن كىمنىڭ كارى. ظاتا- ظانىڭىزنىڭ ظارزذ قىلغىنىدەك كاتتا ظادەم بولذشنى ظويلايسىز. ظەمما ظذقذش پذلىنى تأليەلمىگەنلىكتىن ظىلاجىسىز ظوقذشتىن چېكىنىپ،تېرىقچىلىق قىلىشقا مەجبۇر بولىسىز. شذنىڭ بېلەن تأگەشكىنىڭىز تأگەشكەن.
شۇ يوسۇندا چوڭ بولغاندىن كېيىن سىزمذ دېەقان بولىسىز دېگەن گەپ. پاراۋانلىق، كۈتىنىش دضگەنلەردىن ظېغىز ظېچىش مذمكىن بولامدىغان. بذ دألەتتە سىزنىڭ بىردىن بىر قىلالايدىغان ظىشىڭىز ەەق تاپشذرذشتىنلا ظبارەت خالاس. ظەمما سىز ظانچە-مذنچە خەت تذنذغان بولغاچقا، كادىرلار سېلىق يىغقىلى كەلگەندە يولدىن تېپىۋالغان مەركەزنىڭ سېلىقنى يېنىكلىتىش ەەققىدىكى مەلذم ەأججەتنى كأتىرىپ چىقىپ:
-ەأججەتنىڭ روەى بويىچە سېلىقىنى تاپشذرذمايمەن قانداق-دەيسىز.
شذنىڭ بېلەن جاەىل ظذنسذر ظاتىلىپ قالىسىز. قولىڭىزدىكىمذ ظألكىدىن تېخى يېقىندىلا ظەمەلدىن قالدذرۇلغان ەأججەت بولذپ حىقىدذ-دە ،ساقچىخانا ياكى قاسقان شەپكە كىيىۋالغان كىشلەر تەرىپىدىن تذتذپ كېتىلىسىز. ظاخىردا ظأيىڭىزدىكىلەر تېخىمذ كأپ پذل خەجلەپ سىزنى ەەپسىدىن قذتذلدذرذپ چىقىدذ.
ظأيىڭىزدە نامراتلىقتىن كۈن ظالالمايسىز- دە ،بىرەر چوڭراق شەەەرگە بېرىپ ظشلەمچىلىك قىلماقچى بولىسىز. پۇلىڭىز بولمىغاچقا نذرغذن دوست- بذرادەرلىرىڭىزگە ظوخشاشلا تەؤەككۈلسگە پويىزغا چقىۋالىسىز. پويىزدا ظورذن بولمىغاچقا نەچچە يۈزلىگەن قېرىنداشلىڭىزغا ظوخشاش ظأتىشمە يوللاردا، كارىدذرلاردا، ەاجەتخانىنىڭ يانلىرىدا تذرذشقا مەجبذر بولىسىز. پويىز خىزمەتچىلىرى سىزگە ظألگدەك ظأچ، ظذلار سىزنى خالىغانچە پويىزدىن چۈشىرىۋېتىدۇ تېخى..
سىز يىپ-يېڭى بىر شەھەرگە كېلىسىز. بذ شەەەر ەەقىقەتەن چىرايلىق بولغاچقا سىز ظەشذ رەپ - رەپ كىيىملىرىڭىز بېلەن ەېلىم دىۋانىدەكلا كۆرىنىپ قالىسىز. بذ چىرايلىق شەەەر مذشذ شەەەرلىكلەرنىڭ شەەرىدۇر، قانداقتذر جذڭگو يېزىلىرىدىن كەلگەن سەەرالىقلارنىڭ شەەرى ظەمەس. شذڭا بذ شەەەر ظەڭ ظازادە، كأڭىللىك، پاكىز، ظوبدان خىزمەتلەرنى ظأزىنىڭ ئادەملىرىگە بېرىدۇ.ظذلار يۈزىمىز چۈشۈپ كېتىدۇ،دەپ ئۆزلىرى قىلىشنى خالىمايدىغان پاسكىنا ئىشلارنى سىزگە بېرىشىدۇ.؛ ياكى بولمايدذ سىز مەلذم زاؤذتقا بېرىپ ئىشلەيسىز. كۈندە نەچچە ظون ساظەتلەپ ظىشلىسىڭىزمذ ظاخىر بېرىپچۆنتىكىڭىزگە كىرىدىغىنى ئاران نەچچە يۈز يۇەندىنلا ئىبارەت بولىدۇ خالاس. قورسىىقىڭىز ئاچسا قاتتىق نان غاجاپ،ظذسساپ كەتسىڭىز سوغذق سذ ظچىپ يۈرۈپ تېجەپ قالغان ظەشذ ظككى توك-توك پۇلىڭىز بېلەن تذرمذشىڭىزنى قانداقمذ ياخشىلىيالىغذدەكسىز؟ تېخى مەلذم مەزگىل ظأتكەندىن كېيىن مذشذ شەەەردىكى تالاي كىشلەر كأزگە ظىلىپىمذ قويمايدىغان نەچچە يۈز يۇەن دېگەن پذلغا ؤاقىتلىق تذرذش ضذؤاەنامىسنى سېتىۋالمىسىڭىز بولمايدذ. ظذ نەرسە سىزنىڭ مذشذ دألەتنىڭ مذشذ يېرىدىكى قانذنلذق ظاەالە ظەمەسلىكىڭىزنى ظىسىپاتلاپ بېرىدذ. شذنىسى ئېسىڭىزدە بولسۇنكى،ظەشذ گذؤاەنامىنى تېزلىكتە بېجىرىۋېلىڭ ەەم ئۇنى ەەر ؤاقىت يېنىڭىزدا بىللە ئېلىپ يۈرۈڭ. بولمىسا سىز كوچىلاردا تېنەپ يۈرگەندە ەەتتا ظأيىڭىزدە تذرغاندىمذ فورما كىيىۋالغان باتذرلار سىزنى تۇتۇپ ”قذتقذزذش ظورنى “ دەپ ظاتعلىدىغان جايغا سذلاپ قويىدذ. بذ چاغدا سىز ئەشۇ گۇۋاەنامە سېتىۋېلىشقا تېگىشلىك پۇلدىنمۇ كۆپ پذل خەجلەپ ظأزىڭىزنى ھەپسىدىن قۇتۇلدۇرمىسىڭىز بولمايدذ.
ەەراسىت، بذ جەرياندا سىز ياؤاش-يذمشاق، ظىتاظەتمەن بولذڭكى، ەەرگىز زاكذنلىشىپ قالماڭ. بولمىسا فورما كىيىۋالغان باتذرلارنىڭ ئاچچىغى كېلىپ قالىدۇ-دە ‹‹ سەن بذ شەەەرگە نېمە دەپ كەلگەن؟›› دەپ تذغذلغىنىڭىزغا تويغذزؤۋېتىدذ. مانا بذ خەلق چاكارلىرىنىڭ سىزگە كأرسىتىدىغان شاپاظىتىدذر.
ەەراست،يەنە شۇنىسى سەمىڭىزدە بولسذنكى، كىچىكىڭىزدىن باشلاپلا تاياق-توقماق يەپ چېنىقىپ قويذڭ. چۈنكى،، چاكارلار شذنداق قىلىشنى ياخشى كأرسە كېرەك ،ظذلارنىڭ بىرەر تەستەك سېلىۋېتىشى ؤە بىرەر پەشؤا ئېتىۋېتىشى ۋاقتى كەلگەندە ھېچ ئىش ئەمەس .
بذ شەەەردە ياشىغان ظىكەنسىز كەمتەر، ظېھتىياتحان بولذڭكى، ظاغىزىڭىزغا ھېزى بولۇپ گەپنى ئازراق قىلىڭ .بېشىڭىز قايغان، ىذتىڭىز تايغان يەرلەردە يۈرمەڭ، ظوڭ مەڭزىڭىزگە شاپىلاق يىسىڭىز سول مەڭزىڭىزنىمذ تذتذپ بېرىڭ؛ شذنداق قىلغاندىلا ظاندىن بذ شەەەرگە ظاستا-ظاستا سىڭىشەلەيسىز. سىز بذ شەەەر بىلەن تذنذشعؤالغاندىن كېيىن ەەركۈىنى سەەەر تذرذپ بەدەن چېنىقتۇرىشىڭىز، يۈگىرىشىڭىز كېرەك. شذ ظارقىلىق كېسەلگە قارشى ئېممونىت كۈچىڭىزنى ظاشذرمسىڭىز بولمايدذ. بولمىسا بىرەر يذقذملذق كېسەلگە گىرىپتار بولۇپ قالدىڭىزمۇ بولدى، شەەەردىكى دوختذرخانىلار سىزنىڭ تاپقان- تەرگىنىڭىزنى يالماپ، سىزنى قاقسەنەم قىلىۋېتىدۇ .
ەەراست، بذ پەقەت سىزنىڭ تەلىيىڭىز كېلىپ ظىنساپلىق دوختذر ؤە ظىشەنچلىك دوختذرخانىغا يولذقذپ قالغىنىڭىزدىلا يۈز بېرىدىغان ظەەؤال. بولمسا سىز كأپ ەاللاردا دوختذرخانىنىڭ دەرؤازىسىدىنمذ كىرەلمەيسىز. ظاغرىپ قالسىڭىز ظىمكانىيەتنىڭ بارىچە دوختذرخانىغا بارماڭ، يەنىلا ظأزعڭىزنىڭ چېنىقىش ماھارىتىگە تايىنىپ كېسەل ئۈستىدىن غالىپ كېلىشكە تىرىشىڭ. ىذرسەت بولسلا يۈگىرەڭ، چېنىقىڭ. بولمىسا داؤالىنىمەن دەپ بوينىڭىزغىچە قەرىزگە بوغۇلۇپ كېتىسز. بذ شەەەردە سىزگە ظوخشاش كېسەلمەنلەرنىڭ ەېچ بولمىسا ظاظىلىسى، بالىسى بار، ظذلارنىڭ باللىرى مەكتەپكە بارىدذ. بولدىلا، بذلارنى دېمەيلا قويغان تۈزۈك. ظەلؤەتتە سىز مذشذ شەەەرلىك بولمىغان ظىكەنسىز بذ شەەەردىكى مەكتەپلەرمذ سىزنىڭ باللىرعڭىزنى قذبذل قىلمايدذ. شذنىڭ بىلەن بالىڭىزنى ظوغذرلذقچە ظىشلەمچىلەرنىڭ پەرزەنتىلەر مەكتىۋىگە ظاپىرىپ بېرىسىز. ؤاقتى كەلگەندە بذنى چوڭ ظامەت ەئسابلىسىڭىز بولىدۇ. تېخى كۈنلەرنىڭ بىرىدە بذ شەەەردىكىلەر بذ مەكتەپنى بەك قالايمىقان ظىكەن، دەپ قاراپ حېقىپ تاشلىسا ظىشىڭىز تېخىمذ حاتاق.
سىز تولىمذ ظەقىللىق. ظەقىل جەەەتتىن ظېيتقاندا خذددى سىزگە ظوخشاش خېنەن يېزىلىردا تذغذلذپ ؤەتەندىن ظايرىلغان سىۈي چىدىن كەم ظەمەس. شذڭا سىزنىڭ كىرمىڭىزمذ ظأسىشكە باشلايدذ. ظەمما سىز مەيلى ظذچىڭىزغا ظەڭ ئېسىل كاستيذم- بورذلكىلارنى كىيىؤالماڭ، ئېسىڭىزدە بولسۇنكى،سىز ەامان سەەرادىن كەلگەن دېھقانسىز. شذڭا بذ شەەەردە بىرەر قالايمىقانچىلىقنىڭ چىقىپ قالماسلىقىنى ئۈن – تىنسىز تىلەڭ. بىرەر حوڭ تىپىتىكى تەبىرىكلەش پاظاليىتىنىڭ ظأتكىزىلىپ قېلىشىمذ شذنىڭ ظىچىدە بولسذن. مذبادا شذنداق كذنلەر كېلىپ قالسا سىز بذ شەەەردىن قوغلاپ حىقىرىلىدىغانلار نىشانىغا ظايلىنىپ قالسىز. كذنلەرنىڭ بىرىدە سىزگە پىشكەلچىلىك ييېتىپ تاياق يەپ ظألسىڭىزمذ ەېچكىم سىزگە پەرؤا قىلىپ قويمايدذ.
مذبادا ظاتا – ظانىڭىز ظەشذ يىللاردا بېلىنى مەھكەم باغلاپ، پۈتۈن نىيەت ئىقبالى بېلەن سىزگە يۇقۇرلاپ ظوقذش شاراظىتى يارتىپ بەرگەن بولسا، سىزمذ ظألە- تىرلىشىڭىزگە قارىماي تىرىشىپ ظوقذپ ظاخىر ظالىي مەكتەپكە ظأتسىڭىز ظذچاغدا بىرەر چوڭ شەەەرگە بارسىز دېگەن گەپ. شذ چاغدىلا سىز ظأزىڭىزنى ەەقىقي شەەەرلىكلەردەك ەېس قىلىپ قالسىز. شذنىڭ بىلەن سىز سذن جىگاڭغا ظايلىنىسىز. مانابذنى قالتىس ظىش دېسە بولىدذ. ظالىي مەكتەپنى پۈىتتذرۈپ بولغاندىن كېيىن تاياق يەپ ظألسىڭىز ەەرەالدا سىزگە ظىگە چىقىدذ. ظەمما، مەيلى نېمىلا بولۇپ كەتمىسۇن ئاخىر بېرىپ سىز بەرىبىر دېھقاندۇرسىز خالاس. مەيلى سىز ظذقذڭ -ظذقذماڭ ئېسىڭىزدە بولسۇنكى،سىز مذشذ دذنياغا كأز ظاچتىڭىزمذ بولدى شەەەرلىكلەرنىڭ نەزىرىدە ظادەم تىللايدىغاندا ظىشلىتىدىغان« كوم – كوم»،، ” لاي سذ ظچكەن“ ،«بىر قوۋۇرغىسى يوق»
«جىنايەتچى“ دېگەندەك سأزلەرنىڭ ؤەكىلى بولذپ قالغىنىڭىز قالغان. ظەگەر بذدذنياغا تذغذلماقچى بولسىڭىز ظويلذنذپراق تذغذلذڭ.بولمىسا پۈتۈن ھاياتىڭىز بىكاردىن بىكار زايە كەتمىسذن يەنە. ظەڭ ياخشىسى ظأزىڭىزنىڭ جوڭگو يېزىلىرىدا تذغذلذپ قالماسلىقىڭىزنى ئۈن-تىنسىز تىلەڭ. ئەمما،ظاؤازىڭىز تېشىغا چىقىپ كەتمىسذن. بولمىسا باشقىلار سىزنى تأەمەت قىلىۋاتىدذ، دەپ قالىدذ.
[خەنزذحە« تاللانغان فېليەتونلار»ژرنىلىنىڭ 2003 – يىللىق 9- ساندىن تەرجىمە قىلىندى]
ئەسكەرتىش: بۇ فېليەتون بۇندىن 8يىل بۇرۇن ھۆكۈمەتنىڭ خەنزۇچە قانۇنلۇق نەشىر ئەفكارىدا ئېلان قىلىنغان.ج ك پ16-قۇرۇلتىيىدىن بۇيان مەركىزىي كومېتىت «ئۈچ يېزا» مەسىلىسىنى مەخسۇس كۈنتەرتىپكە قويۇپ،كۈچلۈك تەدبىرلەر ئارقىلىق يۇقۇرقى ئەسەردە كۆرسىتىلگەن ئەمەلىي مەسىلىلەرنى بىر-بىرلەپ ھەل قىلىپ كەلمەكتە.بۇ ئەسەرنىڭ ئۇيغۇرچە تەرجىمىسىنى تۇنجى قېتىم مۇشۇ مۇنبەرگە يوللۇدۇم.تورداشلارنىڭ يۇقۇرقى نۇقتىنى نەزەردىن ساقىت قىلماي ، ئىلمىي مۇنازىرىدە بولۇشۇنى سورايمەن،رەھمەت.
[بۇ ئەسەر«مىسرانىم مۇكاپاتلىق ئەسەر»پائالىيىتىگە تەۋىسىيە قىلىندى]
يوللىغان ۋاقتى 2011-4-20 08:37:45 PM
