|
|
|
|
ئاتاقلىق تىلشۇناس مەرھۇمە تۇرسۇنئاي ساقىمنى ئەسلەيمەن
ئانا يۇرتتىن ئاناتولىيە بويلىرىغىچە [align=justify]
مەيلى ئەۋلىيا-ئەنبىيا،مەيلى خان-پادىشاھ،ياكى ئاددى پۇقرا بولسۇن ھېچكىم بۇ ھاياتتا ئۆلۈمدىن قۇتۇلۇپ قالالىغىنى يوق،ھازىرغىچە ھېچبىرىمىزنىڭ تەبىئەتنىڭ بۇ رەھىمسىز قانۇنىيىتىنى قۇبۇل قىلماسلىققا ئىلاجىمىزمۇ يوق،ئىشەنمىسەممۇ ئامال يوق ،ھەدەم تۇرسۇنئاي ساقىم 2006-يىلى 8-ئاينىڭ 7-كۈنى 70يېشىدا بۇ ئالەم بىلەن ۋىدالاشتى .ئۈرۈمچىنىڭ شۇنداقلا ئانا دىيارىمىزنىڭ ھەريەرلىرىدىن كەلگەن تالاي جامائەت نامازغا قاتنىشىپ ئۇنى يەرلىكىدە قويدى ،،ھەدەمنىڭ دوس-بۇرادەرلىرى،شاگىرتلىرى ،ھەدەمنى بىلگەن،ھۆرمەتلىگەنلەر ھازىدار بولدى.ھاياتلىقىدا ئەر-ئايال ،چوڭ كىچىك،يۇقىرى- تۆۋەن دىمەي دىدارلاشقانلار ،ئىزدەشكەنلەر،ئۇچراشقانلار بىلەن ئىناق-ئىجىل ئۆتكەن ھەدەم تۇرسۇنئاي ساقىمنىڭ ئۆلۈمى ئۆز ھاياتىنىڭ قىممىتىنى نامايەن قىلدى ..جىنازىسىنى ئۇزىتىش ئۈچۈن يىغىلغان جامائەتنى كۆرۈپ ھەدەمنى شۇنداق سۆزلەر بىلەن ئۇزىتىپ قالدىم«ھەدە!خاتىرجەم كەتكىن .ئۈرۈمچى جامائىتى،پۈتكۈل دوس -يارەنلىرىڭ سېنى ئۇزىتىپ كەپتۇ .بۇ سىنىڭ ھۆرمىتىڭ ۋە ياشاپ ئۆتكەن ھاياتىڭنىڭ مۇكاپاتى ،ئەل سېنىڭ ھاياتىڭغا باھا بەردى ،ئۆز ھاياتىڭنى مەنىلىك ئۆتكۈزدىڭ ،ئىلىم-پەنگە بېغىشلىدىڭ ،شۇڭا خوشاللىق بىلەن ،رازىمەنلىك بىلەن كەتكىن ،ياتقان يېرىڭ جەننەت بولسۇن يۇقارقىلار مەرھۇمە تۇرسۇنئاي ساقىمنىڭ بىر تۇققان قېرىندىشى مەريەم ساقىمنىڭ يازمىسى
بىر ئادەم ئۆز ھاياتىنى تاماملىغاندىلا ئاندىن ئۇنىڭ بەخىتلىك ياكى ئەمەسلىكىنى بىلگىلى بولىدۇ » ئارىستىتوتىل
ئاتاقلىق تۈرۈكشۇناش،تەرجىمان،مەركىزى خەلىق رادىئو ئىستانسىنىڭ ئۇيغۇرچە ،تۈرۈكچە ئاڭلىتىش بۆلۈمىنىڭ تەھرىرى ۋە دىكتورى تۇرسۇنئاي ساقىم1936-يىلى 5-ئاينىڭ 24-كۈنى ئۈرۈمچىدە ئوقۇمۇشلۇق ساقىم ھاجىم ئائىلىسىدە تۇغۇلغان ،سابىق ئۈرۈمچى 2-قىزلار ئوتتىرا مەكتىۋىنى پۈتتۈرگەندىن كېيىن 1956-يىلى بېيجىڭدا مەركىزى خەلىق رادىئو ئىستانسىنىڭ ئۇيغۇرچە ئاڭلىتىش بۆلۈمىنىڭ تەھرىرى ۋە دىكتورى بۇلۇپ ئىشلىگەن.جوڭگو خەلقارا رادىئو ئىستانسىسى قۇرۇلۇپ تۈرۈك تىلى بۆلۈمى تەسىس قىلىنغاندىن كېيىن بۇ بۆلۈمدە دىكتور ۋە مۇھەررىر بۇلۇپ ئىشلىگەن ،مۇشۇ جەرياندا تۈرۈك تىلىنى قېتىرقىنىپ ئۆگىنىپ يېېقىملىق قەلىبلەرنى لەرزىگە سالغۇچى ئاۋازىدا تۈرۈك ۋە ئۇيغۇر تىللىرىنى جاھان ئەھلىگە جاراڭلاتقان،شۇنىڭلىق بىلەنلا قالماي تۇغما تالانتى ۋە تىرىشچانلىقى بىلەن تۈرۈكچە مەشھۇر ئەسەرلەردىن«جۇۋىلىق خانىم »،«مەمەت ئاۋاق»(تۆت توم)،«چالىقۇشى»،«ئۆكسۈش»،«ئۇيقۇسىز كېچىلەر»،« سۇسىز ياز،'ئېچىنىش» قاتارلىق رومان ،پوۋىستلارنى يۇقىرى بەدىئىي سەۋىيە بىلەن تەرجىمە قىلىپ زور تەسىرلەرنى قوزغىغان بۇلۇپمۇ «چالىقۇشى» تۈرۈكچىدىن تەرجىمە قىلىنغاندىن كېيىن ئۇيغۇر ئوقۇرمەنلىرى ئارىسىدا زور زىلزىلە قوزغىغان ،ئۇنى ئوقىمىغان ئۇيغۇر ياشلىرى يوق دىيەرلىك (ئەلۋەتتە 90-يىللار كۆزدە تۇتۇلىدۇ، جۈملىدىن مەنمۇ بۇ ئەسەرنى قايتا-قايتا ئوقۇپ چىققانfيەنە «قۇتادغۇ بىلىك» تەتقىقاتى بىلەن شۇغۇللىنىپ ئاز بولمىغان ئەمگەك سىڭدۈرگەن ،«قۇتادغۇ بىلىك»نىڭ تۈرۈكچىسىنى ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلغان،تۇرسۇنئاي ساقىم خانىم 1994-يىلى ئالىي تەرجىمانلىق ئۈنۋانىنى ئالغان ،2004-يىلى شىنجاڭ پىداگوگىكا ئىنىستىتوتىنىڭ فىلىلوگىيە فاكۇلتىتىنىڭ پەخرى فىروفىسسورلىقىغا تەكلىپ قىلىنغان .2004-يىلى «شىنجاڭ يازغۇچىلار جەمىيىتى » ۋە «شىنجاڭ ئاياللىرى »رىداكسىيىسى ئۇيۇشتۇرغان پائالىيەتتە «تۆھپىكار ئانا ئەدىب» مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن ،ئۇنىڭ نامى «جوڭگو ئىختىساس ئىگىلىرى قامۇسى» غا كىرگۈزۈلگەن ،مەرھۇمە تۇرسۇنئاي ساقىم ئۆز ھاياتىدا ئاددىي-ساددا ،خالىس، ئەمەل-ئاتاقتىن تەمەسىز ياشىدى ،ئەلنىڭ غېمىنى يىدى ،مىللەت ئۈچۈن ياشىدى،مىللەت ئۈچۈن ئىزدەندى ،مىھىر- مۇھەببەتلىك ،خەيىر -ساخاۋەتلىك ياشىدى..بۇ ھەقتە ئايال يازغۇچى خالىدە ئىسرائىل«تۇرسۇنئاي ساقىم باي دۆلەتمەنمۇ ئەمەس،يۇقىرى مەرتىۋىلىكمۇ ئەمەس،ئەمما ئۇ بىلىملىك،ئىجادچان،نەزەر دائىرىسى كەڭ ،پىكرى ئۆتكۈر ،گەرچە ئۇنىڭ ھايات يولى ئۇنچە راۋان بولمىسىمۇ قەدەمدە بىر بىشكەللىك ئازاب-ئوقۇبەتلەرگە يولۇقسىمۇ قەيسەرلىك بلەن ياشاپ ئۆتتى ،تەپەككۈر قىلدى ،ئەھمىيەتلىك ياشىدى ،ئەلنىڭ غېمىنى يىدى ...» دەپ يازدى ئەسلىمىسىگەتۇرسۇنئاي ساقىم ھاياتىنىڭ ئاخىرقى كۈنلىرىگىچە ساپ ئۇيغۇرچە خەلىق ناخشىلىرىنى سۆيۈپ ئاڭلىدى ،بۇلۇپمۇ سەنۇبەر تۇرسۇننىڭ ناخشىلىرىنى يۈرەكنىڭ قات-قېتىغا ھاياجان ئاتا قىلغۇچى كۈيلىرىنى تىڭشاپ قانمىدى ،ئەڭ ئېغىر كۈنلىرىدىمۇ، كېسەلدىن ئۆرە بولالمىغىنىدىمۇ ئۆزىنى يوقلاپ كەلگەن سەنۇبەرتۇرسۇننىڭ «ناخشىمىز قېرىمايدۇ » دىگەن ناخشىسىنى زوقى بىلەن ئاڭلىدى..بۇ ھەقتە سەنۇبەرتۇرسۇن «ئەمدى تۇرسۇنئاي ھەدەمنى ھېچيەردىن تاپالمايمەن،ماڭا مەدەت بېرىدىغان،ناخشىلىرىم توغرىلىق قىممەتلىك پىكىرلەرنى بېرىدىغان سۆزلىرىنى ئەبەدىي ئاڭلىيالمايمەن،بىراق ئۇنىڭ ھېچكىم ماڭا يەتمەيدۇ دەپ ياشاڭەبالام دىگەن سۆزلىرى ماڭا مەڭگۈلۈك يادىكار بوپ قالدى»دەپ يازدى ئەسلىمىسىگە
شائىر ئابدۇسالام توختى
ئۇ بىر تۇلپار ئىدى قەيسەر، كېچە -كۈندۈز چېپىپ تىنماس.
مىسلىسىز تۆھپىلەر قوشقان ۋەتەن-ئەل دەپ ساداقەتتە،
ئەلۋىدا!ئەي تۇرسۇنئاي،جەننەتتە بولغاي جايىڭىز ،
ياشاڭ ئۇندىكى رىزۋانلار بىلەن ھەمدەمدە سۆھبەتتە.
دەپ مەرھۇمنى كۈيلىدى مەرھۇم تۇرسۇنئاي ساقىم خانىم 70ياشلىق ھاياتىنى ئاخىرلاشتۇرۇپ ئۇ ئالەمگە كەتتى ،ئۆزى بىلەن بىلىمگە لىق تولغان ،ئەخلاق-ۋىجدان بابىدا نۇرلۇق سىماسىنى ئېلىپ كەتتى ،ئەمما بىر ئۆمۈر يىغقان 2000پارچىدىن ئارتۇق قىممەتلىك كىتابىنى شىنجاڭ پىداگوگىكا ئىنىستىتوتىغا ھەقىسىز تەقدىم قىلدى ،ھەمدە بارلىق ئوقۇغۇچى ،كۆرۈرمەنلەرنىڭ ھەقسىز كۆرۈپ پايدىلىنىشىنى ۋەسىيەت قىلدى تۇرسۇنئاي ساقىم خانىم كەتتى ،ئەمما يېقىملىق،سۈزۈك ،ئىنتايىن ئوچۇق ،جاراڭلىق ئاۋازىنى قالدۇرۇپ كەتتى ،ئۈرۈمچىدىكى كوچا ئاپتوبۇسلىرىدا «تۇتقۇچنى چىڭ تۇتۇڭ ،ئاپتۇبۇس ئايلانمىغا كەلدى،چۈشۈدىغان يولۇچىلار ئارقا ئىشىكتىن چۈشۈڭلار» دىگەن يېقىملىق ئاۋازنى ئاڭلىمىغانلار بولمىساكېرەك .
مەنبە:مەرھۇم ئارىمىزدىن ئۆتكىنىگە نەچچە يىللار بولغان بولسىمۇ ئۇنىڭ تەرجىمە ئەسەرلىرىگە بولغان ئىشتىياق ،ئۇنىڭغا بولغان ھۆرمەت سەۋەبىدىن ئۇنى دائىم ياد ئېتىپ تۇراتتىم ..شۇڭا مەرھۇمنىڭ بىر تۇققان قېرىندىشى مەريەم ساقىم ئۇنىڭ ھاياتى توغرىلىق يازغان «ئانا يۇرتتىن ئاناتولىيە بويلىرىغىچە» دىگەن كىتاپتىن پايدىلىپ يۇقارقىلارنى ھەرقايسىڭلارغا سۇندۇم..
[align=justify] 2011-يىلى4-ئينىڭ 8-كۈنى
|
|
|
|
|
|