بۆشۈك ۋە بۆشۈكتە بالا بېقىش ئادىتىمىز

nepise

	بۆشۈك ناھايتتى قەدىمكى دەۋرلەردىن تارتىپلار ئويغۇرلارنىڭ بالا تەربىيىلىشىدە مۇھىم ئورۇن تۇتۇپ كەلگەن. ئۇيغۇرلارنىڭ ئەنئەنىۋى بۆشۈكلىرى يەرلىك ياغاچ ماتېرياللىرىدىن ياسىلىپ، قۇرۇلمىسى ئاساەن شال، تىز، چېتىق، پوزا(بەل ياكى ئومۇرتقا). ناچا(ئارىلىق ئۆزەكلەر)، تەڭلە(تەڭلىك بالا ياتىدىغان قىسىمى) دىن تەشكىل تاپىدۇ. بوۋاقنى بۆشۈككە بۆلەشتىن ئىلگىرى ئۇۋۇدا، ياستۇق، شىلدىرشاپ، يۆگەك، زاكا، چەمبىرەك، جاك، شۈمەك، چۆرەك، تىزلىق، ئوشۇقلۇق، كاشا(قولتارتقۇ). يۈز ياپقۇ قاتارلىق جابدۇقلار ھازىرلىنىدۇ. بوۋاقنى تۇنجى قېتىم  بۆشۈككە ئۇزاق ئۆمۈر كۆرگەن، تەقۋادار«بۆشۈك ئانىسى» ۋە ئۇنىڭ ئىز باسارلىرى، ئۇرۇق-تۇغقانلار ئىچىدىكى نوپۇزلۇق ئاياللار تەكلىپ قىلىنىدۇ.«بۆشۈك ئانا» بۆشۈكنىڭ بىخەتەرلىكى، بۆشۈك جابدۇقلىرىنىڭ تەلتۈكۈس ھازىرلانغان-ھازىرلانمىغانلىقىنى بىر-بىرلەپ كۆزدىن كەچۈرگەندىن كېيىن، بوۋاقنى بۆشۈككە بۆلەش مەشغۇلاتىنى باشلايدۇ ھەم ئانىغا تەپسىلى ئۆگىتىدۇ.    بالىنى بەخىت-تەلەيلىك بولسۇن دەپ ياستۇقى ئاستىغا«توقىچاق»(كىچىك پىرەنىك چوڭلۇقىدا پىشۇرۇلغان بۇۋاق توقىچى) قۇيۇلىدۇ. قەيسەر، باتۇر بولسۇن دەپ، ئوغۇل بالىنىڭ زاكىسىنىڭ ئوڭ يېنىغا بۆرە ئوشۇقى، قەلەمتىرەج باستۇرۇپ قۇيۇلىدۇ. قىز بالا بولسا پاك، ئىشچان، ئاق كۆڭۈل، چىرايلىق بۇلۇشىنى تىلەپ، زاكىسىنىڭ سول تەرەپ ئاستىغا ئەينەك، تارغاق، سۈزگۈچ باستۇرۇپ قۇيۇلىدۇ. بەزى جايلاردا بۆشۈككە كۆز مۇنچاق، تىلتۇمار قاتارلىقلارنىمۇ ئېسىپ قويىدۇ. ئەجدادلىرىمىز بالىنىڭ بەدەن شەكلىنىڭ ئۆلچەملىك بولوشىغا الاھىدە ئەھمىيەت بېرىپ، بۆشۈكنىڭ بالا تەربىيىسىدىكى رولىدىن ناھايتتى ئۈنۈملۈك پايدىلىنىپ كەلگەن. ئۇلار بۆشۈكنى«بالا بېقىشنىڭ قېلىپى» دەپ قاراپ كەلگەن.بۆشۈكنىڭ بالا تەربىلەشتىكى رولىنى تۆۋەىدىكى جەھەتلەردىن كۆرۈۋېلىش مۇمكىن: بىرىنچى، بۆشۈك بالىلارنىڭ بەدەن قۇرۇلمىسىنى كىچىكىدىن باشلاپ ئۆلچەملىك يېتىلدۈرۈشكە پايدىلىق. ئىككىنچى، بۆشۈككە بۆلەنگەن بالىدا ئاسانلىقچە ئۆپكىسى شامالداپ قالىدىغان، زۇكام بولىدىغان، تولا چۈشكۈرۈپ، شالى ئاقىدىغان ئەھۋاللار يۈز بەرمەيدۇ.     ئۈچىنچى، بۆشۈك جابدۇقلىرى قەرەللىك ئاپتاپقا سېلىنىپ قۇرۇق ھەم ئىسسىق ساقلانغانلىقى ئۈچۈن، بوۋاقلاردا ھۆلدە يېتىپ قالىدىغان، سوغۇق ئەڭگىزى ئېشىپ، يولا جاراھەت چىقىدىغان، قەغىشلىك قىلىپ، باققۇچىسىنى ئارام ئالدۇرمايدىغان ئەھۋال كۆرۈلمەيدۇ. تۆتىنچى، بوۋاق ئۈچۈن ئارام ئېلىش، ھوزۇرلىنىشتۇر. بۇۋاقلارنى بۆشۈككە بۆلەپ،«ئەللەي ناخشىسى»نى لەرزان ئېيتىپ سىيلىق تەۋرىتىپ بەرسى ،ئاسانلا ئۇخلاپ قالىدۇ. قارارلىق، نورمال ئۇيقۇ بالىنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىشىدە ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدۇ. بەشىنچى، بۆشۈك بوۋاقنىڭ بوغۇم-ئۈگىلىرىنى، مۇسكۇللىرىنى غىدىقلاپ، قان ئايلىنىشنى ياخشىلايدۇ.    مەنبە: شىنجاڭ ئىجتىمائى پەنلىرى http://uyghur.xjass.com/uyghur/content/2010-12/09/content_180046.htm

zumrettash

	مانا مەن بالامنى بۆشۈككە كۆندۈرىۋەتتىم،يەردە ئۇخلىمايدۇ ،2ياشقا كىرگەندە قانداق قىلارمەن؟دەپ ئويلاپ قالىمەن بەزىدە............. ياخشى يېرى پاكىزە ياتىدۇ،ئاسان ئۇخلايدۇ،بۆشۈككە بۈلەپ قويۇپ باشقا ئىشلىرىڭىز بولسا قىلىۋالىسىز،ئەمما يامان تەرەپلىرىمۇ بار دەپ ئويلاپ قالىمەن.1)پۇتلىرىنى يىشىۋېلىپ ،كۆرپىلىرىنى سىيىپ ھۆل قىلىۋالىدۇ،چىڭ تاڭغاندا قان ئايلىنىش ياخشى بولمايدۇ.......2)باشقا جايدا قۇنۇپ قالسىڭىز،يەردە يېتىپ ئۇخلىيالماي،يىغلاپ بىئارام بولۇپ كېتىدۇ.....3)ھەركەت قىلىش ۋاقتى چەكلىنىپ قالىدۇ،بۇنداق بولغاندا كېيىنرەك ئولتۇرىدىغان،كېيىنرەك ماڭىدىغان،جانسىز بالا بولۇپ قېلىشى مۇمكىن.......... بۇلار مېنىڭ كىچىككىنە ئۇماق بالامنى بېقىش جەريانىمدىكى ھېس قىلغانلىرىم خالاس... تېما ئىگىسىگە رەھمەت،بۈشۈك بىزنىڭ ئەنئەنىمىز،يوقۇلۇپ كەتمەسلىگى كېرەك.......... [s:166]  [s:166]

kuzum

	تېما ئىگىسىگە رەھمەت،بۈشۈك بىزنىڭ ئەنئەنىمىز،يوقۇلۇپ كەتمەسلىگى كېرەك مەنمۇ مۇشۇنى دىمەكچى

wisalay

	بىز بۈشۈكتە يىتىپ شۇنداق نورمال،خاپا قىلماي چىرايلىق چوڭ بوپتىكەنمىز،لىكىن ھازىرقى بالىلار نىمانچە كەپسىزدۇ،مۇشتۇمدەك تۇرۇپمۇ بۈشۈكتە ياتقىلى ئۇنىماي يىغلاپ يىشىۋەتمىگىچە توختىمايدۇ،چىڭ تاڭسا يۈرەك ئاغرىغان،بوش تاڭسا يىشىۋالغان،شۇ كىچىلەرنى ئويلىسام يىغلىغىم كىلىدۇ.

ياقذت

	مذتةخةسئسلةرنئث تةتقئق قئلئشئچة ظةللةي ناخشئسئ بالئلارغا بئؤاستة تةسئر قئلئدئكةن ، بالئلئرنئث قةلبئگة سئثئپ كئرئپ ظذلرغا تذنجئ بولذپ دذنيانئ ، تذرمذشنئ گإزةل هصس قئلدذرئدئكةن ، ظةللةي ناخشئسئ بوؤاقلارنئث پئسخئكئسا ناهايئتئ ظاكتئپ تةسرلةرنئ  كأرسئتئدئكةن

boxuk

	بۆشۈكنىڭ لەززىتىنى ياتمىغانلار بىلمەيدۇ..............