ئىلى ۋادىسىدىكى ئۇيغۇرلار مۇشۇنداق ياشايد

kaska

	تارىختا ئىلى ۋادىسىدىكى ئۇيغۇرلار بەكمۇ ئازادە شارائىتتا ياشىغان . ئىلىنىڭ ئالاھىدە جۇغراپىيەلىك ئورنى ، ئۇلارنىڭ تەبىئى بايلىقى ، كان ، ئورمان بايلىقى ، يايلاق ، سۇ ، مال -چارۋا ، بىنەم ئالاھىدىلىكلىرى بۇ ۋادىنىڭ ئادەملىرىنى تولۇق يېتىلدۇرگەن . تەبىئى بايلىقلار ئۇلارنىڭ مىجەزىنى ئەتراپلىق تاۋلىغان .شۇڭا ئۇلار ئەۋلاتتىن -ئەۋلاتقىچە مەيدىسىنى كېرىپ ياشاپ ئۆەىنىپ قالغان . مۇشۇنداق ئالاھىدىلىك ، ئەۋزەللىك بىلەن بىنەملەرنى بىر يىل تېرىپ قويسا نەچچە يىل يەيدىغان ، مال -چارۋىلىرىنى دالاغا قويۇۋىتىپ ھەپتە ئىزدىمەيدىغان ئەمەليىتى بۇگۇنكى كۈندە ئۇلارغا << پوچى >> دېگەن ئاتالغۇنى ھەدىيە قىلغان . توق ياشاپ يېتىلگەن بۇ خەلق چوڭ-چوڭ سۆزلەشكە ئادەتلىنىپ قالغان . تەبىئەتنىڭ بۇ ئەركە بالىلىرى قىزىقچىلىق قىلىشنى ، چاقچاق قىلىشىنى بەكمۇ ياخشى كۆرىدۇ . تۆت ئادەم بىر يەرگە كەلسە ئامال بار بىر قىزىقچىلىق قىلىدۇ ، يا بىر سىنى تېرىكتۇرىدۇ ، يا بىر سىنى ھەزىل قىلىدۇ . شۇنىڭ بىلەن قىزىقچىلىقققا ، چاقچاققا يول ئېچىلىدۇ . قىزىق چاققاقلار ئارقا -ئارقىدىن تىزىلىدۇ .                ئىلى ۋادىسىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ تۇرمۇشىدا چاقچاق بۇ خۇشخۇي خەلىقنىڭ تۇرنۇشىنىڭ ھەر قايسى تەرەپلىرىگە سىڭىپ كەتكەن ، بەزىدە ئاش -نانغا ئايلىنىپ قالىدۇ . ئاۋام چاقچاقچىلارنى ھورمەتلەيدۇ ، ئۇلارنى سويىدۇ . مەسىلەن مۇنداق بىر چاخچاق بار ، بىرسى سەكراتقا چۇشۇپ قاپتۇ ، ئاغىنلىرى ئۇنىڭ رازىلىغىنى ئالىمىز دەپ يوقلاپ كىرىپتۇ ، بىرسى ئۇنىڭغا چاقچاق قىلىپ ، ئاداش سەن ئۆلگەندە باش يۇغۇچۇڭغا ئۆزۈم كىرىپ ئالتۇن چىشلىرىڭنى سۇغۇرۋالىمەن -دە ! دەپتۇ ، ھىلىقى جان تالىشىپ يىتىۋاتقان ئاغىنىسى ئاياغ يۇغۇچۇمغا كىرىپ كالتە ئىشتىنىمنى ئالمامسەن دەپتۇ . دىمەك ئىلى ۋادىسىدىكى ئۇيغۇرلار مۇشۇنداق پەيىتتىمۇ چاققاق قىلىشنى ئۇنۇتمايدۇ . تۇرمۇشتا ، مۇئامىلىدە بەزى ئىشلارنى ئوچۇق -ئاشكارە دېگىلى بولمايدۇ ، دېەىلى بولغاندىمۇ ئۇنىڭ كۆڭۈلدىكىدەك بولمايتتى ئەگەر ئاشۇنداق ئىشلارنى چاققاققا ئايلاندۇرۇپ دېسەك ، ئۇنى مۇۋاپىق ئورۇندا ئۇستىلىق بىلەن ئىشلەتسىڭىز مەخسىتىڭىزگە ئاسانلا يىتىۋالايسىز .مانا چاقچاقنىڭ سىرى مۇشۇ يەردە .ئۇ ھەممە ئادەملەرنىڭ مىجەزىنى تەڭشەپ تۇرىدىغان ئەڭگۇشتەر ، سەپرانىڭ مىجەزىنى نورماللاشتۇرىدىغان دورا ، شۇڭا بۇ دورا ئىلى ۋادىسىدىكى ئۇيغۇرلارنى سۆزلىتىپ تۇرىدۇ ، قىسقىسى چاقچاق ئادەم بىلەن ئادەمنى يېقىنلاشتۇرىدۇ .      ئىلىقلارنى چۇشەنمەك تەس ئەمەس ئۇلار سىزگە چاقچاق بىلەن يىقىنلىشىدۇ . ئۇلار ھېلىقىدەك سىز كىم بولىسىز ، ئۇ ئادەمنى قانداق تونۇيسىز ، نېمىڭىز بولىدۇ ، نەدىن كەلدىڭىز دېگەندەك سوئاللار بىلەن قارشى تەرەپنى ئاۋارە قىلغان بىلەن ئاىىرىدا چۈش بولۇپ قالدى ، ئۆيگە كىرىپ چاي ئىچىۋىلىڭ دىيىشنى ئۇنۇتمايدۇ . سىز گە قايماقلىق ئەتكەن چاي كەلتۇرىدۇ . ئۇلار ئاق كۆڭۈل ، زىرەك مېھماندۇس . مېھماننى ئۇلۇغ بىلىدۇ . ئۆيدە بىر پارچە نېنى قالمىسمۇ چاندۇرماي ئامالىنى قىلىپ ، مېھماننى ئۇزىتىدۇ .     ھەي غۇلجىلىقلار ، جاھانغا ھارۋىكەش ناخشىلىرى بىلەنمۇ تونۇلغان غۇلجىلىقلار . سورۇنلاردا مۇڭ تارقىتىدىغان غۇلجىلىقلار . سەھرا يوللىرىدا ، تاغ يوللىرىدا ، كارۋان يوللىرىدا ، خاڭ يوللىرىدا ناخشىلىرىنى ياڭرىتىپ ياشايدىغان غۇلجىلىقلار . دەريا بويلىرىدا مۇھەببەتكە تويماي ئاينىمۇ قىزىقتۇرۇپ ئولتۇرۇغۇزۋالىدىغان غۇلجىلىقلار . يازدا تاغ ئورمانلىرى ئىچىدىكى گۈللەرنىڭ خۇش پۇراقلىرى بىلەن ئوزۇقلقنىدىغان غۇلجىلىقلار . ئاپپاق بېلىقلارنى دەپ ئاپتاپتا ياتقان غۇلجىلىقلار . ياشلىق باھارىنى چاققاق بىلەن ئۆتكۈزگەن غۇلجىلىقلار . تۆت سەر ئىچىۋىلىپ جەننەتنىڭ كۆزەتچىسىدەك ئۇيقۇسىنى ئاچالمايدىغان غۇلجىلىقلار . ئىشىندىغان ، ئىشەندۇرىدىغان ، كۈلىدىغان ، كۈلدۈرەلەيدىغان غۇلجىلىقلار . بىر چىنە مەنتەڭنىڭ ئۇستىگە قۇندۇرغان بىر تەخسە قورۇما ئۇچۇن بىر كۈن ناخشا توۋلاپ ھاراق ئىچىدىغان غۇلجىلىقلار . ئۇرۇمچىدە ئەتكەنچاي تاپالماي بىر تەخسە لەغمەن ئۇچۇن بىر چىنە مىنتەڭ ئىچىدىغان غۇلجىلىقلار . ئاشخانا خۇجايىنلىرىنىڭ ئىلىخولۇقلار كەلدى ، قازانغا سۇ جالايلى دېگەن ۋاقىراشلىرىنى ئاڭلىغاندا خىجىل بولۇپ كۈلۈپ كېتىدىغان غۇلجىلىقلار . شەرەت بىلەن ئىش پۇتتۇرىدىغان غۇلجىلىقلار . چاققاق بىلەن ئىش پۇتتۇرىدىغان غۇلجىلىقلار . نان ياقىدىغان تونۇرى بار ، ئۆستەڭ چاپىدىغان كەتمىنى بار ، بۆشۈكى بار ، دۇتتارى بار ، ئوسمىسى بار غۇلجىلىقلار . ھەي ئىلىلىق ، نەگە ماڭدىڭ دەپ شاڭخۇ قىلىپ توۋلىسا كۈلۈپ تۇرۇپ سالام بېرىدىغان غۇلجىلىقلار . مۇڭ ئىچىدە ، بۇلبۇل ناۋاسى ئىچىدە ياشايدىغان غۇلجىلىقلار ..... مەنبە:ئىلى ئۇنۋىرسال توربىكىتى <<زىبانە گۇل دۇكىنى >>           غۇلجا شەھەرلىك خەلق دۇختۇرخانا ئۇدۇلىدا

Tabarak

	دەل ئۆزى ....بىزمۇچۇ پۇ ئاتقىدەك دەسمى با ئاتىمىز شۇ  ....

muxtak

	ھوي ، سىز خەلق دوختۇرخانىسىنىڭ ئۇدۇلدىما ، توۋۋا ، مەن داۋاملىق مۇشۇ جايدىن ئۆتىمەن ، سىزنى تونومىغىنىمنى ... سەۋەبى ، دۇككىنىڭىزنىڭ ئوڭ تەرپىدە يىزا-ئامانەت قەرىز كوپراتىپى بار . ئىسمىڭىز نىممىتى گۈلگىنە ، گۈزەل ، ياق  مەدىنە .ياق ، ياق  .نىمىتى .... سىزنىڭ جىنسىڭىز يوشۇرۇنكەنغۇ ؟ ئىشلىرىڭىز ئوڭۇشلۇق بولسۇن !!!

gulgiyah

	ئىلى مۇسۇلمانلىرىغا ئاللا رەھمەت قىلسۇن

zapar

	چاقچاقچىلارنى سويامسىلەر، نىمە دېگەن قورقۇنۇچلۇق. چاقچاقچىنى سويغىچە قوي-كالا سويۇڭلار.ياشلىقنى چاققاق بىلەن ئۆتكۈزسە بۇ بولمىغىنى. خەتنى توغرا يېزىڭ، بۇلامدۇ؟! بولمىسا  ئاسانلا خاتا مەنەئىپادىلەپ قۇيىدىغان ئىش چىقىدۇ. (چاقچاقچىلارنى ھورمەتلەيدۇ ، ئۇلارنى سويىدۇ . ياشلىق باھارىنى چاققاق بىلەن ئۆتكۈزگەن غۇلجىلىقلار .«تۆت سەر ئىچىۋىلىپ جەننەتنىڭ كۆزەتچىسىدەك ئۇيقۇسىنى ئاچالمايدىغان غۇلجىلىقلار»ماۋۇ سېلىشتۇرۇش توغرا بولماپتۇ)  سىتاتا ئېلىندى.

sahrayi-tarim

	غۇلجا خەلق ناخشىلىرىدىن <قــــــــوپ-قارا قوي كۆزلىگىم>

zapar

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 6قەۋەت  sahrayi-tarim كە 2011-03-24 06:36 PMئەۋەتىلدى  : غۇلجا خەلق ناخشىلىرىدىن <قــــــــوپ-قارا قوي كۆزلىگىم> يېتىۋاپتىكەنما بۇ قوي كۆزلۈك. ھاھاھاھ

uygar

	ئىلى ئۇيغۇرلىرىنىڭ خۇش چاقچاقچىلىقىنى مەمتىمىن ھوشۇرنىڭ ئەسەرلىرى ،زوردۇن سابىرنىڭ رومانى ،خالمۇرات ئۆمەرنىڭ يۇمۇرلىرى ،ھېسام قۇرباننىڭ لەتىپىلىرىدىنلا كۆرۈپ يىتەلەيسىز .ئەمما بۇ كۈلكە ھەرگىزمۇ مەنىسىز ھېجىيىش ئەمەس بەلكى رەزىللىكنى قامچىلاش ئادىمى خىسلەتلەرنى ئۇلۇغلاش ئاساسىدىكى كۈلكە .زوردۇن سابىرنىڭ <<ئانا يۇرت >>رومانىدىكى مۇختەر باي دائىم مەھەللىسىدىكى ئىمامنى قەشقەلىق دەپ چاقچاق قىلغان بىلەن نۇرى بىلەن بازاغا چىققاندا بۇر بۇلۇڭدىكى جەنۇپتىن چىققان مەدىكارلارنى كۆرۈپ ئالدى بىلەن ئۇلارنى سامسا بىلەن مېھمان قىلىدۇ ئاندىن ئۆزلىرى يەيدۇ .بۇ يەردە ئىلى ئۇيغۇرلىرىدىكى نازۇك بىر ھېسيات ئېچىپ بېرىلگەن ئەلۋەتتە.

dilharaj

	راسلا ئىلىخولۇقلار چاقچاق خۇمار .مېھمان دۇست خەلىق

bugra944

	غۇلجىلىقلار نىڭ خارەكتىرىنى نامايەن قىلىپسىز رەخمەت              تەشلەپكە [s:173]