ياشاش بوشلىغى
تۇردى توختى
ياشاش-ئادةم ۋة جانلىقلارنىڭ ھاياتىنى داۋاملاشتۇرۇشىدىكى بىر تۇرلۇك پائالىيىتىدىن ئىبارةت بۇلۇپ،ئادةم ۋة جانلىقلار ئۈزىنىڭ ئاشۇ تىنىمسىز پائالىيةتلىرى بىلةن توختىماستىن ھةركةت قىلىپ،ئۈزىنىڭ ھاياتىغا ۋة ئةۋلادلىرىنىڭ ياشىشىغا ئىمكانىيةت يارىتىدىغان بىر پۈتۈن ھاياتلىق گةۋدىسى.
مةيلى ئىنسانلار بولسۇن مةيلى جانلىقلار بولسۇن ئۇ ياشاش جةريانىدا تةرةققى قىلىدۇ ياكى يوقىلىدۇ.بۇ ياشاشتىكى بىر قانۇنىيةتلىك مةسىلة بۇلۇپ،بۇنداق قانۇنىيةتنى بۇزۇش ئىنسانلارنىڭ ۋة ياكى باشقا جانلىقلارنىڭ قولىدىن كةلمةيدۇ.
مةيلى قانداق بۇلۇشىدىن قةتئى نةزةر ياشاش مۇئةييةن ماكان ۋة زامان چةكلىمىسىنىڭ تةسىرىگة ئۇچرايدۇ.
ئىنسانلارياشاۋاتقان ماكان بىلةن زامان ئىنسانلارنىڭ قانداق ياشىشىنى بةلگىلةيدۇ. بۇ مۇھىم ئامىل بۇلۇپ،ئىنسانلار مۇشۇ زامان ۋة ماكاندا قانداق ياشاشنى ئۈزىنىڭ تةدبىرى ئارقىلىق بةلگىلةيدۇ.ئىنسانلار ئةقىللىق،تةدبىرلىك،بىلىملىك بولسا زامان بىلةن ماكان ئامىلى ئىچىدىن ئۆزى ياشاشقا تىگىشلىك بوشلۇققا ئىرىشةلةيدۇ.ئۇنداق بولمايدىكةن زامان ۋة ماكان بوشلىغى قانچة كةڭرى بولسىمۇ ئۇلارنىڭ ياشىشى تةسكةتوختايدۇ.
سۈرىيةلىك مۇھةممةت ئةھمةت زةئىد‹‹قۇرئانىدىكى قىسسةلةر›› دىگةن مةشھۇر ئةسىرىدة‹‹ئاللا پةرىشتةلىرىگة شۇنداق دىدى‹مةن شۇنداق بىر خىل ئىنسان يارىتايكى،ئۇلار كةڭ زىمىندا تۇرۇپ،ئةمگةك بىلةن تىرىكچىلىك قىلسۇن،زىرائةت-ئۆسۈملۈكلةردىن نېمةتلةر تېپىپ ئوزۇقلانسۇن،زىمىن ئاستىدىكى بايلىقلارنى ئېچىپ پايدىلانسۇن ۋة ئۆز ئةۋلاتلىرىنى يىتىشتۈرۈپ ئاۋۇتسۇن››{يۇقارقى كىتاپ1-بةت}
يۇقۇرقىلاردىن شۇنى كۆرىۋېلىش تةس ئةمةسكى كىشىلةر ئۈزىنىڭ ئةقىل پاراسىتىگة تايىنىپ،ئةمگةك قىلىش ئاساسىدا ئۆزىنى ۋة نةسلىنى ئاۋۇندۇرۇدۇ.بۇنداق ئةمگةك قىلىشقا مۇۋاپىق ماكان ۋة زامان ماسلاشقان بولۇشى كېرةك.ئىنسانلارنىڭ ئةمگىكى تىرىكچىلىك قىلىشنىڭ ئالدىنقى شةرتى(ھاياتلىقنى داۋاملاشتۇرۇشنىڭ ئالدىنقى شةرتى)ئىنسانلار ھاياتنى داۋاملاشتۇرىمةن دةيدىكةن چوقۇم ئةمگةكتىن ئايرىلماسلىغى كېرةك.ئةمگةكتىن ئايرىلىپلا قالسا ھاياتلىقنى داۋاملاشتۇرۇش مۇمكىن بولمايدۇ.
ئادةملةرنىڭ قانداق يۇسۇندا ياشىشى ئۇنىڭ ياشاش بوشلىغىنىڭ كةڭ ياكى تار بولىشى بىلةن بىۋاستة مۇناسىۋةتلىك بولىدۇ.ياشاش بوشلىغىنىڭ قانداق بۇلۇشىدىن قةتئى نةزةر كىشىلةرئۈزىنىڭ ئةقىل پاراسىتىگة تايىنىپ،يېڭى-يېڭى بوشلۇقلارنى تېپىپ چىقىشقا تىرىشىشى ھةم تېپىپ چىقىشى كېرةك.
ئۇنداقتا ياشاش بوشلىغى دىگةن نىمة؟
ياشاش بوشلىغى دىگىنىمىز ئىنسانلار ياشاۋاتقان زامان ۋة ماكان ئىچىدة ئىنسانلار پائالىيةت ئېلىپ بېرىپ ئۈزىنىڭ ھاياتىنى داۋاملاشتۇرۇپ،نةسلىنى ئۈزۈپ قويماي مةڭگۈ داۋاملاشتۇرۇشقا كېرةكلىك بولغان بوشلۇقتىن ئىبارةت.
بۇ كېرةكلىك بوشلۇق ئۆزلىگىدىن مةيدانغا كېلةمدۇ؟بۇ كېرةكلىك بوشلۇق ئىنسانلار ھةركىتىنىڭ،پائالىيةت قىلغان قېتىم سانىنىڭ،بوشلۇقنى بوي سۇندۇرۇش ئېقتىدارىنىڭ چوڭ –كىچىكلىگى ۋة يۇقىرى تۈۋةنلىك تةرىپىدىن بةلگىلىنىدۇ.
ياشاش بوشلىغى ئادةم ئۆزى يارتىدىغان ھةم ئۆزى پائالىيةت قىلىدىغان بوشلۇق بۇلۇپ،ئۇ كىشىلةرنىڭ دةۋرىگة(زامانغا)ۋة ماكانغا ماسلىشىش ۋة ئۇنى ئۆزى ئۈچۈن خىزمةت قىلدۇرۇش تةرىپىدىن بةلگىلىنىدۇ.
ياشاش بوشلىغىنىڭ قانداق بولىشى كىشىلةرنىڭ زامانغا لايىقلىشىپ،ماكاندىن پايدىلىنىش سةۋىيةسى بىلةن زىچ مۇناسىۋةتلىك بۇلۇپ،ئىنسانلارنىڭ زامان ۋة ماكانغا لايىقلىشىپ،پۇت دةسسةپ تۇرۇش-تۇرالماسلىغى ئىنسانلارنىڭ ئۆزىنىڭ تةرةققىيات پۇرسىتىنى يارىتىش-يارىتالماسلىغى بىلةن مۇناسىۋةتلىك.
ياشاش بوشلىغىنىڭ چوڭ-كىچىكلىكىگة تةسىر كورسىتىدىغان ئامىللار كىشىلةرنىڭ ئۆزىدىكى ئامىللار،ۋة ئۆزى ياراتقان ئامىللاردىن ئىبارةت بۇلۇپ،ئۆزىدىكى ئامىل دىگةندة ماسلىشىش ،ياشاش ئىقتىدارى يةنى ئۆزىدىكى قةيسةر روھ.
ئۆزى ياراتقان ئامىللار دىگةندة ئىنسانلارنىڭ تةرةققىيات نةتىجىلىرى كۆزدة تۇتۇلىدۇ.
بۇنداق دىيىشىمىزدة ئىنسانلاردا ياشاشتىن ئىبارةت قةتئى،تةۋرةنمةس روھ بولسا ھةرقانچة جاپالىق شارائىتتىمۇ ياشاشتىن ئىبارةت بۇ ئۈمۈدتىن ۋاز كةچمةيدۇ
ئۆزى ياراتقان ئامىللار- ئىنسانلارنىڭ ئىنسانىيةت دۇنياسىنى چۈشىنىش، بىلىش ئاساسىدا قولغا كةلتۈرگةن نةتىجىلىردىن ئىبارةت بۇلۇپ،تةرةققىيات قانچة يۇقىرى بولسا زامان رېتىم جةھةتتىن ئىنتايىن تېزلىشىپ،كىشىلةر ماكاننىڭ رايىغا باقمايدۇ.بۇنداق رېتىم جةھةتتىكى قالايمىقانچىلىق ماكان نېمةتلىرىنى خورۇتۇپ،كىشىلةرنىڭ ياشاش بوشلىغىنى كىچىكلىتىپ،كىشىلةرنىڭ قانداق ياشىشىغا ئېغىر خىرىسلارنى ۋة يېڭى تةلةپلةرنى ئېلىپ كېلىدۇ.
1.ئىپتىدائى ئىنسانلارنىڭ ياشاش بوشلىغى
ئىپتىدائى ئىنسانلارنىڭ ياشاش بوشلىغى ئىنتايىن تار بۇلۇپ،كةڭ كائىناتنى بويسۇندۇرۇش ۋةئۇنىڭدىن مةنپةئەتلىنىش دةرىجىسى بةك تۆۋةن بولغان.بۇنداق تۆۋةن بۇلۇشتةك ئةمىلىيةت ئۇلارنىڭ ياشىشىغا زور قىيىنچىلىقلارنى ئېلىپ كېلىپ،ئۇلاردا ياشاشقا نىسبةتةن تۈرلۈك-تۈمةن توسالغۇلارنى پةيدا قىلىپ ،ئۇلارنىڭ ھاياتىغا ۋة ئةۋلادلىرىنىىڭ كۆپىيىشىگة تةھدىت بۇلۇپ،بىئەجةل ئۆلۈپ كېتىدىغانلارنىڭ سانى بىزنىڭ مۆلچىرىمىزدىكىدىنمۇ نةچچة ھةسسة كۆپ بولغان.
نىمةئۈچۈن بۇ ئېچىنىشلىق قىسمةت ئىپتىدائى ئىنسانلارنىڭ بېشىغا بالا بولۇپ چۈشىدۇ؟ئۇچاغلاردا يةر شارىدا ياشاش شارائىتى يوقمىدى؟
بۇ قىسمةتلةرنىڭ ئۇلارغا چۈشىشىدىكى سةۋةب،ئۇلارنىڭ تةپةككۈر ئېقتىدارىنىڭ ،بىلىش دةرىجىسىنىڭ ئىنتايىن تۆۋةن بولغانلىغىدىن بولغان.ئةينى چاغلاردىمۇ يةر شارىدا ياشاش بوشلىغى ئىنتايىن كةڭرى بۇلۇپ،بۇ كةڭرىلىكنى بايقاش بولمىغانلىغى ئۈچۈن ئىپتىدائى ئىنسانلارنىڭ ياشاش شارائىتى ئىنتايىن قىيىنچىلىق ئىچىدة بولغان.شارائىت مةسىلىسى ماھىيةتتة ئادةم ئۆزى كةلتۈرۈپ چىقىردىغان مةسىلة بولۇپ،ئادةملةرنىڭ ئةقلى بىلىش دةرىجىسى قانچة يۇقىرى بولسا شارائىت شۇنچة ياخشى بۇلۇدۇ.ئالىم ئابدۈشۈكۈر مۇھةممةتئىمىن ئۆزىنىڭ‹‹قةدىمقى مةركىزى ئاسىيا››دىگةن مةشھۇر ئةسىرىدة مۇنداق ھۆكۈمنى ئوتتۇرىغا قويغان.‹‹ئىنساننىڭ ئىجتىمائى تۇرمۇشقا ئۆتۈشتىكى ئاساسى نامايةندة ئىشلةپچىقىرىش قوراللىرىنىڭ مةيدانغا كېلىشىدىن ئىبارةت››{يۇقارقى كىتاپ19-بةت}.
ئالىمنىڭ بۇ ھۆكمىنى تةھلىل قىلىدىغان بولساق ئىنسانلارنىڭ ئىجتىمائى تۇرمۇشقا ئۆتۈشىدىكى ئةڭ مۇھىم ئامىلنىڭ ئىنسانلارنىڭ ئىشلةپچىقىرىش قۇراللىرىنى ياسىشى،ئىشلىتىشى ۋة مةسىلىلةرنى تةپةككۈر قىلىپ يةكۈنلةپ،ئۇنى سېستىمىلاشتۇرىشى ئىكةنلىكىنى كۆرىۋېلىش تةس ئةمةس.ئىپتىدائى ئادةملةردة بۇ شةرتلةرنىڭ ھازىرلىنىشىغا نةچچة زامانلارنىڭ كةتكةنلىگىنى پةرةز قىلىش ئۇنچة ئاسان ئةمةس.شۇ ئۇزاق زامانلار بولمىسۇن،ياكى ئىنسانلارنىڭ تاش قۇراللار دةۋرىگة كىرگةن چاغلىرىدا بولمىسۇن ئىپتىدائى ئادةملةرنىڭ ياشاش بوشلىغى ئىنتايىن تار بۇلۇپ شۇنچة چوڭ يةر شارىدا ئۇلارنىڭ ئىگىلةپ ھاياتلىق پائالىيىتى بىلةن شۇغۇللانغان ماكانى بةك كىچىك دائىرىدة بۇلۇپ كةلدى.بۇنداق كىچىك بوشلۇق ئۇلارنىڭ بىلىش دةرىجىسىنىڭ ئۆسۈشىدىكى ئةڭ چوڭ توسالغۇ ئىدى.
بۇنداق تةبىئى شارائىتتا ئىپتىدائى ئادةملةرنىڭ تةرةققى قىلىش سۈرئىتى ئىنتايىن ئاستا بولۇپ،بىرمةدىنىيةت قاتلىمىدىن يةنة بىر بايقاشقا ئېرىشىپ مةدىنىيةت ياراتقۇچة ناھايىتى ئۇزۇن مةزگىللةر كېتةتتى.مةيلى قانداقلا بولسۇن ئىپتىدائى ئادةملةردىكى ياشاش تۇيغۇسى ئۇلارنى ئىزچىل ئالدىغا مېڭىشقا ئۈندةيتتى،بۇنداق قةيسةرلىك ئۇلارنىڭ ئةۋلادمۇ-ئةۋلاد يېتىشىپ مېڭىشتةك ئىنسانلارنىڭ ياشاش مىلودىيةسىنى يارىتىپ،ئۇلارنىڭ ئىجتىمائىيلىشىغا ئاساس سالدى.
ئابدۇشۈكۈرمۇھةممةتئىمىن يۇقارقى ئةسىرىدة‹‹ئىنسانلارنىڭ تۇنجى ئىشلةپچىقىرىش قۇرالى-تاش سايماندىن ئىبارةت›› {يۇقارقى كىتاپ19-بةت}دىگةن قاراشنى ئوتتۇرىغاقويغان.ئىنسانلارنىڭ تاش سايمانلاردىن پايدىلىنىشنى بىلىشى،تةبىئى تاشلارنى ئىشلةپچىقىرىش قورالى سۈپىتىدة ئىشلىتىشى بولسا ،ئىنسانلارنىڭ ئىجدىمائى تۇرمۇشقا قةدةم قويغانلىغىنىڭ بةلگىسى ئىدى.تاش سايمسنلارنىڭ ئىشلىتىلىشى ئىنسانلارنىڭ ياشاش بوشلىغىنى كېڭةيتىشتىكى بىر قېتىملىق سةكرةش ئىدى.
تاش سايمانلاردىن پايدىلىنىشنى بىلىش ئىپتىدائي ئىنسانلار پائالىيىتىنىڭ ئىجتىمائىلىشىشتىكى بىر بوسۇش بولسىمۇ يانىلا ئىپتىدائى ئىنسانلارنىڭ ياشاش بوشلىغى بۇنىڭ بىلةنلا كېڭىيىپ،ئۇلارنىڭ ماددى ۋة مةنىۋى تۇرمۇش ئېھتىياجىنى قاندۇرۇپ كېتةلمىدى.بۇنىڭدىكى سةۋةپ تاش قۇراللارمۇ ئىپتىدائى قۇرال بۇلۇپ،ئىشلةپچىقىرىشنىڭ ئېھتىياجىىنى قاندۇرۇشتىن خېلىلا يىراق ئىدى.بۇنى ئابدۇشۈكۈرمۇھةممةتئىمىن ‹‹قەدىمقى مةركىزى ئاسىيا››دىگةن كىتاۋىدىكى مۇنۇ قۇرلاردىن كۆرىۋېلىش تةس ئةمةس.‹‹ئىپتىدائى ئىنسان دةسلةپتة تةييار ھالةتتىكى تاش قۇراللارنى ئىشلةتكةن.ئۇنىڭ مۇھىم شةكلى يارما(چاقما)قۇرال ھالىتىدىكى تاشتىن(ئةلۋةتتةياغاچ،سۈڭةكلةرنى مۇستةسنا قىلمىغان ھالدا)ئىبارةت ئىدى››{يۇقىرقى كىتاپ19-بةت}بۇ قۇراللارغا تايىنىپ ئىنسانلارنىڭ ياشاش بوشلىغىنى كېڭةيتىشى ئىنتايىن مۈشكۈل ئىدى.بۇ ھال ئىپتىدائى ئادةملةرنىڭ تةبىئةت بىلةن جاپالىق كۈرةش قىلىشقا تايىنىپ ياشىشىنى بةلگىلةپ،ئۇلاردا قةيسةر ئىرادىنى،تةۋرةنمةس ياشاشقا بولغان مۇھاببةتنى يىتىلدۈرگةن.ئىرادة قانچة مۇستةككةم بولسىمۇ ياشاش بوشلىغى يةنىلا تاربولغان.چۈنكى ئىپدىدائى ئىنسانلارنىڭ بىلىش دةرجىسىنىڭ ئېشىشى ئىنتايىن ئاستا بۇلۇپ،يېڭى مۆجىزىلةرنىڭ بايقىلىشىمۇ بةك قىيىن ئىدى.
مۇشۇنداق جاپالىق ئېلىشىش،ھاياتقا بولغان تىۋىنىش نةتىچىسىدة دةۋرى بىلةن تةڭ ئىلگىرلةش يةنىلا داۋاملىشىپ كةلدى(دةۋرى تةرةقىيادى قانچة ئاستا بولسىمۇ)بۇنداق ئىلگىرلةش ئاخىرى ئىنسانلارنى يېڭى تاش قۇراللار دةۋرىگة ئېلىپ كىردى.
ئابدىشۈككۈر مةھةممةت ئىمىن يۇقارقى كىتاۋىدا‹‹كىيىنچة ئىپتىدائى ئادةملةر بىر قةدةر سىلىقلانغان،سىپتىلانغان،ئىسلاھ قىلىنغان تاش قۇراللارنى ئىشلةتتى››دةپ يازغان.بۇيةردىكى ئىسلاھ قىلىش دىگةن ئۇقۇمدىن ئىپتىدائى ئىنسانلارنىڭ ئۆز ئةقىل –[ئىدىرىكىگة تايىنىپ ئىشلةپچىقىرىش قۇراللىرىنى ئۆزگةرتىپ ياساغانلىغىدىن ئىبارةت ھةقىقةتنى چۈشىنىش مۇمكىن.تةپةكۈر قىلىشنى بىلىش ۋة ئۇنى ئةمىليةتتىن ئۆتكۈزۈش ئىپتىدا ئىنسانلارنىڭ ياشاش شارايىتىنىڭ ياخشىلىنىشىقا قاراپ تةرةققى قىلۋاتقانلىغىدىن شۇنىڭ بىلةن ياشاش بوشلىغىنىڭ كېڭىيىش يۈزلىنىشگة ئۆتكةنلىگىدىن سۇرئةتنىڭ تىزلىشىدىغانلىغىدىن بىشارةت بېرةتتى.
ئىنسانلارنىڭ ئةقىل-پاراسىتىنىڭ ،تةجىربىسىنىڭ كېڭىيىشىگة ئةگىشىپ،ئىنسانلارنىڭ بىلىش دةرىجىسىدىمۇ مۇئةييةن يۇقۇرىلاش بولدى.ئىنسانلارنىڭ ئوتتىن پايدىلىنىشنى بىلىشى ئىنسانلارنىڭ رةسمى يۇسۇندا ئىجدىمائى ئىشلةپچىقىرىش بىلةن شۇغۇلىنىش دةرجىسىنىڭ كةڭةيگنلىكىنى ئىسپاتلاپ بېرةتتى.ئابدىشۈككۈر مةھةممةتئىمىن ئۈزىنىڭ‹‹قةدىمقى مةرگىزى ئاسيا›› دىگةن كىتاۋىدا بۇ نوقتىنى مۇنداق ئىسپاتلىغان.‹‹ئىپدىدائىئىنسانلار تاش قۇراللارغا(دةسلةپ تةييار تاش قۇراللارغا)يۆلۈنۈپ توپلىشىپ ياشاپ،كىيىنچة ئوتتىن پايدىلىنىپ،دةششةتلىك يىرتقۇچ ھايۋانلار بىلةن بىرقانچة يۈز يىلغا سۇزۇلغان مۇز دةۋرى زىمىستانلىغىنى يةڭدى.غار تۇرمۇشىدىكى ئوت-مۇقةددةس قۇدرةت ۋة قۇتلۇق ئۈمۈت چىچىكى ئىدى.ئوت ئىنسانىيةتنى قوغدىدى،تاكاممۇللاشتۇردى،ئۇلۇغ مةدىنىيةت سةھىپىسىنى يۇرۇتتى››{يۇقارقى كىتاپ 20-بةت}
ئىپتىدائى ئىنسانلارنىڭ ياشاش جةريانى قانچة مۇشةققةتلىك بولىشىدىن ،ئۇلارنىڭ ئىرادىسىنىڭ قانچة مۇستةكةم بۇلىشى،ھاياتقا بولغان چۇڭقۇر مۇھاببىتى قانچة چۇڭقۇر بۇلۇشىدىن قةتتى نةزةر بۇ يةردة شۇنى ئىتىراپ قىلىش كېرةككى ياشاش بوشلىغىنىڭ كةڭ ياكى تاربولىشى شۇ دةۋرى كىشىلىرنىڭ بىلىش دةرجىسىنىڭ يۇقىرى يۈۋةنلىكى بىلةن زىچ مۇناسىۋةتلىك ئىدى.شۇنىڭ ئۈچۈن قةيسةر ئىپتىدائى ئادةملةرنىڭ ياشاش بوشلىغى شۇنچة جاپالىق كۈرةشلةر نةتىچىسىدىمۇ يةنىلا تار بۇلۇپ،ماددى نىممةتلةردىن پايدىلىنىش دةرجىسى بةكلا تۇۋةن ھالةتنى ساقلاپ كةلگةن.
ئىنسانىيةت تةرةقىيادىنىڭ قانۇنىيىتى بۇيۇچة مةيلى قانچة ئاستا بۇلۇشتىن قةتتى نةزةر ئىپدىدائى ئادةملةرنىڭ بىلىش دةرجىسى دةۋرىمۇ-دةۋرى يۇقىرى كۈتۈرۈلۈش يۈلىنىشىدة بولغان بۇلۇپ،بۇ ھال ئاخىرقى ھىساپتا تۇمۇر قۇراللاردىن پايدىلىنىش ۋة كالا بىلةن يةر ھايداشتةك تارخىى بۆلگۈچ تةرةققىيات دةۋرىنى ياراتتى.بۇ ئىككى‹‹كةشپىيات››ئىپدىدائى ئادةملةر ئىرىشلمىگةن ياشاش بوشلىغىغا كىيىنكى ئةۋلاتلىرىنى ئىرىشتۈردى.
مانةبۇ جةمىيةت تةرةقىيادىدا بىر يېڭى سةھىپة ئېچىلغانلىغىدىن دةرةك بةردى.
2.ياشاش بوشلىغىنىڭ كةڭ ئةمما تةگىشسىز بولىشى
ئىنسانىيةت جةمىيىتى سىنىپى جةمىيةتكة قةدةم قويغاندىن كىيىن ئىشلةپچىقىرىش كۈچلىرىنىڭ سةۋىيةسىدة غايةت زور ئۆزگىرىشلةر بۇلۇپ،ئىنسانلار ئېقىل-پاراسىتىگة تايىنىپ،ئىشلةپچىقىرىشنى تةشكىللىيةلةيدىغان ھالةتكة يةتتى.بۇلۇپمۇ يېزىقنىڭ مةيدانغا كىلىشى ئىنسانىيةت جةمىيىتىنىڭ مةدىنىيةت دةۋرىگة قةدةم قويغانلىقتىن دېرةك بېرةتتى.يېزىق مةيدانغا كىلىش بىلةن ئىنسانلارنىڭ ئةقىل-پاراسىتىنىڭ جةۋھةرلىرى خۇلاسىلىنىپ،تةجىربة ساۋاقلار كۈپۈيۈپ،بىلىش دةرجىسى كۈنسىر يۇقىرىكۈتۈرۈلدى.بۇ ھال ئىپدىدائى ئىنسانلار بىلةن سېلىشتۇرغاندا قۇللۇق تۈزۈمدىكى ۋة فىيۇۋداللىق تۈزىمدىكى كىشىلةرنىڭ زور بةختى ھىساپلىناتتى.بۇ بةخىت فىيۇۋداللىق جةمىيةتتة تېخىمۇ كۈچلۈك نامايةندة بولدى.بۇ ئىككى جةمىيةتتىكى كىشىلةرنىڭ ياشاش بوشلىغىمۇ مۇناسىپ كةڭةيدى.
بۇ دةۋرىلةرگة كةلگةندة ياشاش بوشلىغىغا تةرةققىيات بىلةن نۇپۇس،بايلىق بىلةن كةمبىغةللىك قاتارلىق سةۋةپلةر بىۋاستة تةسىر كۆرسةتتى.بۇ بةزىلةرنىڭ ياشاش بوشلىغى كةڭرى،بةزىلةرنىڭ تار بولۇشىدةك رڭياللىقنى شةكىللةندۈردى.
تةرةققىيات بىلةن نۇپۇش قول ئةمگىگىنى ئاساس قىلغان بۇ جةمىيةتتة بىرى-بىرنى ئىلگىرىسۈردى،يةنى ئةمگةك كۈچى قانچة كۆپ بولسا جةمىيةت تةرةقىيادى شۇنچة تىز بولدى.بايلىق بىلةن كةمبىغةللىك بولسا بىرى-بىرىگة تةتةر تاناسىپ بۇلۇپ باي بولغانسىر بېيىيدىغان،كةمبىغةل بولغانسىرى نامراتلىشىدىغان ھالةت شةكىللىنىپ،كىشىلةرنىڭ ياشاش بوشلىغىدىكى تةگىشسىزلىكنى كةلتۈرۈپ چىقىرىپ،نۇرغۇن كىشىلةرنىڭ ئۈزىدة بار ياشاش ھۇقۇقى كاپالةتكة ئىگة بولمىدى،بةزى كىشىلةرنىڭ ياشاش بوشلىغى بولسا كۈندىن كۈنگة كةڭةيدى.قانداقلا بولمىسۇن ئىنسانلارنىڭ ھايات كۈچۈرىشى ئىپدىدا ئىنسانلارنىڭكىدىن نةچچة ھةسسة ئاسانغا چۈشتى.بۇ ھال بۇ دةۋرىدة ياشاش ھۇقۇقىنىڭ خېلى كةڭ بوشلۇق ھازىرلىغانلىغىنى كۈرسۈتۈپ بېرىدۇ.
بۇ دةۋرىگة كةلگةندة ئىنسانلارنىڭ ياشاش بوشلىغى خېلى كةڭرىگةن بولسىمۇ نۇرغۇنلىغان كىشىلةرنىڭ سىياسى جةھةتتىن ئةركىن بولالماسلىغى ياشاش بوشلىغىنىڭ تةگىشسىزلىكىنى كةلتۈرۈپ چىقاردى.كىشىلةرنىڭ روھى ۋة جىسمانى جةھةتتىكى ئةركىنلىگى كاپالةتكة ئىگةبولمىدى.ئةمىليةتتة كىشىلةرنىڭ روھى ۋة جىسمانى ھۇقۇقى ئۈزىگة تةئةلۇق بولىشى كېرةك ئىدى.بۇ ھةقتة ياپۇنىيةلىك مةشھۇر ئةدىپ فۇزېيۈجى ئۈزىنىڭ ‹‹ئىلىمگة دالالةت››دىگةن مةشھۇر ئةسىرىدة مۇنداق بايانلارنى ئوترىغا قويغان‹‹بىر ئادةمنىڭ تىنى باشقا ئادةملةردىن ئايرىلىپ،مۇستىقىل تۇردىغان يةككة تةندۇر،ھةر بىر ئادةم ئۈزىنىڭ تىنىنى ئىلكىدة تۇتۇپ،كاللىسى بىلةن پىكىر يۈرگۈزۈپ،ئۈزىنى ئىدارة قىلىش ئارقىلىق،ئۈزىنىڭ قۇربى يةتىدىغان ئىشنى قىلىشى كېرةك››{ئىلىمگة دالالةت 83-بةت}بۇنىڭدىن شۇنى كۈرىۋېلىشقا بولىدىكى ئادةم ئةركىن ئادةم بولغاندىلا ئاندىن ئۈزىگة ئۈزى ئىگة بۇلۇپ،ئۈزىنىڭ ئىشىنى ئۈزى قىلىپ،ئۈزىگة زۈرۈر بولغان ياشاش بوشلىغىنى ھازىرلىيالايدۇ.ئۇنداق بولمايدىكةن كىشىلةر ئۈزىنىڭ تةقدىرىگة ئىگة بولالمايدۇ(ياشاش جةريانىدىكى).قۇللۇق جةمىيةتتة قۇلدارلاردىن باشقا كىشىلةر بۇنداق شارايىتىنى ھازىرلىيالماي‹‹سۆزلىيةلةيدىغان ھايۋان›› دةپ قارىلىپ كىلىپ،سىياسى جةھةتتة قىلچىلىكمۇ ئةركىنلىككة ئىگة بولالمىغانلىغى ئۈچۈن ئۇلارنىڭ ياشاش بوشلىغى قۇلدارلارنىڭ ياشاش بوشلىغىنىڭ ئىچىدة بۇلۇپ،ياشاش ھۇقۇقىنىڭ تةگىشسىزلىكى ھةقىقى رةۋىشتة تةگىشسىزلىكىنى نامايةندة قىلدى.ئةمىليةتتة قۇللار ياراتقان ياشاش بوشلىغى قۇلدارلارنىڭ ياراتقان ياشاش بوشلىغىدىن چوڭ ئىدى.بىراق ئةركىن بولالمىغان قۇللار ئۈزىنىڭ ياراتقان ياشاش بوشلىغىغا ئۈزى ئىگىدارچىلىق قىلىشتةك سىياسى ھۇقۇقتىن مۇستةسنا ئىدى.
ئىنسانىيةت جةمىيىتى تةرةققى قىلىپ فىيۇۋداللىق جةمىيةتكة قةدةم قويغاندىن كىيىن قۇللارغا قارىغاندا دىخانلارنىڭ ياشاش بوشلىغى زور دةرجىدة كةڭيدى.دىخانلار سىياسى جةھةتتىن ھۆر بۇلۇپ،ئۈزىنىڭ جىسمانى ھۇقۇقىنى ئۈزى كونتۇرۇل قىلدى.بىراق ئىقدىسادى جةھةتتىكى ھۇقۇقى ھۈكىمىران سىنىپنىڭكىگة قارىغاندا يةنىلا ھىچ نىمىگة ئةرزىمةيتتى.بۇ ھال يېنىلا دىخانلارنىڭ ياشاش ھۇقۇقىنىڭ كېڭىيىشىگة ئېغىر توسالغۇلارنى ئېلىپ كةلدى.بۇ دةۋرىدة كىشىلةرنىڭ ئاساسى ھۇقۇقىدا بارةۋةرسىزلىك ئېغىر ئىدى(سىياسى ھۇقۇق)،ئىقدىسادى ھۇقۇقنىڭ باراۋةرسىزلىكى تېخىمۇ چوڭ ئىدى(رىيال ھۇقۇق) بۇنداق ھةم سىياسى جةھةتتىن ھةم ئىقدىسادى جةھةتتىن باراۋةرسىز بولغان جةمىيةتتة ئىنسانلارنىڭ ياشاش ھۇقۇقىنىڭ باراۋةر بۇلۇشىدىن سۆز ئېچىش تېخىمۇ قىيىن ئىدى.شۇنىڭ بىلةن فىيۇۋداللىق جةمىيةتتىكى كىشىلةرنىڭ ياراتقان ياشاش بوشلىغى شۇنچة كۆڭ بۇلۇپ ياشاش ئاسانلاشقان بولسىمۇ لىكىن ياشاش ھۇقۇقى بوشلىغى يةنىلا تةگىشسىز بۇلۇپ،نۇرغۇنلىغان دىېقانلار يةنىلا ئاچ -زارلىقتا قالدى.ئۇلار تةربىلىنىش جةھةتتة ھىچقانداق ھۇقۇققا ئىرىشةلمىگةنلىكى ئۈچۈن ئۇلارنىڭ بىلىش دةرجىسىنىڭ تةرةقىيادىمۇ ئىنتايىن تۈۋةن بولدى.بۇنداق بىلىش دةرجىسىنىڭ ياشاش بوشلىغىنى كةڭةيتىپ،ئىنسانلارنى بةخىتكة ئىرىشتۈرةلىشى مۈمكىن ئةمةس ئىدى.
قانداقلا بولمىسۇن ئىپتىدائى ئىنسانلارنىڭ ياشاش بوشلىغىغا سېلىشتۇرغاندا فىيۇداللىق جةمىيةتتىكى ياشاش بوشلىغىنىڭ كةڭلىگى ئادةمنى سۈيۇندۈررةتتى.بۇ دةۋرىدة(زامان)ئىنسانلارنىڭ تةرةقىيادى جةمىيةت تةرةقىيادى بىلةن بىر گةۋدىلىشىپ،فىيۇۋداللىق جةمىيةتنىڭ مةدىنىيةتىنى ياراتالىدى.بىراق بايقاش(بىلىش)جةھةتتىكى زامانغا يىتىشةلمةسلىك ئىشلةپچىقىرىش كۈچلىرىنىڭ ئىشلةپچىقىرىش مۇناسىيةتلىرنىڭ تةرةقىيادىغا يىتىشةلمةسلىكتةك رىياللىقنى مةيدانغا كةلتۈرۈپ،يېڭى بىر خىل ئىجدىمائى تۈزۈمگة ھامىلدار بولدى.بۇ ماھىيةتتة كىشىلةرنىڭ زامانغالايىقلىشالماسلىقىدىن باشقا نةرسة ئةمةس ئىدى.ھۈكىمىران سىنىپلارنىڭ كىشىلةرنىڭ ياشاش بوشلىغىنى قالايمىقان ئىگىلىۋېلىشى،كىشىلةرنى يېڭى ياشاش بوشلىغىنى ئىزدةشكة(ياشاش بوشلىغىنى كةڭرىتىشكة) مةجبۇر قىلدى.
ئةمىليةتتةبۇ دةۋرىلةردة دةۋرىنىڭ تةلىۋى بةك يۇقىرى ئةمةس بۇلۇپ،ئۇمۇمىلىقتىن ئېيتقانداياشاش بىر قةدةر ئاسان،رىقابةت تۈۋةن،ئىجدىمائىلىش دةرجىسى قالاق بولۇپ،كىشىلةردةۋرىنىڭ شۇ چاغدىكى تةلىۋىگة ئۇيغۇنلىشالايتتى،بىراق بۇ خىل سىياسى تۈزۈم،كىشلةرئارىسىدىكى پةرىقنى چوڭايتىپ،ياشاش بوشلىغىنىڭ تةگىشسىز بولىشنى ئىنسانىيةتكة سوۋغا قىلدى.شۇنداقلا نۇرغۇنلىغان كىشىلةرنىڭ تةپةككۈر يۇلىنى بوغۇپ،تةرةقىياتنىڭ تىزراق بولىشىغا توسقۇنلىق قىلدى.
3.تةرةقىيات تىز،لىكىن ياشاش بوشلىغى جىددىي بولۇش
ھور ماشىنىسىنىڭ كةشىپ قىلىنىشى كىشىلةرنىڭ ئىككى بىلىگىگة تايىنىپ(ئاددى ئةمگةك قىلىپ)ياشاش ئىقدىدارىنى كىچىكلىتىۋةتتى.بۇ ھال كىشىلةر ئارىسىدىكى رىقابةتنى كۈچةيتىپ،ئةقىل بىلةن ئةمگةك قىلىپ،ياشاش بوشلىغىنى يارتىشقا تۈرۈتكة بولدى.بۇ خىل رىقابةت كىشىلةرنىڭ ئةقىل سىنىشىش ئىنقىلاۋىنى قوزغاپ،كىم بىلىملىك بولسا شۇنىڭ ياشاش ھۇقۇقىنىڭ چوڭ بولىشىدةك رىياللىقنى كىشىلةرگة تۇنۇتتى.ئةقىل سىنىشىش ئىنقىلاۋىنىڭ تۈرتكىسىدة ئىككىنچى قېتىملىق پةن-تېخنىكا ئىنقىلاۋى پارتىلىدى.ئىلىكتىرنى بةلگة قىلغان بۇ ئىنقىلاپ جةمىيةت تةرةقىيادىنى تىزلىتىپ،دةۋرى(زامان)رىتىمىنى تېخىمۇ ئىتتىكلةشتۈرىۋةتتى.بۇنداق ئةھۋالدا سةللا بىخةستة تۇرغان كىشىلةرنىڭ ياشاش بوشلىغىنى يارىتىشى ئىنتايىن قىيىن ئةھۋالدا قالاتتى.ئېنگىلىس ئىككىنچى قېتىملىق پةن تېخنىكا ئىنقىلاۋىنىڭ مۇۋاپىقىيىتىنى تةسۋىرلىگةندة مۇنداق دىگةن ئىدى.‹‹بۇ قېتىمقى پةن- تېخنىكا ئىنقىلاۋىنىڭ نةتىچىسىدة بارلىققا كةلگةن تةرةقىيات ۋة ماددى نىممةتلةرنىڭ يىغىندىسى،ئىنسانىيةت پةيدا بۇلۇپ بۇگۇنكى كۈنگة كةلگۇچة ئىنسانىيةت ياراتقان بايلىقلارنىڭ يىغىندىسىدىن ئېشىپ كةتتى››
يۇقىرىدىكى ھۈكۈمدىن بىلىش دةرجىسىنىڭ ئۆسۈشىنىڭ ئىنسانىيةتنىڭ ياشاش بوشلىغىنىڭ كةڭىيىشىدة تۈرۈتكىلىك رول ئوينايدىغانلىغىنى كۈرىۋالالايمىز.ياشاش بوشلىغىنىڭ كةڭىيىشى ماھىيةتتة ئىنسانلارنىڭ ماكاندىن پايدىلىنىش ئېتىياجىنىڭ كۈن سىرى ئېشىۋاتقانلىغىدىن دةرةك بېرىدۇ.پايدىلىنىش ئېتىياجى بىلىش سةۋىيةسىنىڭ يۇقىرى تۈۋةنلىكى بىلةن مۇناسىۋةتلىك بۇلۇپ،بىلىم قۇرۇلمىسى يۇقىرى كىشىلةردة زاماندىن پايدىلىنىش ئېتىياجىمۇ كۆپ بۇلۇدۇ.
ئۇچۇر تېخنىكىسىنى مةرگةز قىلىپ بارلىققا كةلگةن ئۈچۈنچى قېتىملىق پةن- تېخنىكا ئىنقىلاۋى ئةقىلىلةشتۈرۈشنى ئىشقا ئاشۇرۇشنى تةرةقىيات نىشانى قىلىپ،ئادةمنىڭ ئىلمىي ئةمگىگىنى ماشانا ئارقىلىق قىلىشنى ئاساسى جةھةتتىن ئىشقا ئاشۇرۇپ،كىشىلةرگة قۇيۇدىغان تةلةپنى تېخىمۇ يۇقىرىلىتىۋةتتى.بۇنىڭ بىلةن ماشىنا بىلةن ئادةم ئوترىسىدىكى بوشلۇق تالىشىش كۈرىشى تېخىمۇ ئۆتكۈرلىشىپ كةتتى.بۇنى ئامرىكىنىڭ سابىق زۇڭتۇڭى كىلىنتون خۇلاسىلاپ‹‹دۇنيا بىلىم ئىگىلىگى دةۋرىگة كىردى››دةپ ئىنسانىيةتكة خىتاپ قىلدى.
ئاۋىستىرىىيةلىك يۈسۈف كىرشىنىر ئۈزىنىڭ پةلىسىپىۋى ئةسىرى‹‹ئۆزةڭدىن ھېيىقىدىغان بول››دا مۇنداق قاراشلارنى ئوترىغا قويغان‹‹ئادةملةر،دۆت،ھىلىگةر،ئاقىل دةپ ئۈچكة بۆلىنىدۇ،دۆتلةر ھىلىگةرلةر ئۈچۈن ئىشلةيدۇ،دۆتلةر بىر ئۆمۈر باشقىلارنىڭ يول كورسۈتۈشىگة مۇھتاچ بولىدۇ.ھىلىگةرلةر دۆتلةر ئارقىلىق پايدا ياراتقۇچىلار،ئاقىللار بولسا ئۈزىگة نىمة لازىملىغىنى بىلىدۇ.21-ئةسىر يةنىلا ئۈزىنىڭ 3 قېدىمىلىقنى ساقلايدۇ.ھاماقةتلةر يةنىلا كۆپ بۇلۇدۇ.دۇنيا يةنىلا ھىلىگةرلةرنىڭ ئۇيۇن سةھنىسى بولىدۇ.ئاز بىر قىسىم دانىشمةنلةرمۇ چىقىپ تۇرۇدۇ››{ئۆزةڭدىن ھېيىقىدىغان بول،ئاپتۇرھةقىدة1-،2-بةتلةردىكى ئۆزلةشتۈرمىدىن ئېلىنىدى}
يۇقىردىكى ھۈكۈمنى تةھلىل قىلدىغان بولساق بۇنىڭدىن كىشىلةرنىڭ ئۈزىنى بىلىش ،ئۈزىنى تةرةققى قىلدۇرۇشنىڭ نةقةدةر مۇھىم ئىكةنلىگىنى كۈرىۋالالايمىز.كىتاپتا دىيىلگةن دۆت كىشىلةر ماھىيةتتة ئۈزىنى تۈنىمىغان،بىلىم قۇرۇلمىسى تۈۋةن كىشىلةر بۇلۇپ ھىساپلىنىدۇ.بۇ ھالدا ياشاۋاتقان بۇنداق كىشىلةر تةبىئى ھالدا باشقىلارنىڭ قۇلىغا قاراپ قالغۇچىلاردۇر.ھىلىگةر كىشىلةر بولسا بۈلۈم قۇرۇلمىسى كةڭرى ھةم سىياسى كاللىغا ھةم ئىقدىسادى كاللىغا ئىگة كىشىلةر بۇلۇپ،ئۇلار بىلىم قۇرۇلمىسى تۈۋةن كىشىلةرنى باشقۇرغۇچىلاردۇر.دانىشمةنلةر بولسا ئۈزىنىڭ نىمة قىلىشىنى،ئۈزىگة نىمة لازىملىغىنى بىلىپ ياشىغۇچى ئاقىللار بۇلۇپ،بۇلار دۇنيا تةرةقىيادىدىكى تايانچىكۈچلةردۇر(ئالىم،پةيلاسۇپ،ئةدىپ...قاتارلىقلار.
21-ئةسىردة بۇ ئۈچ قاتلامنىڭ مةۋجۇت بۇلۇپ تۇرۇشى ئةقىلگة مۇۋاپىق،بىراق بىز دۆتلةردىن بۇلۇپ قالساق بىزنىڭ ياشاش بوشلىغىمىز ھىلىگةرلةر تةرىپىندىن ئىگةنلىۋېلىنىپ،بىز ياشاش جةھةتتة باشقىلارنىڭ چىرايىغا قاراپ ئىش قىلىدىغان بۇلۇپ قالىمىز.ھازىرقى دةۋرى تىزلىگى بىزدىن ئۇيقىمىزنى ئېچىشنى تةلةپ قىلۋاتقان دةۋرى بۇلۇپ،كىم دةۋرىنىڭ ئارقىسىدا قالسا شۇ زاماننىڭ دۆتلىرىگة ئايلىنىدۇ.
بۇ ھةقتة بۇغدا دوختۇرىانىسىنىڭ قۇرغۇچىسى ئةركىن ھاشىم مۇنداق دىگةن‹‹ھازىر بىر جىڭ گۆشنى بىر بۆرة تالىشىدىغان دةۋرى ئةمةس،بۇ دةۋرىدة بىر جىڭ گۆشنى ئون بۆرة تالىشىدۇ››بۇنىڭدىن زامان تةرةققىيادىنىڭ ئىنتايىن تىز بۇلۇپ،بىر بوشلۇقىنى نةچچةئون،نةچچة يۈز كىشىنىڭ تالىشىدىغانلىغىنى كۆرىۋالالايمىز.بۇ رةھمىسىز تاللاشتا كىمنىڭ ئةقلى زىيادة بولسا شۇ تالاشقان ياشاش بوشلىغىغا ئىگة بولالايدۇ.
بۇھال بىزگة تةرةقىياتنىڭ قانچة تىز بولۇشى ياشاش بوشلىغىنى شۇنچة كةڭيتسىمۇ لىكىن يانىلا ياشاش بوشلىغىنىڭ جىددى بولدىغانلىغىنى كۈرسۈتۈپ بېرىدۇ.بۇ يةردة دىيىلىۋاتقان ياشاش بوشلىغى ئةلۋةتتة بۇ دۇنيانىڭ خۇۋلۇغىنى(ھالاۋىتىنى)كۈرۈپ ئادةمدةك ياشاش پۇرسىتىگة قارىتىلغان.
ئامرىكىلىق ئاربوت خۇببارت ئۈزىنىڭ ‹‹گارسىياغا يېزىلغان خةت››دىگةن ئةسىرىدة‹‹ئۈزۈڭدىن باشقا ھىچ كىم سىزنى غةم-قايغۇغا سالالمايدۇ.سىز ئۆزىڭىزنىئۆزىڭىزنىڭ ئةڭ چوڭ دۈشمىنى دةپ قارايالامسىز››{يۇقارقى كىتاپ 235-بةت}دىگةن مةشھۇر ھۈكۈملةرنى ئوترىغا قويغان.بۇ بىزگة نىمىدىن دېرةك بېرىدۇ؟بۇنىڭدىن شۇنداق بىر ھةقىقةتنى چۈشىنةلةيمىزكى ئۈزىنى دةۋرى بىلةن تةڭ ئىلگىرلىتةلمىگةن كىشىلةرئاخىرقى ھىساپتا ئۈزىگة زۈلۈم قىلغۇچى بولۇپ قالىدۇ.سىزنىڭ بۇ نوقتىنى چۈشةنگةن چېغىڭىز ياشاش بوشلىغىغا ئىرشىش پۇرسىتىڭىزنى باشقىلارغا بىرىپ بولغان چېغىڭىزدۇر.
زاماننىڭ رىتىمىنىڭ تىزلىشىش ماكاننىڭ قىممىتىنى تېخىمۇ نامايةندة قىلىدۇ،زامان ئۇقۇمىنىڭ تىزلىگى ماكاننىڭ چةكسىزلىگىگة خىرىس كةلتۈرۈدۇ.بۇنىڭ بىلةن ماكانىڭ ئاڭدىكى(ئۇچۇردىكى) مةنىسى كىچىكلةپ،ماكان سىرلىرى ھةممىگة چۈشۈنىشلىك،ئاشكار بولىدۇ.دةل مۇشۇ چاغ ھازىرقى كىشىلةرنىڭ پۇرسةتنى تۇتىدىغان ياكى كةتكۈزۈپ قويدىغان ۋاقتى بۇلۇپ،مۇشۇ ۋاقىتىنى توغرا قىياس قىلالىغانلار چۇقۇمكى غالىپلاردۇر.بۇنداق توغرا قىياس قىلىش يېنىلا بىلىم سةۋىيةنىڭ يۇقىرى-تۈۋةنلىكى،زاماننىڭ شاللىشىغا بةرداشلىق بىرىش كۈچى تةرىپىندىن بةلگىلىنىدۇ.پۇرسةتنى كةتكۈزۈپ قويغانلار بولسا تةرةققىيات بىزگة ئاتا قىلغان ياشاش بوشلىغى ئىچىدىكى قاينامدا تةمتىرةپ يۈرگۈچىلةردۇر.
بىزدة‹‹كاللا ئىشلىمىسة،پۇتقا جاپا››دةيدىغان مةشھۇر ھىكمةت بار،بۇنىڭ مةنىسى ئېقىل بىلةن ئىش قىلىساڭ زامانغا لايىقلىشالايسةن دىگةندىن باشقا نةرسة ئةمةس.
4.ياشاش بوشلىغى يارتىشتا،ھازىرلاشقا تىگىشلىك شةرتلةر
ھازىرقى كىشىلىرىمىز دةۋرى بىلةن تةڭ ئىلگىرلةپ يېڭى-يېڭى ياشاش بوشلىغىغا ئىرشىپ،باشقىلارنىڭ قۇلىغا تةلمۇرۈپ قالماسلىغى ئۈچۈن تۈۋةندىكىدةك سالاھيةتنى يىتىلدۈرۈشى كېرةك.
1.دۇنيا بىلةن بولغان چۈشىنىشنى ئىلگىرى سۈرۈپ،زاماننىڭ بىزدىن نىمىلةرنى كۈتىۋاتقانلىغىنى چۈشىنىپ،شةيئىلةرگة بولغان بىلىش دةرجىمىزنى تېخىمۇ يۇقىرى كۈتۈرىشىمىز لازىم.
2.كىشىلةر نىشانغا يىتىش ئۈچۈن شةيئىلةرنى ئۈزىنىڭ ئةقىل پاراسىتى بىلةن شةھرىلةشكة ماھىر بۇلۇپ،شةيئىلةرنىڭ ھةركةت قانۇنىيةتىنى ياخشى ئىگةنلىۋېلىشى كېرةك.
3.كىشىلةردة بةلگۈلۈك ئارزۇ-تةلةپ بۇلىشى،ئۈزىنىڭ ئارزۇسىنى ئةمةلگة ئاشۇرۇش ئۈچۈن توختىماستىن ئۈگىنىدىغان ئۆمۈرۋايةت ئۈگىنىش ئىرادىسى ۋة ئةمىليىتى بولۇش كېرةك.
4.يۈكسةك ئةدةپ-ئةخلاق يارتىش يۇلىدا ئىزدىنىپ،ئۈزىدىكى پةس ئارزۇ-ھةۋةسلةرنى تۈگىتىپ،توغرايولدا مېڭىش لازىم.
5.كىشىلةردة بةلگۈلۈك دۇنيا قاراش،بةلگۈلۈك ئىدىية-ئېتىقات بۇلۇشى لازىم.
6.كىشىلةردة ئىجات قىلىش روھى،يېڭىلىق يارتىش روھى بولۇشى كېرةك.
7.ئۇلار بةلگۈلۈك سةۋىيةدىكى قانۇنى ئاڭنى يىتىلدۈرۈپ،قانۇن بۇيۇچة ئىش قىلىشنى ئىشقا ئاشۇرۇشى لازىم.
8.ئادىمىلىكنى ئاساسى ئورۇنغا قويدىغان رىقابةت ئېڭى،خىرىسقا تاقابۇل تۇرىدىغان،پۇرسةتنى تۇتۇش ئېڭى،جاپادىن قورقىمايدىغان قول سېلىپ ئىشلةش جاسارىتى،ھةممىنى بېسىپ چۈشىدىغان مۇستةككةم ئىرادىدسى بولۇشى كېرةك.
يۇقىرقى تةرةپلةردىن مۇستةككةم بىلىمگة ئىگة بولالىساق بىزنى يېڭى-يېڭى ياشاش بوشلىغى كۈتۈپ تۇرۇدۇ.ئۇنداق بولمىسا بىزنىڭ ئۆمرۇمىز مۇھتاچلىق ئىچىدة،سارغىيىپ ئۆتۈشى مۇمكىن.
بىز ياشاش بوشلىغى يارتىش ئۈچۈن بىردةك تىرشايلى!
پايدىلانغان كىتاپلار:
1.مۇھةممةت ئةھمةت زةئىد موللىنىڭ‹‹قۇرئانىدىكى قةسسةلةر››
2.ئابدىشۈككۈر مةھةممةتئىمىننىڭ‹‹قةدىمقى مةرگىزى ئاسيا››
3.فۇزېيۈيجىنىڭ‹‹ئىلىمگة دالالةت››
4.يۈسۈف كىرىشنىرنىڭ‹‹ئۈزةڭدىن ھېيىقىدىغان بول››
5.ئاربوت خۇببارتنىڭ‹‹گارىسياغا يېزىلغان خةت››
(ئىجادىيةت)
يوللىغان ۋاقتى 2010-12-24 02:04:40 AM
